Nieuwmarkt (Amsterdam)

De Bijleveldschesluis (brug 495) is een bouwkundig kunstwerk te Amsterdam-Centrum. De van oorsprong zijnde sluis bevindt zich al eeuwenlang grotendeels onder de grond; het werd omgebouwd tot een meterslange duiker, die loopt vanaf de Geldersekade tot aan de Kloveniersburgwal. Daarmee loopt ze onder de Nieuwmarkt en ook het zuidoostelijke deel van het historische gebouw Waag. Die genoemde grachten sluiten van boven gezien niet perfect op elkaar aan, reden waarom de ingang aan de Geldersekade in het midden ligt en die aan de Kloveniersburgwal aan de westkant. Een eerste versie wordt waarschijnlijk al rond 1425 aangelegd, dan een sluis. Dan zijn de Kloveniersburgwal (in verbinding met de Amstel) en de Geldersekade (in verbinding met tijgevoelig Y) gegraven. Om het verschil in waterpeil te neutraliseren werd een sluis aangelegd. De stad rukte op en de sluis moest verplaatst worden naar haar de plaats waar ze sinds 1454 ligt. Ze werd aangelegd in wat later de Sint-Anthoniepoort zou worden, die in 1482 geheel over de waterkering wordt gebouwd. Van scheepvaart is dan geen sprake, zoals terug te vinden is op een tekening die de situatie van 1604 zou weergeven. Die voorouder is terug te vinden op de kaarten van Cornelis Anthonisz. uit 1544, de militaire kaart van 1560 en de kaart van Balthasar Florisz. van Berckenrode uit 1625. Daar is in de walkant een zwarte stip zichtbaar, de vermoedelijk noorder ingang. Die sluis zou nog iets naar het zuiden verplaatst worden en een zijtak krijgen naar de Huidenvettersloot (gedempt in 1899). De naam voert terug op het Waterschap Bijleveld dat toen terreinen had ten oosten van de stad. De naam is voorts nog te vinden in het afwateringskanaal Bijleveld. De sluis onder de Sint-Anthoniespoort (Waag) viel aanvankelijk onder het beheer van Bijleveld, maar ging in juli 1492 over naar Amsterdam. Gerrit de Broen is met zijn kaart van 1737 gedetailleerder. Hij tekende een noordelijke ingang (met waterstroom) en vermeldde tevens een schutsluys onder de Sint-Antonismarkt; hij vermeldde ook de Sint Antonis Waag nabij de Geldersche Kay. Die geschiedenis was nog deels terug te vinden toen in de periode 1988-1990 de Nieuwmarkt op de schop ging, men vond oude resten. De duiker is dan zo vervallen dat ze in het geheel vernieuwd moet worden.

De Kunstwerken op de Nieuwmarkt bestaan uit een aantal rond 1991 verspreid geplaatste objecten op de Nieuwmarkt, Amsterdam. Naast het Bredero-monument uit 1968 van Piet Esser en de brug 495 onder het plein zijn te vinden lantaarnpalen, zitelementen, balustrades en plastieken. Rond 1990 vond er een grootscheepse renovatie plaats rondom de Waag. Het plein was verzakt, verwaarloosd en rommelig. Bovendien had de (geparkeerde) auto de macht overgenomen. In de strijd om de auto hier terug te dringen werden stevige maatregelen getroffen, zo verschenen er hekwerken etc. Tijdens die renovatie werd ook een aantal kunstwerken geplaatst, ontworpen door Alexander Schabracq, Tom Postma en Dok van Winsen.

De Waag is een 15e-eeuws gebouw op de Nieuwmarkt in het centrum van Amsterdam. Het was oorspronkelijk een stadspoort. De huidige naam verwijst naar de latere functie als waag. Het gebouw heeft een reeks andere functies gehad, waaronder gildehuis, museum, brandweerkazerne en anatomisch theater. Sinds 1996 is er de Stichting Waag gevestigd, met horeca op de begane grond.

