Staalmeestersbrug

De Staalstraat in Amsterdam is een straat in de binnenstad, die de Kloveniersburgwal (bij de Nieuwe Doelenstraat) verbindt met de Zwanenburgwal (bij het Waterlooplein). De Staalstraat kruist de Groenburgwal en de Verversstraat komt op de Staalstraat uit. De voor autoverkeer afgesloten straat is een winkelstraat met cafés en eettentjes. Op de hoek Staalstraat/Kloveniersburgwal ligt, met geklonken onderdelen van staal en smeedijzer en een aluminium wegdek, de Aluminiumbrug (brug 222) uit 1896. De Staalmeestersbrug (brug 227), een witgeschilderde houten ophaalbrug over de Groenburgwal, is een bij toeristen populaire plek vanwege het uitzicht op de Zuiderkerk. De brug is te zien op Claude Monets schilderij De Zuiderkerk, Amsterdam gezien vanaf de Groenburgwal. De ir. B. Bijvoetbrug (229) in het verlengde van de straat over de Zwanenburgwal vormt de verbinding (voor voetgangers en fietsen) naar het Waterlooplein en de Stopera.

De Christ Church in Amsterdam is een tot Anglicaanse kerk omgebouwde voormalige lakenhal aan de Groenburgwal. Het is een van de eerste, mogelijk de eerste, gebouwen in Nederland de trant van de neogotiek. Het gebouw is op 28 april 1970 ingeschreven in het monumentenregister.

Het Staalhof was een 17e-eeuws gebouwencomplex op de hoek van de Staalstraat en de Groenburgwal in Amsterdam. Het is vooral bekend van Rembrandts schilderij De Staalmeesters, dat hier tot 1771 hing. Het Staalhof was het centrum van de lakenindustrie, de textielindustrie die de omgeving rond het gebouw domineerde. Hier werden de stoffen gekeurd door keurmeesters, de "staalmeesters", zo genoemd omdat ze gebruik maakten van stalen (proeflappen). Al in de 18e eeuw kwam de uitdrukking "staalmeesters" in zwang. Het vijfkoppige college van keurmeesters werd ieder jaar op Goede Vrijdag aangesteld. Het Staalhofcomplex bestond uit een zijdehal, een lakenhal en een saaihal (saai was een licht gekeperde wollen stof, dat wil zeggen met een diagonaal patroon). Van de Saaihal (1641) aan Staalstraat 7 is de gevel van Pieter de Keyser intact gebleven. De lakenhal aan Groenburgwal 42 werd in 1827-1829 drastisch verbouwd tot de Engelse Episcopale Kerk, het eerste neogotische bouwwerk in Nederland. In dit gebouw kwam de anglicaanse gemeenschap echter al sinds 1771 bijeen. In 1662 voltooide Rembrandt een portret van de vijf waardijns van het Staalmeestersgilde en hun bediende, Dit beroemde schilderij, later bekend geworden als De Staalmeesters, heeft tot 1771 in de vergaderkamer van de lakenhal gehangen. In deze zaal hingen ook andere groepsportretten die uit de 16e eeuw stamden. De schilderstijl van het portret duidt aan dat Rembrandt precies wist waar het zou komen te hangen – hoog boven de schouw, met lichtinval van links – want hij paste de lichtval en het perspectief er aan aan. Zelfs de lambrisering op de achtergrond van het doek kwam vermoedelijk overeen met de muren van de vergaderkamer in het Staalhof. Toen het gebouw in 1771 haar functie verloor, verhuisde het schilderij naar het stadhuis op de Dam. Het hangt nu in het Rijksmuseum.

