De Gecroonde Raep

De Wallen of de walletjes is een prostitutiegebied in het oudste deel van Amsterdam in de buurt Burgwallen Oude Zijde. Er wordt op ruim 300 werkplekken raamprostitutie bedreven. De buurt wordt in het Engels aangeduid met Red Light District, vanwege de rode lampen die traditioneel in de ramen van de prostituees branden. Het is een van de belangrijkste toeristische bezienswaardigheden van Amsterdam.

De Bierkaai was de kaai in Amsterdam, Utrecht, Hoorn, Den Haag en andere steden, waar de vaten met bier aankwamen en de sjouwers werkten die de zware vaten met bier laadden en losten. Dat moest hier gebeuren om de heffing van accijns te vergemakkelijken. De Amsterdamse Bierkade was een deel van de Oudezijds Voorburgwal, gelegen bij de Oude Kerk. De Utrechtse bierkaai lag op de werven tussen de Vollersbrug en de Geertebrug. Deze plaats was in 1648 door het stadsbestuur aangewezen.

De Liesdelsluis (brug nr. 207) is een vaste brug in het Wallengebied in Amsterdam-Centrum. Het achtervoegsel "sluis" heeft hier betrekking op "stenen brug". De brug overspant de Oudezijds Achterburgwal en verbindt zo de Lange Niezel met de Korte Niezel. Liesdel was de aanduiding van een laag gelegen (ten opzichte van de hogere grond waarop de Oude Kerk is gebouwd) vlakte begroeid met lies, dat de bijnaam Niesdel kreeg en vervolgens werd verbasterd tot Niezel. In de jaren zeventig en tachtig had de brug de bijnaam Deutsche Brücke in verband met de vele Duitse junkies die hier rondwaarden en ook wel stierven als gevolg van drugsgerelateerde prostitutie. De brug wordt slechts ten delen omringd door rijksmonumenten, in 1929 werd een deel van de Korte Niezel al vernieuwd. De brug is zelf geen monument, want ze dateert van nog later datum. Er ligt al vanaf het prille begin van Amsterdam op deze plaats een brug. De brug is namelijk al te zien op de geschilderde plattegrond uit 1538 van Cornelis Anthonisz.. Balthasar Florisz. van Berckenrode tekende de brug op twee pijlers ook in op zijn kaart uit 1625, een brug over de "Oudesydts Voor Burchwal" in "Den Niesel". Toen kunstenaar Johannes van der Drift hier rond 1868 langs kwam, trof hij inderdaad een stenen welfburg aan met drie doorvaarten (de buurvrouw van de Liesdelbrug, de Oudekerksbrug was van hout). Hij volgde wat dat betreft in de voetsporen van Jacob Olie, die die brug in 1861 ook al had vastgelegd. Net als de brug hebben de foto’s de tand des tijds niet goed doorstaan. George Hendrik Breitner kwam een aantal jaren later voorbij en trof een geheel andere brug aan, een toen in de mode zijnde liggerbrug uit 1879. De brug steunde op de landhoofden op gietijzeren steunen en consoles, een gevolg van het plannen in september 1878 en van een aanbesteding van januari 1879 voor het "verlagen en verbreeden van de steenen wulfbrug" en de levering van ruim 13 ton bultijzer. Die brug ging een tijdlang mee. In de jaren 1976/1977 moest de brug vernieuwd worden en werd de brug in oude glorie hersteld. Ze kreeg echter een betonnen paalfundering en een betonnen legger, dus een status van gemeentelijk of rijksmonument zat er niet in, ook al ziet de vorm van de brug er oud uit. Die brug werd gebouwd onder ontwerp van Dirk Sterenberg werkend voor de Dienst der Publieke Werken, maar met name bekend vanwege zijn moderne betonnen bruggen, zie brug 705 of de in 2020 afgebroken Buikslotermeerpleinbrug. Dat de brug toen herbouwd is blijkt uit de zoutschade die te zien is aan de brug en ook aan de Oudekerksbrug, ook gemoderniseerd naar model van Sterenberg.

