Burcht van Berlage

Het Nationaal Holocaustmuseum is een Nederlands museum over de Holocaust. Het museum is gevestigd in de voormalige Kweekschool tegenover het Joods monument de Hollandsche Schouwburg in Amsterdam. Het museum valt organisatorisch onder het Joods Cultureel Kwartier.

Het Hubertushuis is een wooncomplex aan de Plantage Middenlaan in de Plantagebuurt in Amsterdam. Het ontwerp is voor het grootste deel afkomstig van architect Aldo van Eyck. Het werd speciaal voor de Hubertusvereniging gebouwd voor gezinnen met één ouder die tijdelijk onderdak nodig hadden en wordt daarom ook wel het Moederhuis genoemd. Het kleurige complex is eigenlijk bedoeld als stadje op zich en heeft een enigszins ingewikkelde plattegrond met passages, dakterrassen en binnenplaatsen. Het modernistische gebouw telt vijf verdiepingen en in het complex zijn ook twee 19e-eeuwse panden geïntegreerd. Om een ontspannen sfeer te creëren is het opgetrokken uit verschillende materialen, met verschillende kleuren. Van Eyck ontwierp het gebouw samen met Theo Bosch in 1973. De opening vond plaats in 1980. Het gebouw valt, althans de nieuwbouw, valt op door de toegepaste kleuren. Intern zijn er allerlei hoeken en hoogteverschillen (ook tussen met trappen verbonden etages) om het speelse karakter voor kinderen te benadrukken. Daartegenover staat de oudbouw uit 1885 met een klassieke gevel en indeling. Het complex werd in juni 2001 tot gemeentelijk monument verklaard. Voordat er aan het Hubertushuis gebouwd werd stond er een school en vergaderzalen van de Vereniging Talmoed Thora ontworpen door Isaac Gosschalk. In dat gebouw was de latere Joodse crèche gesitueerd, vanwaaruit in de Tweede Wereldoorlog kinderen al dan niet een onderduikadressen bereikten. Elementen van het oude gebouw zijn nog terug te vinden in enkele ronde gevelelementen.

Plantage Middenlaan 10-12 te Amsterdam zijn twee gebouwen aan de Plantage Middenlaan te Amsterdam-Centrum. De twee panden zijn vermoedelijk gelijktijdig gebouwd naar een ontwerp van Georgius Breuker. Hij kwam niet een uit bouwkundig milieu, maar werkte zich op tot timmerman en metselaar in Amsterdam. Zijn scheppingen zijn wellicht daarom niet in een bepaalde bouwstijl te plaatsen; het wordt ingedeeld onder eclecticisme. Breuker woonde zelf aan de Plantage Doklaan, om de hoek. De twee gebouwen lijken op het eerste gezicht op elkaar, maar er zijn ook verschillen. Beide gebouwen hebben drie bouwlagen met daarop een kap. Beide gebouwen zijn geheel bepleisterd. De eerste verdiepingen hebben beide een balkon met aan weerszijden guirlandes. Boven die ramen zijn gebeeldhouwde koppen geplaatst. De daklijsten van beide gebouwen zijn hetzelfde; op dezelfde wijze gedragen door de consoles. Tot laat in de 20e eeuw waren ook de dakkapellen identiek. Echter de begane grond is voor beide gebouwen verschillend. Gebouw 10 heeft een toegangsdeur met betegeld portaal voor de etages; de begane grond heeft een aparte brede deur. Nummer 12 heeft daar gespiegeld slechts één toegangsdeur. In de 21e eeuw kreeg het een verscheidenheid in de dakkapellen. Ook zijn kalven verdwenen in de ramen op de bovenste etage van nummer 10. Gebouw nummer 12 was dermate groot dat er rond 1930 (ongeveer tussen 1922 en 1936) een feestzaal was ingericht, waar wel operettes konden worden uitgevoerd. In 1926 werden de beide gebouwen via een deurconstructie met elkaar verbonden. Het stond bekend als Huize Cats (naar eigenaar H.J. Cats) dat midden jaren dertig verhuisde naar Nieuwe Herengracht 31, nadat de tentoonstelling Rusland voorheen en thans was afgelopen. Breuker is bouwkundig meer bekend van de overzijde van de Plantage Middenlaan. Een groot bouwblok verspreid over Plantage Middenlaan 1-5, Plantage Parklaan 10-20 en Henri Polaklaan 2-4 is ook door hem ontworpen en is rijksmonument (518405). Dat gebouwencomplex heeft dezelfde balkonbalustrades als die op de Plantage Middenlaan 10-12. Het ensemble werd op 22 maart 2005 tot gemeentelijk monument verklaard.

