Sint-Servaaskapel (Maastricht)

Het Maastrichts passieretabel (voorheen: Brussels passieretabel; Maastrichts: Mennekesaltaar) is een laatgotisch altaarretabel in de dagkapel van de Sint-Servaasbasiliek in de Nederlandse stad Maastricht. Het gebeeldhouwde retabel is waarschijnlijk omstreeks 1530 in het Luiks-Limburgse Maasland ontstaan en beeldt het passieverhaal uit.

De kapittelschool van Sint-Servaas was de kapittel- of domschool van het kapittel van Sint-Servaas in Maastricht. De school, die vanaf de middeleeuwen tot aan de opheffing van het kapittel in 1798 bestond, was gevestigd aan de westelijke kruisgang van de Sint-Servaaskerk.

De kruisgang van de Sint-Servaasbasiliek is een gotische kruisgang of kloostergang in de Sint-Servaasbasiliek in de Nederlandse stad Maastricht. In feite bestaat de kruisgang uit een drietal gangen met bijgebouwen rondom een pandhof, die als tuin is ingericht.

De proosdij van Sint-Servaas was een instelling die vanaf de middeleeuwen tot aan het eind van het ancien régime het bestuur en de rechtspraak uitoefende over de bezittingen van het kapittel van Sint-Servaas te Maastricht. Vanaf de 13e eeuw functioneerde de proosdij min of meer als een zelfstandige instelling naast het kapittel, dat zich voornamelijk bezighield met de geestelijke zaken in de Sint-Servaaskerk. De Proosdij van Sint-Servaas is tevens de benaming van het gebouwencomplex, waar het bestuur en de rechtspraak van de proosdij zetelden, en waar zich de ambtswoning van de proost bevond. Dit complex is deels behouden en is een rijksmonument.

Deze lijst van kapitelen in het westwerk van de Sint-Servaasbasiliek geeft een overzicht van alle 34 romaanse kapitelen in het interieur van het westwerk van de Sint-Servaasbasiliek in de Nederlandse stad Maastricht. De gebeeldhouwde figuratieve kapitelen met voorstellingen uit het dagelijks leven en soms moeilijk te interpreteren beelden uit de middeleeuwse denkwereld worden toegeschreven aan het zogenaamde Heimo-atelier, een Maaslands atelier van steenbeeldhouwers met Noord-Italiaanse wortels. Ze behoren tot de hoogtepunten van de Maaslandse beeldhouwkunst.

Het westwerkaltaar, ook westwerkretabel of dubbelreliëf, is een romaans altaar in het westwerk van de Sint-Servaasbasiliek in de Nederlandse stad Maastricht. Het altaar uit het midden van de twaalfde eeuw wordt toegeschreven aan het zogenaamde Heimo-atelier, een Maaslands atelier van steenbeeldhouwers met Noord-Italiaanse wortels. Het mergelstenen altaar bestaat uit een mensa (altaartafel) en een daarop geplaatst gebeeldhouwd retabel met twee reliëfvoorstellingen. Van dit dubbelreliëf is het onderste deel in de negentiende eeuw zwaar geschonden; het bovenste deel behoort tot de belangrijkste voorbeelden van Maaslandse beeldhouwkunst.

De Sint-Servaasfontein of Servaasfontein is een fontein gelegen op het Keizer Karelplein in Maastricht in de Nederlandse provincie Limburg. De fontein bevindt zich op het plein waaraan ook het Noordportaal van de Sint-Servaasbasiliek gelegen is. De fontein bestaat uit een achthoekig, koperen bassin bekleed met platen van basaltlava, ontworpen door de architect Alphons Boosten. Hierop is een bronzen beeld geplaatst van Sint Servaas uit 1934 van de Maastrichtse kunstenaar Charles Vos.De huidige fontein stamt uit 1934 en is een gemeentelijk monument.

Het westwerk van de Sint-Servaasbasiliek is een romaans westwerk uit de elfde en twaalfde eeuw, dat onderdeel is van de Sint-Servaasbasiliek in de Nederlandse stad Maastricht. Het bouwwerk wordt gezien als een van de invloedrijkste westwerken uit de romaanse periode, met verschillende navolgingen. Opvallende elementen van het exterieur zijn de massieve onderbouw en de bogen over het Sint Servaasklooster. Van het interieur zijn de galerijen met de troonloge en de proostenkapel, en de onafgewerkte Keizerzaal van belang. De gebeeldhouwde westwerkkapitelen worden tot de hoogtepunten van de Maaslandse kunst gerekend.

De Keizerzaal van de Sint-Servaasbasiliek, ook wel Hoogzaal genoemd, is een romaanse zaal op de bovenverdieping van het westwerk van de Sint-Servaasbasiliek in de Nederlandse stad Maastricht. De imposante maar onvoltooide zaal dateert uit de twaalfde eeuw, maar de benaming "Keizerzaal" is pas vanaf de negentiende eeuw gangbaar. Of de ruimte ooit gebruikt is voor koninklijke of keizerlijke ontvangsten is niet bekend.

Grameer is de populaire benaming voor een tweetal luidklokken (aangeduid als Grameer I en II) in de Sint-Servaasbasiliek in de Nederlandse stad Maastricht. De oude Grameer uit 1515, oorspronkelijk Sint-Servaasklok genoemd, hing tot 1983 in de middentoren in het westwerk, waarna ze verhuisde naar de pandhof van de kerk. De klok is een gemeentelijk monument. Sinds 1983 hangt de nieuwe Grameer in de zuidwestelijke toren. De klok behoort tot de oudste en zwaarste in Nederland. Het woord Grameer is Maastrichts en afgeleid van het Franse grandmère, dat grootmoeder betekent. De klok wordt enkele keren per jaar geluid door het klokkenluidersgilde "Sint Monulf en Gondulf".

Het Sint Servaasklooster (Maastrichts: Sintervaoskloester of Op 't Kloester) is een straat in het centrum van de Nederlandse stad Maastricht. Tot aan het einde van de 18e eeuw lag de straat binnen de claustrale singel van het Sint-Servaaskapittel. Het Sint Servaasklooster is nog steeds een rustige en voorname woonstraat met een twaalftal voormalige kanunnikenhuizen en enkele andere religieuze en wereldlijke monumenten.

Het Bergportaal, Latijn: Porticus montis, ook wel Bergpoort of Zuidportaal, is een vroeggotisch beeldenportaal in de Sint-Servaasbasiliek in de Nederlandse stad Maastricht. In feite bestaat het portaal uit een vestibule met drie rijkversierde wanden bij de zuidwestelijke Bergpoort. Het Bergportaal wordt gezien als een belangrijke schakel in de ontwikkeling van het gotische kerkportaal. Het beeldhouwwerk dateert uit de late 12e en vroege 13e eeuw en is daarmee het vroegste voorbeeld van gotische beeldhouwkunst in de Nederlanden.