De Majoor Bosshardtbrug (brug nr. 211) is een brug over de Oudezijds Achterburgwal op de Wallen in Amsterdam. De brug verbindt de Molensteeg met de Oudekennissteeg. Er ligt hier al eeuwenlang een brug. Al op de kaart van Balthasar Florisz. van Berckenrode uit 1625 is hier een brug te zien, maar vermoedelijk lag er al eerder een brug. Die kreeg allerlei varianten, zoals van hout en een brug met een ijzeren overspanning. In het begin van de 21e eeuw ligt er een brug die een overspanning heeft van beton; het is vooralsnog onbekend wanneer de brug dan voor het laatst vernieuwd is. De brug is op 7 juni 2013 vernoemd naar Alida Bosshardt, een officier van het Leger des Heils die actief was voor de prostituées en de junks die op dit deel van de Wallen zeer aanwezig waren. Er waren een jaar eerder pogingen gedaan om de Oudezijds Armsteeg en/of Armbrug naar haar te vernoemen; die pogingen strandden. De brug in Amsterdam is niet de eerste naar de majoor vernoemde brug. Al een jaar eerder, op 11 juli 2012, werd een (tot dan nog naamloze) brug in het Broersepark in Amstelveen naar haar vernoemd. De brug heeft vroeger bekendgestaan als de Molensteegbrug, naar de nabijgelegen straat, en deze naam was weer te danken aan de aanwezigheid van een molen die ooit aan de Zeedijk heeft gestaan, maar al voor 1357 gesloopt is. Er was nog een andere brug met die naam en wel over de Nieuwezijds Achterburgwal, deze brug is in 1867 bij de demping en ombouw van de gracht tot Spuistraat) verdwenen.

De Bananenbar is een erotische uitgaansgelegenheid op de wallen in Amsterdam. De inrichting is gevestigd in een 18e-eeuws pand aan de Oudezijds Achterburgwal dat opgenomen is in het register van rijksmonumenten. Het was eerder het zogenoemde Boudoir van de Satanskerk.

Museum Ons' Lieve Heer op Solder is een voormalige schuilkerk, gelegen in de binnenstad van Amsterdam, op de hoek van de Oudezijds Voorburgwal en de Heintje Hoekssteeg. Het pand staat in de 'Top 100 van de Rijksdienst voor de Monumentenzorg' uit 1990. De voormalige schuilkerk fungeert als museum en wordt (opnieuw) gebruikt voor de rooms-katholieke eredienst. Er worden huwelijken ingezegend en elke kerstnacht zijn er twee nachtmissen. Iedere eerste zondag van de maanden oktober tot en met april vindt een heilige mis plaats, opgeluisterd met zang en orgelspel. Het museum is na het Rijksmuseum het oudste museum van Amsterdam en wordt jaarlijks door circa 100.000 personen bezocht. Vroeger moesten bezoekers schoenbescherming dragen om het museum te bezoeken, maar deze regel is sinds de verbouwing in 2015 komen te vervallen.

De Bet van Beerenbrug (brug nr. 210, voorheen ook wel bekend als de Stormsteegbrug) is een brug over de Oudezijds Achterburgwal in het Wallengebied in Amsterdam. De brug verbindt de Korte Niezel met de (Korte) Stormsteeg. Er ligt hier al eeuwenlang een brug. Al op de kaart van Balthasar Florisz. van Berckenrode uit 1625 is hier een brug te zien, maar vermoedelijk lag er al eerder een brug. Die kreeg allerlei varianten, zoals van hout en een brug met een ijzeren overspanning. De brug bracht niet alleen verkeer naar de overkant, ze droeg ook jarenlang aan de noordzijde een enorme buis. In 1972 werd de brug gedurende vijf maanden geheel vernieuwd en kreeg een voor deze buurt afwijkend uiterlijk met een grijze betonnen overspanning; de enorme buis verdween eveneens. Opvallend is tevens dat de oostelijke oever van de OZ Achterburgwal hier geen kades heeft. De brug is in 2017 vernoemd naar de vroege voorvechtster van holebirechten Bet van Beeren, die iets verderop op de Zeedijk de uitspanning "Het Mandje" uitbaatte.

