Speelmanstraat

Granietblokken Jacoba van Tongerenbrug is een artistiek kunstwerk in Amsterdam Nieuw-West. De Jacoba van Tongerenbrug, vernoemd naar Jacoba van Tongeren werd in 1953 opgeleverd als Brug 602. Esthetisch architect van de vaste brug was Piet Kramer; het technische deel kwam uit de koker van de Dienst der Publieke Werken. Zowel architect als dienst werkte veelal samen met Hildo Krop, stadsbeeldhouwer. De granietblokken zouden nog door Krop bewerkt worden, maar het kwam er niet van. In 1987 kreeg de op het bedrijventerrein De Heining werkende kunstenaar Ton Kalle het verzoek die sluitstenen te voltooien; het was zijn eerste opdracht. In tegenstelling tot Krop die veelal figuratief werk leverde, hield Kalle het bij abstracte kunst. Hij bewerkte de granietblokken licht naar een gebogen vorm en liet ze gedraaid (45 graden) terugplaatsen. Door de kromming en de gedraaide stand maakte het beeld contact met de ruimte rondom de brug, aldus de kunstenaar. Van de brug komend zou het het open veld in leiden, komend vanuit open veld, leiden de blokken je juist naar de brug. Door de gekozen vorm krijgen de granietblokken ook contact met de lucht eromheen of zoals de kunstenaar zelf zei: “hiermee pakt het de hemel”. Hij omschreef het als een kleine werking in de omgeving, zeker in vergelijking met soortgelijke kunstwerken die hij ontwierp voor de Oude Kinkerbrug (brug 169), waarbij hij hetzelfde doel kon nastreven, maar in een grotere opzet.

De Jacoba van Tongerenbrug (brugnummer 602) is een vaste brug in Amsterdam Nieuw-West, Slotermeer. De verkeersbrug is gelegen in de Burgemeester Fockstraat en is gelegen over de Afwateringstocht. Ze voert naar het zuidelijk gelegen Gerbrandypark. De brug is aangelegd in 1953 naar een ontwerp van Piet Kramer uit 1950 (de jaarstenen vermelden 1951). De brug is aangelegd in de Amsterdamse Schoolstijl en laat de kenmerken van Kramer zien. Baksteen afgewisseld met graniet en de siersmeedijzeren balustrades zijn van zijn hand. Opvallend aan de brug waren een aantal granieten blokken, waar kunstwerken van Hildo Krop gepland waren, maar die er niet in het tijdperk Kramer zijn gekomen. In 1987 werden de blokken bewerkt en gerangschikt door beeldhouwer Ton Kalle. Het is van de zes bruggen die Kramer voor de westelijke stadsuitbreiding ontwierp, nog geen twintig meter zuidwaarts ligt de door hem ontworpen Brug 609. De brug is op verzoek van ex-burgemeester Job Cohen (vergadering 26 mei 2015, publicatie 27 mei 2015) vernoemd naar verzetsstrijdster Jacoba van Tongeren en dochter van Hermannus van Tongeren sr.. Het naambord werd in 2016 op de brug bevestigd in het bijzijn van haar biograaf Paul van Tongeren, neef van Jacoba en kleinzoon van Hermannus van Tongeren sr.

Dans van de vrede en welvaart is een kunstwerk in Amsterdam Nieuw-West. Alternatieve titels luiden Boom der kennis en Jongen, meisje, vogels. Het is een gevelreliëf uit de koker van Frits Sieger. Het reliëf is geplaatst aan een schoolgebouw in Slotermeer aan de Burgemeester Fockstraat. Deze school, toen genoemd naar die burgemeester maar in 2018 Basisschool Slotermeer geheten, moest onderdak bieden aan de jonge leerlingen in toen de nieuwe wijk Slotermeer. De school werd al in gebruik genomen in februari 1955 (Amsterdam kwam hier scholen tekort), maar moest toen nog afgebouwd worden zodat de officiële opening pas in februari 1956 kon plaatsvinden. Het bood toen onderdak aan vijfhonderd kinderen. Het krantenartikel uit 1956 van het Algemeen Handelsblad meldde al de aandacht voor decoratieve inrichting. Het reliëf werd aangebracht in juli 1955. Dans van de vrede en welvaart bestaat uit vier onderdelen. De gevelplaat laten een meisje (links) en een jongen (rechts) zien, die dansen tussen korenaren (linker benedenhoek) en bloemen (rechter benedenhoek). Tussen hun hoofden hangt fruit aan een boom. In de linker- en rechterbovenhoek zijn twee vliegende vredesduiven te zien. Boven de gevelplaat zijn nog drie 'losse" vliegende duiven te zien. Het schoolgebouw zelf is een gemeentelijk monument.

