Leusden

Hamersveld-Oud is een wijk gedeeltelijk in het centrum van Leusden gelegen. De wijk telt 1.235 inwoners (2023), naar verwachting zal dit aantal aankomende jaren flink verhogen door de nieuwbouw bij winkelcentrum de Biezenkamp.

Rozendaal is een wijk in de Nederlandse plaats Leusden. De wijk, ter plaatse beter bekend als de Eurowoningen is ontstaan in de jaren 70 van de 20e eeuw en is een van de eerste uitbreidingswijken van Leusden. Bovendien is het een van eerste wijken in Nederland waar het concept van de drive-in woning op grote schaal werd toegepast. De architectuur van de wijk behoort tot de stroming van het Structuralisme.

Het oude gemeentehuis in Leusden is gesitueerd aan de Burgemeester De Beaufortweg, vroeger Heiligenbergerweg. Het deed op deze plek dienst als gemeentehuis tussen 1880 en 1956 toen het nieuwe gemeentehuis schuin aan de overkant op de hoek van de Burgemeester de Beaufortweg en de Hamersveldseweg werd geopend.

Groenhouten is een buurt in de Nederlandse plaats Leusden. De buurt is onderdeel van de wijk Leusden-Centrum West en telt 2210 inwoners (2021).

Wildenburg is een buurt in de Nederlandse plaats Leusden. De buurt is onderdeel van de wijk Leusden-Centrum Oost, en telt 1530 inwoners (2021). Wildenburg is tussen 1982 en 1986 aangelegd als 'plan Claverenblad-Wildenburg', en was het sluitstuk van het structuurplan uit 1968. Het plan was genoemd naar de twee boerderijen Claverenblad en Wildenburg, waarvan de eerste uiteindelijk in de buurt Groenhouten is terechtgekomen. Het stedenbouwkundig ontwerp werd verzorgd door ir. F.J.M. van der Werf. Het winkelcentrum de Hamershof is eveneens door hem ontworpen.

RODA '46 is een amateurvoetbalclub uit Leusden in de provincie Utrecht die in 1946 werd opgericht. De club heeft een zaterdag- en een zondagafdeling. De eerste elftallen komen in het seizoen 2020/21 uit in de Eerste klasse zaterdag en de Derde klasse zondag. De club speelt op het Burgemeester Buiningpark en het hoofdveld heeft een overdekte zittribune voor 400 toeschouwers. Met 1600 leden en ongeveer 100 teams is RODA '46 een van de grotere amateurvoetbalclubs van de regio. Vakblad De VoetbalTrainer beoordeelde in 2017 de jeugd van RODA'46 tot de top 10 van Nederland en nummer 1 van de regio. De club heeft een samenwerkingsverband met FC Utrecht

Leusden PON is een raccordement in de Nederlandse plaats Leusden, aan het einde van de Ponlijn, een restant van de voormalige spoorlijn Amersfoort - Kesteren. Het raccordement bedient de Leusdense vestiging van Pon, een bedrijf dat onder meer Volkswagen, Audi, SEAT, Škoda en Porsche importeert. Enkele malen per week rijden treinen met onder meer auto's en onderdelen van en naar het emplacement bij station Amersfoort Centraal, waar de Ponlijn aansluit op de rest van het Nederlandse spoorwegnet.

Stoutenburg is een dorp met 355 inwoners (2021) in de Nederlandse provincie Utrecht. Tussen 1798 en 1969 was Stoutenburg een zelfstandige gemeente, die ook Achterveld omvatte. Tussen 1812 en 1818 behoorde Stoutenburg kortstondig tot het Gelderse Hoevelaken. Pas later ontwikkelde zich rond de driesprong Hessenweg/Horsterweg een buurtschap met de naam Stoutenburg. Het gemeentehuis van de gemeente Stoutenburg bevond zich aanvankelijk in Musschendorp en later in Hamersveld, dat zelf tot de gemeente Leusden behoorde. In 1962 ging een gedeelte van het grondgebied van Stoutenburg over naar gemeente Amersfoort. Hier bevindt zich sinds de jaren zestig de wijk Schuilenburg. Op 1 juni 1969 ging Stoutenburg op in de gemeente Leusden. In 1998 werd het Stoutenburgse gebied ten noorden van de Barneveldse Beek als Stoutenburg Noord overgeheveld naar de gemeente Amersfoort. Stoutenburg dankt zijn naam aan een kasteel waarvan de geschiedenis teruggaat tot 1259. De opvolger daarvan, landgoed Stoutenburg, is sinds 2000 eigendom van Utrechts Landschap.

De Heiligenberg of Hohorst is een landgoed in de Nederlandse gemeente Leusden, gelegen aan de Heiligenbergerbeek. De circa 14.8 meter hoge heuvel op het landgoed is een dekzandrug die aan het einde van de laatste ijstijd, ongeveer 10.000 jaar geleden, is ontstaan onder invloed van de wind. Rond het jaar 1000 stond de heuvel bekend als de Hohorst (hoge -horst; vergelijk de ernaast gelegen Lockhorst of "gesloten horst") of Heiligenberg. De plek werd namelijk al voor de christelijke tijd als heilig beschouwd, reden voor de Utrechtse bisschop Ansfried om er een klooster te stichten, Hohorst. Omstreeks 1050 verhuisde het klooster naar Utrecht en werd daar de Paulusabdij. Het klooster werd een uithof van deze abdij. Rond 1580 werd de Heiligenberg eigendom van de Staten van Utrecht, waarna het vanaf 1637 een buitenplaats werd. In 1657 schreef Joost van den Vondel een gedicht waarin de Heiligenberg voorkomt: Het huidige gebouw werd rond 1815 gebouwd door Ernst Louis van Hardenbroek en heeft een park in Engelse landschapsstijl. Huis en landgoed zijn niet toegankelijk. Meerdere bedrijven hebben in deze locatie hun kantoor gehad, waaronder Mediselect.

