Pijlsweerd

De Noorderstroom is een gracht in de Nederlandse stad Utrecht. Ze maakte vanuit de middeleeuwen deel uit van de ommuurde voorstad Bemuurde Weerd. Samen met de Westerstroom vormde de Noorderstroom de westelijke omgrachting van de voorstad. In de 20e eeuw werden de beide grachten overkluisd. Omstreeks 2020 is de Noorderstroom weer open gemaakt.

Het Huis van de Arbeid uit 1940 is een kantoorgebouw in de Nederlandse stad Utrecht. Het Huis van de Arbeid en het naastgelegen Concordiagebouw zijn door de gemeente Utrecht aangewezen als gemeentelijk monument.

De David van Mollembrug is een basculebrug over de rivier de Vecht in de Nederlandse stad Utrecht. De brug werd in 1965 geopend en vormt een verbinding tussen David van Mollemstraat en de Draaiweg. De brug is vernoemd naar zijdehandelaar David van Mollem (1670-1746), die hier zijn buitenhuis Zijdebalen had. De brug verving de, in 1752 gebouwde en in 1877 vernieuwde, Knollenbrug, die iets zuidelijker lag in het verlengde van de nu doodlopende Brugstraat.

De Westerstroom of Zwanendrift was de gracht langs de westelijke ommuring van de Bemuurde Weerd, eertijds een voorstad van Utrecht . Het liep van de Weerdsingel naar de Noorderstroom, waar het de Vecht in stroomde.

De Lauwerechtbrug is een rijksmonumentale brug in de Nederlandse stad Utrecht. De bakstenen boogbrug met één overspanning is in de 18e eeuw gebouwd ter vervanging van een eerdere brug. Het bouwwerk is gelegen even ten noorden van de binnenstad aan de weg langs de oostelijke oever van de rivier de Vecht. De brug overspant de waterweg Zwarte Water die naast de brug in de rivier uitmondt. IJzeren balustrades zijn op en langs de Lauwerechtbrug aangebracht, een soortgelijke afzetting als langs de grachten in de binnenstad. Direct naast de brug bevindt zich de Jan van Lingtuin met het kunstwerk Ochtend (1971) van de kunstenaar Pieter d'Hont. De brug is vernoemd naar Lauwerecht, onder meer in vroegere eeuwen een buitengerecht in de stadsvrijheid. Tussen het buitengerecht en de stad lag nog de ommuurde voorstad Bemuurde Weerd. Vanuit de stad via de Weerdpoort liep een weg langs de oostelijke oever van de rivier door de Bemuurde Weerd.

De Pellecussenpoort was een poortgebouw bij de Nederlandse stad Utrecht. Ze werd uiterlijk in 1400 gebouwd aan de noordzijde van de stad in de stadsvrijheid, op de plek waar in de moderne tijd de Schermerhornstraat uitmondt in de Lauwerecht. De weg langs de oostelijke oever van de rivier de Vecht liep door het gebouw en een waterloop mondde eronder uit in deze rivier. Vanuit het gebouw kon de toegang over het water en over land bewaakt worden. Het bouwwerk ontleende zijn naam aan de middeleeuwse familie Pellecussen die grote invloed in Utrecht had. In de 17e eeuw gebruikte Jan van Goyen meermaals de Pellecussenpoort als onderwerp in zijn schilderijen. Anderen die het bouwwerk afbeeldden waren onder meer Abraham Rademaker, Salomon van Ruysdael, Herman Saftleven en Louis Philippus Serrurier. In het Rampjaar (1672) vernielden Franse troepen de Pellecussenpoort. De overgebleven ruïne werd in 1717 vrijwel geheel gesloopt. Resterende delen bevinden zich vandaag de dag in de Pellecussenbrug.

De Korenschoof was een (machinaal) meelbedrijf later uitgebreid met een machinale broodbakkerij in de Nederlandse stad Utrecht. De onderneming opende begin 19e eeuw langs de rivier de Vecht aan de Kaatstraat. Zij werd gevestigd op het terrein van het voormalige textielbedrijf Zijdebalen. In 1857 werd het een Maatschappij onder dezelfde naam, De onderneming was in 1863 grootaandeelhouder in de NV Utrechtsche Brood- en Meelfabriek. De Korenschoof was behoorlijk succesvol met haar producten getuige de opeenvolgende onderscheidingen op diverse nijverheidstentoonstellingen in binnen- en buitenland. In 1884 startte ook De Korenschoof, met 26 man personeel, met een machinale brood- en banketbakkerij, eveneens gevestigd in de Kaatstraat. Vervolgens vestigde De Korenschoof meerdere bakkerswinkels in de stad Utrecht die later omgedoopt werden tot Lubro-winkels. De onroerende goederen (1954: 34 winkelpanden) werden ondergebracht in de Mij. tot Exploitatie van Onroerende Goederen in Nederland De Vecht. De Eerste Wereldoorlog was zeer profijtelijk, de jaren twintig ook redelijk, in de jaren dertig werd het dividend regelmatig gepasseerd. In 1928 werd de broodbakkerij Hofdijk te Rotterdam overgenomen om het jaar daarna, in 1929, gesloten te worden In 1938 sloot ook de broodfabriek te Utrecht, de meelfabriek - sinds 1934 onder de naam De Korenschoof nv - hield het nog uit tot 1970. In de naoorlogse periode probeerde men de afzetbasis te verbreden door deelname in de levensmiddelenfabriek Veghel (1949, hetzelfde jaar afgestoten) en de oprichting van Farinco nv te Utrecht (1951), Rond 1978 is de fabriek gesloopt.