De Henriette Voûtebrug (brug nr. 629) is een brug in het Gerbrandypark in de wijk Slotermeer in Amsterdam Nieuw-West. De fietsbrug ligt in het verlengde van de Dirk Bonsstraat. De werkzaamheden in voorbereiding op het plaatsen van de betonnen paalfundering begonnen op 12 maart 1956. Er moesten voor de brug 22 palen de grond in, voor elk landhoofd elf. Amper een half jaar later was het werk aan de brug afgerond op schilderwerk na. De esthetisch architect van deze brug en ook de Hester van Lennepbrug (brug 628), die in dezelfde periode is aanbesteed en gebouwd, is Cornelis Johannes Henke, destijds werkend voor de Dienst der Publieke Werken. Daar waar de meeste fietsbruggen een slijtlaag op het beton krijgen, werd hier nog gekozen voor stoeptegels. De brug is op 4 mei 2016 officieel vernoemd, althans toen werd de naamplaat bevestigd, naar de verzetsstrijdster Hetty Voûte.

Het Meerwaldtplantsoen is de officieuze naam van een groenstrook in Amsterdam Nieuw-West. Het park ligt langs om een westelijk deel van het voetpad Arthur Meerwaldtpad dat kronkelig parallel aan en ten zuiden van de Burgemeester Vening Meineszlaan loopt. Het pad en indirect ook het plantsoen zijn vernoemd naar verzetsman Arthur Meerwaldt. Meerdere straten, bruggen en pleinen in de buurt zijn verzetsvrouwen en –mannen vernoemd, behalve dan die laan. Het betreft hier een buurtje in Slotermeer dat gebouwd werd in de jaren vijftig binnen het Algemeen Uitbreidingsplan van Cor van Eesteren. Het is dan ook onderdeel van het beschermd stadsgezicht Van Eesteren Buitenmuseum. De groenstrook bleef over als open ruimte tussen de bebouwing. Het werd ingericht door landschapsarchitect Mien Ruys. Het plan van Van Eesteren bleef bewaard (omliggende woningen kregen stedenbouwkundig en architectonisch Orde 1 mee), maar de inrichting van Mien Ruys bleek begin 21e eeuw niet meer te hanteren. Het plantsoen verzakte en zag er verwaarloosd uit. Daarop werd een landschapsarchitectenbureau ingeschakeld die het plantsoen opnieuw inrichtte naar geldende visies, overigens niet naar ieders smaak. De renovatie vond plaats in de periode tussen 2018 en 2020. Achteraf bleek dat er voor die renovatie (te) veel bomen gekapt moesten worden om het bereikte resultaat te halen. Bovendien bleek ook dat er geen wijziging was opgetreden in de hoeveelheid wateroverlast; het grond waterpeil was bij de renovatie te laag ingeschat. Bomen, die kap overleefd hadden stonden met hun wortels permanent in het grondwater hadden staan, hetgeen niet bevorderlijk was voor de leefbaarheid. Met name een beeldbepalende vleugelnoot (Kaukasische vleugelnoot) uit 1971 kreeg het zwaar te verduren. Op nieuw moest er gerenoveerd worden; er werden wadi’s, die water vasthouden in natte tijden en afstaan in droge tijden. Niet veel later werd er in het plantsoen onder andere de reuzenzwam aangetroffen. Die laatste was al zichtbaar tussen het gras, hetgeen zeker inhoudt dat de omringende bomen al aangetast zijn. In de noordelijk zoom van het plantsoen werd in 2020 het beeld Manna van Ram Katzir geplaatst.

