Gedenkraam Sociale Dienst

Het Spinozamonument (2008) is een kunstwerk in Amsterdam-Centrum. Het scheelde weinig of het Spinozamonument was er nooit gekomen. In de aanloopperiode wilde de gemeente Amsterdam een beeld van Baruch Spinoza als boegbeeld van de tolerantie van Amsterdam. Tegelijkertijd wilde Den Haag, waar al sinds 1880 het Standbeeld van Spinoza staat, een beeld van Thorbecke. Kunstenaar Hans van Houwelingen stelde daarop een ruil voor: het standbeeld van Johan Rudolph Thorbecke ruilen tegen dat van Spinoza. Den Haag wilde haar beeld niet kwijt; de Ethica is immers in Den Haag geschreven. Het beeld van Nicolas Dings kwam er dankzij de Stichting Spinoza Monument, die de (in hun ogen) culturele vernieuwer wilde eren. Dings kwam binnen zes maanden met een statig beeld. Spinoza draagt in het ensemble een rijk versierde mantel, staande voor de diversiteit in de stad. Op die mantel is een aantal symbolen verwerkt. Er zijn halsbandparkieten en mussen te zien (symbool voor allochtonen, respectievelijk autochtonen) en rozen (staande voor de zegelring die Spinoza droeg; Spinoza betekent in grond "doorn"). Naast het standbeeld ligt een granieten icosaëder, die verwijst naar het originele beroep van Spinoza, lenzenslijper, maar ook voor zijn geslepen geest. Het geheel kent een sokkel in de vorm van een ellips, staande voor de banen van planeten, verwijzend naar zijn poging het universum te begrijpen. Het beeld staat aan de Zwanenburgwal, nabij de plaats waar Spinoza geboren is op Vlooienburg. Op de terrazzo sokkel is een tekst leesbaar, vrij geïnterpreteerd naar teksten van Spinoza: Het doel van de staat is de vrijheid. Een plaquette in Nederlands en Engels moet het Spinozamonument duiden. Het werd door burgemeester Job Cohen onthuld op de 376e geboortedag van Spinoza, 24 november 2008. De gemeente had wel een verzoek bij de kunstenaar ingediend: het hoofd van Spinoza moest lijken op zijn portret op het briefje van 1000 gulden. Amsterdam had al een beeld van Spinoza: in de Peter van Anrooystraat in Zuid staat een Spinozabeeld, gemaakt door Hildo Krop voor het Spinoza Lyceum.

De Ir. B. Bijvoetbrug (brug 229) is een vaste brug in Amsterdam-Centrum. De brug overspant de Zwanenburgwal.

Arena is een alternatieve benaming van Andre Volten zelf voor wat uiteindelijk een kunstwerk zonder titel zou worden. Het kunstwerk is te vinden op de kade tussen de Stopera en de Amstel in Amsterdam-Centrum. Er werd een commissie ingesteld ter begeleiding van de inrichting van het toen nieuwe stadhuis van Amsterdam. Ze kreeg daartoe een budget van 1,7 miljoen gulden voor de aanschaf van kunst in en om de gebouwen. De commissie plaatste een advertentie, waarop kunstenaars konden reageren met hun voorstellen. Volten reageerde met meer dan 200 anderen, waaronder Wim T. Schippers (maakte een draaischijf voor aanstaande echtparen), Pieter Engels, Woody van Amen, Peter Struycken (de lichtkunstenaar kwam met een zwerm vogels in het theater) en Jeroen Henneman (richtte een trouwzaal in). De meesten kwam met ontwerpen voor binnen het gebouw, Volten met een voor buiten. Binnen het gebouwencomplex is hier een uitsparing gemaakt tussen de hoogbouw van de theaterzaal enerzijds en kantoren anderzijds. Volten ontwierp voor die plek een grote ring van 48 blokken roze graniet uit Portugal, die door de rooilijn heenbreekt. Die ring is (verticaal) scheef in het straatbeeld gelegd. Aan de kant van de Amstel komt ze een halve beter boven de grond, aan de kant van het gebouw zinkt ze een halve meter de grond in. Zo ontstaan vanzelf aan beide einden zitgelegenheden. Volten wilde hiermee een arena scheppen voor debat of destijds nog een veilige plek voor verkeer. Volten legde de ring neer, zodat het plein een open karakter houdt. Destijds kwam hier nog verkeer bestaande uit bijvoorbeeld trouwauto’s en touringcars voor het theater. Hij zag ook een veilige mogelijkheid voor gesprekken tussen burgers en bestuurders, er konden naar zijn visie voldoende mensen binnen de ring staan. Het werk mocht volgens de kunstenaar geen blokkade opwerpen: "Er overheen klimmen is niet nodig, je kunt er in afdalen", aldus de kunstenaar in Het Parool van 9 september 1986.