De Sint-Monicakerk was een rooms-katholieke kerk in de Nederlandse stad Utrecht. De kerk werd in 1885-1886 gebouwd als bijkerk voor de parochie van de Augustinuskerk. Het aantal parochianen was in de jaren voor de bouw zo sterk gestegen dat de Augustinuskerk te klein was geworden om iedereen plaats te bieden. De kerk werd gewijd aan de moeder van de heilige Augustinus, Sint-Monica. De Monicakerk werd op 11 augustus ingewijd door mgr. Snickers, de bisschop van Utrecht. In de jaren 1960 liep het aantal parochianen sterk terug, waardoor rond 1970 werd besloten de kerk te sluiten en te laten slopen. De sloopvergunning werd al in 1971 afgegeven, maar een aantal actiegroepen verzette zich tegen de afbraak en de pastorie werd gekraakt. De sloopvergunning werd in 1973 weer ingetrokken. Er werd overwogen om de kerk als moskee in te richten, maar de vraagprijs van 2 miljoen gulden bleek te hoog. Nadat bleek dat er geen nieuwe bestemming voor de Monicakerk was en de gemeente het gebouw niet monumentaal genoeg vond, werd de kerk in 1977 alsnog afgebroken. De Monicakerk was een ontwerp van Evert Margry, een van de belangrijkste leerlingen van Pierre Cuypers. Margry werd geassisteerd door de architect Jozef Snickers, een familielid van de bisschop van Haarlem die de kerk in wijdde. De driebeukige kruiskerk was gebouwd in de voor Evert Margry ongebruikelijke neoromaanse stijl en stond vooral bekend om de imposante toren aan de Herenweg, waar ook de hoofdingang was. Deze toren had een hoogte van 70 meter. Grote rondvensters in de zijmuren van het schip en het transept zorgden voor licht in de kerk. Op de glas-in-loodramen stonden scènes uit het leven van Augustinus en Monica afgebeeld.

Het Zwarte Water is een eeuwenoude watergang in de Nederlandse stad Utrecht die uitmondt in de rivier de Vecht. De watergang ligt in de buurt Lauwerecht. Ter hoogte van de Vecht overspant de rijksmonumentale Lauwerechtbrug het Zwarte Water als watergang. De straat aan de noordzijde heet Zwartewater en deze loopt door in de Vogelenbuurt. De gracht vormde in vroegere tijden de noordoostelijke begrenzing van de voorstad Bemuurde Weerd. De gracht is tevens de grens tussen de voormalige Utrechtse 'buitengemeenten' Domproosdij en Lauwerecht. Het Zwarte Water is oorspronkelijk een restgeul, vermoedelijk van de Vecht. Deze watergang, die de naam Zwarte Water kreeg vanwege het donkere veenwater, kwam ter hoogte van de Nieuwe Keizersgracht uit op de Oude Vecht. De Oude Vecht was oorspronkelijk de hoofdloop van de rivier de Vecht, die vanaf Vechten oostelijk om Utrecht liep. Tussen 1122, het jaar van de afdamming van de Rijn bij Wijk bij Duurstede, en 1300 is deze waterweg grotendeels verland. Een restgeul is hier echter opengehouden om als vaarweg te kunnen blijven dienen. De straat Nieuwe Keizersgracht kent een gedempt gedeelte van de Oude Vecht die hier vanaf de Stadsbuitengracht via de Minstroom en Biltsche Grift uitkwam. De Oosterstroom is een nog bestaande watergang, die aan zuidzijde richting de Weerdsingel loopt en aan de noordzijde op het Zwarte Water aansluit. Deze watergang vormde de oostelijke begrenzing van de Bemuurde Weerd. De aansluiting Zwarte Water - Oosterstroom was destijds aan de binnenzijde voorzien van het rondeel Simpoel aan de ommuring. Een aanzienlijk deel (van Merelstraat tot Kardinaal de Jongweg) werd in de jaren 1964 tot 1974 gedempt na acties waartoe de Utrechtse Muurkrant felle oproepen deed. In 1964 werd begonnen met het dempen van het deel tussen Draaiweg en Kardinaal de Jongweg, in 1974 werd het proces voltooid met het droogleggen van het stuk tussen Merelstraat en Draaiweg. Nog immer zijn de volgende bruggen in het straatsbeeld duidelijk zichtbaar de Merelbrug, de Draaiwegbrug, De Floris Heermalebrug en de Willem van Noortbrug. Behalve voor het vervoer van turf werd het Zwarte Water er tot 1940 ook voor andere vrachten gebruikt. Het vervoer van stenen en andere bouwmaterialen voor de bouw van Tuinwijk ging grotendeels over het Zwarte Water. Toen de huizen gereed waren werden ook de inboedels vaak via het Zwarte Water vervoerd, waarna ze met kleine lorries naar de huizen werden gebracht.

