Amsterdam-Oost

De Maria Sibylla Merianbrug (brug 2297) is een bouwkundig kunstwerk in Amsterdam-Oost. De brug werd aangelegd in verband met de renovatie van Park Frankendael. Dat had in de loop der jaren een achterstand in onderhoud opgelopen en werd onder leiding van architectenbureau Sant en Co van Edwin Santhagens gereed gemaakt voor de moderne tijd. Daartoe werd het padenstelsel aangepast en de waterhuishouding verbeterd. Het park dat bijna geheel omsloten is door een ringgracht/sloot had behoefte aan een aantal bruggen. Brug 2297 werd in die periode aangelegd naar wat voorheen het terrein was van de Stadskwekerij, dat in dezelfde tijd geïntegreerd werd in het park. De brug, ontworpen door Edwin Santhagens, is gebouwd op een betonen paalfundering met daarop houten jukken. Over de jukken lopen houten balken die het houten dek dragen. De leuningen worden gevormd door rechtopstaande houten balken waartussen een metalen leuning en staalkabels. Het hout is grotendeels blank gehouden. De brug geeft een in- en uitgang van het park aan de Middenweg. De brug ging vanaf oplevering naamloos door het leven. Amsterdammers kunnen sinds 2016 verzoeken indien om bruggen een naam te geven zodat zij opgenomen kunnen worden in de Basisregistratie Adressen en Gebouwen. Er werd een verzoek ingediend om een van de bruggen te vernoemen naar kunstenares en entomologe Maria Sibylla Merian. Het verzoek werd in april 2020 door de gemeenteraad ingewilligd.

De Elgar Vosbrug (brug 2296) is een bouwkundig kunstwerk in Amsterdam-Oost. De brug werd aangelegd in verband met de renovatie van Park Frankendael. Dat had in de loop der jaren een achterstand in onderhoud opgelopen en werd onder leiding van architectenbureau Sant en Co van Edwin Santhagens gereed gemaakt voor de moderne tijd. Daartoe werd het padenstelsel aangepast en de waterhuishouding verbeterd. Het park dat bijna geheel omsloten is door een ringgracht/sloot had behoefte aan een aantal bruggen. Brug 2296 werd in die periode aangelegd. De brug, naar ontwerp van Edwin Santhagens, is gebouwd op een betonen paalfundering met daarop betonnen jukken. Over de jukken lopen houten balken die het houten dek dragen. De leuningen worden gevormd door rechtopstaande houten balken waartussen een metalen leuning en staalkabels. Het hout is grotendeels blank gehouden. De brug geeft een in- en uitgang van het park aan de Kamerlingh Onneslaan. De brug ging vanaf oplevering naamloos door het leven. Amsterdammers kunnen sinds 2016 verzoeken indien om bruggen een naam te geven zodat zij opgenomen kunnen worden in de Basisregistratie Adressen en Gebouwen. Vanuit de stichting Vrienden van Frankendael werd een verzoek ingediend om een van de bruggen te vernoemen naar Elgar Vos (1948-2011) een buurtbewoner die zich heeft ingespannen bij de herinrichting van genoemd park. Het verzoek werd in 2017 door de gemeenteraad ingewilligd, al was nog niet duidelijk welke brug zijn naam zou gaan dragen. In de groenstrook langs de Middenweg aan de parkzijde is op een van de zwerfstenen een plaquette aangebracht met het gedicht Frankendael van Elgar Vos.

Slag om het Watergraafsmeer is een educatief artistiek kunstwerk in Amsterdam-Oost. Het werk kwam tot stand na samenwerking van een aantal instanties in Watergraafsmeer, onderdeel van Oost. Zij wilden de verloren kennis over deze wijk in beeld brengen, maar ook de kennis van het vlechten van takken. Samen met wilgenkunstenaar Jan van Schaik werd de Slag op de Diemerdijk in beeld gebracht. Door gevlochten wilgentakken werd een aantal schepen uitgebeeld, al dan niet zinkend tijdens de slag die plaatsvond gedurende de Tachtigjarige Oorlog, toen de Watergraafsmeer nog daadwerkelijk een meer was. De eerste versie van het kunstwerk was te zien in de periode 27 maart 2011 tot november 2011. Het was destijds zo populair dat het nog een jaar verlenging kreeg. In 2020 kwam er een meer permanent exemplaar. Plaats van handeling is Park Frankendael in de Watergraafsmeer. De schepen zijn niet alleen educatief, maar kunnen ook gebruikt als speelobject (natuurspeelplaats) gebruikt worden. In 1920 woedde de “Slag om dé Watergraafsmeer”. Op 1 januari 1921 werd de tot dan toe zelfstandige gemeente Watergraafsmeer opgeslokt door gemeente Amsterdam

