Rijksbeschermd gezicht Amsterdam - Nieuwmarktbuurt

Brug 292 is een vaste brug in Amsterdam-Centrum. Ze vormt de verbinding tussen de Koningsstraat een Korte Koningsstraat en voert daarbij over de Krom Boomssloot. Rondom de brug is een aantal gemeentelijke en rijksmonumenten gelegen. Twee van die rijksmonumenten Krom Boomssloot 18-20 dragen de naam Schottenburch, tot april 2016 naamgevers van de officieuze benaming van de brug (Schottenburgbrug). In die maand trok de gemeente Amsterdam alle officieuze benamingen van bruggen in en sindsdien gaat de brug weer alleen onder haar nummer door het leven. Er ligt hier al eeuwen een brug. Op de kaart van Pieter Bast uit 1599 is hier al een enkele ophaalbrug ingetekend. Opvallend is daarbij dat stadinwaarts er grote gaten zitten in de bebouwing, terwijl staduitwaarts alles lijkt volgebouwd. De plattegrond van Balthasar Florisz. van Berckenrode uit 1625 laat hier ook al een ophaalbrug zien, al leidt die dan over de Boom Dwarssloot tussen de Coninck Straet en Korte Coninck Straat. Op de kaart van Gerrit de Broen uit 1737 laat ook een ophaalburg zien. De moderne geschiedenis van de brug begint in 1847. Toen schreef de gemeente Amsterdam een aanbesteding uit voor het vernieuwen van deze brug. Die brug was al in 1889 aan vervanging toe, samen met brug 290. De beide bruggen lijken dan ook sterk op elkaar. Een aannemer zag kans de twee bruggen voor nog geen 9000 gulden (samen) te bouwen volgens een ontwerp van de Dienst der Publieke Werken, vermoedelijk Bastiaan de Greef en/of Willem Springer. Het rijdek bestond toen nog uit houten planken, hetgeen tot diep in de 20e eeuw het geval bleef. De brug is na de jaren zestig van de 20e eeuw een keer vernieuwd; zij heeft sindsdien een wegdek van klinkers. Aan de landhoofden en walkanten is zoutschade te zien.

Brug 295 is een vaste brug in Amsterdam-Centrum. De brug is gelegen in de zuidelijke kade van de Recht Boomssloot en voert over de Krom Boomssloot. Het is de eerste brug over de Krom Boomssloot vanuit het centrum gezien. De brug heeft een kadeverbinding met de Geurt Brinkgrevebrug (brug 296, over de Recht Boomssloot en in de Krom Boomssloot). Er ligt hier al eeuwen een brug. De plattegrond van Pieter Bast uit 1599 laat brug 295 al zien, terwijl de brug 296 nog niet te zien is. Balthasar Florisz. van Berckenrode uit 1625 laat ter plekke al wel twee ophaalbruggen (295 en 296) zien. Ook de plattegrond van Gerrit de Broen uit 1737 toonde ophaalbruggen. De moderne geschiedenis van de brug begint in 1865. Een inwoner gaf aan dat bij het vernieuwen van deze brug, er een beweegbare brug zou moten komen. Er kwam wel een nieuwe brug, maar deze was niet (meer) beweegbaar. Foto’s uit circa 1900 tonen een brug die gelijkenis vertoont met de nabijgelegen brug 296, die 1889/1890 is vernieuwd. Het zijn alle twee liggerbruggen met ijzeren liggers met een dek van hout. Ze hebben daarbij dezelfde type balustrades. De bruggen lijken anno 2017 nog steeds op elkaar, maar hebben dan wel een wegdek van klinkers. Vermoedelijk zijn de bruggen rond 1960 vernieuwd, na die tijd zijn de klinkers te zien. Bij de vernieuwing zijn de brugnummers door elkaar gehaald. Dit is in 2016 gecorrigeerd, toen brug 296 vernoemd werd tot Geurt Brinkgrevebrug, brug 295 bleef daarbij vooralsnog naamloos. Dat de bruggen in het verleden door elkaar werden gehaald bleek wel uit de officieuze benamingen. Beide bruggen werden wel aangeduid met Boomsbrug dan wel Boomssluis, naar Cornelis Boom. In april 2016 vervielen die officieuze benamingen.

