Bijlmermeer (Amsterdam)

Brug 1015 was een bouwkundig kunstwerk in Amsterdam-Zuidoost. Ze maakte vanaf 1966 deel uit van de infrastructuur van deze toen nog toekomstige woonwijk. In de woonwijk werd een systeem van gescheiden verkeersstromen geïntegreerd. Snelverkeer werd afgewikkeld via dreven op een dijklichaam, langzaam verkeer werd afgewikkeld op straten en paden op maaiveld niveau. Om dit te kunnen realiseren was een groot pakket aan bruggen en viaducten nodig. Deze werden voor het merendeel ontworpen door architect Dirk Sterenberg voor of in samenwerking met de Dienst der Publieke Werken. Voor de ongelijkvloerse kruising dreef en pad werd veelal gebruik gemaakt van een standaard ontwerp. Dat geldt ook voor deze brug 1015, die werd neergelegd in de Bijlmerdreef over het Kelbergenpad. De viaducten zijn te herkennen aan de afgeronde randplaten, de standaard leuningen, de betegeling van de taluds en betonblokken op het wegdek. Bij nieuw inzicht in de jaren negentig zag de Gemeente Amsterdam liever dat het oostelijke stuk van de Bijlmerdreef vanaf de Gooiseweg geen weg voor snelverkeer bleef, maar een brede stadsstraat. Het dijklichaam werd afgegraven en de Bijlmerdreef kwam daar ook op maaiveldniveau te liggen. Hoogbouwflats maakten plaats voor laagbouw woningen. Het viaduct werd dus overbodig en verdween uit het straatbeeld. Elders in het stadsdeel zijn de bruggen van Sterenberg behouden gebleven, bijvoorbeeld de Putterbrug (brug 1014), 400 meter naar het westen in hetzelfde ontwerp in dezelfde dreef. In het zuidelijk kwadrant van de kruising lag en ligt Gulden Kruis, een scholencomplex.

Brug 1150 is een bouwkundig kunstwerk in Amsterdam-Zuidoost. De brug is een zogenaamde duikerbrug. Zij werd in 1968/1969 gelegd in een brede afwateringstocht, een ringgracht om de K-Buurt. Ze ligt in het kilometerslange Kelbergenpad, dat hier vanuit Gulden Kruis (waarvan ze hier een soort ventweg is) het Krimpertplein nadert. Het Kelbergenpad is alleen toegankelijk voor voetgangers en fietsers, zo ook deze duikerbrug. Daarbij ligt ze als een bult in het landschap, de duiker is alleen aan beide flanken te zien aan de opstaande randen, waarop het brugnummerplaatje is bevestigd. De duiker is circa 32 meter lang en 4 meter breed. De brug is zoals de meeste bruggen in de K-buurt breed en hoog genoeg om met een kano of roeiboot te bevaren. Alle bouwonderdelen zijn in beton uitgevoerd, conform het ontwerp van de Dienst der Publieke Werken (specifieke ontwerper onbekend). Elders in de wijk Zuidoost zijn soortgelijke duikers geplaatst, bijvoorbeeld brug 1173.

Gulden Kruispadbrug (brug 1045) is een bouwkundig kunstwerk in Amsterdam-Zuidoost. De combinatie van brug en viaduct uit de periode 1967-1971 met een overspanning van meer dan zestig meter en een breedte van 25 meter is gelegen in de Gooiseweg, die toen niet doorgetrokken werd richting Het Gooi, maar naar het hart van Amsterdam-Zuidoost. In die wijk ging de gemeente Amsterdam uit van gescheiden verkeersstromen. Bovenlangs voert de eerder genoemde Gooiseweg voor snelverkeer. Onderlangs loopt het voet- en fietspad Gulden Kruispad; een kilometers lang pad dat door de hele wijk slingert, dat hier vergezeld wordt door een afwateringstocht. Brug 1045 is een ontwerp van Dirk Sterenberg van de Dienst der Publieke Werken, dat nog het brugnummer 3148 droeg. Hij kwam hier met een variant in een serie bruggen die hij voor de Bijlmermeer ontwierp, te herkennen aan de randplaten. De variatie zit in de robuuste brugpijlers en de daarop gelegen jukken die het wegdek ondersteunen. Alles is uitgevoerd in relatief grote betonvlakken, de brug vertoont gelijkenis met brug 1048 in dezelfde weg. Echter hier zijn de brugpijlers haast uitgevoerd in abstracte beeldhouwwerken; de jukken zijn ten opzichte van brug 1048 smal gehouden. De uiteinden van de jukken dragen de lantaarns. De brug ging vanaf oplevering anoniem door het leven, alleen met de aanduiding brugnummer. In 2017 gaf de gemeente Amsterdam de brug haar naam , via het onderliggende pad een vernoeming naar een patriciërshuis in Beverwijk

Kerkcentrum De Nieuwe Stad is een Nederlandse kerk in Amsterdam-Zuidoost (Bijlmermeer), gebouwd in 1992/1993 en ontworpen door de architecten Lafour en Wijk.