Het Monument Joods Verzet 1940-1945 is een monument in Amsterdam dat sinds 1988 op de hoek van de Amstel en de Zwanenburgwal, aan de zijkant van de Stopera staat. Het is opgericht ter herinnering aan alle joodse verzetsmensen die in de Tweede Wereldoorlog zijn omgekomen. Het verzetsmonument is het werk van de steenhouwer/steenhouwerij Joseph Glatt aan de Putseweg 21-23 te Putte, die gespecialiseerd was in Joodse grafstenen. Het bestaat uit een metershoge zwarte granieten zuil met daarop afgebeeld de stenen tafelen. In het Hebreeuws en het Nederlands is op de voorzijde van de zuil de volgende tekst te lezen: Op de zijkant van het monument staat, eveneens in het Nederlands en het Hebreeuws, een tekst van de Bijbelse profeet Jeremia: Het monument is tot stand gekomen op initiatief van de in 1986 opgerichte Stichting Comité Joods Verzet 1940-1945, opgericht door de Joodse verzetsstrijders Bennie Bluhm (hij overleed vlak nadat de stichting opgericht was) en Herman (Chaim) Natkiel. In de kranten verschenen advertenties tot het inzamelen van geld voor het monument. De plaats was nog onderhevig aan discussie. De huidige plaats was wel eerste keus, maar anderen zagen het liever aan de kant van de Mozes en Aäronkerk. Het verzet vond volgens Richter Roegholt juist plaats nabij het Waterlooplein, de Jodenbreestraat en een speeltuin voor die kerk. Hij vond de plek bij "het bastion" historisch niet juist en ook niet passend (er kwam daar een horecagelegenheid). Voorzitter van de Tweede Kamer Dick Dolman onthulde het beeld op 16 oktober 1988 in bijzijn van burgemeester Ed van Thijn en enkele honderden belangstellenden op "het bastion". Vanaf 2009 vonden bij dit monument herdenkingen plaats van de Kristallnacht van 1938, toen in heel Duitsland joden werden aangevallen, winkels vernield en honderden synagogen in brand gestoken werden. Door meningsverschillen tussen de herdenkende organisaties zijn deze herdenkingen in 2015 gestopt. Jaarlijks wordt bij dit monument het joods verzet herdacht op of nabij 25 februari, gewoonlijk voorafgaand aan de herdenking van de Februaristaking, sinds 2002 georganiseerd door de Stichting Vriendenkring Mauthausen in samenwerking met de gemeente Amsterdam.

De Zwanenburgwal is een gracht met bijbehorende kades in het centrum van Amsterdam. Gracht en kades zijn vernoemd naar een familie Swanenburg(h) (destijds een veel voorkomende naam), die in een huis op een hoek van de gracht heeft gewoond.

Bianca Castafioreplein is de officieuze benaming voor een pleintje tussen de Verversstraat en de kade van de Zwanenburgwal in Amsterdam-Centrum. De naam is niet officieel, alhoewel er wel een straatnaambordje is geplaatst. Dat bordje is echter rood, terwijl de officiële kleur blauw is. Naamgever van het plein is de stripfiguur Bianca Castafiore uit de reeks De avonturen van Kuifje; die figuur is fictief, zo ook de naam van het pleintje. De open ruimte ontstond toen door stadsvernieuwing niet aaneensluitende nieuwbouw werd geplaatst tussen de genoemde straten. Het is als het ware loze ruimte. De westzijde van het Castafioreplein sluit aan op de Verversstraat, dat geheel voetgangersgebied is; ze is daarvan gescheiden door een kniehoog muurtje. Vanaf de Zwanenburgwal is het plein alleen voor voetgangers te bereiken via een poort in de bebouwing rond huisnummer 152. Omdat de naam officieus is, kent het plein geen huisnummers. Blikvanger op het plein is een knalgele glijbaan (gegevens 2020) in de vorm van een vriendelijke draak, op wiens kop een vogel zit.