De Rechtboomssloot, ook geschreven als Recht Boomssloot, is een gracht in de Lastage (Nieuwmarktbuurt) in de binnenstad van Amsterdam. De gracht loopt van de Geldersekade in zuidoostelijke richting naar de Oudeschans. Er zijn drie bruggen: twee aan de uiteinden (brug nr. 297 en nr. 288) en een halverwege de gracht (brug nr. 296), waar de Kromboomssloot op de Rechtboomssloot uitkomt. Er is ook een vierde brug (nr. 249), alleen voor voetgangers, tussen de Brandewijnsteeg en Lastageweg. De Rechtboomssloot ligt deels in Chinatown. De Fa Yin Chinese Vereniging in Nederland is sinds 1978 gevestigd aan Rechtboomssloot 5. De vereniging organiseert Chinees taalonderwijs en sociaal-culturele activiteiten voor Chinese ouderen. Ook de St. Antoniusschool, een rooms-katholieke basisschool, is gelegen aan de Rechtboomssloot, hoek Lastageweg. In buurtcentrum de Boomsspijker aan Rechtboomssloot 52 vinden regelmatig concerten, theatervoorstellingen en exposities plaats. In dit pand was vroeger de Jan de Liefdeschool, een lagere school, gevestigd. Aan de Rechtboomssloot staat een aantal rijksmonumenten zoals De Rode Leeuw (1726), Recht Boomssloot 36-40 (18e eeuw) en De Mouterij (19e eeuw) aan Recht Boomssloot 28 / Zakslootje 16.

De Koningsstraat, soms foutief als Koningstraat geschreven, is een straat in de Nieuwmarktbuurt in Amsterdam. De Koningsstraat loopt vanaf de Nieuwmarkt in zuidoostelijke richting naar de Oudeschans. De straat wordt doorsneden door de Kromboomssloot en door verschillende steegjes: de Brandewijnsteeg, het Zakslootje en de Koningsdwarsstraat. Het gedeelte van de straat ten oosten van de Kromboomssloot draagt de naam Korte Koningsstraat. In de Koningsstraat is een in- en uitgang van metrostation Nieuwmarkt.

De Geurt Brinkgrevebrug (brugnummer 296) is een vaste brug in Amsterdam-Centrum. De verkeersbrug is gelegen in de oostelijke kade van de Krom Boomssloot en voert over de Recht Boomssloot. Het is de middelste brug in de Recht Boomssloot. Ze loopt daarbij dood op de noordelijke kade van die gracht, waarvan bijna de gehele gevelwand bestaat uit rijksmonumenten. De brug heeft een kadeverbinding met de Brug 295 (over de Krom Boomssloot en in de Recht Boomssloot). Er ligt hier al eeuwen een brug. De plattegrond van Balthasar Florisz. van Berckenrode uit 1625 laat ter plekke al wel twee ophaalbruggen (295 en 296) zien, terwijl Pieter Bast in 1599 alleen brug 295 liet zien. Ook de plattegrond van Gerrit de Broen uit 1737 toonde ophaalbruggen. De moderne geschiedenis begint in 1889. In 1889 werd een houten ophaalbrug vervangen door een vaste brug met ijzeren liggers en een houten dek. In juni was de bovenbouw van de ophaalbrug al verwijderd, daarna begon de aannemer met de landhoofden etc. Er is daarbij een gelijkenis zichtbaar met brug 295, beide zijn een liggerbrug met houten wegdek en hebben dezelfde soort balustrades. Na die tijd is er hier nauwelijks iets gewijzigd. De bruggen lijken anno 2017 nog steeds op elkaar, maar hebben dan wel een wegdek van klinkers. Vermoedelijk zijn de bruggen rond 1960 vernieuwd, na die tijd zijn de klinkers te zien. Bij de vernieuwing zijn de brugnummers door elkaar gehaald. Dit is in 2016 gecorrigeerd, toen deze brug een naam kreeg naar Geurt Brinkgreve, brug 295 bleef daarbij vooralsnog naamloos. Deze brug en ook brug 295 gingen officieel naamloos door het leven (alleen aanduiding met nummer) maar werden in de volksmond wel Boombrug of Boomsluis genoemd, net als de twee waters vernoemd naar Cornelis Boom. In 2016 wilde de gemeente af van officieuze tenaamstellingen van bruggen. Er waren daarbij drie alternatieven: de officieuze naam werd officieel, dit was niet goed mogelijk omdat een andere brug hier ter plaatse ook wel aangeduid werd met Boomsluis; de officieuze naam verviel in het geheel; er werd een nieuwe naam gegeven. Voor deze brug werd in 2016 door de Vereniging Vrienden van de Amsterdamse Binnenstad (VVAB) het voorstel ingediend om te brug te vernoemen naar Geurt Brinkgreve. Hij was van origine beeldhouwer, maar was tevens strijder voor het behoud van cultureel erfgoed in de binnenstad tegen de verdrukking van modernisering (lees vrij baan voor auto’s en kantoren) in. Op 9 februari 2017 kreeg de brug haar naamplaat in aanwezigheid van zijn weduwe Sjuwke Brinkgreve-Kunst en Boudewijn Oranje (bestuurscommissie Centrum) en leden van de VVAB. Eberhard van der Laan (dan burgemeester) moest vanwege zijn ziekte afzeggen. Al eerder waren de Geurt Brinkreveprijs en het Geurt Brinkgrevehuis naar hem vernoemd.