Manna is een meerdelig artistiek kunstwerk in Amsterdam Nieuw-West. In de volksmond kreeg het de titel Halfje gesneden wit. In de periode 2018 tot 2020 werd het Meerwaldtplantsoen opgeknapt. Het plantsoen, dat alleen een officieuze benaming kent, is vernoemd naar verzetsman Arthur Meerwaldt. Straten en pleinen in de buurt zijn vernoemd naar verzetsvrouwen en –mannen. Ter afronding van de renovatie kozen de gemeente het stadscuratorium en de buurtbewoners drie kunstenaars uit om een monument te ontwerpen. De keus viel daarbij uiteindelijk op een werk van Ram Katzir. Katzir maakte voor dat plantsoen een kunstwerk, dat geïnspireerd is op “de dagelijkse strijd om te overleven tijdens de Tweede Wereldoorlog”, aldus de infosteen bij het beeld. De titel en het beeld verwijst naar Operatie Manna en Chowhound, de voedseldroppings in april en mei 1945 aan het eind van Tweede Wereldoorlog. De infotegel geeft verder een verklaring van manna, dat in combinatie met die droppings “hemelsbrood” oplevert. Het kunstwerk bestaat uit vijf boterhammen (Zweeds witbrood) van wit marmer; twee liggend (eventueel te gebruiken als zitelement), drie, waaronder een kapje, staand (speelobject). Het geheel meet 180 x 220 x 380 centimeter. De Gemeente Amsterdam hoopte dat het werk een ontmoetingsplaats voor buurtbewoners werd als ook een vredesmonument. Overigens werd de wijk pas na de Tweede Wereldoorlog volgebouwd in de periode van wederopbouw. Katzir maakte voor meerdere steden (Almere, Leiden, Den Haag) oorlogsmonumenten.

De Burgemeester Vening Meineszlaan ligt in de wijk ("tuinstad") Slotermeer in het Amsterdamse stadsdeel Nieuw-West.

De Burgemeester Fockstraat is een straat in Slotermeer, Amsterdam Nieuw-West. De straat kreeg zijn naam op 9 juli 1952 en werd vernoemd naar Cornelis Fock (1828-1910), burgemeester van Amsterdam van 1866 tot 1868, daarna Commissaris des Konings voor Zuid-Holland. In de wijk werden meerdere straten vernoemd naar Amsterdamse burgemeesters.

De Kandelaar is een kerkgebouw in Amsterdam, stadsdeel Nieuw-West, in de wijk Slotermeer. Het gebouw staat aan de Burgemeester Vening Meineszlaan, tussen de Burgemeester Fockstraat en de Johan Herman Doornstraat. Het werd gebouwd naar een ontwerp van architect Geert Kliphuis. Hij kreeg de opdracht van de vrijgemaakte Gereformeerde kerk van Amsterdam een moderne kerk te laten bouwen. Het was het eerste eigen gebouw van dit kerkgenootschap in Amsterdam. Die gemeente zag in de jaren vijftig en zestig een forse groei, waarbij ze van gebedsruimten naar gebedsruimten trokken omdat de ruimten steeds te klein werd. In de jaren voorafgaand aan de bouw van De Kandelaar trok de geloofsgemeenschap in bij de Opstandingskerk, beter bekend als de Kolenkit. Kliphuis kwam met een kerk met een zaal waarin 450 personen zitting konden nemen. Er was tevens een kerkenraadskamer, een hal, vergaderzalen en een keukentje. Aangebouwd is nog een pastorie. Bijzonder detail is dat voor de voorgevel een losse klokkentoren staat. Volgens Kliphuis was zij zowel uitnodigend en vermanend. De eerste van 186 heipalen ging op 25 oktober 1962 de grond in. Het gebouw werd vrijdag 31 januari 1964 geopend; er trad vertraging op omdat in de strenge winter van 1963 niet gewerkt kon worden. De voor- en achtergevel hebben een zaagtandmotief met afwisselend glas- en baksteenstroken; de gevel aan de Burgemeester Fockstraat is geheel van baksteen. De naam verwijst naar het Heilige Schrift, een schenker van licht in de hoogte en schijnt in de duisternis. Bij de opening werd er vanaf de kansel meegedeeld dat het Woord van God het ware licht mag schijnen in de harten. De klokkentoren werd destijds ’s avonds verlicht waardoor zij er ook uitzag als kandelaar. Al snel bleek de kerk te groot. Door ontkerkelijking en wijziging van de bevolkingssamenstelling moesten geloofsgemeenten fuseren. Op 31 maart 1973 nam het Leger des Heils het gebouw over. In 2007 vond een renovatie en uitbreiding plaats. Sinds 2012 vinden er ook buurthuis-activiteiten plaats.