Desmet Studio's Amsterdam is een studiocomplex aan de Plantage Middenlaan 4a in Amsterdam. Het is gehuisvest in de voormalige bioscoop Theater Desmet, nabij Artis. Desmet heeft vier televisiestudio's, twee geluidsstudio's en een eigen studiocafé. Er worden dagelijks meerdere radio- en tv-uitzendingen opgenomen of rechtstreeks uitgezonden.

Plantage Middenlaan 4A te Amsterdam is een gebouw aan de Plantage Middenlaan in Amsterdam-Centrum. Het gebouw werd neergezet in de Plantage; een gebied dat rond 1879 volop in ontwikkeling was. Gustave Prot van Theater Frascati aan de Nes wilde een nieuw theater en liet architect Dolf van Gendt een houten gebouw ontwerpen (het werd gebouwd als zomertheater), dat aan een brede laan werd neergezet. Het was ingeklemd tussen Café Bellevue en de stadse hoogbouw. Overigens was De Plantage destijds een uitgaansgebied met diverse theaters, denk bijvoorbeeld aan de latere Hollandse Schouwburg even verderop aan de laan en de Parkschouwburg, maar ook Artis. Er was kennelijk nog geen vaste rooilijn, want toen de laan verder ingericht werd, bleek dat het gebouw enigszins teruggetrokken was. Het theater kende een grote populariteit en het moest onder begeleiding van de architect steeds verder verbouwd worden, waarbij het hout langzaam plaats maakte voor steen en een ingang kreeg aan de straat. De rooilijn werd gelijkgetrokken met de omringende bebouwing. Prot verkocht het gebouw in 1912. In 1926 werd het aangekocht door het echtpaar Jacques van Hoven en Rika Hopper, die het eenzelfde bestemming (theater) wilden geven. Bij de verbouwing moest er een nieuwe paalfundering komen. Het ontwerp daarvoor kwam van de architect Jan Boterenbrood en bouwkundig adviseur Jan Frederik Staal, nadat architect Jacob London was afgevallen. Nadat die fundering was opgeleverd kwam jonkvrouw Sophie van Riemsdijk op 15 juni 1927 de eerste steen troffelen. Onder de genodigden waren de architecten (bouwmeesters), acteurs Louis de Vries en Willem van der Veer, actrices Emma Morel en Amy Grothe-Twiss alsmede hoofd Kunstzaken te Amsterdam Jet van Dam van Isselt. De actie werd op foto vastgelegd. Verwachte opening van het nieuwe theater was september 1927. Eind september 1927 kon de pers inderdaad het nieuwe theater bekijken, waarbij geconstateerd werd dat het armoedige Frascati was omgetoverd tot een "eliteschouwburg". Er was binnenhuisarchitectuur van Boterenbrood, een tapijt en glas-in-lood van Gerard Vroom en wandschilderingen van Jaap Gidding. Andere zaken die opvielen waren de blauwstenen gevel, ornamenten in art decostijl, het meubilair van Firma Wels en Kroon, een schilderij door Lizzy Ansingh en een beeld van Georgine Schwartze. Op 28 september 1927 vond de eerste voorstelling plaats: Het leven grijpt van Knut Hamsun. De inrichting van dat nieuwe theater werd opgenomen in het boekwerk over “Moderne Nederlandsche Gebouwen" van F.R. Yerbury (Dutch architecture in the 20th century, 1931). Het gebouw blijft dan tot in de late jaren zeventig ondanks interne verbouwingen ongewijzigd qua uiterlijk. Onder leiding van Theo Desmet volgt een grote verbouwing annex renovatie. Er wordt twee miljoen gulden voor uitgetrokken. Het kreeg toen vermoedelijk haar huidige uiterlijk. Ook tijdens deze grote verbouwing bleef de strikte symmetrie gehandhaafd. Door de jaren heen kende het gebouw een aantal gebruikers en namen. Op 22 maart 2005 werd het gebouw tot gemeentelijk monument verklaard.

