Plantage Middenlaan 4a

Desmet Studio's Amsterdam is een studiocomplex aan de Plantage Middenlaan 4a in Amsterdam. Het is gehuisvest in de voormalige bioscoop Theater Desmet, nabij Artis. Desmet heeft vier televisiestudio's, twee geluidsstudio's en een eigen studiocafé. Er worden dagelijks meerdere radio- en tv-uitzendingen opgenomen of rechtstreeks uitgezonden.

Woongebouw Wertheim is een appartementencomplex in Amsterdam-Centrum. Op de hoek van de Plantage Middenlaan en Plantage Parklaan stond in de jaren negentig van de 20e eeuw een complex met een bedrijf op de begane grond en woningen daarboven. Het complex bevond zich in slechte staat, reden waarom er werd overgaan tot sloop van de bestaande bebouwing. Aan architecten Richard Groenendaal en W.J. de Vries werd gevraagd een nieuw complex te ontwerpen, nu alleen voor woningen. Met passen en meten konden die architecten zeventien woningen op deze kleine hoek kwijt. Er kwamen vijf bouwlagen op een souterrain met bergingen. De bovenste etage, met penthouses, is daarbij teruggetrokken. Daartussen bevinden zich dertien twee- en vier driekamerwoningen. Alle woningen zijn gebouwd rond de liftschacht. Er moest enigszins gesleuteld worden met de "Eisen en Aanbevelingen Nieuwbouw 1993", want de kleinste tweekamerwoning is slechts 46 m², terwijl voorschrift minimaal 55 m² is. Ook de woonkamer van dat appartement is met 23,3 m² (eis 28 m²). Het gebouw valt op door de tegenstelling tussen de halfronde erker boven de toegang en de driehoekige loggia’s. Het werd in 1996 opgeleverd. Het gebouw kreeg de naam Woongebouw Wertheim omdat het gesitueerd is schuin tegenover het Wertheimpark, vernoemd naar Abraham Carel Wertheim. Het gebouw kreeg adres Plantage Middenlaan 4B-4V mee; 4A was al jaren toebedeeld aan Desmet.

Plantage Middenlaan 10-12 te Amsterdam zijn twee gebouwen aan de Plantage Middenlaan te Amsterdam-Centrum. De twee panden zijn vermoedelijk gelijktijdig gebouwd naar een ontwerp van Georgius Breuker. Hij kwam niet een uit bouwkundig milieu, maar werkte zich op tot timmerman en metselaar in Amsterdam. Zijn scheppingen zijn wellicht daarom niet in een bepaalde bouwstijl te plaatsen; het wordt ingedeeld onder eclecticisme. Breuker woonde zelf aan de Plantage Doklaan, om de hoek. De twee gebouwen lijken op het eerste gezicht op elkaar, maar er zijn ook verschillen. Beide gebouwen hebben drie bouwlagen met daarop een kap. Beide gebouwen zijn geheel bepleisterd. De eerste verdiepingen hebben beide een balkon met aan weerszijden guirlandes. Boven die ramen zijn gebeeldhouwde koppen geplaatst. De daklijsten van beide gebouwen zijn hetzelfde; op dezelfde wijze gedragen door de consoles. Tot laat in de 20e eeuw waren ook de dakkapellen identiek. Echter de begane grond is voor beide gebouwen verschillend. Gebouw 10 heeft een toegangsdeur met betegeld portaal voor de etages; de begane grond heeft een aparte brede deur. Nummer 12 heeft daar gespiegeld slechts één toegangsdeur. In de 21e eeuw kreeg het een verscheidenheid in de dakkapellen. Ook zijn kalven verdwenen in de ramen op de bovenste etage van nummer 10. Gebouw nummer 12 was dermate groot dat er rond 1930 (ongeveer tussen 1922 en 1936) een feestzaal was ingericht, waar wel operettes konden worden uitgevoerd. In 1926 werden de beide gebouwen via een deurconstructie met elkaar verbonden. Het stond bekend als Huize Cats (naar eigenaar H.J. Cats) dat midden jaren dertig verhuisde naar Nieuwe Herengracht 31, nadat de tentoonstelling Rusland voorheen en thans was afgelopen. Breuker is bouwkundig meer bekend van de overzijde van de Plantage Middenlaan. Een groot bouwblok verspreid over Plantage Middenlaan 1-5, Plantage Parklaan 10-20 en Henri Polaklaan 2-4 is ook door hem ontworpen en is rijksmonument (518405). Dat gebouwencomplex heeft dezelfde balkonbalustrades als die op de Plantage Middenlaan 10-12. Het ensemble werd op 22 maart 2005 tot gemeentelijk monument verklaard.

