Verversstraat (Amsterdam)

Bianca Castafioreplein is de officieuze benaming voor een pleintje tussen de Verversstraat en de kade van de Zwanenburgwal in Amsterdam-Centrum. De naam is niet officieel, alhoewel er wel een straatnaambordje is geplaatst. Dat bordje is echter rood, terwijl de officiële kleur blauw is. Naamgever van het plein is de stripfiguur Bianca Castafiore uit de reeks De avonturen van Kuifje; die figuur is fictief, zo ook de naam van het pleintje. De open ruimte ontstond toen door stadsvernieuwing niet aaneensluitende nieuwbouw werd geplaatst tussen de genoemde straten. Het is als het ware loze ruimte. De westzijde van het Castafioreplein sluit aan op de Verversstraat, dat geheel voetgangersgebied is; ze is daarvan gescheiden door een kniehoog muurtje. Vanaf de Zwanenburgwal is het plein alleen voor voetgangers te bereiken via een poort in de bebouwing rond huisnummer 152. Omdat de naam officieus is, kent het plein geen huisnummers. Blikvanger op het plein is een knalgele glijbaan (gegevens 2020) in de vorm van een vriendelijke draak, op wiens kop een vogel zit.

De Raamgracht in het centrum van Amsterdam loopt van de Kloveniersburgwal naar de Zwanenburgwal. De Groenburgwal, Verversstraat en Zanddwarsstraat komen uit op de Raamgracht. Over de gracht liggen brug 225 bij de Kloveniersburgwal en de Theo Boschbrug (brug 230) nabij de Zwanenburgwal.

Brug 226 is een vaste brug in Amsterdam-Centrum. De brug ligt in de zuidelijke kade van de Raamgracht en voert over de Groenburgwal. Het vormt met brug 225 en brug 230 de drie bruggen in en over de Raamgracht. Er liggen maar twee bruggen over de Groenburgwal; deze in het noorden en Staalmeestersbrug (brug 2270 van de Staalstraat in het zuiden. De brug wordt omringd door gemeentelijke en rijksmonumenten. Men heeft vanaf de brug een goed uitzicht op (de toren van) de Zuiderkerk, een van de kunstenaars die hier midden 19e eeuw kwam tekenen dacht dat hij de Westerkerk in zijn vizier had. Er ligt hier al eeuwen een brug. Op de kaarten van Cornelis Anthonisz. uit 1538 en 1544 staat wel al het gebied "Die Raemen" (lakenramen) aangegeven, maar een brug ontbreekt. Die brug is wel te zien op de kaart van Pieter Bast uit 1599. De kaart van Balthasar Florisz. van Berckenrode uit 1625 laat een houten brug zien in de kade van de Verwers Graft over de Groene Burchwal. De moderne geschiedenis van de brug begint in het midden van de 19e eeuw. Een aantal kunstenaars legde hier toen een stenen welfburg vast, toen steevast een sluis genoemd; een daadwerkelijke sluis heeft hier nooit gelegen. Op de tekeningen en schilderijen is ook al te zien dat de boogconstructie afwijkt van de welfbruggen elders in de stad; ze lijkt te zijn afgeplat. Een veelvuldige klacht in de 19 eeuw over de Amsterdamse bruggen was dat de hellingen te steil waren voor met name paard en wagen of handkarren. Niet zelden hielden ze de vracht niet in toom en belandde de kar in een hoekpand. In 1893 schreef de gemeente een aanbesteding uit voor het vernieuwen van de brug. Toch raakte in 1937 een paard en wagencombinatie van Van Gend & Loos van de brug in de kelder van het hoekpand. In 1929 kwam er nog een nieuw rijdek. Die vreemde boog heeft de brug anno 2017 nog steeds. Zoutschade aan de vleugelmuren verraadt echter dat (een gedeelte van) de brug in de jaren zestig of zeventig nog is vernieuwd.

De Groenburgwal is een Amsterdamse gracht die de Raamgracht verbindt met de Amstel. De Groenburgwal ligt evenwijdig aan de Kloveniersburgwal en de Zwanenburgwal, in de schaduw van de toren van de Zuiderkerk Het gebied tussen de Kloveniersburgwal en de Zwanenburgwal was tot laat in de 16e eeuw nog "het terrein buiten de veste bij de Amstel". In 1593 werd het gebied bij de stad gevoegd. Hier lagen lakenweverijen, waar de wol werd gewassen, gekaard en gesponnen, om er een lakense stof van te kunnen weven, die na het vollen en verven op houten raamwerken (de zogenaamde lakenramen) werd gespannen om te drogen en op te rekken. De namen van de nabijgelegen Raamgracht, de in 1537 gegraven Raamsloot bij het Rusland, en de Verversstraat (1593) herinneren aan die activiteiten. In het begin van de 17e eeuw werd de Amstel tussen Kloveniersburgwal en Groenburgwal en wat later het 's Gravelandse Veer, tussen Groenburgwal en Blauwbrug, aangeplempt. Rond die tijd ontstond ook de naam Groenburgwal; hier waren speciaal de groenververijen gevestigd.