Amsterdam is de hoofdstad van Nederland. De stad ligt aan het IJ, het Noordzeekanaal en de monding van de Amstel in de gelijknamige gemeente Amsterdam in de provincie Noord-Holland. Amsterdam is in Nederland de stad met de meeste inwoners (918.117 op 1 januari 2023). De Metropoolregio Amsterdam telt 2,5 miljoen inwoners. Amsterdam dankt zijn naam aan de ligging bij een in de 13e eeuw aangelegde dam in de Amstel. De stad wordt in het Amsterdams ook Mokum genoemd, een bijnaam afkomstig uit het Jiddisch. Amsterdam staat daarnaast al sinds enkele eeuwen bekend als het 'Venetië van het Noorden', een vergelijking die te danken is aan de vele grachten en historische panden die het straatbeeld bepalen van het oude centrum. De plaats kreeg kort na 1300 stadsrechten, werd in 1345 door het Mirakel van Amsterdam een pelgrimsoord en groeide in de Gouden Eeuw uit tot een van de belangrijkste haven- en handelssteden ter wereld. Een toestroom van buitenlanders uit vooral de Zuidelijke Nederlanden, Duitsland en de Scandinavische landen leidde vanaf het eind van de 16e eeuw tot stadsuitbreidingen, waaronder de laatste grachten van de fortificatie die bekendstaat als de grachtengordel en in 2010 is toegevoegd aan de Werelderfgoedlijst. Belangrijke bezienswaardigheden in Amsterdam zijn het Rijksmuseum – bekend om de rijke collectie aan werken uit de Gouden Eeuw – het modernere Stedelijk Museum, het Van Gogh Museum en Het Scheepvaartmuseum, en het Anne Frank Huis. Cultureel beroemd zijn daarnaast het Concertgebouw, Muziekgebouw aan 't IJ en EYE Filmmuseum, evenals dierentuin Artis. Ook de Wallen, de coffeeshops en de Johan Cruijff ArenA zijn typisch Amsterdamse trekpleisters. Jaarlijks trekken deze attracties miljoenen toeristen en bezoekers naar de stad. Amsterdam telt twee universiteiten en meerdere hogescholen.

De Metropoolregio Amsterdam, ook bekend als MRA, is een bestuurlijk samenwerkingsverband van de provincies Noord-Holland en Flevoland, 30 gemeenten en de Vervoerregio Amsterdam, en is ook de naam van het grondgebied waarop de samenwerking betrekking heeft. Dit is het grondgebied van de 30 gemeenten, die samen een deel van het grondgebied van de twee provincies vormen: het zuiden van Noord-Holland en de gemeenten Almere en Lelystad in Flevoland. De regio heeft zo’n 2,5 miljoen inwoners. De Metropoolregio Amsterdam strekt zich uit van IJmuiden tot Lelystad en van Purmerend tot de Haarlemmermeer. Het bereik van de Randstad is niet nauwkeurig gedefinieerd, maar de Metropoolregio Amsterdam kan worden omschreven als een ruime opvatting van de noordvleugel van de Randstad zonder de regio Alkmaar, inclusief Almere en Lelystad, maar exclusief de stad Utrecht en eventuele andere delen van de provincie Utrecht die tot de Randstad gerekend worden. De regio beschikt onder meer over twee luchthavens (Amsterdam Airport Schiphol en Lelystad Airport), zeehavens, het financiële centrum van Nederland, de bloemenveiling van Aalsmeer, het Media Park en clusters van creatieve bedrijven. Daarnaast kenmerkt de regio zich door meerdere historische steden en landschappelijke variëteit. De Metropoolregio bestaat sinds eind 2007, als opvolger van het Noordvleugeloverleg. De regio presenteert zich in het buitenland als Metropolitan Region Amsterdam.