De Saaihal is een monumentaal gebouw uit 1641 in de Staalstraat in Amsterdam, ontworpen door Pieter de Keyser, een zoon van Hendrick de Keyser. De Saaihal was onderdeel van het Staalhof – vooral bekend van Rembrandts De Staalmeesters – een gebouwencomplex dat het centrum van de textielindustrie in dit deel van Amsterdam vormde. In de 17e eeuw was de stad de belangrijkste wolmarkt van Europa. In de Saaihal werd de saai gekeurd, een licht gekeperde wollen stof, dat wil zeggen met een diagonaal patroon. Op de gevel van de Saaihal is het wapen van Amsterdam met keizerskroon te zien. De daklijst is gebeeldhouwd als een geplooid doek. In 1919-1920 werd de gevel gerestaureerd en werden de ovale glas-in-looddecoraties in de ramen aangebracht. Het gebouw, aan Staalstraat 7b, is vanaf 2005 in gebruik als winkel van het internationaal gerenommeerde ontwerpbureau Droog Design. De ingang is in het naastgelegen huisje op 7a omdat de Saaihal zelf geen voordeur heeft.

De Groenburgwal is een Amsterdamse gracht die de Raamgracht verbindt met de Amstel. De Groenburgwal ligt evenwijdig aan de Kloveniersburgwal en de Zwanenburgwal, in de schaduw van de toren van de Zuiderkerk Het gebied tussen de Kloveniersburgwal en de Zwanenburgwal was tot laat in de 16e eeuw nog "het terrein buiten de veste bij de Amstel". In 1593 werd het gebied bij de stad gevoegd. Hier lagen lakenweverijen, waar de wol werd gewassen, gekaard en gesponnen, om er een lakense stof van te kunnen weven, die na het vollen en verven op houten raamwerken (de zogenaamde lakenramen) werd gespannen om te drogen en op te rekken. De namen van de nabijgelegen Raamgracht, de in 1537 gegraven Raamsloot bij het Rusland, en de Verversstraat (1593) herinneren aan die activiteiten. In het begin van de 17e eeuw werd de Amstel tussen Kloveniersburgwal en Groenburgwal en wat later het 's Gravelandse Veer, tussen Groenburgwal en Blauwbrug, aangeplempt. Rond die tijd ontstond ook de naam Groenburgwal; hier waren speciaal de groenververijen gevestigd.

Het 's-Gravelandseveer is een straat in het centrum van Amsterdam. De straat is gelegen aan de noordzijde van de Amstel en vormt het zuidelijke gedeelte van het schiereiland tussen de Groenburgwal en Kloveniersburgwal. Vanuit het oosten gezien loopt de Groenburgwal over in de straat. In het westen bij de Halvemaansbrug, die een verbinding met de andere Amsteloever geeft, gaat de straat met een bocht naar rechts over in de Kloveniersburgwal. De naam van de straat verwijst naar de vroegere ligplaats van de beurtschepen die voeren naar in het Gooise dorp 's-Graveland waar een aantal Amsterdamse regentenfamilies hun buitenverblijf had. De naam van de straat is bij een raadsbesluit van 2 september 1913 gegeven. Voor deze tijd heette de kade Binnen-Amstel.

De Doelenzaal was gevestigd in een gebouw aan de Kloveniersburgwal 87-89 in Amsterdam. Het pand werd in 1883 gebouwd als vervanging van menagerie Blauw Jan, naar ontwerp van L. Beirer en J.J. Bekker, in opdracht van de in 1854 opgerichte vereniging Maatschappij voor den Werkenden Stand, die zich ten doel stelde de zedelijke en stoffelijke belangen van de werkende stand te bevorderen. De maatschappij beijverde zich voor de oprichting van ambachtsscholen. Boven de naam aan de gevel zijn drie beeldhouwwerkjes zichtbaar die de ambachten timmeren, metselen en smeden verbeelden. Na de Tweede Wereldoorlog had het gebouw vele bestemmingen, tot het in de jaren zeventig vaak leeg stond. In 1985 werd De Doelenzaal verbouwd tot een theater met kantoor- en repetitie-ruimten. Het werd de thuishaven voor het Internationaal Danstheater. In 2016 werd het gebouw verkocht en verbouwd tot kantoorruimte en appartementen.