Het Klooster Bethlehem of het Klooster Maria te Bethlehem is een inmiddels verdwenen klooster dat stond in de huidige Utrechtse buurt Pijlsweerd. Het werd gebouwd in 1423 als buitenplaats van het Ceciliaklooster aan de Neude. In 1425 werd de buitenhof een zelfstandig klooster. Het werd afgebroken in 1607. De straatnamen Bethlehemweg, Tiendstraat, Kerkweg en Kruisweg herinneren nog aan het klooster.

De Benenkluif is de volksnaam voor het bedrijf A.W. de Visser & Comp., (ook: De Visser & Smits) dat van 1827 tot 1965 in de Utrechtse wijk Lauwerecht was gevestigd. Het was gelegen aan de Vecht, aan de Hogelanden ter hoogte van de huidige Troelstralaan.

De Jacobuskerk in Utrecht is een voormalige oud-katholieke kerk, gelegen aan de Bemuurde Weerd. Op deze plek stond eerst een schuilkerk, in de 16e eeuw ingericht voor de voormalige statie buiten de stadsmuren, behorende bij de parochie van de Jacobikerk binnen de stad. Ook twee huizen hoorden bij het complex. Net als die van de Gertrudiskapel en de Maria Minor, sloot de inmiddels zelfstandig geworden parochie zich aan bij de Oud-Katholieken, doordat toenmalig pastoor J.H. Hansen in 1702 de zijde van aartsbisschop Petrus Codde koos, nadat deze laatste was geschorst door paus Clemens XI. Oorzaak van de schorsing was het aloude recht van het kiezen van een eigen aartsbisschop, op welk recht de Nederlandse rooms-katholieken van de 17e en 18e eeuw zich beriepen. Rome was het hier niet mee eens en wilde zelf benoemen. Het huidige gebouw werd gebouwd in 1870, en ingewijd door de oud-katholieke aartsbisschop Henricus Loos. De Jacobuskerk was een ontwerp van architect G. Gerritsen en bezat ook nog een toren. De toren is in 1889 gesloopt nadat deze was gaan verzakken. De kerk is het enige voorbeeld van stucadoorsgotiek, ook wel Waterstaatsgotiek genoemd, in Utrecht. De leden van de parochie van Sint Jacobus oefenden tot ongeveer 1950 vrijwel allen het beroep van hovenier/tuinder uit. Waren zij eerst tegen de stadssingels aan gevestigd (huidige Koekoeksbuurt, Herenweg, Otterstraat) allengs werden zij door stadsuitbreiding "verdreven" naar Pijlsweerd, Lagenoord, Hogen Oord, Lauwerecht, Draaiweg en Zandpad. Nog weer later naar Zuilen, Maarssen, Vleuten, Blauwkapel, Groenekan en Westbroek. Hun kerkelijk centrum bleef echter steeds de Sint Jacobuskerk. In april 1989 moest het kerkgebouw vanwege teruglopend kerkbezoek en hoge onderhouds- en personeelskosten, worden afgestoten. De parochianen gingen deel uitmaken van de Oud-Katholieke Parochie van Utrecht met als kerkgebouw de Sint-Gertrudiskathedraal aan het Willemsplantsoen in Utrecht. Nieuwe gebruiker was een meubelmaker/antiquair. Eind 2009 heeft deze eigenaar de kerk weer verkocht en het gebouw is nu verbouwd tot één woonhuis. Het orgel, gebouwd door de Utrechtse orgelbouwer Johan Frederik Witte in 1879, en betaald uit een schenking door de parochiane Petronella van Oort, staat sinds 1995 in de Rehobothkerk te Doornspijk.