Anachoreoo is een kunstwerk in Amsterdam-Oost. Het is een constructie van kunstenaar Berend Strik en is geplaatst in/boven Park Frankendael. Strik liet zich inspireren door folly’s, een normaal verschijnsel in de 18e en 19e eeuw bij buitenplaatsen. De constructie is dan ook te vinden nabij de voormalige buitenplaats Frankendael, enig overgebleven buitenplaats in de voormalige gemeente Watergraafsmeer. Omdat het gebouwtje onbereikbaar is, gaf de kunstenaar het de typering kluizenaarswoning mee. Echter in dit huisje kan niet gewoond worden; het bestaat alleen uit de ribben van een huisconstructie. Ander detail is dat normaliter open gevelvlakken, de ramen en deuren, hier juist dicht zijn (staalplaat). De titel verwijst naar Antonius van Egypte, die de bijnaam Anachoreet kreeg (Anachoreoo betekent uitwijken of afwenden). Anachoreoo is een overblijfsel van een tentoonstelling in 2015 van allerlei folly’s in Park Frankendael. Onder de andere kunstenaars bevonden zich Maze de Boer, Giny Vos en Atelier Van Lieshout. Frankendael heeft ook een echt oude folly; een kloostertje omgebouwd tot ruïne, staande op een van de eilandjes.

De Toegangspoort Frankendael is een bouwwerk in Amsterdam-Oost. Toen de familie Gildemeester hier begin 18e eeuw woonde, stond Huis Frankendael aan de Middenweg in Watergraafsmeer. Tussen huis en weg liep een afwateringstocht met daarover een brugconstructie, zoals te zien is op een prent van Daniël Stopendaal uit 1725. Dat wordt in 1783 anders. De afwateringstocht wordt afgedamd en er komt een toegang aan de weg. De dam wordt gevormd door keermuren van baksteen. Daarop wordt een houten poort gezet in de Lodewijk XVI-stijl, als een soort triomfboog. De poort bestaat uit twee houten pijlers met blokmotief en pilasters met aan de bovenzijde Ionische kapitelen. Op de pijlers rust de dekbalk met daarop in het verlengde van de pijlers vaasvormige objecten. Daartussen bevindt zich een klokvormig stuk. Aan de zijde van de Middenweg laat het de naam van het buitenverblijf zien Frankendaal/Frankendael met daarboven een buste van Mercurius. Aan de zijde van het huis is te lezen MDCCLXXXIII met daarboven het familiewapen van Gildemeester, een gebogen geharnaste mannenarm met gehandschoende hand met doodsbeen. Aan deze pijlers hangt het centrale hek als ook twee houten vleugelstukken met elk een pijler. De hek is uitgevoerd uit twee houten rechthoekige klaphekken met aan de bovenzijde guirlandeachtige constructies.. De pijlers van de vleugelstukken worden aan de bovenzijde afgesloten met houten pijnappels. De vleugelstukken dragen hekwerken van spijlen. Alle pijlers rusten op hardstenen sokkels. Een foto uit 1943 laat Frankendaal zien; bij een restauratie rond 1952 werd dat gewijzigd in het historiserende Frankendael. Het bouwwerk werd op 13 mei 1992 opgenomen in het monumentenregister.

Het Rechthuis van de Watergraafsmeer staat aan de Middenweg, nabij de Ringdijk in Amsterdam-Oost. Het huis is gebouwd in 1777 ter vervanging van het oorspronkelijke gebouw uit de 17e eeuw. Tot 1 mei 1906 kwam het gemeentebestuur van de Watergraafsmeer hier bijeen en werd gehuurd van het hoogheemraadschap Watergraafsmeer. Het behield zijn oorspronkelijke functie totdat de gemeente Watergraafsmeer in 1921 door Amsterdam werd geannexeerd. Daarna deed het gebouw dienst als herberg, café-restaurant 't Rechthuis. In 1928 werd het gebouw verbouwd en ingericht als incassobank, sinds 1934 een filiaal van de Amsterdamsche Bank (tegenwoordig ABN AMRO). Deze functie behield het bijna zeven decennia. Daarna verhuisde de bank naar een pand er naast maar is in 2020 ook daar verdwenen. Na verbouwing opende in het pand op 1 augustus 2016 een restaurant. Tegenover dit gebouw hield Napoleon Bonaparte in 1811 zijn intocht in Amsterdam. De koepel van het Rechthuis staat afgebeeld op het schilderij 'De intocht van Napoleon in Amsterdam' in het Amsterdam Museum.