De Menagerie Blauw Jan was een achttiende-eeuwse menagerie bij 'Herberg Blauw Jan' aan de Kloveniersburgwal 87 in Amsterdam. De herberg heette eigenlijk 'De Hoop' maar werd in de volksmond 'Blauw Jan' genoemd naar de bijnaam van Jan Westerhof, die behalve herbergier ook blauwverver was. Deze begon omstreeks 1675 met het verzamelen en huisvesten van exotische vogels, waaronder papegaaien, een Koningsgier en een Helmkasuaris. Deze waren tegen betaling van vier stuivers te bekijken. Later kwamen ook wilde dieren, meegenomen naar Amsterdam op schepen van de Vereenigde Oostindische Compagnie, zoals leeuwen, tijgers, panters en apen in de menagerie. Naast dieren werden later ook opvallende mensen tentoongesteld in de herberg; in 1774 konden Amsterdammers in herberg Blauw Jan de Friese dwerg Wybrant Lolkes, slechts 29 duim hoog, bekijken. De Telegraaf beschreef de tentoonstellingen van mensen in 1941 nog als volgt: Behalve dat (wilde dieren) vond men er ook reuzen en dwergen, ja er werden soms zelfs boschjesmannen en roodhuiden getoond. De personen die in de herberg Blauw Jan te zien waren gaven vaak korte optredens. De dwerg Wybrant Lolkes zong samen met de Friese lange man, 'Lange Jan', Oudfriese liedjes. Met de Finse reus Cajanus kon in Blauw Jan gedamd worden. Ook Tetje Roen, kwakzalver, waarzegger en goochelaar gaf - wanneer hij niet rondreisde langs kermissen - optredens in herberg de Blauw Jan. Herbergbezoeker Jan Velten schreef in 1700 het 'Boek van Blauw Jan' (ook wel bekend als 'Wonderen der Natuur' of 'Album van Jan Velten') over de menagerie Blauw Jan; de wilde dieren uit de collectie van Blauw Jan zijn in dit boek beschreven en getekend. In 1998 verzorgde Florence Pieters een moderne heruitgave van dit boek onder de titel 'De Wonderen der Natuur: in de menagerie van Blauw Jan zoals gezien door Jan Velten rond 1700'. In 1784 werd de menagerie opgeheven. De herberg en de menagerie werden verkocht aan keizerin Maria Theresia, die het pand gebruikte als aardewerkopslag. In 1883 werd het gesloopt. Op de locatie verrees een gebouwencomplex met een theaterzaal van de 'Maatschappij voor de Werkende Stand'. Vanaf 1946 heette de theaterzaal de Doelenzaal. De menagerie van Blauw Jan wordt gezien als de voorloper van dierentuin Artis, die in 1838 de poorten opende.

De Ir. B. Bijvoetbrug (brug 229) is een vaste brug in Amsterdam-Centrum. De brug overspant de Zwanenburgwal.

Bianca Castafioreplein is de officieuze benaming voor een pleintje tussen de Verversstraat en de kade van de Zwanenburgwal in Amsterdam-Centrum. De naam is niet officieel, alhoewel er wel een straatnaambordje is geplaatst. Dat bordje is echter rood, terwijl de officiële kleur blauw is. Naamgever van het plein is de stripfiguur Bianca Castafiore uit de reeks De avonturen van Kuifje; die figuur is fictief, zo ook de naam van het pleintje. De open ruimte ontstond toen door stadsvernieuwing niet aaneensluitende nieuwbouw werd geplaatst tussen de genoemde straten. Het is als het ware loze ruimte. De westzijde van het Castafioreplein sluit aan op de Verversstraat, dat geheel voetgangersgebied is; ze is daarvan gescheiden door een kniehoog muurtje. Vanaf de Zwanenburgwal is het plein alleen voor voetgangers te bereiken via een poort in de bebouwing rond huisnummer 152. Omdat de naam officieus is, kent het plein geen huisnummers. Blikvanger op het plein is een knalgele glijbaan (gegevens 2020) in de vorm van een vriendelijke draak, op wiens kop een vogel zit.