De Ir. B. Bijvoetbrug (brug 229) is een vaste brug in Amsterdam-Centrum. De brug overspant de Zwanenburgwal.

De Zwanenburgwal is een gracht met bijbehorende kades in het centrum van Amsterdam. Gracht en kades zijn vernoemd naar een familie Swanenburg(h) (destijds een veel voorkomende naam), die in een huis op een hoek van de gracht heeft gewoond.

Het Spinozamonument (2008) is een kunstwerk in Amsterdam-Centrum. Het scheelde weinig of het Spinozamonument was er nooit gekomen. In de aanloopperiode wilde de gemeente Amsterdam een beeld van Baruch Spinoza als boegbeeld van de tolerantie van Amsterdam. Tegelijkertijd wilde Den Haag, waar al sinds 1880 het Standbeeld van Spinoza staat, een beeld van Thorbecke. Kunstenaar Hans van Houwelingen stelde daarop een ruil voor: het standbeeld van Johan Rudolph Thorbecke ruilen tegen dat van Spinoza. Den Haag wilde haar beeld niet kwijt; de Ethica is immers in Den Haag geschreven. Het beeld van Nicolas Dings kwam er dankzij de Stichting Spinoza Monument, die de (in hun ogen) culturele vernieuwer wilde eren. Dings kwam binnen zes maanden met een statig beeld. Spinoza draagt in het ensemble een rijk versierde mantel, staande voor de diversiteit in de stad. Op die mantel is een aantal symbolen verwerkt. Er zijn halsbandparkieten en mussen te zien (symbool voor allochtonen, respectievelijk autochtonen) en rozen (staande voor de zegelring die Spinoza droeg; Spinoza betekent in grond "doorn"). Naast het standbeeld ligt een granieten icosaëder, die verwijst naar het originele beroep van Spinoza, lenzenslijper, maar ook voor zijn geslepen geest. Het geheel kent een sokkel in de vorm van een ellips, staande voor de banen van planeten, verwijzend naar zijn poging het universum te begrijpen. Het beeld staat aan de Zwanenburgwal, nabij de plaats waar Spinoza geboren is op Vlooienburg. Op de terrazzo sokkel is een tekst leesbaar, vrij geïnterpreteerd naar teksten van Spinoza: Het doel van de staat is de vrijheid. Een plaquette in Nederlands en Engels moet het Spinozamonument duiden. Het werd door burgemeester Job Cohen onthuld op de 376e geboortedag van Spinoza, 24 november 2008. De gemeente had wel een verzoek bij de kunstenaar ingediend: het hoofd van Spinoza moest lijken op zijn portret op het briefje van 1000 gulden. Amsterdam had al een beeld van Spinoza: in de Peter van Anrooystraat in Zuid staat een Spinozabeeld, gemaakt door Hildo Krop voor het Spinoza Lyceum.

De Christ Church in Amsterdam is een tot Anglicaanse kerk omgebouwde voormalige lakenhal aan de Groenburgwal. Het is een van de eerste, mogelijk de eerste, gebouwen in Nederland de trant van de neogotiek. Het gebouw is op 28 april 1970 ingeschreven in het monumentenregister.

