Amsterdamse effectenbeurs

De Stier is een kunstwerk op het Beursplein in Amsterdam-Centrum. De beeltenis van een stier is afkomstig van de kunstenaar Arturo di Modica. Hij zette het begin juli 2012 zonder aankondiging of vergunning neer op het Beursplein te Amsterdam. Het gevaarte weegt rond de 2500 kilogram en moest de financiële wereld, die zich toen in een crisis bevond er figuurlijk weer bovenop helpen. De kunstenaar lichtte daarbij toe dat de stier aanvalt met de kop naar beneden en na de aanval zijn slachtoffer opwerpt, uiteindelijk een weergave van de gedachte dat het weer opwaarts zou gaan in de financiële markten. Het zonder vergunning plaatsen van kunst in de openbare ruimte is verboden en de gemeente Amsterdam, in dit geval Stadsdeel Centrum ondernam direct actie. De kunstenaar had een ongelukkig tijdstip gekozen voor zijn actie. Vlak na zijn plaatsing wilde de gemeente festiviteiten op het plein houden, zodat het beeld direct in de weg stond. De stier werd daarop verplaatst naar de zijkant van het plein. Er werd overleg gepleegd met het Amsterdams Fonds voor de Kunsten; uiteindelijk bleef de stier staan, ook toen het Beursplein in 2017/2018 opnieuw ingericht werd. De Amsterdamse stier is een ietwat kleinere kopie van Charging Bull in New York. Van beide beelden zijn replica’s in de handel met de maten 24 bij 20 bij 42 cm met een gewicht van 4,5 kilogram. Later in 2012 dreigde de stier uit het straatbeeld te verdwijnen. De kunstenaar had het beeld aan derden verkocht, de koper had bepaald dat de stier wel in het straatbeeld zichtbaar moest blijven, maar kwam na een aanbetaling niet met het resterende bedrag over de brug, omdat de kunstenaar de overeenkomst niet (geheel) was nagekomen. De zaak kwam voor de rechter, die bepaalde dat de koper het resterende bedrag alsnog moest betalen. Het beeld bleef daarbij op genoemd plein staan.

Het Beursplein is een plein in het centrum van Amsterdam, tussen het Damrak en de Beursstraat. Aan het plein liggen de Effectenbeurs (Beursplein 5), de Beurs van Berlage en de Bijenkorf. Aan het plein ligt ook de ingang van de parkeergarage van de Bijenkorf, die regelmatig voor files tot op het Damrak zorgt. Sinds 2018 is er onder het plein een fietsenstalling.