De Plantage Parklaan is een straat in de Plantagebuurt van Amsterdam. De straat loopt langs het Wertheimpark en de achterzijde van de Hortus Botanicus. Vanaf de hoek Hortusplantsoen / Nieuwe Keizersgracht, bij de knik waar de Nieuwe Keizersgracht overgaat in de Plantage Muidergracht, loopt de Plantage Parklaan in noordoostelijke richting naar de hoek met de Plantage Doklaan en gaat daar over in de Anne Frankstraat. De Plantage Parklaan wordt gekruist door de Plantage Middenlaan. In 2007 won de Plantage Parklaan een voorronde van een verkiezing van de mooiste straat van Amsterdam, georganiseerd door Het Parool. Aan de straat staan een aantal monumentale 19e-eeuwse herenhuizen. Het complex herenhuizen op Plantage Middenlaan 1-5 / Plantage Parklaan 10-20 / Henri Polaklaan 2-4 uit 1865, ontworpen door architect G.W. Breuker, is een rijksmonument. Aan de Plantage Parklaan bevindt zich ook het sportpark Parkschouwburg, met een kunstgrasveld dat geschikt is voor korfbal en tennis. Hier is de korfbalvereniging ASV Swift gevestigd. In de 19e eeuw bevond zich hier de Parkschouwburg. De Plantage Parklaan was een deel van de Joodse buurt van Amsterdam. De Joodse Raad had tijdens de oorlog een kantoor aan de Plantage Parklaan. Joodse kinderen van de crèche aan de Plantage Middenlaan werden de crèche naar binnen- en buitengesmokkeld om te voorkomen dat ze door de Duitsers opgepakt zouden worden. De kinderen werden via de binnentuinen naar het kantoor van de Joodse gemeente aan de Plantage Parklaan gebracht, waar ze werden opgehaald door verzetsleden. De plantkundige Hugo de Vries woonde op Plantage Parklaan 9. Ook de schilder Leo Schatz woonde in de straat.

De Toegang Wertheimpark is de zuidelijke toegangspoort van het Wertheimpark in Amsterdam-Centrum. In de tijd dat het park nog bestierd werd door de Hortus Botanicus werd er een toegang met hekwerk geplaatst, midden 19e eeuw. Het bestond uit vier stenen kolommen in empirestijl, waarop twee sfinxen rusten. Deze sfinxen waren gemaakt uit zink. In 1982 wilde Amsterdam stilstaan bij 300 jaar Plantage en zag daarvoor dat de poort zich in slechte staat bevond. De sfinxen waren overigens al in 1949 verwijderd door de Dienst der Publieke Werken. Onder initiatief van de wijkraad en buurtverenigingen in het kader van 700-jaar Amsterdam en jarenlang praten (het zou te duur zijn) tot aan burgemeester Wim Polak aan toe, werd in het voorjaar van 1979 aan stadsbeeldhouwer Hans 't Mannetje opdracht gegeven nieuwe exemplaren te maken van de sfinxen, nu niet in zink, maar in marmer. Daarvoor moesten twee blokken Carrara-marmer van 175 bij 150 bij 130 centimeter geïmporteerd worden. In juli van 1979 werd een proefexemplaar van klei op een van de posten gezet om te kijken of het de juiste maat was. Op 16 januari 1982 kon een herstelde toegangspoort onthuld worden, onder andere door Wim Polak. Die poort was tevens voorzien van nieuwe lantaarns, iets dat 't Mannetje had teruggevonden. Op 26 maart 1991 werd de toegang tot gemeentelijk monument verklaard (nr 200367).