De Fontein Hogeweg is een artistiek kunstwerk in Amsterdam-Oost.

De Hogeweg is een straat in Amsterdam-Oost.

Het Heilig Hartbeeld is een standbeeld in de Nederlandse Watergraafsmeer, in Amsterdam-Oost.

Brug 2294 is een bouwkundig kunstwerk in Amsterdam-Oost. De brug vormt sinds de periode 2000-2008 de verbinding tussen Volktuinpark Klein-Dantzig en Park Frankendael. Het park werd in die periode onder leiding van landschapsarchitectenbureau Sant & Co van Edwin Santhagens gerenoveerd en klaar gemaakt voor de 21e eeuw. Daarbij werd ook de afwatering gewijzigd. Voor nieuwe voet/fietspaden en waterwegen waren nieuwe bruggen nodig. De grote bruggen kregen een gelijk uiterlijk mee, maar deze wijkt af. Daar waar de Mien Ruysbrug (brugnummer 1944), Elgar Vosbrug (2296) en Maria Sibylla Merianbrug (2297) vaste bruggen werden werd hier een ophaalbrug geplaatst, wel naar ontwerp van Edwin Santhagens. De reden daartoe is onduidelijk want er is hier geen commerciële scheepvaart. Ze overspant dan wel een vrij relatief brede waterscheiding, maar dat maakt deel uit van de waterhuishouding van het park; alle omringende bruggen zijn vaste bruggen. De brug moest in 2018 hersteld worden; ze had last van houtrot; een firma gespecialiseerd in het verhelpen van die klachten hoefde geen nieuwe brug te plaatsen; alleen het houtrot vervangen. Van de grote bruggen is deze brug 2994 nog zonder naamstelling (gegevens april 2020). De brug met enkele aanbruggen rust op een betonnen paalfundering met daarop betonnen jukken. Over de jukken lopen houten balken met een houten dek. Leuningen worden gevormd door houten staanders waartussen een metalen balk en staalkabels. De gemeente had deze brug op het oog voor een hernoeming naar buurtbewoner Elgar Vos, echter de brug was toen net in onderhoud. Brug 2296 werd daarop de Elgar Vosbrug.

Van der Sande Lacostebrug is een voetgangersbrug in de Watergraafsmeer, Amsterdam. De brug, genummerd 2180, maakt geen deel uit van het openbare stratensysteem van Amsterdam. Het is gelegen tussen het Volkstuinencomplex Klein Dantzig en Park Frankendael en overspant een binnenwater. De brug is sinds 2009 voorzien van een gebeitste roestvast stalen toegangspoort. Die stalen poort naar een ontwerp van Annemarie van Splunter is gefabriceerd in Rotterdam en doorzichtig, maar moeilijk overklimbaar. Volgens haar eigen zeggen kan het gezien worden als regenboog, pauwenstaart, waaier of zonsopgang. Al eerder mocht Van Splunter de brug 141 voorzien van een toegang. De brug met wildroosters ging een tijdlang naamloos door het leven. In 2016 besloot de gemeente Amsterdam de brug te vernoemen naar Cornelius Marinus van der Sande Lacoste, een 19e-eeuwse bioloog. Elders in het park kreeg ook de Gerrit Molbrug haar naam.

De Steen van Rosetta is een artistiek kunstwerk in Amsterdam-Oost. Deze versie van de Steen van Rosetta is het werk van kunstenaar Dirk Müller. Het werd in 1979 geplaatst in Park Frankendael. Het werk bestaat uit een grote kei, die aan een zijde glad is gepolijst. Op die vlakke kant is een metalen plaat bevestigd met daarop een inscriptie in gefantaseerde runetekens. De steen staat langs een voetpad in de heemtuin van Park Frankendael en is deels door de flora overwoekerd. Müller ontwierp meerdere steenplastieken waarbij hij een van de zijden glad polijste.