Amsterdam Oersoep

De Beurspassage is een overdekte winkelstraat in Amsterdam. Amsterdam kende al eeuwen in de vorm van de Baafjessteeg een verbinding hier tussen het Damrak en de Nieuwendijk. Toen hier het kantoor van de Algemeene Maatschappij van Levensverzekering en Lijfrente werd gebouwd, werd de steeg overdekt en werd het een onderdeel van het gebouw. De nieuwe naam volgt op 11 januari 1905; de passage wordt vernoemd naar de Koopmansbeurs, in de volksmond Beurs van Berlage die in 1903 aan de overzijde van het Damrak aan het Beursplein werd geopend. Wanneer het gebouw in 1912 een grondige verbouwing krijgt blijft de passage bestaan, die zich dan bevindt onder de winkel van C&A. Als na de grote brand van 16 februari 1963 nieuwbouw wordt gepleegd, wordt ook weer de Beurspassage uitgespaard. Begin 21e eeuw, C&A is dan grotendeels vertrokken, kwam er een grootscheepse verbouwing op gang, die ook een gevolg had voor de Beurspassage. Origineel lag zij in het midden van het gebouw; na de verbouwing aan de noordzijde. Die verbouwing met een afronding in 2016 had tot gevolg dat de passage een luxere uitstraling kreeg, dan dat ze ooit had. De Beurspassage is vanaf dan één groot artistiek kunstwerk met de titel Amsterdam Oersoep. Het straatje heeft slechts twee huisnummer 3 en 12 gerelateerd aan winkels. De passage kent zelf geen openbaar vervoer maar over het Damrak hebben trams al sinds eind 19e eeuw een halte hier of in de directe omgeving.

De brand bij C&A vond op 16 februari 1963 plaats in Amsterdam en was de grootste brand sinds 1945 in de stad. Bij de brand brandde een groot winkelpand van C&A in het centrum van Amsterdam tot op de grond toe af. Het winkelpand bevond zich tussen het Damrak en de Nieuwendijk nabij het Beursplein en de Bijenkorf. Het was de grootste Amsterdamse brand sinds het Paleis voor Volksvlijt in vlammen opging (1929), branden tijdens de Tweede Wereldoorlog niet meegerekend.

De Papenbrug was een brug over het Damrak in Amsterdam-Centrum. Hij lag ongeveer op de grens van de noordoostelijke gevel van de Bijenkorf en de zuidwestkant van het plein behorend bij de Beurs van Berlage, en is in 1884 gesloopt. Hier lag sinds begin 15e eeuw een brug. Deze werd wel de Inrebrug dan wel Inner genoemd (binnenste brug, gezien vanaf De Dam. In de 19e eeuw was bij de brug een aanlegplaats voor bootjes naar de Rietlanden. In verband met de bouw van een nieuwe korenbeurs werd in 1883 bij een aanbesteding bepaald dat het Damrak vanaf de Dam binnen vijf maanden gedempt moest worden, het ging om een oppervlak van bijna 15.000 m². In verband met de werkzaamheden was de brug 3 september 1883 tot 29 september gestremd voor verkeer. In december 1883 was de klus zodanig geklaard dat de brug gesloten werd voor verkeer. De brug werd in 1884 gesloopt. De sloop gebeurde onder heftige protesten van Justus van Maurik jr., die de aantasting van het stadsschoon schuwde. De aanwezigheid van de brug is nog steeds terug te vinden in de naam van de nabijgelegen Papenbrugsteeg.

