place

Cornelis Lelylaan

Straat in Amsterdam Nieuw-West
Viaduct Johan Huizingalaan, brug nr. 705
Viaduct Johan Huizingalaan, brug nr. 705

De Cornelis Lelylaan is een stadsautoweg in Amsterdam (onderdeel van de stadsroute s106) die de stadsdelen West en Nieuw-West met elkaar verbindt. Het trein- en metrostation Amsterdam Lelylaan ligt over de weg en is er naar vernoemd. Op de plaats van de weg lag oorspronkelijk de Slotervaart die werd gedempt en onder het zand verdween. Iets zuidelijker werd een nieuw Slotervaart gegraven. De weg is in 1955 opengesteld als smalle tijdelijke verbindingsweg tussen het Surinameplein en de nieuwbouw van Slotervaart en later Osdorp. De weg is vernoemd naar Cornelis Lely (1854-1929), waterbouwkundige, minister en gouverneur en de ontwerper van de Zuiderzeewerken. Het eerste deel van de definitieve weg tussen het Surinameplein en even voorbij "de Kuil" in de Ringspoorbaan werd op 19 april 1962 voor het verkeer opengesteld.De gehele definitieve weg werd op 14 juli 1962 officieel geopend door mevrouw Dirkje van 't Hull-Ras (1925-2018), echtgenote van wethouder Publieke Werken Goos van 't Hull. Een plaquette op de brug over de Westlandgracht herinnert hieraan. De Cornelis Lelylaan loopt door de Westelijke Tuinsteden. De grotendeels hooggelegen weg begint bij het Surinameplein in Amsterdam-West. Hij loopt naar het westen, en kruist sinds 1975 met "het ei" de Ringweg A10 bovenlangs, vervolgens sinds 1986 de westtak van de Ringspoorbaan onderlangs en sinds 1997 de metrobaan en dan de Johan Huizingalaan met een viaduct. De weg was aanvankelijk geheel kruisingsvrij, waar een maximumsnelheid gold van 70 km/h, maar met de aanleg van de Ringweg en het station Lelylaan kwamen er toch gelijkvloerse kruisingen. De weg eindigt in Osdorp in een T-kruising bij Meer en Vaart aan de zuidwestelijke hoek van de Sloterplas. Oorspronkelijk zou de weg na Meer en Vaart en een verkeersplein waar het Geer Ban zou worden gekruist, hooggelegen verder doorlopen tot de Baden Powellweg en mogelijk later nog verder naar de Middelveldsche Akerpolder. De afslagen naar Meer en Vaart waren oorspronkelijk dan ook ruim aangelegd omdat ruimte was gereserveerd voor de doorgaande weg. In 1978 werd door de gemeenteraad besloten dit laatste deel, ook de kruisende hooggelegen Geer Ban, niet aan te leggen. Op het beoogde verlengde tracé van de Lelylaan stonden in de jaren zestig en zeventig langs het Hoekenespad de noodschoolgebouwen van de Osdorper Schoolgemeenschap. Deze strook werd in de jaren tachtig definitief bebouwd met woningen. Ook ten noorden van de Jan Oudegeeststraat verschenen woningen en de groenstrook langs de Hoekenesgracht werd het Stadspark Osdorp. Het laagste huisnummer van de Cornelis Lelylaan is nummer 3.

Fragment uit het Wikipedia-artikel Cornelis Lelylaan (Licentie: CC BY-SA 3.0, Auteurs, Beeldmateriaal).

Cornelis Lelylaan
Cornelis Lelylaan, Amsterdam Nieuw-West

Geografische coördinaten (GPS) Adres Nabijgelegen plaatsen
placeToon op kaart

Wikipedia: Cornelis LelylaanLees verder op Wikipedia

Geografische coördinaten (GPS)

Breedte Lengte
N 52.357933333333 ° E 4.8302222222222 °
placeToon op kaart

Adres

Cornelis Lelylaan

Cornelis Lelylaan
1065 CL Amsterdam, Nieuw-West
Noord-Holland, Nederland
mapOpenen op Google Maps

Viaduct Johan Huizingalaan, brug nr. 705
Viaduct Johan Huizingalaan, brug nr. 705
Ervaringen delen