De Lantaarns en fonteinen op het Beursplein zijn kunstwerken in Amsterdam-Centrum. Ze vormen gezamenlijk sinds 22 april 2002 een rijksmonument. Het ontwerp van zowel het straatmeubilair als het Beursplein zelf is van Berlage en stamt uit 1902, toen er nog volop aan de Beurs werd gebouwd. Twee lantaarns staan op het bordes van het gebouw. De ander vier lantaarns en de twee fonteinen kregen een plek aan de twee lange zijden van het Beursplein: langs het Damrak en langs de gevelwand waar eerst het Biblehotel stond en in 1913 de Amsterdamse effectenbeurs van Joseph Cuypers verrees. De lantaarns zijn gemaakt van gietijzer en staan op een Eiffeltorenachtige manier op een granieten sokkel. De vier voeten dragen een cilinder van fijn maaswerk in een ruitvormig patroon. Daarop een sierlijke ovale vorm die bovenin vermalt en eindigt in een kroontje met het ophangpunt voor de lichtbron. Net boven het midden van de cilinder is een kraag van rozetten aangebracht. Berlage drong er bij de gemeente sterk op aan de lichtornamenten op het Beursplein elektrisch te verlichten door middel van booglampen. Zo zouden ze één geheel vormen met de twee lantaarns op het bordes, de elektrische lichtmasten op het Stationsplein en de geplande elektrische verlichting langs het Damrak. In de ‘Nieuwe Beurs’ paste Berlage zelf deze moderne energiebron toe voor de lampen, de lift en de centrale verwarming. Daarvoor werd een eigen, tijdelijke centrale in het gebouw aangebracht, in afwachting van de eerste gemeentelijke elektriciteitscentrale die in 1904 klaar was. De in 1903 op het Stationsplein geplaatste lichtmasten, ook een ontwerp van Berlage, waren de eerste tijd dan ook aangewezen op de centrale van de Nieuwe Beurs. Op foto’s van de opening van het gebouw door koningin Wilhelmina in 1903 zijn de lantaarns op het bordes en het Beursplein nog niet te zien. Waarschijnlijk zijn ze aan het einde van dat jaar geplaatst. De booglampen volgden in 1904. Wellicht is het oorspronkelijk de bedoeling geweest in de krans van rozetten lampjes aan te brengen. Bij een renovatie in 1975 trof men op halve hoogte van de lantaarns een ronde koperen doos aan, met pijpjes naar elk van 20 rozetten. Men besloot toen een ring van gloeilampjes aan te brengen, beschermd door een kapje van macrolon (een soort kunststof). Dit bleek ̶ misschien opnieuw ̶ een kwetsbare constructie. Begin jaren negentig werden ze vervangen door kleine bollen, in een iets lichtere tint dan de cilinder, zodat een lichtgevend effect ontstaat. Bij deze restauratiebeurt maakte de in 1975 op een staaf aangebrachte bolvormige armatuur plaats voor een moderne versie van de oude booglampen. Bij de laatste opknapbeurt van de lantaarns in 2017 bleven de booglampen, maar zijn de rozetten leeg gelaten. De twee fonteinen zijn geplaatst in een ronde, uit acht segmenten bestaande bak van graniet. De fonteinbak/het waterreservoir staat op vier poten stevig in het die bak. De waterspuwers zijn ook van natuursteen, zijn abstract van vorm en zitten in het boveneind van het waterreservoir, waardoor het water naar beneden valt. In dat reservoir staat een cilindervormige verhoging waarin vier waterspuwers zijn verwerkt. Op de verhoging staat dan weer een gietijzeren sierbekroning, die ook nog een waterspuwer heeft die haar water haalt uit de ronde bak. De objecten verdwenen in 2017/8 tijdelijk van het plein dat werd heringericht in verband met de komst van een ondergrondse fietsenstalling. Restauratie en herinrichting maakten deel uit van de zogenaamde Rode loper, een toeristenroute tussen Station Amsterdam Centraal en het Paleis op de Dam. De lantaarns hebben vanaf ongeveer 1908 aan de kant van het Damrak assistentie gehad van de elektrische lichtmasten die Berlage ontwierp voor de doorgaande wegen in de stad. Ze deden in hoogte zeker niet onder voor de bijzonder vormgegeven lichtornamenten die in 1991 langs het Damrak werden geplaatst. Deze blauw-groene objecten van de Amsterdamse ontwerpers Alexander Schabracq en Ton Postma deden, net als de lichtmastontwerpen van Berlage destijds, veel stof opwaaien. Ze hielden het echter het een stuk korter uit en zijn vervangen door lichtarmaturen die hangen aan over de straat gespannen draden.

De Beursstraat is een straat in het centrum van Amsterdam. De Beursstraat ligt tussen het Damrak en de Warmoesstraat. De straat loopt van De Bijenkorf op het Beursplein in noordoostelijke richting naar de Oudebrugsteeg. De straat loopt langs de achtergevel van de Beurs van Berlage, aan de oostkant van het gebouw. Op de hoek met de Oudebrugsteeg staat het 17e-eeuwse Accijnshuis en het 18e-eeuwse Bureau voor Handelsinlichtingen, nu coffeeshop The Grasshopper. Verder bevinden zich van oudsher een aantal hotels in de straat, vandaag de dag vooral bevolkt door rugzaktoeristen. In de Beursstraat zijn 9 panden aangewezen als rijksmonument, waaronder 5 achterhuizen van panden in de Warmoesstraat, die parallel aan de Beursstraat loopt.

De Oudezijde is het gedeelte van de binnenstad van Amsterdam ten oosten van de oorspronkelijke loop van de Amstel. Dit gebied wordt nu begrensd door Damrak, Dam, Rokin, Amstel, Kloveniersburgwal, Nieuwmarkt, Geldersekade en Prins Hendrikkade. Op de westelijke oever van de rivier ontstond later de Nieuwezijde. In de CBS-indeling heet deze buurt Burgwallen Oude Zijde. Een deel van deze buurt staat bekend als De Wallen. De belangrijkste straten zijn de Warmoesstraat en de Nes, dit was oorspronkelijk de oostelijke dijk langs de rivier de Amstel. Voorts is er de Zeedijk, de oorspronkelijke dijk langs het IJ. De belangrijkste grachten zijn de Oudezijds Voorburgwal en Oudezijds Achterburgwal. Uitwatering op het IJ vond plaats via de Oudezijds Kolk. Dit deel van de stad werd aangelegd in de middeleeuwen tussen de 13e eeuw en de 15e eeuw. Het belangrijkste gebouw is de Oude Kerk, waarvan de bouw begon omstreeks 1300. Tot de Alteratie van 1578 werd het gebied gekenmerkt door vele kloosters. De Oudezijde van de Amstel is, op deze kaart, het gebied ten oosten van de rivier. Deze naam komt ook voor in Ouder-Amstel en Ouderkerk aan de Amstel.