De Hollandsche Schouwburg is een Joods monument aan de Plantage Middenlaan te Amsterdam. Tussen 1892 en 1942 was het een theater. In de oorlogsjaren 1942 en 1943 was het een verzamelplaats waarvandaan Joden via Kamp Westerbork en Kamp Vught gedeporteerd werden naar de vernietigingskampen van nazi-Duitsland.

De Plantage Kerklaan is een straat in de Plantage in Amsterdam. De dierentuin Artis is gelegen aan deze straat. De straat loopt van de Lau Mazirelbrug (brug 259) over de Plantage Muidergracht, waar de Roetersstraat overgaat in de Plantage Kerklaan, naar de hoek met de Plantage Doklaan, waar de straat overloopt in de Nijlpaardenbrug naar het Entrepotdok. De Plantage Kerklaan wordt gekruist door de drukke Plantage Middenlaan. Aan de Plantage Kerklaan ligt de ingang van dierentuin Artis, die het adres Plantage Kerklaan 38-40 heeft. Het Verzetsmuseum Amsterdam in sinds 1999 gevestigd aan Plantage Kerklaan 61, in gebouw Plancius, een voormalige concertzaal uit 1876. Zowel het Artiscomplex als gebouw Plancius zijn in 2001 aangewezen als rijksmonument. De televisiestudio Studio Plantage bevond zich van 1990 tot 2011 naast de hoofdingang van Artis in het gebouw waar vroeger het bevolkingsregister was gevestigd. Vanuit deze studio werden dagelijks diverse programma's uitgezonden zoals Buitenhof, Holland Sport, De Wereld Draait Door, Pauw & Witteman en De Leugen Regeert. Sinds 2014 bevindt zich Micropia in dit gebouw.

De aanslag op het Amsterdams bevolkingsregister door leden van het verzet in de Tweede Wereldoorlog vond plaats in de nacht van 27 maart 1943 in het gebouw van de gemeente Amsterdam aan de Plantage Kerklaan 36. In de voormalige concertzaal van Artis aan de Plantage Kerklaan 36-38 bevond zich tijdens de Tweede Wereldoorlog het bevolkingsregister van Amsterdam, met daarin onder andere de gegevens van circa 70.000 Amsterdamse Joden. Een verzetsgroep, met als leiders Gerrit van der Veen en Willem Arondéus (schuilnaam Smit), pleegde in de nacht van 27 maart 1943 een aanslag op het Amsterdamse bevolkingsregister om de gegevens te vernietigen. De aanslag lukte, hoewel het uiteindelijke effect minder was dan verwacht. Alle plegers van de aanslag werden niet veel later opgepakt. Gerrit van der Veen werd kort na zijn arrestatie op 10 juni 1944 in de duinen bij Overveen geëxecuteerd. De andere deelnemers aan de aanslag op het bevolkingsregister waren Frieda Belinfante, Johan Brouwer, Sam van Musschenbroek, Karl Gröger, Henri Halberstadt, Rudi Bloemgarten, Guus Reitsma, Cornelis Roos, Koen Limperg, Sjoerd Bakker, Cornelis Leendert Barentsen en Coos Hartogh. De enigen van de groep die de oorlog overleefden, waren Frieda Belinfante, Cees Honig, Jan Roovers en Willem Beck. Ook Willem Sandberg, die wel aan de voorbereiding had meegewerkt maar niet aan de aanslag zelf, overleefde de oorlog. De dichter Martinus Nijhoff, die als explosievendeskundige had meegewerkt aan de voorbereidingen voor de aanslag, overleefde eveneens de oorlog. Maarten van Gilse, die eveneens bij de voorbereidingen betrokken was, werd op 1 oktober 1943 met achttien andere leden van de opgerolde verzetsgroep CS-6 gefusilleerd.