Station Leusden is een voormalig spoorwegstation in de provincie Utrecht. Het werd op 15 februari 1886 geopend voor het reizigersvervoer. Leusden was een halteplaats, waar de trein alleen op verzoek stopte. Het verschil met Station De Haar was, dat de Haar een halte aan de vrije baan was en Leusden niet. Er werd in 1922 (toen de spoorlijn tussen Amersfoort en Station Woudenberg-Scherpenzeel werd verdubbeld) blokstelsel-3 in dienst gesteld, en Leusden werd een blokpost. De Halte kreeg aan beide zijden een perron met Abri en plaatskaartenkantoor. De Halte kwam op de plaats bij wachterswoning 44. Hier woonde de Blokwachter met zijn echtgenote die als wachteres werkte en ook de plaatskaarten verkocht. Leusden kreeg een sein en handelinrichting met blokkast om voor beide richtingen een bloksein te bedienen. De blokkast werd ingericht voor blokstelsel-3 voor de blokbeveiliging met Woudenberg-Scherpenzeel en met Amersfoort. Op 15 mei 1926 werd Leusden gesloten als opstapplaats en werden de halteinrichtingen verwijderd. Alleen de Seininrichting met blokkast voor de blokseinen en vensterverwisselingen bleven. Maar er kwam wel een spooraansluiting met de Coöp Handelsvereniging Leusden en omstreken. Na het opbreken van het tweede spoor werd deze aangesloten aan het overgebleven hoofdspoor. In 1971 werd de aansluiting weer opgebroken. Iets verderop werd in 1966 een omloopspoor met losweg aangelegd voor de aanvoer van nieuwe auto's voor de Volkswagen-Audi importeur Nederland de Fa. Pon. In 1972 werden een wisselverbinding en een wissel met een kopspoor gelegd. Het haltegebouw is tegenwoordig als woning in gebruik en staat aan de Hamersveldseweg aan de zuidkant van Leusden. Het loket bevond zich in de kleine aanbouw die op de foto te zien is.

De Schammer is een natuurgebied ten noorden van Leusden en ten oosten van Amersfoort langs de A28. Ten noorden van De Schammer ligt natuurgebied Bloeidaal. De Schammer ligt tussen de Barneveldse Beek en het Valleikanaal. Door de aanleg van een fietstunnel onder de A28 is het recreatiegebied gemakkelijk bereikbaar vanuit Amersfoort. Het gebied is genoemd naar de historische boerderijplaats ’t Scham die in het gebied stond. Het gebied werd in de winter van 2010-2011 nieuw ingericht. Het bestaat uit natte schrale graslanden en rietmoeras. Naast natuurgebied kreeg het een recreatieve functie en kon het worden gebruikt als opslagmogelijkheid van grote hoeveelheden regenwater. Het recreatiedeel van het gebied is in beheer bij de gemeente Leusden, het natuurdeel bij Het Utrechts Landschap en de waterpartijen bij Waterschap Vallei en Eem. In het gebied zijn wandelroutes uitgezet.

De Heiligenbergerbeek (vroeger: Lunterse Beek) is een beek in het midden van Nederland. Hij begint ten noorden van Woudenberg en stroomt naar Amersfoort. De beek is 8 kilometer lang en ligt op de grens van de Gelderse Vallei en de Utrechtse Heuvelrug. Het Heiligenbergerbeekdal heeft een oppervlakte van 300 hectare. Dit beekdal vormt een kwelgebied. Kwelwater uit het gebied rondom Woudenberg wordt afgevoerd via de Woudenbergse Grift, die achter Huize Den Treek in de Heiligenbergerbeek uitkomt. De stad Amersfoort is ontstaan op de plaats waar de Barneveldse Beek (Flierbeek), met haar zijbeken Modderbeek en Hoevelakense Beek (Klaarwaterbeek), samenkwamen met de Lunterse Beek (later Heiligenbergerbeek) en de Eem vormden. Van deze beken is de Heiligenbergerbeek het best bewaard gebleven. Vroeger heette de beek de Lunterse beek. Door het graven van het Valleikanaal (1935 – 1939) werd de Lunterse Beek (of Lunterense Beek) in tweeën gedeeld. Het gedeelte ten noorden van Woudenberg heet sindsdien de Heiligenbergerbeek. De beek ontleent zijn naam aan het landgoed Heiligenberg, een van de landgoederen waardoor en waarlangs de beek stroomt. Andere landgoederen zijn: De Boom, Lockhorst en Randenbroek. De Heiligenberg met de directe omgeving heeft de status van archeologisch rijksmonument, vanwege aanwezigheid van de resten van het kloostercomplex Hohorst uit de middeleeuwen en de resten van het landhuis Heiligenberg. De Heiligenbergerbeek en het dal van de beek hebben een belangrijke functie als ecologische verbindingszone tussen deze landgoederen en andere natuurgebieden in de omgeving, waarvan Den Treek het belangrijkste is. Deze zone loopt door als een groene long in de stedelijke omgeving tot aan het oude, middeleeuwse stadshart van Amersfoort. De waterpoort Monnikendam is de plaats waar de beek onder de oude stadsmuur doorgaat. In 2003 publiceerden drie samenwerkende natuurbeschermingsorganisaties, waaronder Stichting Het Utrechts Landschap, een inrichtingsvisie voor het beekdal onder de titel "Groen op de Grens". Daarin wordt bepleit om de natuur meer ruimte te geven door een aantal terreinen anders in te richten.