De Armeensebrug (brug 293) is een vaste brug in Amsterdam-Centrum. Ze verbindt de Keizersstraat over de Krom Boomssloot met de Korte Keizersstraat. Voor de scheepvaart is de doorvaartwijdte 5,50 m; de doorvaarthoogte is 1,80 m bij kanaalpeil van NAP - 0,40 m. De brug wordt, behalve aan de noordoostkant, omringd door gemeentelijke en rijksmonumenten. In de eerste categorie valt op het hoekgebouw Krom Boomssloot 22a, een gebouw van Johannes Brouwer (1884-1966) in de Amsterdamse School uit 1933. In de tweede categorie is daar de naamgever van de brug, de gele Armeens Apostolische Kerk op nr. 22. Er ligt hier eeuwenlang een brug. Pieter Bast tekende op zijn stadsplattegrond uit 1599 hier een ophaalbrug in. Van de naamgever van de brug is dan nog geen steen te zien, er zijn in de omgeving van de brug braakliggende kavels te zien. Wanneer Balthasar Florisz. van Berckenrode in 1625 komt, is de ophaalbrug er nog steeds, maar wordt ze aan de westzijde geflankeerd door twee relatief grote gebouwen, de kerk met een blinde muur aan een sloot. De gracht heet dan nog Booms Dwarssloot. Gerrit de Broen liet op zijn versie uit 1737 zien dat de brug (over de dan Dwars Boomssloot) vervangen is door een vaste brug (voor de Armeense Kerk), die rond 1757 is vastgelegd door kunstenaar Jan de Beijer en rond 1787 door Herman Schouten. De sloot naast de kerk is dan al verdwenen. In 1893 schreef de gemeente Amsterdam een aanbesteding uit voor het vernieuwen van brug, landhoofden en kades met levering van het benodigde ijzer. Die nieuwe brug werd kort daarop vastgelegd door (in dit geval) fotograaf George Hendrik Breitner. Op latere foto’s (uit 1936 door Johannes Brouwer, die zijn eigen pand fotografeerde)) is te zien dat er weliswaar ijzeren liggers als overspanning werden gebruikt, maar dat het rijdek uit houten planken op houten balken bestond. Er is daarna niet zoveel meer gebeurd met de brug, maar ze is laat 20e eeuw, vroeg 21e eeuw nog een keer aangepast. Ze kreeg toen een betonnen overspanning met klinkers als rijdek. Bijzonder aan de brug is de naam. Deze naam, sinds lang opgenomen op de lijst van onofficiële brugnamen van de gemeente, verwijst naar de kerk van het Armeens-Apostolische Kerkgenootschap, die daar sinds 1714 is gevestigd, op het adres Krom Boomsloot 22. De kerk en de brug herinneren aan de Armeense gemeenschap die daar omstreeks 1700 ontstond. In 2013 hebben burgemeester en wethouders van Amsterdam de naam "Armeensebrug" officieel vastgesteld. De Armeense ambassadeur in Nederland heeft in verband hiermee het naambord van de brug onthuld.

De Auke Bijlsmabrug (brug 249) is een vaste brug in Amsterdam-Centrum.

De Kromboomssloot, ook wel geschreven als Krom Boomssloot, is een gracht in de Lastage (Nieuwmarktbuurt) in de binnenstad van Amsterdam. Het is een dwarsvaart van de Rechtboomssloot en werd daarom vroeger Dwarsboomssloot genoemd. Zoals de namen al aanduiden is de Rechtboomssloot kaarsrecht, terwijl er een bocht zit in de Kromboomssloot. De gracht werd in 2007 verkozen tot een van de mooiste straten van Amsterdam.

De Lastage is een oude wijk in de gemeente Amsterdam, in de Nederlandse provincie Noord-Holland. De wijk ligt tussen de Geldersekade en de Oudeschans, oostelijk van en buiten de muren van de middeleeuwse stad. Tegenwoordig staat het gebied bekend als Nieuwmarktbuurt. Het gebied is een beschermd stadsgezicht.

Station Nieuwmarkt is een station van de Amsterdamse metro in het stadsdeel Centrum.