De Lantaarns en fonteinen op het Beursplein zijn kunstwerken in Amsterdam-Centrum. Ze vormen gezamenlijk sinds 22 april 2002 een rijksmonument. Het ontwerp van zowel het straatmeubilair als het Beursplein zelf is van Berlage en stamt uit 1902, toen er nog volop aan de Beurs werd gebouwd. Twee lantaarns staan op het bordes van het gebouw. De ander vier lantaarns en de twee fonteinen kregen een plek aan de twee lange zijden van het Beursplein: langs het Damrak en langs de gevelwand waar eerst het Biblehotel stond en in 1913 de Amsterdamse effectenbeurs van Joseph Cuypers verrees. De lantaarns zijn gemaakt van gietijzer en staan op een Eiffeltorenachtige manier op een granieten sokkel. De vier voeten dragen een cilinder van fijn maaswerk in een ruitvormig patroon. Daarop een sierlijke ovale vorm die bovenin vermalt en eindigt in een kroontje met het ophangpunt voor de lichtbron. Net boven het midden van de cilinder is een kraag van rozetten aangebracht. Berlage drong er bij de gemeente sterk op aan de lichtornamenten op het Beursplein elektrisch te verlichten door middel van booglampen. Zo zouden ze één geheel vormen met de twee lantaarns op het bordes, de elektrische lichtmasten op het Stationsplein en de geplande elektrische verlichting langs het Damrak. In de ‘Nieuwe Beurs’ paste Berlage zelf deze moderne energiebron toe voor de lampen, de lift en de centrale verwarming. Daarvoor werd een eigen, tijdelijke centrale in het gebouw aangebracht, in afwachting van de eerste gemeentelijke elektriciteitscentrale die in 1904 klaar was. De in 1903 op het Stationsplein geplaatste lichtmasten, ook een ontwerp van Berlage, waren de eerste tijd dan ook aangewezen op de centrale van de Nieuwe Beurs. Op foto’s van de opening van het gebouw door koningin Wilhelmina in 1903 zijn de lantaarns op het bordes en het Beursplein nog niet te zien. Waarschijnlijk zijn ze aan het einde van dat jaar geplaatst. De booglampen volgden in 1904. Wellicht is het oorspronkelijk de bedoeling geweest in de krans van rozetten lampjes aan te brengen. Bij een renovatie in 1975 trof men op halve hoogte van de lantaarns een ronde koperen doos aan, met pijpjes naar elk van 20 rozetten. Men besloot toen een ring van gloeilampjes aan te brengen, beschermd door een kapje van macrolon (een soort kunststof). Dit bleek ̶ misschien opnieuw ̶ een kwetsbare constructie. Begin jaren negentig werden ze vervangen door kleine bollen, in een iets lichtere tint dan de cilinder, zodat een lichtgevend effect ontstaat. Bij deze restauratiebeurt maakte de in 1975 op een staaf aangebrachte bolvormige armatuur plaats voor een moderne versie van de oude booglampen. Bij de laatste opknapbeurt van de lantaarns in 2017 bleven de booglampen, maar zijn de rozetten leeg gelaten. De twee fonteinen zijn geplaatst in een ronde, uit acht segmenten bestaande bak van graniet. De fonteinbak/het waterreservoir staat op vier poten stevig in het die bak. De waterspuwers zijn ook van natuursteen, zijn abstract van vorm en zitten in het boveneind van het waterreservoir, waardoor het water naar beneden valt. In dat reservoir staat een cilindervormige verhoging waarin vier waterspuwers zijn verwerkt. Op de verhoging staat dan weer een gietijzeren sierbekroning, die ook nog een waterspuwer heeft die haar water haalt uit de ronde bak. De objecten verdwenen in 2017/8 tijdelijk van het plein dat werd heringericht in verband met de komst van een ondergrondse fietsenstalling. Restauratie en herinrichting maakten deel uit van de zogenaamde Rode loper, een toeristenroute tussen Station Amsterdam Centraal en het Paleis op de Dam. De lantaarns hebben vanaf ongeveer 1908 aan de kant van het Damrak assistentie gehad van de elektrische lichtmasten die Berlage ontwierp voor de doorgaande wegen in de stad. Ze deden in hoogte zeker niet onder voor de bijzonder vormgegeven lichtornamenten die in 1991 langs het Damrak werden geplaatst. Deze blauw-groene objecten van de Amsterdamse ontwerpers Alexander Schabracq en Ton Postma deden, net als de lichtmastontwerpen van Berlage destijds, veel stof opwaaien. Ze hielden het echter het een stuk korter uit en zijn vervangen door lichtarmaturen die hangen aan over de straat gespannen draden.

