Regionaal Archief Leiden

Erfgoed Leiden en Omstreken is een regionaal kennis- en adviescentrum voor Leiden en omstreken op het gebied van archief, monumenten, archeologie en bouwhistorie. Dit Nederlandse centrum is medio 2013 ontstaan door de bundeling van het Regionaal Archief Leiden en de gemeentelijke afdeling Monumenten & Archeologie. Ook Molenmuseum De Valk maakt deel uit van de combinatie.

Vlietbrug is een stenen boogbrug in de binnenstad van de Nederlandse stad Leiden. De brug overspant de Vliet en over de brug loopt de Boisotkade. De brug bestaat uit zandstenen en blokken. Bovenaan weerskanten van de brug bevindt zicht een sluitsteen met een leeuwenmasker. Ze verschillen van elkaar.

De Vliet is een water en straat in het centrum van de Nederlandse stad Leiden en het deel van de historische rivier de Vliet in de provincie Zuid-Holland dat binnen de Leidse singels ligt. De huidige Vliet loopt hier tussen het Rapenburg en de Witte Singel. Het deel van de rivier is hier gekanaliseerd en verstedelijkt en oogt hierdoor als een gewone gracht. Oorspronkelijk liep de Vliet door tot ze ter hoogte van de Boommarkt in de Oude Rijn uitmondde. Mogelijk had ze een verdedigingsfunctie aan de westrand van de stad, totdat het Rapenburg, toen nog Steenschuur geheten, die functie overnam. Het laatste deel van de Vliet, nu binnen de stadsmuren gelegen, verdween al snel. Het voorlaatste deel werd de Papengracht en het deel tussen Rapenburg en Gravensteen stond bekend als de Donkeregracht. Eind zestiende eeuw was de Donkeregracht vrijwel geheel overkluisd en in 1633 gebeurde dat ook met de Papengracht. In 1956 werd de overkluizing van beide vrijwel geheel afgebroken en werd de waterloop gedempt. Thans rest alleen nog het stuk ten zuiden van het Rapenburg. Aan de overzijde is in de walkant van het Rapenburg de voormalige instroomopening naar de Donkeregracht nog herkenbaar.

De Molensteegbrug is een vaste stenen boogbrug in de binnenstad van de Nederlandse stad Leiden. De brug verbindt de Molensteeg en de Bakkersteeg. De brug staat sinds 1968 ingeschreven als rijksmonument in het monumentenregister. Ca. 1400 wordt er reeds een brug gemeld op deze plaats. In de 20e eeuw werd deden de bewoners een verzoek de brug af te platten. De gemeente gaf hier geen prioriteit aan. Toen in 1942 brug grondig werd gerestaureerd deden de bewoners een hernieuwd verzoek, maar opnieuw werd dit afgewezen. Tegenwoordig wordt de hoogte gezien als fraai onderdeel van het stadsgezicht. In 1999 onderging de brug opnieuw een restauratie. De brug bevat het opschrift "Anno 1730".

De Neksluisbrug ('Naaktesluisbrug') ligt over de Vliet in de Nederlandse stad Leiden, op het punt waar de Vliet aan de zijde van de Vreewijk de Witte Singel raakt. Voor de Neksluisbrug zijn sluisdeuren bevestigd, zoals bij een 'keersluis'. Deze brug en de Stadsmolensluis (in de Zoeterwoudsesingel nabij de Van Disselbrug) en de Haagbrug (over de Trekvliet) zijn de enige keersluisbruggen in de singels van Leiden. De deuren, en ook de keerdeuren onder alle andere bruggen en doorgangen in de Hoge Rijndijk van Katwijk tot Bodegraven (in totaal bevinden zich op dit traject zo'n 50 bruggen met sluisdeuren), zijn bedoeld om de doorstroming van het water naar het zuidelijk deel van Rijnland tegen te gaan als het water in de Oude Rijn te hoog komt te staan.

De Vreewijkbrug in de Nederlandse stad Leiden verbindt sinds 1901 de Vreewijk met de binnenstad.

Het Sint Jacobshof is een hofje in de Nederlandse stad Leiden, provincie Zuid-Holland. Het hofje is gelegen aan de Doezastraat. Het Sint Jacobshof werd gesticht in 1672, in opdracht van de Leidse koopman Gomarus van Craeyenbosch. In 1681 werd begonnen met de bouw van 6 huisjes. In 1863 werden er 5 huisjes bijgebouwd, en in 1879 een 12e huisje. (Een overzicht uit 1905 van de bewoners van deze 12 huisjes sinds de oprichting is bewaard gebleven.) Het complex bevat verder een regentenkamer en een poortgebouw. Verdere uitbreidingen volgden in 1883 en 1922. Sinds de laatste renovatie in 1976/77 zijn er 17 woningen. Volgens het reglement kwamen voor het St. Jacobshofje in aanmerking "hetzij gehuwde paren, weduwnaars, weduwen of ongehuwde persoonen, mits van gevorderde leeftijd, van goed gedrag en de R.C. Godsdienst belijdende". Bij intrek werd een inleggeld betaald (in 1905 bedroeg dat 300 gulden), en dan bleef het tot de dood vrij van huur. Elke drie maanden kregen de inwoners een toelage. Van Gomarus van Craeyenbosch is zijn ‘Stuck Boeck’ bewaard gebleven. Hierin hield hij tussen 1661 en 1671 zijn lakenhandel bij, samen met lakenmonsters in allerlei kleuren. Gomarus handelde door heel Europa en werd schatrijk. Na zijn dood liet hij geld na voor de stichting van het St. Jacobshof te Leiden voor armlastige echtparen. Gomarus wilde een hofje voor katholieke stadsgenoten, maar dit kon hij niet bij testament vastleggen vanwege het calvinistische regiem in Leiden ten tijde van de stichtings- en bouwperiode. Hij loste dit op door trouwe roomse stadsgenoten te benoemen als regenten. Het ‘Stuck Boeck’ is nu onderdeel van het archief van dit hofje, alsmede een brievenboek.