Door zinloos geweld omgekomen is één van de kleinere oorlogsmonumenten in Amsterdam. Het monumentje is geplaatst bij de ingang van ouderencentrum De Flesseman. Het bestaat uit een plaquette van enkele centimeters breed en hoog en een diepte van enkele millimeters. Op en in brons staat de titel vermeld alsmede vier namen van kinderen die tijdens het Duitse bewind en bijbehorende razzia’s in de Nieuwmarktbuurt omkwamen. De vier kinderen: Annie Meijer (15 oktober 1939 - 28 september 1944) werd door een kogel getroffen; ze was nog geen vijf jaar oud Israël Deegen (24 februari 1927 - 26 maart 1945) en zijn vriend Bari Baars (16 april 1928 - 27 maart 1945) werden op dezelfde dag beschoten; Deegen overleed ter plekke, Baars een dag later in het Binnengasthuis Alex Evers (9 juni 1928 - 12 april 1945) overschreed op 12 april de ingestelde tijden van de avondklok, zijn moeder maande hem vanuit de woning naar binnen; een politieagent schoot hem in zijn hand, Alex vluchtte de vluchtkelder in, maar liep er al gewond zijnde weer direct uit en werd vervolgens door wederom een politieagent neergeschoten. Liggend op een ambulancekar richting Binnengasthuis overleed hij. De plaquette werd bevestigd op initiatief van buurtbewoners; sinds de onthulling op 23 april 1995 is het te vinden in de toegang van (De) Flesseman, hoek Nieuwmarkt, Sint Antoniesbreestraat. Tussen 1995 en 2017 vonden er jaarlijks herdenkingen bij de plaquette plaats, daarna werd de plaquette opgenomen in een jaarlijkse herdenkingswandeling door de buurt.

Nieuwmarkt 25 te Amsterdam is een gebouw aan de Nieuwmarkt 25 (begane grond) en Sint Antoniesbreestraat 1 (bovenetages) in Amsterdam-Centrum. Het gebouw is sinds 27 augustus 1970 een rijksmonument met de omschrijving “hoekhuis met gebeeldhouwde zandstenen top”. Een soort cartouche onder de daklijst vermeldt 1724.

(De) Flesseman, hoofdgebouw Nieuwmarkt 75-249 te Amsterdam, is een gebouw aan de Nieuwmarkt Amsterdam. Het gebouw is vernoemd naar handelaar Isaac Levie Flesseman.

Station Nieuwmarkt is een station van de Amsterdamse metro in het stadsdeel Centrum.