Het Hugo de Vries-laboratorium is een in 1910-1912 door de architect J.M. van der Mey ontworpen gebouw te Amsterdam-Centrum in de Plantagebuurt. Het werd gebouwd in opdracht van de Universiteit van Amsterdam voor plantkunde en het werd in 1948 vernoemd naar Hugo de Vries.

Het Auschwitzmonument (ook bekend als Spiegelmonument 'Nooit Meer Auschwitz' of Gebroken spiegels) is een Nederlands herdenkingsmonument in het Wertheimpark in Amsterdam ter nagedachtenis aan de omgekomenen in het concentratiekamp Auschwitz en de andere concentratie- en vernietigingskampen. Het monument is in 1977 ontworpen door schrijver en beeldend kunstenaar Jan Wolkers. Wolkers had opdracht gekregen een monument te maken boven een urn met as van slachtoffers uit het concentratiekamp uit Auschwitz. Het monument werd oorspronkelijk geplaatst op de Oosterbegraafplaats. In 1993 is het monument in grotere vorm verplaatst naar het Wertheimpark. Het monument is opgebouwd uit gebroken spiegels en het kent het opschrift 'Nooit meer Auschwitz'. In de spiegels reflecteert zich de lucht. Volgens Wolkers symboliseren de gebroken spiegels dat de hemel na Auschwitz nooit meer ongeschonden is: De hemel blijft voorgoed geschonden. Het is een godsgruwelijke aanslag op alles waar een mens voor staat. Wolkers maakte het monument op verzoek van het Nederlands Auschwitz Comité. Jaarlijks organiseert het Comité op de laatste zondag van januari de Nationale Holocaust Herdenking bij het monument. Dit moment is gekozen omdat op 27 januari 1945 het kamp Auschwitz werd bevrijd.

Het Wertheimpark is een stadspark in de Plantagebuurt in Amsterdam.

Het Nationaal Holocaustmuseum is een Nederlands museum over de Holocaust. Het museum is gevestigd in de voormalige Kweekschool tegenover het Joods monument de Hollandsche Schouwburg in Amsterdam. Het museum valt organisatorisch onder het Joods Cultureel Kwartier.

De Burcht van Berlage is het oudste vakbondsgebouw van Nederland. Het is ontworpen door Hendrik Petrus Berlage in opdracht van de Algemene Nederlandse Diamantbewerkersbond (ANDB) in 1899-1900. Het staat aan de Henri Polaklaan 9 in de Plantage in Amsterdam, vlak bij Artis. Vanaf 1991 was een aantal jaren het Vakbondsmuseum in de Burcht gevestigd. Vóór de restauratie van 2008 is het merendeel van de collectie van het museum overgedragen aan het Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis. Sinds 2011 is een onderzoeks- en documentatiecentrum van de Nederlandse vakbeweging in het gebouw gevestigd. De ANDB ontwikkelde zich onder het voorzitterschap van Henri Polak tot de eerste 'moderne' vakbond van Nederland. Met het gebouw wilde Polak een monument voor de arbeidersbeweging tot stand brengen. In 1899 kreeg Berlage de opdracht het pand te ontwerpen. Hiervoor werkte hij samen met Richard Roland Holst die de muurschilderingen voor zijn rekening nam. Zo beeldde Roland Holst in de bestuurskamer in een drieluik de gewenste evenwichtige dagindeling voor de arbeiders uit: de Krachtige Uren van de Arbeid, de Zachte Uren van de Ontspanning en de Diepe Uren van de Slaap. Ook werkten andere kunstenaars mee in een kunststroming die gemeenschapskunst wordt genoemd. Zo hangen in het monumentale trappenhuis lampen uit 1919 van Jan Eisenloeffel. Bijzonder detail is dat Berlage zijn beursgebouw en de Burcht praktisch tegelijkertijd bouwde. Ook Roland Holst en de beeldhouwer Lambertus Zijl hebben in en aan beide gebouwen werk gemaakt.