W139 is een tentoonstellingsruimte voor actuele kunst gelegen aan de Warmoesstraat 139 in het centrum van Amsterdam. Het kunstenaarsinitiatief werd in 1979 opgericht door een groep jonge kunstenaars die een alternatief wilden bieden voor het volgens hen eenvormige aanbod van de musea en commerciële galeries. In een kwart eeuw is het van anti-establishment-initiatief uitgegroeid tot een volwaardig niet-museaal platform, dat parallel aan de gevestigde structuren opereert. W139 is een 'ruimte voor risico', die een bijzondere plek inneemt in de Nederlandse kunstwereld. Zo is er nog steeds ruimte voor kunstenaars om werk op locatie te realiseren. Na een grondige verbouwing van het pand, die ongeveer drie jaar duurde, is de instelling in 2007 weer gevestigd op de oorspronkelijke locatie aan de Warmoesstraat 139. Tussentijds werden de tentoonstellingsactiviteiten voortgezet in de kelders van de tijdelijke locatie van het Stedelijk Museum in het oude postgebouw naast Centraal Station in Amsterdam.

Nieuwe Vide is een culturele organisatie voor actuele kunst in Haarlem en is voortgekomen uit de Vide cultura, een kunstenaarsinitiatief opgericht op 14 mei 1990. Naast tentoonstellingsruimte beschikt Nieuwe Vide over twintig studio’s die gebruikt worden door kunstenaars en creatieve ondernemers. Nieuwe Vide bood van 2000 tot en met 2008 samen met Het Patronaat, Toneelschuur, Grasland, Philharmonie Haarlem en De Hallen plaats aan het )toon) festival, georganiseerd door popjournalist Peter Bruyn. Daarnaast verzorgde Nieuwe Vide verschillende keren programma-onderdelen op het Houtfestival.

Het Standbeeld Joost van den Vondel is een artistiek kunstwerk in Amsterdam-Centrum. Beeldhouwster Gerarda Rueter maakte voor een gebouw aan de Warmoesstraat een beeld ter nagedachtenis van de woonplaats van Joost van den Vondel. Het werd in 1937 als onderdeel van een Vondelfeest geplaatst op Warmoesstraat 110 (de achtergevel van de Amsterdamse effectenbeurs uit 1913). Op 17 november 1937 werd het onthuld door een dochter van wethouder kunstzaken E. Boekman. Vondelkenner Bernard Molkenboer hield een toespraak. Het beeld refereert aan zestig jaar leven van de dichter in de straat, al heeft men twijfels of dit de exacte plaats is. Het beeld werd geplaatst ter viering van Vondels geboortedatum, 350 jaar geleden. Onder het beeld zijn drie aanvullende beeldhouwwerkjes te vinden die verwijzen naar de Gijsbrecht van Aemstel. Tevens is de onderstaande tekst uit het zandsteen geslepen:Hier woonde Vondeldichter vanGysbreght van Aemstel1637 Op hetzelfde gebouw is een reliëf te vinden over de gebouwen die tegen de vlakte gingen voor de bouw van die effectenbeurs.

De Beurs van Berlage is een rijksmonument, gelegen aan het Damrak en Beursplein, Oude Brugsteeg en Beursstraat, in het centrum van Amsterdam, ontworpen door Hendrik Petrus Berlage. Het gebouw is tegenwoordig in gebruik als centrum voor exposities, congressen en andere bijeenkomsten. De Beurs van Berlage behoort tot de 'Top 100 van de Rijksdienst voor de Monumentenzorg' uit 1990.