Brug 297 is een vaste brug in Amsterdam-Centrum. Ze is gelegen in de oostelijke kade van de Geldersekade en voert over de Recht Boomssloot. Rondom de brug, sinds 1995 zelf een gemeentelijk monument, staat zowel aan de kade als aan de sloot een aantal gemeentelijke en rijksmonument. Het bekendste gebouw in de omgeving van de brug is echter De Waag, ongeveer 50 meter ten zuidwesten van de brug. Op de kaart van Jacob van Deventer uit 1560 (gemaakt voor koning Philips II van Spanje) zijn de contouren van de kade en sloot wel zichtbaar en er is een oeververbinding, maar waarschijnlijk een aarden wal. Toen Pieter Bast zijn plattegrond afgaf in 1599 is hier een ophaalbrug ingetekend. Een afgemeerde schip met hoge mast laat zien dat er in iedere geval een beweegbare brug moest liggen. Ook Gerrit de Broen tekende een dergelijke brug in op zijn kaart van 1737. Jan ten Compe legde die brug vast in een tekening rond 1743, Jan de Beijer volgde niet veel later. Weer een eeuw later volgde Johan Rieke. Tot 1884 lag hier een ijzeren ophaalbrug naar een ontwerp van stadsarchitect Bastiaan de Greef van de Dienst der Publieke Werken. Die brug werd nog een aantal jaren gebruikt als brug 142 (1884-1908). In 1884 werd hier een vaste brug neergelegd waarvan het ontwerp van dezelfde man kwam al dan niet in samenwerking met Willem Springer. Een nieuwe brug was nodig omdat deze oostelijke kade aanzienlijk verbreed werd. Het werd een ijzeren liggerbrug met balustrades die aan de bruggen 295 en 296 doet denken met haar vakwerkmotief. Opvallend daaraan is de afwisseling in balusters van volumineus tot slank. In 1904 is de brug acht weken gesloten voor verkeer, waarschijnlijk moest de brug verstevigd worden in verband met de komst van de elektrische tram, op latere foto’s zijn tramrails te zien. Tranmlijnen 8 (1905-1942), 26 (1946-1948) en 11 (1946-1955) hebben over de brug gereden. In tegenstelling tot andere bruggen uit die tijd heeft de brug ook al een wegdek van klinkers. In 1965 is het wegdek hier nog vernieuwd. En ook in latere tijden is het wegdek steeds aangepast aan de verkeersstromen. De landhoofden zijn daarbij vermoedelijk eind 20e, begin 21e eeuw nog gerestaureerd (tussen 1988 en 2004 kwam er een gescheiden fietspad aan de westkant van de brug te liggen). Als er in 2017 foto’s worden gemaakt zijn die landhoofden wit uitgeslagen van de zoutschade, die in de laat jaren tachtig van de 20e eeuw nog niet zichtbaar is. De brug had tot april 2016 de bijnaam Gelderschebrug, verwant aan de kade. In die maand schrapte de gemeente alle officieuze en bijnamen van bruggen. Sindsdien gaat ze alleen met haar brugnummer door het leven.

Nam Kee is een keten van drie Chinese restaurants in Amsterdam, Nederland. Het originele restaurant opende aan de Zeedijk in 1981 (tegenwoordig: nr 111-113), gevolgd door restaurants aan de Geldersekade 117 bij de Nieuwmarkt in 1992 en aan het Marie Heinekenplein 4 in 2010. De naam betekent "Vriend Nam" in het Chinees, naar de eigenaar Nam Chan. Nam Kee wordt bezocht door veel Amsterdammers; bekende Nederlanders als wijlen Rijk de Gooyer en Joop Braakhekke en sterren van Goede tijden, slechte tijden alsmede bankdirecteuren en andere bekende Amsterdammers waren en zijn er kind aan huis. Nam Kee werd landelijk bekend in Nederland nadat Kees van Beijnum in 2000 zijn boek De Oesters van Nam Kee uitbracht waar twee jaar later ook een film van verscheen. Het restaurant aan de Zeedijk werd in 2002 door de Keuringsdienst van Waren bekeurd vanwege de slechte hygiëne. In 2009 werd Nam Kee in een bespreking van The New York Times omschreven als een "city icon".