De Oudekerksbrug (brug 206) is een vaste brug in Amsterdam-Centrum. De brug is officieel vernoemd naar de nabij gelegen Oude Kerk, maar droeg eerder de namen Minnebroersbrug (naar de Minnebroederssteeg) en Molsteenbrug (naar de Molsteeg).

Mata Hari is een rijksmonument op de Amsterdamse Wallen. Het complex bestaat uit enkele onderling verbonden panden aan de Oudezijds Voorburgwal 27 en 29 en een pand aan de Oudezijds Achterburgwal 20-22-24. Het complex dankt zijn naam aan een berucht illegaal gokpaleis, dat hier sinds begin jaren 70 van de vorige eeuw werd gevestigd. In 2007 werd het inmiddels leegstaande pand op aandringen van de gemeente Amsterdam gekocht door woningcorporatie Ymere, om te voorkomen dat hierin opnieuw illegale of schimmige activiteiten zouden worden ontplooid.

De Fo Guang Shan He Hua Tempel (FGS He Hua Tempel) van de Fo Guang Shan is een boeddhistische tempel aan de Zeedijk nummers 108 tot 116, Amsterdam Chinatown te Amsterdam. De naam wordt uitgesproken als "gguh ggwaa", en betekent lotusbloem in het Chinees. Dit is de grootste tempel in Europa die in de traditionele Chinese paleisstijl is gebouwd. Het complex is ontworpen door een Nederlander, de architect Fred Greven, in opdracht van Buddha's Light International Association uit Taiwan. Dit is een organisatie in het Chinees boeddhisme. Het initiatief tot de bouw is genomen door Frank Man, een uit Hongkong afkomstige Chinees-Amsterdamse zakenman. De tempel staat op de plaats waar in de middeleeuwen een cellezustersklooster was gevestigd (1475). De laatste resten van dit klooster, Zeedijk 108-112, werden in 1944 gesloopt, nadat de joodse eigenaren van de beide winkelpanden waren gedeporteerd. De panden 114-118 stortten later dat jaar in. Decennialang was Zeedijk 106-118 een open plek op de Zeedijk. In de jaren vijftig werd hier een door Aldo van Eyck ontworpen kinderspeelplaats gerealiseerd. Toen de Zeedijk twee decennia later als gevolg van de heroïneproblematiek verpauperde, werd de speelplaats een geliefde plek voor junks. In 1994 werd besloten op deze locatie een boeddhistische tempel te bouwen. De bouw begon enkele jaren later met een grondbreekceremonie. Op 15 september 2000 werd de tempel door koningin Beatrix officieel geopend. Het complex bestaat uit de eigenlijke tempel, die achter een voorhof parallel aan de Zeedijk ligt, geflankeerd door gebouwen die een overgang moeten vormen naar de Hollandse architectuur van de rest van de Zeedijk. In deze gebouwen verblijven de nonnen van de tempel en is de bibliotheek gevestigd. Zeedijk 118, ook deel uitmakend van het complex, is historiserende nieuwbouw; de geveltop komt van het gesloopte pand Haarlemmer Houttuinen 105. In de voorhal van de tempel, die Kuan Yin Shrine heet, staan beelden van Sangharama (Guan Yu), Guanyin en Skanda. De hoofdhal bevat drie aparte altaren van Ksitigarbha, Sakyamuni Boeddha en Guanyin. Deze hal bevindt zich onder het Kuan Yin Shrine en is voor bezoekers alleen toegankelijk op bepaalde boeddhistische feestdagen, zondag en op de eerste en de vijftiende dag van de Chinese kalender. Op deze dagen worden lessen gehouden over het boeddhisme door middel van oude boeddhistische geschriften. Op elke derde zondag van de maand worden hier meditatielessen gehouden. De Taiwanese dakpannen bleken niet bestand tegen het Nederlandse klimaat. Omdat er delen naar beneden vielen werd de dakbedekking op last van de autoriteiten ingepakt in steigerdoek. Er wordt jaarlijks groots het vesak gevierd. Hierbij komen vele Chinezen uit heel Nederland naar de tempel om wierook te branden voor de vele boeddha's en boeddhistische heiligen. Ook wordt het beeld van Gautama Boeddha uit de tempel gedragen en in een processie naar de Nieuwmarkt gedragen. Op de Nieuwmarkt staan dan ook kraampjes met vegetarische hapjes en informatiekramen over de verschillende boeddhistische stromingen.