De Papenbrug was een brug over het Damrak in Amsterdam-Centrum. Hij lag ongeveer op de grens van de noordoostelijke gevel van de Bijenkorf en de zuidwestkant van het plein behorend bij de Beurs van Berlage, en is in 1884 gesloopt. Hier lag sinds begin 15e eeuw een brug. Deze werd wel de Inrebrug dan wel Inner genoemd (binnenste brug, gezien vanaf De Dam. In de 19e eeuw was bij de brug een aanlegplaats voor bootjes naar de Rietlanden. In verband met de bouw van een nieuwe korenbeurs werd in 1883 bij een aanbesteding bepaald dat het Damrak vanaf de Dam binnen vijf maanden gedempt moest worden, het ging om een oppervlak van bijna 15.000 m². In verband met de werkzaamheden was de brug 3 september 1883 tot 29 september gestremd voor verkeer. In december 1883 was de klus zodanig geklaard dat de brug gesloten werd voor verkeer. De brug werd in 1884 gesloopt. De sloop gebeurde onder heftige protesten van Justus van Maurik jr., die de aantasting van het stadsschoon schuwde. De aanwezigheid van de brug is nog steeds terug te vinden in de naam van de nabijgelegen Papenbrugsteeg.

De Beurspassage is een overdekte winkelstraat in Amsterdam. Amsterdam kende al eeuwen in de vorm van de Baafjessteeg een verbinding hier tussen het Damrak en de Nieuwendijk. Toen hier het kantoor van de Algemeene Maatschappij van Levensverzekering en Lijfrente werd gebouwd, werd de steeg overdekt en werd het een onderdeel van het gebouw. De nieuwe naam volgt op 11 januari 1905; de passage wordt vernoemd naar de Koopmansbeurs, in de volksmond Beurs van Berlage die in 1903 aan de overzijde van het Damrak aan het Beursplein werd geopend. Wanneer het gebouw in 1912 een grondige verbouwing krijgt blijft de passage bestaan, die zich dan bevindt onder de winkel van C&A. Als na de grote brand van 16 februari 1963 nieuwbouw wordt gepleegd, wordt ook weer de Beurspassage uitgespaard. Begin 21e eeuw, C&A is dan grotendeels vertrokken, kwam er een grootscheepse verbouwing op gang, die ook een gevolg had voor de Beurspassage. Origineel lag zij in het midden van het gebouw; na de verbouwing aan de noordzijde. Die verbouwing met een afronding in 2016 had tot gevolg dat de passage een luxere uitstraling kreeg, dan dat ze ooit had. De Beurspassage is vanaf dan één groot artistiek kunstwerk met de titel Amsterdam Oersoep. Het straatje heeft slechts twee huisnummer 3 en 12 gerelateerd aan winkels. De passage kent zelf geen openbaar vervoer maar over het Damrak hebben trams al sinds eind 19e eeuw een halte hier of in de directe omgeving.

Amsterdam Oersoep is een van de grootste artistieke kunstwerken in Amsterdam. Het kwam tot stand in de jaren tien van de 21e eeuw toen een gebied ter hoogte van de Beurspassage aangepast werd aan de moderne tijd. Panden Damrak 70 en 80 en Nieuwendijk 196 werden grondig verbouwd en kregen nieuwe gebruikers. Die beurspassage werd daarbij versierd met een enorm kunstwerk, bestaande uit tegels, lampen en luxe kroonluchters, die gefabriceerd zijn van veredelde fietsonderdelen (koplampen, wielen, spaken etc.). Het ontwerp kwam van Arno Coenen en Iris Roskam. De kroonluchters zijn ontworpen door Hans van Bentem. Coenen en Roskam lieten zich inspireren door de Amsterdamse grachten en alles wat daarin leeft of opgeslagen ligt. Er zijn vissen te zien, luchtbellen, weerspiegelingen, maar ook restanten van fietsen. Andere uitgangspunten waren de kracht van het water en het ontstaan van het heelal. De lampen verwijzen naar koopwaar dat in Amsterdam dat van verkoper naar koper ging (zoals vis). In de vloer zijn onder andere wapenschilden terug te vinden. Wethouder Kunst en Cultuur Kajsa Ollongren kwam op 15 april 2016 het eerste van een miljoen steentjes zetten. Het plafond, dat het idee moet geven dat je onder water loopt, kreeg een glasmozaïek van 450 vierkante meter. De vloer met ornamenten werd belegd met terrazzotegels. De wanden zijn gemaakt van handgemaakte tegels met daarop weer ornamenten van glas-in-lood. Alles is afgewerkt met door een robot geplaatste spiegels met bladgoud, die refereren aan de bouwstijl art deco, die hier in de omgeving te vinden is zoals bij de Beurs van Berlage. Zij vormen een serie die de evolutionaire ontwikkeling van mens weergeeft, van vis tot mens. Centraal stuk in het geheel bestaat uit een hangend beeld van een vissenbek met daaronder de tekst Take some Mokum with you. Een soortgelijk groot werk van Coenen en Roskam is te vinden in Rotterdam. In de Markthal is hun Hoorn des overvloeds te bekijken.