Mosbulten (buurtschap)

Eind is een buurtschap in de gemeente Son en Breugel in de Nederlandse provincie Noord-Brabant. Het ligt even ten oosten van het dorp Breugel.

Breugel is een dorp in de gemeente Son en Breugel. Breugel ligt aan de oostzijde van de Dommel. Ten zuiden van Breugel ligt het Wilhelminakanaal en de Breugelse Beek vloeit, eveneens ten zuiden van Breugel, in de Dommel. Ten noorden van Breugel is een nieuwbouwwijk gebouwd. Breugel behoorde tot de 13e eeuw bij het Allodium van Rode, dat onder invloed stond van het graafschap Gelre. Door een grafelijk huwelijk kwam dit gebied in 1229 aan de hertog van Brabant. Sindsdien hoorde het tot het kwartier van Peelland.

Keske is een buurtschap in de gemeente Son en Breugel in de Nederlandse provincie Noord-Brabant. Het ligt even ten zuiden van het dorp Breugel.

De Sint-Genovevakerk is de Rooms-Katholieke parochiekerk van Breugel, gelegen aan de Sint Genovevastraat 14. Het is een gotisch bouwwerk uit de 15e eeuw en een rijksmonument.. De kerk is genoemd naar Genoveva van Parijs. De kerk ligt niet ver van de Dommel en wel aan de rechteroever. De kerk is goed bewaard en stamt uit de tweede helft van de 15e eeuw. Omstreeks 1580 werd de constructie van schip en koor vernieuwd, mogelijk na brandstichting. Van 1648 tot 1799 is deze kerk protestants geweest, waarna ze weer - zij het in verwaarloosde staat - aan de katholieken werd teruggegeven. Op 9 november 1800 waaide de 25 meter hoge torenspits eraf en in 1821 werd de huidige, veel lagere, spits aangebracht. Het bakstenen kerkje heeft een eenbeukig schip en een in 1822 wegens bouwvalligheid gesloopt, doch in 1960 herbouwd, dwarspand. Toen is de gehele kerk gerestaureerd en ook in 1978 vond nog een verbouwing plaats. In 1893 werden drie glas-in-loodramen aangebracht.

Son en Breugel () is een gemeente en woonplaats in de Nederlandse provincie Noord-Brabant, gelegen in de Meierij van 's-Hertogenbosch. De gemeente bestaat uit twee kerkdorpen die op korte afstand aan weerszijden van de Dommel liggen: Son op de linkeroever en het veel kleinere Breugel op de rechteroever. De gemeente telt 17.949 inwoners (1 januari 2024, bron: CBS) en heeft een oppervlakte van 26,67 km² (waarvan 0,28 km² water). De gemeente Son en Breugel maakt deel uit van de Metropoolregio Eindhoven.

Stad van Gerwen is een buurtschap op de grens van de gemeente Son en Breugel en Nuenen, Gerwen en Nederwetten in de Nederlandse provincie Noord-Brabant. De buurtschap heeft haar landelijke ligging en idyllisch landschap zeer sterk weten te bewaren. Mede door de relatief grote afstand tot de groeikernen. Met name in de zomer is dit gebied dan ook populair bij fietsers en wandelaars. Bedreiging van de buurtschap is er in de vorm van de nieuw aan te leggen Ruit om Eindhoven. Die zal het gehucht gaan doorsnijden en staat al jaren op de planning, doch wegens verzet vanuit de bevolking van de betrokken dorpen zijn er nog geen definitieve besluiten genomen.

De Mosbulten is een natuurgebied in de Nederlandse gemeentes Nuenen, Gerwen en Nederwetten, Laarbeek en Son en Breugel. Het gebied is op het einde van de 20e eeuw gecreëerd ter compensatie van de aantasting door de aanleg van de A50 bij Son. Hier lagen in 1830 nog twee vennen: het Haverven en ten noorden ervan het Heikantven. Omstreeks 1900 zijn deze vennen ontgonnen en is de bodem ontwaterd door een netwerk van sloten. Aangezien het gebied meer dan 1 meter lager ligt dan zijn omgeving (13,3 meter tegenover 14,6 à 15,5 meter) was het toch al niet erg geschikt voor de landbouw. Het gebied was in gebruik als nat grasland. Naast weidevogels als Wulp en Grutto, en planten als Pijptorkruid, zijn er weinig belangwekkende waarnemingen verricht. Ten behoeve van natuurontwikkeling werd binnen de contouren van het Haverven de bodem uitgegraven, en hetzelfde gebeurde met de zuidrand van het Heikantven. Binnen de nieuwe plassen werden eilandjes uitgespaard. Het oorspronkelijke slotenpatroon is deels nog zichtbaar. Op 3 september 2001 werd het gebied opgeleverd. Het reeds voorspelde Moerashertshooi en Duizendknoopfonteinkruid werd spoedig waargenomen, maar daarnaast bleken er binnen enkele jaren nog vele andere zeldzame plantensoorten te worden aangetroffen, die vermoedelijk nog in de zaadbank aanwezig waren. Dit waren, bijvoorbeeld, Gesteeld glaskroos, Pilvaren en Wijdbloeiende rus. Van de kranswieren werd onder meer het uiterst zeldzame Sierlijk glanswier (Nitella gracilis) aangetroffen. Het gebied is toegankelijk voor wandelaars. Er is een vogelkijkscherm en er is een wandeling uitgezet die ook door de bossen van de nabijgelegen buurtschap Olen komt.