De Heintje Hoekssteeg is een steeg in het centrum van Amsterdam vernoemd naar Heintje Hoek. Hoek was rond het jaar 1400 bestuurslid van de Schutterij van Amsterdam. In oude documenten wordt zijn naam geschreven als 'Heyntgen Hoec'. De steeg is naar hem vernoemd omdat hij er tussen 1382 en 1410 woonde. In oudere documenten komt ook de schrijfwijze 'Heyntgen Hoecxstege' voor. Op de hoek van de Heintje Hoekssteeg ligt de schuilkerk Ons’ Lieve Heer op Solder. Een oude bijnaam van deze kerk is 'Het Haantje'. Die naam is zeer waarschijnlijk afgeleid van de naam van de steeg.

De Lange Niezel, met in het verlengde de Korte Niezel, is een smalle straat in het Wallengebied in Amsterdam-Centrum. De straat loopt van de Warmoesstraat in het westen naar de Oudezijds Voorburgwal in het oosten en loopt vandaar verder als de Korte Niezel naar de Oudezijds Achterburgwal. In de straat bevinden zich 17 rijksmonumenten. Verder bevinden zich in beide straten, naast woningen, hoofdzakelijk sekswinkels, gokhallen, horeca en er wordt raamprostitutie bedreven. De straten zijn verkeersluw en kennen eenrichtingsverkeer richting het oosten. De naam van de straat is een verbastering van liesdel, een del of dal waar Lies groeit. Oorspronkelijk was het gebied een moerassig land dat lag ten noorden van de hogere grond waar de Oude Kerk was gebouwd. Na 1350 werd de grond opgehoogd en verscheen er bebouwing. Op de plaats van de latere straat bleef de naam Liesdel voortleven maar verbasterde eerst tot Niesdel en daarna tot Niezel. In de zestiende eeuw werd de straat naar de Oudezijds Voorburgwal verlengd naar de Oudezijds Achterburgwal. Deze verlenging kreeg hierbij de naam Korte Niezel terwijl het oorspronkelijke Niezel de naam Lange Niezel kreeg. De brug die beide Niezels met elkaar verbindt heeft een onverbasterde naam en wordt de Liesdelsluis genoemd. In het AT5 programma "De straten van Amsterdam" stond de straat in een van de afleveringen centraal. In dit programma kwam naar voren dat in de 16e eeuw de straat, evenals de Warmoesstraat, een voorname straat was met de grootste huizen waar de rijkste burgers van Amsterdam woonden. Met de aanleg van de Herengracht en andere nieuwe grachten in de 17e eeuw verhuisden zij daarheen en werd de straat minder voornaam. Op nummer 15 bevond zich 60 jaar lang, van 1941 t/m 2001, café Monico, dat werd uitgebaat door Saar Heshof, alias Blonde Saar, waar net als in café 't Mandje op de Zeedijk een gemengd publiek van sekswerkers, lesbische vrouwen, homoseksuele mannen en volksjongens kwamen.