Brug 290 is een vaste brug in Amsterdam-Centrum. De brug vormt de verbinding tussen de Dijkstraat en Korte Dijkstraat. Ze voert daarbij over de Krom Boomssloot. Alhoewel gelegen in het centrum van Amsterdam zijn er slechts aan de zuidkant van de brug regelmatig gemeentelijke en/of rijksmonumenten te vinden. Het gebied ten noorden van de brug viel, op een enkele uitzondering na, in de 20e eeuw ten prooi aan sloop en nieuwbouw. Er ligt hier al eeuwen een brug. Op de kaart van Pieter Bast uit 1599 is hier al een brug ingetekend. Opvallend is daarbij dat stadinwaarts er grote gaten zitten in de bebouwing, terwijl staduitwaarts alles lijkt volgebouwd. De plattegrond van Balthasar Florisz. van Berckenrode uit 1625 laat hier ook al een vaste brug zien, al leidt die dan over de Boom Dwarssloot. Op de kaart van Gerrit de Broen verbindt de brug de Dyk Straat met de Korte Dyk Straat. De moderne geschiedenis van de brug begint in 1847. Toen schreef de gemeente Amsterdam een aanbesteding uit voor het vernieuwen van deze brug. Die brug was al in 1889 aan vervanging toe, samen met brug 292. De beide bruggen lijken dan ook sterk op elkaar. Een aannemer zag kans de twee bruggen voor nog geen 9000 gulden (samen) te bouwen volgens een ontwerp van de Dienst der Publieke Werken, vermoedelijk Bastiaan de Greef en/of Willem Springer. Het rijdek bestond toen nog uit houten planken, hetgeen tot diep in de 20e eeuw het geval bleef. De brug is na de jaren zestig van de 20e eeuw een keer vernieuwd; zij heeft sindsdien een wegdek van klinkers. Aan de landhoofden en walkanten is zoutschade te zien.

Brug 297 is een vaste brug in Amsterdam-Centrum. Ze is gelegen in de oostelijke kade van de Geldersekade en voert over de Recht Boomssloot. Rondom de brug, sinds 1995 zelf een gemeentelijk monument, staat zowel aan de kade als aan de sloot een aantal gemeentelijke en rijksmonument. Het bekendste gebouw in de omgeving van de brug is echter De Waag, ongeveer 50 meter ten zuidwesten van de brug. Op de kaart van Jacob van Deventer uit 1560 (gemaakt voor koning Philips II van Spanje) zijn de contouren van de kade en sloot wel zichtbaar en er is een oeververbinding, maar waarschijnlijk een aarden wal. Toen Pieter Bast zijn plattegrond afgaf in 1599 is hier een ophaalbrug ingetekend. Een afgemeerde schip met hoge mast laat zien dat er in iedere geval een beweegbare brug moest liggen. Ook Gerrit de Broen tekende een dergelijke brug in op zijn kaart van 1737. Jan ten Compe legde die brug vast in een tekening rond 1743, Jan de Beijer volgde niet veel later. Weer een eeuw later volgde Johan Rieke. Tot 1884 lag hier een ijzeren ophaalbrug naar een ontwerp van stadsarchitect Bastiaan de Greef van de Dienst der Publieke Werken. Die brug werd nog een aantal jaren gebruikt als brug 142 (1884-1908). In 1884 werd hier een vaste brug neergelegd waarvan het ontwerp van dezelfde man kwam al dan niet in samenwerking met Willem Springer. Een nieuwe brug was nodig omdat deze oostelijke kade aanzienlijk verbreed werd. Het werd een ijzeren liggerbrug met balustrades die aan de bruggen 295 en 296 doet denken met haar vakwerkmotief. Opvallend daaraan is de afwisseling in balusters van volumineus tot slank. In 1904 is de brug acht weken gesloten voor verkeer, waarschijnlijk moest de brug verstevigd worden in verband met de komst van de elektrische tram, op latere foto’s zijn tramrails te zien. Tranmlijnen 8 (1905-1942), 26 (1946-1948) en 11 (1946-1955) hebben over de brug gereden. In tegenstelling tot andere bruggen uit die tijd heeft de brug ook al een wegdek van klinkers. In 1965 is het wegdek hier nog vernieuwd. En ook in latere tijden is het wegdek steeds aangepast aan de verkeersstromen. De landhoofden zijn daarbij vermoedelijk eind 20e, begin 21e eeuw nog gerestaureerd (tussen 1988 en 2004 kwam er een gescheiden fietspad aan de westkant van de brug te liggen). Als er in 2017 foto’s worden gemaakt zijn die landhoofden wit uitgeslagen van de zoutschade, die in de laat jaren tachtig van de 20e eeuw nog niet zichtbaar is. De brug had tot april 2016 de bijnaam Gelderschebrug, verwant aan de kade. In die maand schrapte de gemeente alle officieuze en bijnamen van bruggen. Sindsdien gaat ze alleen met haar brugnummer door het leven.