Fontein Wertheimpark is een artistiek kunstwerk in het Wertheimpark in Amsterdam-Centrum. Het bestaat uit een combinatie van een beeld en een fontein. Nadat ondernemer en filantroop Abraham Carel Wertheim in 1897 was overleden werd al binnen enkele dagen een comité gevormd om hem blijvend te herinneren middels een naar hem te vernoemen straat en een beeld. Het werd binnen het jaar omgezet naar een park en een fontein. Het comité schakelde architect Jonas Ingenohl in voor het ontwerp. Wertheim en Ingenohl kenden elkaar uit de commissie behorende bij de "Maatschappij voor turngebouwen te Amsterdam". In juli 1898 ging de eerste paalfundering de grond in; op 3 oktober 1898 werd het onthuld en overgedragen aan de gemeente Amsterdam. Ingenohl ontwierp een fontein met twee bassins. Vanuit het achthoekige benedenbassin (diameter tien meter) op maaiveldniveau wordt door een centrale kolom in de sokkel water naar het ronde bovenbassin gepompt. Het water raakt in dat bovenbassin door middel van vier bronzen spuwers in de vorm van dolfijnen. Vanuit dat bovenbassin (diameter vier meter) wordt door middel van acht spuwers in de rand het water teruggebracht naar het benedenbassin; een sluitend watersysteem. Het bovenbassin wordt rondom gedragen door acht zuilen van gepolijst granietl die staan op een verhoging in het benedenbassin. Het geheel moet een watergordijn opleveren. In de rand van het bovenbassin zijn vergulde teksten aangebracht: Der armen hulpDer zwakken stafDer menschheid vriendEen wekstem tot levenDen kunstnaar tot steunDen tragen tot spoorslagDoor stad en land betreurd. Vanuit dat bovenbassin rijst een zuil van gepolijst Noors graniet omhoog met in medaillons enerzijds een portret van Wertheim en anderzijds de bijbehorende omschrijving. De zuil wordt afgesloten door middel van een corintisch kapiteel met pelikanen, symbool van liefdadigheid; ze voedt volgens een volksgeloof haar jongen met haar bloed. Het geheel wordt afgesloten door een vaas. In maart 1898 maakte het Atelier Van den Bossche en Crevels alvast een maquette van de fontein. Het beeld werd op 3 oktober 1898 onthuld waarbij een koor onder leiding van Daniël de Lange en leden van het Concertgebouworkest een cantate van De Lange (muziek) en Jacob Anton Tours (tekst). De fontein deed jaren dienst, maar in de jaren zeventig stokte de werking. In het kader van 700 jaar Amsterdam kreeg het rond 1975 een restauratie. In 1985 begon de fontein alweer te verzakken; de fundering, die al in 1949 aangepast was, hield het beeld niet meer en de fontein was stilgezet. Opnieuw volgde reparatie De fontein werd op 22 april 2002 opgenomen in het monumentenregister vanwege haar cultuur-, kunst- en sociaalhistorische waarde.

De Hollandsche Schouwburg is een Joods monument aan de Plantage Middenlaan te Amsterdam. Tussen 1892 en 1942 was het een theater. In de oorlogsjaren 1942 en 1943 was het een verzamelplaats waarvandaan Joden via Kamp Westerbork en Kamp Vught gedeporteerd werden naar de vernietigingskampen van nazi-Duitsland.