De Fo Guang Shan He Hua Tempel (FGS He Hua Tempel) van de Fo Guang Shan is een boeddhistische tempel aan de Zeedijk nummers 108 tot 116, Amsterdam Chinatown te Amsterdam. De naam wordt uitgesproken als "gguh ggwaa", en betekent lotusbloem in het Chinees. Dit is de grootste tempel in Europa die in de traditionele Chinese paleisstijl is gebouwd. Het complex is ontworpen door een Nederlander, de architect Fred Greven, in opdracht van Buddha's Light International Association uit Taiwan. Dit is een organisatie in het Chinees boeddhisme. Het initiatief tot de bouw is genomen door Frank Man, een uit Hongkong afkomstige Chinees-Amsterdamse zakenman. De tempel staat op de plaats waar in de middeleeuwen een cellezustersklooster was gevestigd (1475). De laatste resten van dit klooster, Zeedijk 108-112, werden in 1944 gesloopt, nadat de joodse eigenaren van de beide winkelpanden waren gedeporteerd. De panden 114-118 stortten later dat jaar in. Decennialang was Zeedijk 106-118 een open plek op de Zeedijk. In de jaren vijftig werd hier een door Aldo van Eyck ontworpen kinderspeelplaats gerealiseerd. Toen de Zeedijk twee decennia later als gevolg van de heroïneproblematiek verpauperde, werd de speelplaats een geliefde plek voor junks. In 1994 werd besloten op deze locatie een boeddhistische tempel te bouwen. De bouw begon enkele jaren later met een grondbreekceremonie. Op 15 september 2000 werd de tempel door koningin Beatrix officieel geopend. Het complex bestaat uit de eigenlijke tempel, die achter een voorhof parallel aan de Zeedijk ligt, geflankeerd door gebouwen die een overgang moeten vormen naar de Hollandse architectuur van de rest van de Zeedijk. In deze gebouwen verblijven de nonnen van de tempel en is de bibliotheek gevestigd. Zeedijk 118, ook deel uitmakend van het complex, is historiserende nieuwbouw; de geveltop komt van het gesloopte pand Haarlemmer Houttuinen 105. In de voorhal van de tempel, die Kuan Yin Shrine heet, staan beelden van Sangharama (Guan Yu), Guanyin en Skanda. De hoofdhal bevat drie aparte altaren van Ksitigarbha, Sakyamuni Boeddha en Guanyin. Deze hal bevindt zich onder het Kuan Yin Shrine en is voor bezoekers alleen toegankelijk op bepaalde boeddhistische feestdagen, zondag en op de eerste en de vijftiende dag van de Chinese kalender. Op deze dagen worden lessen gehouden over het boeddhisme door middel van oude boeddhistische geschriften. Op elke derde zondag van de maand worden hier meditatielessen gehouden. De Taiwanese dakpannen bleken niet bestand tegen het Nederlandse klimaat. Omdat er delen naar beneden vielen werd de dakbedekking op last van de autoriteiten ingepakt in steigerdoek. Er wordt jaarlijks groots het vesak gevierd. Hierbij komen vele Chinezen uit heel Nederland naar de tempel om wierook te branden voor de vele boeddha's en boeddhistische heiligen. Ook wordt het beeld van Gautama Boeddha uit de tempel gedragen en in een processie naar de Nieuwmarkt gedragen. Op de Nieuwmarkt staan dan ook kraampjes met vegetarische hapjes en informatiekramen over de verschillende boeddhistische stromingen.

De Bloedstraat is een korte en smalle straat in het Wallengebied in Amsterdam-Centrum. De straat loopt van de Nieuwmarkt naar de Oudezijds Achterburgwal. Sinds 1464 stond op de plaats van de straat het Minderbroedersklooster en de vroedschapskerk van de "Grauwe Monniken". Het klooster werd in 1578 verwoest waarna op 7 januari 1588 de Vroedschap besloot ook de kerk af te breken. Op de rooilijn ontstonden daardoor de Bloedstraat en ten noorden daarvan de Monnikenstraat. Beide straten worden verbonden door de Monnikendwarsstraat en de Gordijnensteeg. In de straat wordt evenals in de Monnikenstraat raamprostitutie bedreven. De straat kent eenrichtingsverkeer richting Oudezijds Achterburgwal. De naam van straat verwijst naar de vroegere bloetcamer van het klooster die mogelijk ook gediend kan hebben als martelkamer. Volgens geschiedkundige Melchior Fokkens zou Alva hier zijn "bloedraad" hebben gehouden. De Monnikenstraat is vernoemd naar het Grauwemonnikenklooster. De Gordijnensteeg, vroeger ook bekend als Bloeddwarsstraat, dankt zijn naam aan de zestiende- en zeventiende-eeuwse bewoners Willem en Samuel du Gardijn.

De Bananenbar is een erotische uitgaansgelegenheid op de wallen in Amsterdam. De inrichting is gevestigd in een 18e-eeuws pand aan de Oudezijds Achterburgwal dat opgenomen is in het register van rijksmonumenten. Het was eerder het zogenoemde Boudoir van de Satanskerk.