Hooidonk is een buurtschap op de grens van de gemeenten Son en Breugel en Nuenen, Gerwen en Nederwetten in de Nederlandse provincie Noord-Brabant. Het ligt 2 kilometer ten zuidoosten van het dorp Son. Hooidonk is een zeer oude nederzetting nabij de plaats waar de Hooidonkse Beek in de Dommel uitmondt. Hier bevindt zich de Hooidonkse Watermolen. In 1146 werd hier de Priorij Hooidonk, een adellijk nonnenklooster, gesticht. Van deze priorij zijn nog resten van een keldergewelf te vinden. In de nabijheid werd de Kruiskapel gebouwd, met een processiepark eromheen.

Heerendonk is de naam van een buurtschap en een natuurgebied in Nederwetten, in de Nederlandse provincie Noord-Brabant. In 2007 kwam Heerendonken vrijwel volledig in eigendom van het Brabants Landschap. De buurtschap Heerendonk, bestaande uit enkele boerderijen, en ligt ten westen van het natuurgebied en vlak ten zuiden van het dal van de Hooidonkse Beek. Het natuurgebied is naar de buurtschap vernoemd. Voorheen sprak men van het Wettens Broek. Het natuurgebied ligt dus zelf niet op een donk maar is een broekgebied op ongeveer 13 meter hoogte, waar later populieren op rabatten zijn geplant. Het is aan de zuid- en westzijde omgeven door drie donken, die enkele meters hoger liggen. Op de rabatten kan men onder meer Grote keverorchis en Eenbes vinden. Het gebied Heerendonk heeft leem in de ondergrond waardoor het water wordt vastgehouden. Het is een productiebos voor populieren maar dan wel met een zeer rijke ondergroei. De Houtsnip broedt er. De Hooidonkse Beek verbindt Heerendonk met het Nuenens Broek. Sinds 2007 werkt men aan een ecologische verbindingszone tussen beide natuurgebieden. Ten oosten van Heerendonk vindt men natuurgebied Spekt, bestaande uit een aantal schraalgraslandjes, waar men onder meer nog Spaanse ruiter kan vinden. Verder naar het oosten liggen enkele kleine, maar oude, broekbosjes bij buurtschap Het Rullen. In het noorden vindt men de Breugelsche Beemden en in het zuiden het Nuenens Broek en enkele hieraan gerelateerde populierenbosjes. Omdat er geen doorgaande wegen door of naar het gebied lopen, ligt het erg afgelegen en wordt het weinig bezocht. Heerendonk heeft de status van natte natuurparel en maakt deel uit van een ecologische verbindingszone.

De Hooydonkse watermolen is een watermolen aan de Dommel, op adres Hooydonk 8-10 in het gehucht Hooydonk in de gemeente Nuenen, Gerwen en Nederwetten. De molen is een dubbele onderslagmolen met twee waterraderen, gebruikt als korenmolen. Er zijn twee molengebouwen, beide van hout, met rieten dak. De molen is privé-eigendom, is niet open voor bezichtiging, en is niet in bedrijf.

De Sonse watermolen (waarschijnlijk ook Berchmolen genoemd) was een watermolen op de Dommel te Son. De molen bevond zich op de plaats waar de Grote Beek (indertijd Kanisgraaf genoemd) uitmondt in de Dommel, niet ver van de oude kerktoren in het centrum. De molenstraat herinnert nog aan de molen.

De Hooidonkse Beek is een zijbeek van de Dommel. Zij ontstaat uit twee waterlopen. De eerste begint in Mierlo (oorspronkelijk bij de kerk) en de tweede begint op de Luchense Heide als Luchense Wetering op een hoogte van 20 m. De beek wordt onder het Eindhovens Kanaal door geleid, loopt door Nuenen en mondt bij Nederwetten in de Dommel uit, iets ten noorden van de Hooydonkse watermolen. Delen van de beek worden op oude kaarten Prinsche Wetering, Papenvoortsche Loop en Lissenvensche Loop genoemd. Het verval is acht meter. Op Nuenens gebied is ze 10.092 m lang. Hoewel de Hooidonkse beek in 1932 rechtgetrokken is, maakt ze hier en daar toch een schilderachtige indruk, bijvoorbeeld bij het Nuenens Broek en bij Lissevoort. Waar ze door de bebouwde kom van Nuenen stroomt is een park aangelegd. De Hooidonkse Beek stroomt door de natuurgebieden Nuenens Broek en Heerendonk. Sedert 2007 wordt gewerkt aan het omvormen van het deel van deze beek tussen beide gebieden tot ecologische verbindingszone.