Het Gedenkraam Sociale Zaken, ook wel Bevrijdingsraam, is een gedenkteken in Amsterdam-Centrum. Het raam is in 1945/1946 ontworpen door Jan Grégoire voor de Gemeentelijke Dienst voor Sociale Zaken in Amsterdam. Het werd in juli 1946 geplaatst ter nagedachtenis aan ambtenaren van die dienst die het leven lieten tijdens de Tweede Wereldoorlog. Geld voor het oorlogsmonument werd bijeengebracht door overlevenden van de dienst. Grégoire beeldde aartsengel Michaël af in strijd met de draak, die hij zal verslaan. Hij wilde daarmee weergeven de strijd van het licht tegen het duister te vertalen van een strijd van het kruis tegen het hakenkruis. Het hakenkruis wordt daarbij vernietigd door bliksemschichten en in vieren geslagen tegen een grijze achtergrond, staande voor de grauwheid van de bezettingstijd. Het geheel werd uitermate kleurrijk; volgens de kunstenaar een overwinningsfanfare. In het glas in lood bovenaan staat de tekst: Ter nagedachtenis aan hen die hun leven gaven voor onze vrijheid. In het glas in lood onderaan staat de tekst: Aan onze joodsche collega’s die door Duitsche terreur gevallen zijn. Die tekst wordt voorafgegaan door vier namen: A. Christiaanse, H.C.J. van Ginhoven, J.A. Mudden en Z.P.J. Zillesen. De namen omringen de kleine uitvoering van Wapen van Nederland (centraal geplaatst), een Davidsster (rechts) en het embleem Sociale Zaken (links). Het raam kende na de onthulling in 1946 een zwervend bestaan. Het werd geplaatst in het kantoor van de Sociale Dienst op Marnixstraat 317 en verhuisde in 1995 mee naar de Tweede Hugo de Grootstraat, alwaar het ook een tijdlang in een supermarkt hing. In 2008 verhuisde het opnieuw mee naar Weesperstraat 113 (Dienst Werk en Inkomen); in januari 2020 werd het opgehangen in de toegang tot de Stopera bij de Zwanenburgwal. Het werd aldaar voorzien van een toelichting.

De Theo Boschbrug (brug 230) is een vaste brug in Amsterdam-Centrum. Hij is genoemd naar de Amsterdamse architect Theo Bosch (1940-1994). De brug is gelegen in de westelijke kade van de Zwanenburgwal en voert over de Raamgracht. Alhoewel de brug in het oude centrum van de stad ligt zijn er nauwelijks gemeentelijke of rijksmonumenten rondom de brug te vinden; Als gevolg van de sloop van alle bebouwing ten behoeve van de aanleg van de metrobuis van de Oostlijn van de Amsterdamse metro heeft hier op grote schaal nieuwbouw plaatsgevonden aan het einde van de 20e eeuw met als meest opvallende gebouw de Stopera uit 1986 aan de overzijde van de Zwanenburgwal en het door Theo Bosch ontworpen Pentagon uit 1983 aan de noordzijde van de brug. De brug geeft wel een inkijk in de markt van het Waterlooplein, eveneens aan de overkant van de Zwanenburgwal; een rechtstreekse verbinding is er niet. Er ligt hier al eeuwen een brug. Pieter Bast tekende hier een brug in op zijn plattegrond van 1599 (er waren hier toen nog lege plekken in de bebouwing) en in 1625 deed ook Balthasar Florisz. van Berckenrode dat. Volgens de kaart lag de brug toen in de kade van de Verwers Graft (de Verweryen, thans Zwanenburgwal) over de Verwers Graft (thans Raamgracht), die hier een haakse bocht maakte nabij de Moddermeule Steech. De moderne geschiedenis van de brug begint toen de tekenaar, graveur Elias Spanier (1821-1863) hier de situatie vastlegde. Er lag toen al een liggerbrug. Sindsdien is er weinig veranderd voor wat betreft de brug. Rond 1960 is zij nog vernieuwd voor het destijds relatief schamele bedrag van 24.000 gulden. De vernieuwing maakte deel uit van een pakket aan 43 brugvernieuwingen voor een totaalbedrag van 18 miljoen gulden. De brug is gezien de hoeveelheid zoutschade in de jaren tachtig vermoedelijk opnieuw aangepakt, nadat het Pentagon was opgeleverd. De brug had als officieuze benaming de Moddermolenbrug, naar de nabij gelegen Moddermolensteeg, die recht voor de brug lag. In april 2016 schrapte de gemeente Amsterdam alle officieuze benamingen van bruggen. Een voorstel uit begin 2017 deze brug te vernoemen naar architect Theo Bosch (1940-1994) werd in december 2017 goedgekeurd en deze naam wordt opgenomen in de Basisadministratie Basisregistraties Adressen en Gebouwen.

Brug 225 is een vaste brug in Amsterdam-Centrum.