Nabijgelegen plaatsen

Brug 705
Brug 705

Brug 705 is een viaduct in Slotervaart in Amsterdam Nieuw-West en werd in gebruik gesteld op 14 juli 1962 maar was al in 1960 gereed. Het verkeersviaduct waar ook tramlijn 1, 17 en 27 overheen rijden is gelegen in de Cornelis Lelylaan en overspant de Johan Huizingalaan. Het bouwwerk is ontworpen door Dirk Sterenberg, toen werkzaam bij Publieke Werken. Sterenberg had met deze brug een aantal jaren de langste brug van Amsterdam achter zijn naam staan maar ook de kortste: Brug 452. Ook het verschil in gebruik tussen beide bruggen is enorm. Brug 705 is een drukke verkeersbrug/viaduct waarover ook trams rijden terwijl brug 452 alleen voor voetgangers bestemd is. Brug 705 werd beginjaren zeventig qua lengte overtroffen door de Bijlmerdreefmetrobrug (ca. 1100 meter). Het viaduct wordt gedragen door in totaal 24 witte V-vormige pilaren die staan opgesteld in 6 rijen van elk 4 pilaren. Onder de brug ligt in het midden een ovaalvormige middenberm met in het midden vaste bestrating. Dit omdat volgens de oorspronkelijke plannen uit de jaren vijftig rekening werd gehouden met een eindpuntlus voor tramlijnen. Aan weerszijden van de middenberm bevinden zich beide rijbanen van de Johan Huizingalaan gelegen in een flauwe bocht. In de gevelwanden van het viaduct bevinden zich aan beide kanten winkeltjes en bedrijfsruimten. De brug is bijzonder breed en lang en ook overdag is daarom bij somber weer kunstlicht onder de brug noodzakelijk omdat onvoldoende daglicht doordringt. Het viaduct was volgens de gemeente het grootste stadsviaduct in Europa. In buitenlandse kranten en tijdschriften werd aandacht aan het viaduct geschonken, vergezeld met een foto. In de oorspronkelijke plannen was geen rekening gehouden met een trambaan op de Cornelis Lelylaan, het besluit tot de aanleg van de tramlijn naar Osdorp viel pas in 1960. Toch waren er ten tijde van de bouw al plannen voor een trambaan, maar door het gebrek aan samenwerking tussen Publieke werken en het GVB werd de brug volgens het oorspronkelijke plan gebouwd. Kort na de oplevering moest het betondek in het midden weer worden opengebroken voor de aanleg van de rails. Ook moesten alsnog met veel moeite en tegen hoge kosten grote gaten worden geboord in het net gebouwde viaduct voor de aanleg van de trappen naar de beoogde tramhaltes. Buslijn 18 en 63 hebben onder de brug een halte. De halte aan de westzijde biedt door middel van vaste trappen aansluiting op de tramlijnen 1, 17 en 27. Voor mindervaliden is deze halte niet toegankelijk door het ontbreken van een lift. De brug staat sinds 2008 op de gemeentelijke monumentenlijst. Aan weerszijden van het viaduct staat in de rotonde een titelloos werk, ook wel "Kubuspalen" van Joost van Santen.