Woongebouw Wertheim is een appartementencomplex in Amsterdam-Centrum. Op de hoek van de Plantage Middenlaan en Plantage Parklaan stond in de jaren negentig van de 20e eeuw een complex met een bedrijf op de begane grond en woningen daarboven. Het complex bevond zich in slechte staat, reden waarom er werd overgaan tot sloop van de bestaande bebouwing. Aan architecten Richard Groenendaal en W.J. de Vries werd gevraagd een nieuw complex te ontwerpen, nu alleen voor woningen. Met passen en meten konden die architecten zeventien woningen op deze kleine hoek kwijt. Er kwamen vijf bouwlagen op een souterrain met bergingen. De bovenste etage, met penthouses, is daarbij teruggetrokken. Daartussen bevinden zich dertien twee- en vier driekamerwoningen. Alle woningen zijn gebouwd rond de liftschacht. Er moest enigszins gesleuteld worden met de "Eisen en Aanbevelingen Nieuwbouw 1993", want de kleinste tweekamerwoning is slechts 46 m², terwijl voorschrift minimaal 55 m² is. Ook de woonkamer van dat appartement is met 23,3 m² (eis 28 m²). Het gebouw valt op door de tegenstelling tussen de halfronde erker boven de toegang en de driehoekige loggia’s. Het werd in 1996 opgeleverd. Het gebouw kreeg de naam Woongebouw Wertheim omdat het gesitueerd is schuin tegenover het Wertheimpark, vernoemd naar Abraham Carel Wertheim. Het gebouw kreeg adres Plantage Middenlaan 4B-4V mee; 4A was al jaren toebedeeld aan Desmet.

De Toegang Wertheimpark is de zuidelijke toegangspoort van het Wertheimpark in Amsterdam-Centrum. In de tijd dat het park nog bestierd werd door de Hortus Botanicus werd er een toegang met hekwerk geplaatst, midden 19e eeuw. Het bestond uit vier stenen kolommen in empirestijl, waarop twee sfinxen rusten. Deze sfinxen waren gemaakt uit zink. In 1982 wilde Amsterdam stilstaan bij 300 jaar Plantage en zag daarvoor dat de poort zich in slechte staat bevond. De sfinxen waren overigens al in 1949 verwijderd door de Dienst der Publieke Werken. Onder initiatief van de wijkraad en buurtverenigingen in het kader van 700-jaar Amsterdam en jarenlang praten (het zou te duur zijn) tot aan burgemeester Wim Polak aan toe, werd in het voorjaar van 1979 aan stadsbeeldhouwer Hans 't Mannetje opdracht gegeven nieuwe exemplaren te maken van de sfinxen, nu niet in zink, maar in marmer. Daarvoor moesten twee blokken Carrara-marmer van 175 bij 150 bij 130 centimeter geïmporteerd worden. In juli van 1979 werd een proefexemplaar van klei op een van de posten gezet om te kijken of het de juiste maat was. Op 16 januari 1982 kon een herstelde toegangspoort onthuld worden, onder andere door Wim Polak. Die poort was tevens voorzien van nieuwe lantaarns, iets dat 't Mannetje had teruggevonden. Op 26 maart 1991 werd de toegang tot gemeentelijk monument verklaard (nr 200367).