Het Van der Klaauw Laboratorium, gelegen aan de Kaiserstraat 63 en de Sterrewachtlaan 1-4, in de Nederlandse stad Leiden, bestond uit een torengebouw uit 1957 en een singelgebouw uit 1962. De ook wel als Kaisertoren of Van der Klaauwtoren aangeduide hoogbouw was met een hoogte van 40 meter een van de hoogste gebouwen in het oude stadscentrum van Leiden, op de Meelfabriek na. Tot 2009 diende het complex als zoölogisch laboratorium met college- en practicumzalen van de Universiteit Leiden. Het rechthoekige torengebouw, naar ontwerp van het Leidse architectenbureau H.A. van Oerle en J.J. Schrama, is in 1957 opgeleverd en genoemd naar Cornelis Jakob van der Klaauw, die in 1934 hoogleraar was in de Algemene Zoölogie. Het aangebouwde Singelgebouw of Paviljoen naar een ontwerp van Van Oerle, Schrama en Bos werd in 1962 geopend door minister Jo Cals. Het poortgebouw aan de Sterrewachtlaan 1-3 is een gemeentelijk monument. Sinds juli 2009 stonden toren en singelgebouw leeg. Het Vastgoedbedrijf van de Universiteit Leiden liet de gebouwen slopen om de grond met bouwplan en bouwvergunning te verkopen. Ondanks dat de toren in 2011 de winnaar was van de ‘Jonge Leidse Monumentenprijs 2011’ kregen de gebouwen geen beschermde status.

De Sint Jeroensbrug is een vaste stenen boogbrug in de binnenstad van de Nederlandse stad Leiden. Onder de brug stroomt de Vliet naar het Rapenburg.

De Kaiserstraat is een straat en voormalige gracht in de Leidse binnenstad. De straat is genoemd naar dr. Frederik Kaiser (Amsterdam 1808 - Leiden 1872). Hij was hoogleraar in de sterrenkunde en verantwoordelijk voor de bouw van de nieuwe sterrenwacht in 1860 aan de Sterrewachtlaan, een zijstraat van de Kaiserstraat. In de winter van 2011 - 2012 werd de Kaiserstraat opnieuw ingericht. De grote bomen zijn gekapt en de trottoirs en rijweg herbestraat. Ook zijn Leidse lantaarns geplaatst. In het voorjaar van 2012 werd het werk afgerond met het planten van nieuwe bomen.

Het Heilige(n) Geesthofje (of: Cornelis Spronghofje) is een gesloten hofje in de Nederlandse stad Leiden. Het hofje bevindt zich op de hoek van de Doezastraat met het Rapenburg en heeft als adres Doezastraat 1a. Het Heilige Geesthofje is een rijksmonument en maakt deel uit van het beschermde stadsgezicht.

De Doezastraat is een winkelstraat in de Nederlandse stad Leiden. De straat is gelegen in de Academiewijk in de zuidelijke binnenstad tussen het Rapenburg/Steenschuur en de Witte Singel/Zoeterwoudsesingel. De Doezastraat dankt het brede profiel aan het feit dat de straat tot de demping van 1861 een gracht was: de Koepoortsgracht. Deze verwees naar de voormalige Koepoort, de stadspoort aan de singel en de belangrijkste toegang tot de stad vanuit de richting van Zoeterwoude. De huidige Herenstraat, Zoeterwoudseweg en Vrouwenweg buiten het centrum zijn overblijfselen van de historische route naar de stad, die na de Doezastraat via de Nieuwsteeg uitkomt bij de Pieterskerk. Na de demping werd de gracht vernoemd naar Janus Dousa, een historische figuur uit het Beleg van Leiden in de Tachtigjarige Oorlog. De Leidse buskruitramp van 1807 is zeer bepalend geweest voor het huidige aanzicht van de straat. Veel panden aan de kant van het Rapenburg en het Steenschuur werden door de explosie of de daaropvolgende brand verwoest, waarna er grote, statige, neorenaissance panden voor in de plaats kwamen. Ook werd het Van der Werfpark aangelegd, met een ingang aan de Doezastraat.