De Verversstraat is een straat in de binnenstad van Amsterdam. Het smalle straatje, weinig meer dan een steeg, loopt tussen de grachten Groenburgwal en Zwanenburgwal, in noordoostelijke richting van de Staalstraat naar de Raamgracht. Karakteristiek voor de Verversstraat is de luchtbrug die de gevelwanden aan noordelijke kant met elkaar verbindt. Halverwege de Verversstraat is een postzegelpleintje, het Bianca Castafioreplein, met een onderdoorgang naar de Zwanenburgwal. Het pleintje is circa 1990-1991 vernoemd naar de fictieve operazangeres Bianca Castafiore uit de Kuifje-stripboeken. De naam van de straat herinnert aan de textielindustrie die deze omgeving domineerde in de middeleeuwen, toen het nog buiten de stad lag. Hier lagen lakenweverijen, waar de wollen stof na het wassen, kaarden, spinnen, weven en verven, op houten raamwerken werd gespannen om op te rekken. Ook onder andere de Raamgracht herinnert nog aan deze textielindustrie. In de 17e eeuw verhuisden de lakenververs naar de Bloemgracht in de Jordaan. Rond het begin van de 17e eeuw werd de Amstel tussen Kloveniersburgwal en Groenburgwal aangeplempt; hiermee ontstond het gebied rond de Staalstraat en de Verversstraat. Op de hoek Staalstraat/Verversstraat werden opnames gemaakt voor de film The Diary of Anne Frank uit 1959. In de jaren 1970 werd een groot aantal gebouwen in en rond de Verversstraat gekraakt. In de jaren 1980 sloopte het Gemeentelijk Woningbedrijf Amsterdam enkele panden in de straat, die werden vervangen door nieuwbouw. Het merendeel van de woningen in de straat bestaat anno 2011 uit sociale woningbouw die wordt verhuurd door woningcorporatie Ymere.

Het Monument Joods Verzet 1940-1945 is een monument in Amsterdam dat sinds 1988 op de hoek van de Amstel en de Zwanenburgwal, aan de zijkant van de Stopera staat. Het is opgericht ter herinnering aan alle joodse verzetsmensen die in de Tweede Wereldoorlog zijn omgekomen. Het verzetsmonument is het werk van de steenhouwer/steenhouwerij Joseph Glatt aan de Putseweg 21-23 te Putte, die gespecialiseerd was in Joodse grafstenen. Het bestaat uit een metershoge zwarte granieten zuil met daarop afgebeeld de stenen tafelen. In het Hebreeuws en het Nederlands is op de voorzijde van de zuil de volgende tekst te lezen: Op de zijkant van het monument staat, eveneens in het Nederlands en het Hebreeuws, een tekst van de Bijbelse profeet Jeremia: Het monument is tot stand gekomen op initiatief van de in 1986 opgerichte Stichting Comité Joods Verzet 1940-1945, opgericht door de Joodse verzetsstrijders Bennie Bluhm (hij overleed vlak nadat de stichting opgericht was) en Herman (Chaim) Natkiel. In de kranten verschenen advertenties tot het inzamelen van geld voor het monument. De plaats was nog onderhevig aan discussie. De huidige plaats was wel eerste keus, maar anderen zagen het liever aan de kant van de Mozes en Aäronkerk. Het verzet vond volgens Richter Roegholt juist plaats nabij het Waterlooplein, de Jodenbreestraat en een speeltuin voor die kerk. Hij vond de plek bij "het bastion" historisch niet juist en ook niet passend (er kwam daar een horecagelegenheid). Voorzitter van de Tweede Kamer Dick Dolman onthulde het beeld op 16 oktober 1988 in bijzijn van burgemeester Ed van Thijn en enkele honderden belangstellenden op "het bastion". Vanaf 2009 vonden bij dit monument herdenkingen plaats van de Kristallnacht van 1938, toen in heel Duitsland joden werden aangevallen, winkels vernield en honderden synagogen in brand gestoken werden. Door meningsverschillen tussen de herdenkende organisaties zijn deze herdenkingen in 2015 gestopt. Jaarlijks wordt bij dit monument het joods verzet herdacht op of nabij 25 februari, gewoonlijk voorafgaand aan de herdenking van de Februaristaking, sinds 2002 georganiseerd door de Stichting Vriendenkring Mauthausen in samenwerking met de gemeente Amsterdam.