De Latjesbrug (brug 50) is een basculebrug in Amsterdam-Centrum. De brug is gelegen in de Anne Frankstraat en voert over de Nieuwe Herengracht, op de hoek van het Entrepotdok. Aan de noordwestzijde ligt een aantal rijksmonumenten, ten zuidwesten het Wertheimpark. Hier is voor het eerst een brug te vinden op een kaart uit circa 1875. Ten zuidwesten van de brug ligt dan de Plantage, die later ingericht zou worden als Diergaarde Plantage, het latere Artis. Aan de noordwestkant is er dan nog geen doorlopende straat, de Anne Frankstraat werd pas eind jaren zestig aangelegd. In de periode juni tot en met december 1919 zou die brug vervangen worden, maar de gemeente begon er pas een half jaar later aan (van december 1919 tot en met maart 1920). De Dienst der Publieke Werken leverde toen een ijzeren ophaalbrug naar een ontwerp van Wichert Arend de Graaf op, die destijds geroemd werd vanwege zijn zuiverheid (geen verdere versieringen). Het is een zusje van de Westerkeersluis (brug 346) in de Tasmanstraat over het Westerkanaal (ook later verwijderd). Op de ijzeren brug liggen houten latten als wegdek, hetgeen de brug de bijnaam Latjesbrug oplevert. In 1931 zijn er plannen om vlak naast de brug een nieuwe hoofdweg aan te leggen en de brug te slopen, maar de plannen worden geschrapt. Daarna begon het getouwtrek om het traject van de IJtunnel met alle gevolgen van dien, zoals herinrichting van straten, pleinen, demping van grachten. In 1938 is de brug even uit dienst; de brug is roestig en moet ontroest worden. Wanneer de oplevering van de IJtunnel nadert, wordt het noodzakelijk ook deze brug aan te passen. Voor de toegang van verkeer van en naar het noorden werd een doorbraak vanaf 1962 geforceerd in de Rapenburgerstraat (huisnummer 45-47 werden gesloopt alsook Nieuwe Herengracht 169-173). In verband met de verwachting dat de hoeveelheid verkeer toeneemt werd door Dirk Sterenberg van Publieke Werken een brug ontworpen van 24 meter breed. Sterenberg ontwierp ook de gietijzeren naambordjes. Vanaf 12 januari 1967 begonnen de sloopwerkzaamheden, vlak na de aanbesteding van de nieuwe; verwachte oplevering is dan het najaar 1968. Sterenberg ontwierp een brug die aan de walkanten en landhoofden doet denken aan de Amsterdamse Schoolbruggen van Piet Kramer. Andere onderdelen die naar Kramer wijzen zijn de terrasjes naast de brug en versierde brugbalustrades, in dit geval ontworpen door Herman van der Heide. Het werd voor de omgeving hier een enorm stalen gevaarte, gelijkend op de M.S. Vaz Diasbrug die iets verderop ligt. In oktober 1968 is het project klaar, de brug is daarna nauwelijks gewijzigd. De brug is eigenlijk te groot voor het verkeersaanbod.

Studio Artis omvat twee televisiestudio's in de zogenaamde Nieuwe Ledenlokalen (1870-1875) van de dierentuin Artis in de Plantagebuurt van Amsterdam. In 1989 werd hier een opnamelocatie onder de naam Studio Plantage in gebruik genomen door Ischa Meijer samen met de manager Fieldproduction van het NOB, die de studio realiseerde. De locatie is lange tijd in het beheer van DutchView geweest. Vanuit Studio Plantage werden diverse programma's uitgezonden, zoals Jiskefet, Buitenhof, Holland Sport, De Wereld Draait Door, Pauw & Witteman, De Leugen Regeert, Zomergasten en De Plantage. Omdat Artis, eigenaar van het pand, dit wilde gaan verbouwen om het zelf weer in gebruik te nemen, moest DutchView in het voorjaar van 2010 op zoek naar een nieuwe locatie. De nieuwe studio's op het Westergasfabriek-terrein in Amsterdam werden de nieuwe locatie. Vanaf september 2010 werden de programma's De Wereld Draait Door, Pauw & Witteman en Kunststof TV vanuit de nieuwe locatie uitgezonden. De radio-uitzending van TROS Muziekcafé op zaterdagmiddag verhuisde naar De Vorstin in Hilversum. PowNed is gestopt met het dagelijkse nieuwsprogramma PowNews en het programma Boeken van de VPRO verhuisde van Studio Plantage naar de Hortus. Ook het programma Buitenhof verhuisde in 2010 naar de Hortus. De documentaire Afscheid van Studio Plantage is in juli 2012 uitgezonden door de VARA. In samenwerking met UNITED zijn in 2014 twee studio's verbouwd en geopend onder de nieuwe naam Studio Artis. Sinds 2019 wordt het praatprogramma Beau hiervandaan uitgezonden. Jinek en Humberto volgden in de jaren daarna.