De geboorte van Venus is een artistiek kunstwerk in Amsterdam Nieuw-West. Deze uit 1963 stammende creatie is ontworpen en gemaakt door kunstenaar Wicher Meursing. Het beeld staat sinds dat jaar in een groenstrook langs de achtergevels van de oneven genummerde woningen aan de Dirk Bonstraat. Meursing leerde tijdens zijn studie aan de Rijksakademie van beeldende kunsten voornamelijk boetseren en klassiek beeldhouwen. Hij bleef dat tot eind jaren zestig volhouden en schakelde toen over naar rollende en springende vormen, maar dan toch meest in metaal. Dit werk laat een combinatie van boetseren en rollende vormen zien. Meursing verbeeldde hier in het klassieke kalksteen de geboorte van Venus uit het schuim van de zee. De opdracht kwam van de gemeente Amsterdam. Rijksakademie op de kaart (2020, nummer 56) vermeldt "abstracte weergave geboorte van Venus" in de categorie "Vrouwelijk naakt". Stadsarchief Amsterdam had een andere invulling; zij vermeldt bij een foto van het beeld in 1971: "Liggende vrouw overschaduwd door een wolk".

Het gebouw Burgemeester Eliasstraat 72-74 te Amsterdam-Slotermeer Amsterdam is sinds 2011 een gemeentelijk monument. In 1954 verrees op deze plek een nieuwe Sint-Catharinakerk, nadat de oude kerk in 1939 was gesloopt. De kerk werd opgeleverd in een ontwerp van het architectenbureau Evers en Sarlemijn, die in juli 1954 de aanbesteding verzorgde. De bouw zou beginnen rond 30 november en meer dan een jaar in beslag nemen. De kerk is een driebeukige basilicale kerk op een rechthoekige plattegrond, gebouwd onder invloed van de Bossche School. De stijl is sterk beïnvloed door de Romeinse en vroegchristelijke bouwkunst. Als gevolg van het teruglopend kerkbezoek en fusies is het gebouw in 1993 gesloten als katholieke kerk. Het gebouw is sindsdien in gebruik als Syrisch-orthodoxe kerk gewijd aan Sint-Sharbel (Mor Sharbil), maar in de volksmond wordt nog steeds "Catharinakerk" gebruikt

Het Monument aan de Haarlemmerweg is een monument voor oorlogsslachtoffers, geplaatst aan de Haarlemmerweg, Amsterdam Nieuw-West tussen de voet- en fietsbruggen Burgemeester Eliasstraat en Burgemeester Fockstraat. Politieagent Elias vader en zoon Verkuijl werden hier door de Duitse bezetter doodgeschoten als vergelding voor een verzetsdaad op het spoortraject Amsterdam-Haarlem. Zij werden na de oorlog begraven op de Eerebegraafplaats Bloemendaal. Vanaf 1947 stond hier langs de Haarlemmerweg ter hoogte van boerderij Vredelust een wit houten kruis. Vanwege een herindeling van de Haarlemmerweg en de sloop van de boerderij rond 1964 werd er een nieuw wit kruis geplaatst. De versie uit 1964 droeg de tekst:: Gefusilleerd 15 december 1944P.J. Elias, H.J. Verkuyl, M. Verkuyl De Haarlemmerweg (De Nieuwe N200) onderging in de periode vanaf 2017 een gedaanteverwisseling; ze werd van snelweg gedegradeerd tot stadsweg, ze werd verhoogd en heringericht. Het beeld moest verhuisd worden. In overleg met nabestaanden werd een nieuw ontwerp gemaakt. Zij bestaat uit een cortenstalen kruis (drie staanders met een dwarsbalk), een tekst uitgefreesd in cortenstaal, een plaquette in cortenstaal en een tweetal roestvast stalen zitbankjes. Drie amberbomen staande voor de toekomst en het leven completeren het monument. Op 15 december 2019 werd het nieuwe monument ontworpen door landschapsarchitecte Saskia Bongers onthuld. De onthulling werd verricht door Simone Kukenheim (locoburgemeester Amsterdam), Jurgen Nobel (idem van Haarlemmermeer) en Jan Pronker namens de Politie in aanwezigheid van Hannie Elias (nabestaande) en Corrie van den Boogaard-Vlug (getuige van de moord). Onder het kruis is de tekst te lezen, die eerder was te lezen op het oorspronkelijke monument: Zij brachten voor de vrijheid het grootste offer. De (liggende) plaquette vermeldt:Hier zijn gefusilleerd op 15 december 1944Pieter Elias – 37 jaarMatthijs Verkuijl – 49 jaarHenk Verkuijl – 22 jaar Bij het monument wordt ieder jaar Dodenherdenking gehouden.