De Staalmeestersbrug (brug 227) is een ophaalbrug in Amsterdam-Centrum. Ze overspant de Groenburgwal en ligt in Staalstraat, die aan beide zijden van de Groenburgwal ligt. Het is naast brug 226 de enige brug over de gracht. De brug, zelf een gemeentelijk monument vanaf 1995 wordt omringd door gemeentelijke en rijksmonumenten, maar er is hier ook relatieve nieuwbouw te vinden. De brug is een toeristische attractie, echter niet altijd voor de klassieke brug zelf. Vanaf de brug is er een fraai uitzicht op de toren van de Zuiderkerk, hetgeen door diverse kunstenaars is vastgelegd. De beroemdste daaronder is zonder meer Claude Monet, die het schilderde in De Zuiderkerk, Amsterdam gezien vanaf de Groenburgwal en en-passant ook de brug meenam, Monet zou een reeks Amsterdamse schilderijen maken. Van recentere datum is de wens van stelletjes onder de toeristen zogenaamde liefdesslotjes te hangen aan de tuidraden van de brug. De constructie van de brug is echter niet bestand tegen het zware metaal dat zodoende aan de brug komt te hangen; de brug wordt daarom regelmatig ontdaan van de slotjes. Er ligt hier al eeuwen een brug. Op de kaarten van Cornelis Anthonisz. uit 1538 en 1544 staat wel al het gebied “Die Ramen” (lakenramen) aangegeven, maar bruggen ontbreken. De brug is wel te zien op de kaart van Pieter Bast uit 1599. Balthasar Florisz. van Berckenrode uit 1625 laat een ophaalbrug zien over de Groene Burch Wal en wat dan nog de noordoever van de Amstelrivier is. Het gebied ten zuiden van de Staalstraat werd later aangeplempt. Ten westen van de brug lag de Stads Steenhouwery. De moderne geschiedenis van de brug begint in 1897. Bij een ontploffing dan wel brand in het gebouw Staalstraat 12 werd de brandstichter, die samenwerkte met de gebruiker van het gebouw en zijn dienstmeid, dermate zwaar gewond, dat zijn vingers bij de deuropening werden gevonden en stukken huid bij deze brug. In 1912 moest de brug acht dagen uit dienst worden genomen voor herstelwerken. Er was geen scheepvaart mogelijk omdat de brug niet "opgehaald" kon worden. Midden jaren twintig is de brug aan vervanging toe. Er werd door burgemeester en wethouders voorgesteld de brug te vervangen door een bredere en vaste brug. De schoonheidscommissie, met werkgroep Oud-Amsterdam, kwam daartegen in verweer. Zij vond een vaste brug hier niet passen en streed voor behoud van de bestaande brug met wat vernieuwingen. Als redenen daarvoor werden aangevoerd: het prachtige uitzicht vanaf het water van de Amstel naar de Zuiderkerk (zie Monet) de gemeente verwachtte een toenemende verkeersstroom; de schoonheidscommissie ging hiertegen in met de opmerkingen dat de Staalstraat (toen al) niet meer verkeer kon verdragen; tevens dat de aanvoer vanuit de Nieuwe Doelenstraat zou ook gering blijven, want die zat ook al aan haar maximale capaciteit; bovendien de Staalstraat leidde nergens naar een doorgaande verkeersroute; ook wilde de gemeente de drukte op het Amsterdam terugbrengen, hetgeen een verbreding van bruggen en wegen er naar toe weer teniet zou doen. Het enige dat B&W daartegenin brachten was dat het stukje Groenburgwal grenzend aan de brug nauwelijks enige esthetische kwaliteiten had (eind 20e eeuw zijn bijna alle gebouwen monumenten) en dat het verkeer toch toenam. Er werd twee jaar over gedaan om uiteindelijk tot de beslissing te komen om de toenmalige brug te vervangen door een brug met hetzelfde uiterlijk, de Publieke Werken ging ermee aan de slag. Werkzaamheden begonnen op 9 juli 1928, de vaart werd acht weken gestremd voor te hoge schepen (1,80 meter boven AP). Een week later werd de brug ook voor rijverkeer gesloten. In mei 1964 is er groot onderhoud aan de brug nodig. Er kwam bijna een geheel nieuwe brug want het bruggedeelte en de balans moesten vernieuwd worden. Het leverde een stremming op van twaalf dagen, alleen voetgangers konden over een noodbrug de Groenburgwal oversteken. Zo bleef een van de (toen) weinige houten ophaalbruggen bewaard voor de stad; de andere waren de Magere brug en Walter Süskindbrug. De brug dankt zijn naam aan de nabijgelegen Saaihal, waar de staalmeesters textielstalen keurden. Een aantal van hen werd door Rembrandt van Rijn vastgelegd in zijn schilderij De staalmeesters. Dat schilderij is tevens naamgever van de Staalmeesterslaanbrug in Amsterdam Nieuw-West.