Sloterhof
Sloterhof

De Sloterhof is een woningbouwproject aan de Comeniusstraat (langs de Cornelis Lelylaan) in de Amsterdamse wijk Slotervaart. Het project, dat in 1958-'59 werd opgeleverd, bestaat uit dertien portiekflats (vier woonlagen) drie hoogbouwblokken (zeven woonlagen), een torenflat met twaalf woonlagen en een blok met atelierwoningen. De architect, J.F. Berghoef, had zijn wortels in de Delftse School (die de voorkeur geeft aan traditionele materialen zoals hout, natuursteen en baksteen) maar maakte voor dit project gebruik van moderne industriële materialen en technieken. Sloterhof is een van de bekendste voorbeelden van toepassing van dergelijke systeembouw in de naoorlogse Wederopbouwarchitectuur. Het geheel is gebouwd met gebruikmaking van het zogenaamde Nemavo-Aireysysteem: een assemblage van stalen, betonnen en houten prefab-onderdelen. Het was de eerste toepassing van dit systeem bij hogere woongebouwen. De portiekflats met gestapelde etagewoningen hebben aan de voorzijde een trap die toegang geeft tot het trapportaal. Aan de achterzijde bevindt zich gelijkvloers een galerij die toegang geeft tot de bergingen onder de woonlagen. De drie grotere flatblokken van zeven woonlagen zijn gedeeltelijk over een siergracht heen gebouwd. Hier zijn 'pilotis' toegepast (Les pilotis: het gebouw moet van de grond verheven worden). De bergingen bevinden zich op de begane grond; daarboven bevindt zich een laag met woningen voor alleenstaanden en daarboven drie lagen met maisonnettes van twee verdiepingen. De galerijen geven afwisselend toegang tot de bovenste en de onderste verdieping van deze maisonnettes. De torenflat aan de Hemsterhuisstraat 145-241 vormt de westelijke afsluiting van het ensemble. Hiervan is de ingangspartij onder de luifel versierd met een artistiek kunstwerk in sgraffitotechniek van Jan Goeting. Tot het project behoren tevens een tweetal benzinestations met autogarages, de haaks op de Johan Huizingalaan staande winkelpanden aan weerszijden van deze laan en de twee restaurants (waarvan het westelijke oorspronkelijk als bankfiliaal was ontworpen) aan de rotonde onder het viaduct in de Cornelis Lelylaan. Tevens bevatten negen van de dertien portiekflats een winkelruimte aan de noordzijde van de blokken. Evenals het iets oudere Amstelhof-complex aan de President Kennedylaan in Amsterdam-Zuid, eveneens ontworpen door Berghoef, is dit woningbouwcomplex in particulier bezit gerealiseerd en verkeert het, als gevolg van het uitblijven van grote investeringen en renovaties, nog in een nagenoeg originele staat. Hoewel aan de Sloterhof een grote architectonische en stedenbouwkundige waarde wordt toegekend was dit vooralsnog niet op de lijst van rijksmonumenten geplaatst. Wel is aan het project in 2008 de status van gemeentelijk monument toegekend. In het voorjaar van 2016 volgde plaatsing op de lijst van rijksmonumenten. Een grote schilderbeurt van de portiekflats van het complex, die in 2008 is gestart aan de oostzijde van het complex, is als gevolg van deze status gestaakt toen bleek dat men niet de originele kleuren toepaste. Inmiddels is uit onderzoek vastgesteld welke kleuren oorspronkelijk werden toegepast. Vanaf de afwijkende portiekflats met winkels aan weerszijden van de Johan Huizingalaan is de schilderbeurt in de juiste kleuren voortgezet. De resterende flats en de hoogbouwblokken volgen in een later stadium.

Zonder titel (Joost van Santen)
Zonder titel (Joost van Santen)

Op de ongelijkvloerse kruising tussen Cornelis Lelylaan en Johan Huizingalaan, Amsterdam Nieuw-West staat een titelloos artistiek kunstwerk. De kruising tussen beide lanen wordt geregeld door een bouwkundig kunstwerk in de gedaante van brug 705. Die draagt de Cornelis Lelylaan over de Johan Huizingalaan. Onder het viaduct is een rotonde aangelegd met grasveldjes. De creatie van Dirk Sterenberg werd in 2008 een gemeentelijk monument. In de rotonde kwam In 1981 het titelloze kunstwerk van Joost van Santen. Het bestaat uit twee delen; een ten noorden van het viaduct en een ten zuiden ervan. Het wordt wel omschreven als Kubus-spiegel-palen, gewoon naar wat het is. Twee stalen lantaarnpalen rijzen diagonaal vanuit de grond omhoog. De zuidelijke paal heeft een blauwe kubus van acryl; de noordelijke een oranje. Van Santen zou met dit beeld een poort naar Slotervaart willen weergeven. Omwonenden houden het op de “satéprikkers” (kunstenaar had dat liever anders gezien, Het Parool 2024) of “Kubuspalen”. De kunstenaar gaf eerder aan niet meer exact te weten, waar de opdracht vandaan kwam. Het moest wel een kunstwerk worden langs de Cornelis Lelylaan; de kunstenaar trok eropuit om een goede plek te vinden en vond die in genoemde kruising, waar in zijn ogen ruimte genoeg was voor een groot kunstwerk. Hij gebruikte standaard lantaarnpalen van 23 meter lengte en schoof daar de kubussen op. In de kubussen staat weer diagonaal een spiegel en door die spiegel lijkt het of de lantaarnpaal onderbroken is. Het geheel is beton verankerd. Lichtval is vaak een essentieel onderdeel van Van Santens werk. Eind 2023 is de blauwe kubus verwijderd omdat deze aan vervanging toe was; hij was stuk gewaaid. De vervangende kubus kreeg een lichtere kleur dan het origineel.