Het Beursplein is een plein in het centrum van Amsterdam, tussen het Damrak en de Beursstraat. Aan het plein liggen de Effectenbeurs (Beursplein 5), de Beurs van Berlage en de Bijenkorf. Aan het plein ligt ook de ingang van de parkeergarage van de Bijenkorf, die regelmatig voor files tot op het Damrak zorgt. Sinds 2018 is er onder het plein een fietsenstalling.

De Stier is een kunstwerk op het Beursplein in Amsterdam-Centrum. De beeltenis van een stier is afkomstig van de kunstenaar Arturo di Modica. Hij zette het begin juli 2012 zonder aankondiging of vergunning neer op het Beursplein te Amsterdam. Het gevaarte weegt rond de 2500 kilogram en moest de financiële wereld, die zich toen in een crisis bevond er figuurlijk weer bovenop helpen. De kunstenaar lichtte daarbij toe dat de stier aanvalt met de kop naar beneden en na de aanval zijn slachtoffer opwerpt, uiteindelijk een weergave van de gedachte dat het weer opwaarts zou gaan in de financiële markten. Het zonder vergunning plaatsen van kunst in de openbare ruimte is verboden en de gemeente Amsterdam, in dit geval Stadsdeel Centrum ondernam direct actie. De kunstenaar had een ongelukkig tijdstip gekozen voor zijn actie. Vlak na zijn plaatsing wilde de gemeente festiviteiten op het plein houden, zodat het beeld direct in de weg stond. De stier werd daarop verplaatst naar de zijkant van het plein. Er werd overleg gepleegd met het Amsterdams Fonds voor de Kunsten; uiteindelijk bleef de stier staan, ook toen het Beursplein in 2017/2018 opnieuw ingericht werd. De Amsterdamse stier is een ietwat kleinere kopie van Charging Bull in New York. Van beide beelden zijn replica’s in de handel met de maten 24 bij 20 bij 42 cm met een gewicht van 4,5 kilogram. Later in 2012 dreigde de stier uit het straatbeeld te verdwijnen. De kunstenaar had het beeld aan derden verkocht, de koper had bepaald dat de stier wel in het straatbeeld zichtbaar moest blijven, maar kwam na een aanbetaling niet met het resterende bedrag over de brug, omdat de kunstenaar de overeenkomst niet (geheel) was nagekomen. De zaak kwam voor de rechter, die bepaalde dat de koper het resterende bedrag alsnog moest betalen. Het beeld bleef daarbij op genoemd plein staan.

De Nieuwe Nieuwstraat is een eeuwenoude nauwe straat in het centrum van Amsterdam. De straat is al te zien op de kaart van Balthasar Florisz. van Berckenrode uit 1599. De straat maakt in 2020 al jarenlang deel uit van een voetgangersgebied rond de Nieuwendijk

De Amsterdamse effectenbeurs is een van de oudste financiële handelsbeurzen ter wereld en de grootste aandelenbeurs van Europa. De belangrijkste graadmeters van de Amsterdamse beurs zijn de AEX (Amsterdam Exchange Index) en de Amsterdam Midkap Index. De beurs is eigendom van Euronext. Handel vindt plaats op werkdagen van 9:00 tot 17:30 (UTC+1).