Vlooienburg (oorspronkelijk: "Vloonburch") is een voormalig aangelegd eiland in Amsterdam. Het is in navolging van Uilenburg, Marken en Rapenburg in het kader van de tweede uitleg vanaf 1593 in een ondiepte van de Amstel aangeplempt. Tegenwoordig is de Stopera het enige gebouw op Vlooienburg.

De Verversstraat is een straat in de binnenstad van Amsterdam. Het smalle straatje, weinig meer dan een steeg, loopt tussen de grachten Groenburgwal en Zwanenburgwal, in noordoostelijke richting van de Staalstraat naar de Raamgracht. Karakteristiek voor de Verversstraat is de luchtbrug die de gevelwanden aan noordelijke kant met elkaar verbindt. Halverwege de Verversstraat is een postzegelpleintje, het Bianca Castafioreplein, met een onderdoorgang naar de Zwanenburgwal. Het pleintje is circa 1990-1991 vernoemd naar de fictieve operazangeres Bianca Castafiore uit de Kuifje-stripboeken. De naam van de straat herinnert aan de textielindustrie die deze omgeving domineerde in de middeleeuwen, toen het nog buiten de stad lag. Hier lagen lakenweverijen, waar de wollen stof na het wassen, kaarden, spinnen, weven en verven, op houten raamwerken werd gespannen om op te rekken. Ook onder andere de Raamgracht herinnert nog aan deze textielindustrie. In de 17e eeuw verhuisden de lakenververs naar de Bloemgracht in de Jordaan. Rond het begin van de 17e eeuw werd de Amstel tussen Kloveniersburgwal en Groenburgwal aangeplempt; hiermee ontstond het gebied rond de Staalstraat en de Verversstraat. Op de hoek Staalstraat/Verversstraat werden opnames gemaakt voor de film The Diary of Anne Frank uit 1959. In de jaren 1970 werd een groot aantal gebouwen in en rond de Verversstraat gekraakt. In de jaren 1980 sloopte het Gemeentelijk Woningbedrijf Amsterdam enkele panden in de straat, die werden vervangen door nieuwbouw. Het merendeel van de woningen in de straat bestaat anno 2011 uit sociale woningbouw die wordt verhuurd door woningcorporatie Ymere.

De Gedenksteen Vlooienburg is een oorlogsmonument in Amsterdam-Centrum. De subtitel is: Ter herinnering aan de laatste bewoners van Vlooienburg 1940-1945. De gedenksteen werd op 15 november 2022 “onthuld” door. Van een echte onthulling kon geen sprake zijn; het monument is uitgevoerd in de vorm van een roestvast stalen trottoirtegel. Ze werd dan ook symbolisch onthuld door een hoopje zand van de tegel weg te schuiven. Symbolisch om te voorkomen dat de geschiedenis van Vlooienburg onder het zand verdwijnt. Vlooienburg was een in de 16e eeuws aangeplempt eiland in de Amstel. Amsterdam had grond nodig voor (nieuwe) inwoners. Er kwamen bewoners uit alle windstreken wonen, afgaande uit bodemonderzoek uit de 21e eeuw. Door de vestiging van synagoges kwam er in de loop der eeuwen een steeds grotere concentratie Joodse bewoners te wonen, maar ook in steeds slechter wordende woningen. Een grote slag voor die bewoners kwam door het leeghalen van de wijk onder het bewind van Nazi-Duitsland tijdens de Tweede Wereldoorlog. Alles werd afgebroken, er werd nog druk gegraven naar archeologisch materiaal met het verdween geheel in de bouwput voor de Stopera. Al die jaren waren er wel ideeën om tot een soort gedenkteken te komen, maar het kwam er niet van. Toen de Stopera haar 35-jarig jubileum zag naderen kwamen twee Amsterdamse politici met een nieuw voorstel. Twee wijkraadsleden Gonny van Oudenallen en Anita Mizrahi namen het voortouw en in november 2022 volgde dus plaatsing van de tegel. De plaquette ligt voor het oorlogsmonument Gedenkteken voormalig Nederlands-Israëlisch jongensweeshuis.