De Nieuwendijk verbindt de Amsterdamse Dam met de Haarlemmerstraat en loopt vrijwel evenwijdig aan het Damrak en de Nieuwezijds Voorburgwal in de richting van het Centraal Station. Het laatste stuk gaat echter met een bocht naar links en komt uit op de Martelaarsgracht. Het stuk tussen de Martelaarsgracht en de Haarlemmerstraat wordt in de volksmond de Korte Nieuwendijk genoemd. De in het verlengde van Kalverstraat gelegen straat is een van de oudste winkelstraten van Amsterdam. De Nieuwendijk vormde, met de Kalverstraat, de dijk langs de westelijke oever van de Amstel, thans, Rokin-Damrak. Op de dijk langs de westoever (nu de Nieuwendijk) verrezen rond 1225 de uit archeologisch onderzoek oudste bekende (houten) huizen van Amsterdam die niet aan agrarische doeleinden waren gerelateerd. Wat later raakte ook de dijk aan de oostkant bewoond (nu Warmoesstraat). Tussen beide oevers werd, rond 1250, een dam met sluizen gebouwd (de huidige Dam). Aan het hoogteverschil tussen deze straten is dat nog steeds te zien. Op straatniveau gaan de gevels schuil achter een lange rij winkelpuien. De grachtentuinen aan de achterzijde zijn door bebouwing verdwenen. Eind jaren 50 en begin jaren 60 was de Nieuwendijk een favoriete samenscholingsplaats voor jongeren die als dijkers werden aangeduid. Tot in de jaren 70 was de straat, zij het beperkt, nog toegankelijk voor auto's. Daarna werd het een voetgangerstraat met aangepaste bestrating. In het begin van de jaren 90 veroorzaakten junks, met name op het laatste stuk van de Nieuwendijk dat bekendstaat als de Bocht, hier overlast. Tegenwoordig is de straat een moderne winkelstraat, gericht op toeristen en dagjesmensen.

De Nieuwezijds Kolk (vaak kortweg "De Kolk" genoemd) is een pleintje in het centrum van Amsterdam. Het grenst aan de Nieuwezijds Voorburgwal en is via de Kolksteeg verbonden met de Nieuwendijk. Midden op het plein staat het Korenmetershuisje, gebouwd in 1620 voor het gilde van korenmeters. Het is een van de weinige Amsterdamse gildehuizen die bewaard zijn gebleven. De Nieuwezijds Kolk is waarschijnlijk het oudste stukje bewoond gebied van de stad. Hier mondde in de Middeleeuwen de Boerenwetering (via de Nieuwezijds Voorburgwal; in 1884 gedempt) uit in de Amstel (Damrak). De archeologische opgravingen die hier zijn uitgevoerd hebben belangrijke informatie verschaft over de vroegste geschiedenis van Amsterdam. Tijdens opgravingen in 1994 en 1999 werden resten aangetroffen van een ommuurde versterking uit de 13e eeuw, mogelijk het kasteel van de Heren van Amstel. Ook zijn vroeg-13de-eeuwse woonhuizen en werkplaatsen van ambachtslieden opgegraven. Op de hoek van de Nieuwezijds Kolk en Boerenwetering werd in 1300 de eerste windmolen van Amsterdam gebouwd. De Kolk werd eind 15e eeuw gedempt en hierna gebruikt als veemarkt. Vanaf 1542 werd het gebruikt als laad- en losplaats voor bierschepen, en kwamen er veel pakhuizen en handelshuizen. Vanaf de jaren '60 stond hier de studentensociëteit Akhnaton, die zich midden jaren '70 ontwikkelde tot een open jongerensoos. In de jaren 1980 en 1990 was de Nieuwezijds Kolk een krakersbolwerk. In twee van de gekraakte panden, De Dirk en De Kolk, werden veel verschillende activiteiten georganiseerd door de krakersbeweging. Ondanks heftige protesten werd midden jaren negentig op de Nieuwezijds Kolk flink gesloopt waarna grootschalige nieuwbouw werd gerealiseerd, met onder meer het inmiddels ontmantelde Winkelcentrum de Kolk (architect: Ben van Berkel) en het hotel Golden Tulip Amsterdam.

De Beurs van Zocher is een voormalig beursgebouw aan de Dam in Amsterdam, op de plek van de huidige Bijenkorf. De Beurs van Zocher werd tussen 1841 en 1845 gebouwd naar ontwerp van architect Jan David Zocher ter vervanging van de beurs van Hendrick de Keyser en is in 1903 gesloopt, na voltooiing van de Beurs van Berlage.

Het Korenmetershuisje of Korenmeestershuis aan de Nieuwezijds Kolk in Amsterdam is een voormalig gildehuis, gebouwd in 1620 voor het gilde van korenmeters ter vervanging van een eerder gildehuis op dezelfde plek. Het is een van de weinige Amsterdamse gildehuizen die bewaard zijn gebleven, en een van de weinig nog overgebleven vrijstaande gebouwen in de oude binnenstad. Het Korenmetershuisje is aangewezen als rijksmonument.