Brug 1047 was een bouwkundig kunstwerk in Amsterdam-Zuidoost. Ze maakte vanaf 1968 deel uit van de infrastructuur van deze toen al in bouw zijnde woonwijk. In de woonwijk werd een systeem van gescheiden verkeersstromen geïntegreerd. Snelverkeer werd afgewikkeld via dreven op een dijklichaam, langzaam verkeer werd afgewikkeld op straten en paden op maaiveld niveau. Dit werd nog eens benadrukt doordat de snelweg Gooiseweg nog een niveau hoger lag. Om dit te kunnen realiseren was een groot pakket aan bruggen en viaducten nodig. Deze werden voor het merendeel ontworpen door architect Dirk Sterenberg voor of in samenwerking met de Dienst der Publieke Werken. Sterenberg ontwierp daarbij viaducten en bruggen in allerlei maten. Brug 1047 werd gebouwd toen de Bijlmerdreef met een halfklaverbladaansluiting werd aangesloten op diezelfde Gooiseweg. Voor die aansluiting waren drie kunstwerken nodig over het Ganzenhoefpad (voor voetgangers en fietsers). De grote centrale brug over Bijlmerdreef en fietspad kreeg nummer 1046 (Bijlmerdreefbrug) geflankeerd door twee bruggen onder de afslag door, waarvan brug 1042 de westelijke is en brug 1047 de oostelijke is. De viaducten van Sterenberg zijn te herkennen aan de afgeronde randplaten, de standaard leuningen, de betegeling van de taluds en betonblokken op het wegdek, zo ook hier. Ook standaard is de lengte van de overspanning, meest 17 meter. Bij nieuw inzicht in de jaren negentig zag de Gemeente Amsterdam bij de herinrichting en afwaardering van de Gooiseweg liever een andere kruising. In plaats van twee op- en afritten in twee richtingen koos men rond 2006 voor vier op- en afritten met één richtingsverkeer, een zogenaamde Haarlemmermeeraansluiting. Daarbij werd een grotere hellingshoek gekozen, waardoor de op- en afritten langer op maaiveldniveau kwam te liggen; de twee voetgangers- en fietsviaducten werden daartoe gesloopt.

Bijlmerdreefbrug (brug 1046) is een bouwkundig kunstwerk in Amsterdam-Zuidoost. Het viaduct uit de periode 1967-1971 met een overspanning van meer dan zestig meter en een breedte van circa 25 meter is gelegen in een bij de opening in 1971 nog geheel los staand gedeeltevan de Gooiseweg in de Bijlmermeer en werd toen niet doorgetrokken richting Het Gooi, maar naar de Karspeldreef nabij het toekomstige hart van Amsterdam-Zuidoost. De Gooiseweg is een belangrijke verkeersader in de wijk, die grofweg noord-zuid loopt. Ze overspant met brug 1046 de Bijlmerdreef, eveneens een belangrijke verkeersader, maar dan grofweg oost-west. De kruising gaf hoofdbrekens, want zowel de Gooiseweg als de Bijlmerdreef liggen in verband met gescheiden verkeersstromen op een dijklichaam. Er werd gekozen om de Bijlmerdreef onder de Gooiseweg door te voeren. Omdat het twee belangrijke verkeersaders zijn werd er kruising in de variant van een halfklaverbladaansluiting neergelegd. Rond 2006 werd bij een herinrichting het verkeersknooppunt vervangen door een van het type Haarlemmermeeraansluiting. Bij die herinrichting bleef het originele viaduct liggen. Dat viaduct is onder brugnummer 3147 ontworpen door architect Dirk Sterenberg van de Dienst der Publieke Werken, die een veelvoud aan bruggen voor dit stadsdeel uitwierp. Hij hoefde voor hier maar een halfbrede brug te ontwerpen; de andere helft zou bij toenemend verkeer geplaatst worden; de brugpijlers met daarop de jukken werden al wel neergezet. Zijn ontwerp is herkenbaar aan de ronde randplaten als ook de “betegeling” met zeshoekige betonzuiltjes van de landhoofden. Hij ontwierp voor de kruisingen in de Gooiseweg viaducten die gedragen worden door brugpijlers met jukken. Daarbij lijken de brugpijlers op abstracte beeldhouwwerken (Sterenberg was ook kunstenaar). De uiteinden van de jukken dragen de lantaarns. De andere helft van de brug werd nooit gebouwd, de alleenstaande brugpijlers en jukken werden afgebroken (vermoedelijk rond 2006). Bij de noordelijker gelegen Daalwijkdreefbrug zijn deze ongebruikte pijlers nog zichtbaar. De brug ging vanaf oplevering anoniem door het leven, alleen met de aanduiding brugnummer. In 2017 gaf de gemeente Amsterdam de brug haar naam, via de onderliggende weg een vernoeming naar het voormalige meer Bijlmermeer.

Brug 1016 was een bouwkundig kunstwerk in Amsterdam-Zuidoost. Ze maakte vanaf 1966 deel uit van de infrastructuur van deze toen nog toekomstige woonwijk. In de woonwijk werd een systeem van gescheiden verkeersstromen geïntegreerd. Snelverkeer werd afgewikkeld via dreven op een dijklichaam, langzaam verkeer werd afgewikkeld op straten en paden op maaiveld niveau. Om dit te kunnen realiseren was een groot pakket aan bruggen en viaducten nodig. Deze werden voor het merendeel ontworpen door architect Dirk Sterenberg voor of in samenwerking met de Dienst der Publieke Werken. Voor de ongelijkvloerse kruising dreef en pad werd veelal gebruik gemaakt van een standaard ontwerp. Dat geldt ook voor deze brug 1016, die werd neergelegd in de Bijlmerdreef over het laaggelegen fietspad behorende bij de hooggelegen Groesbeekdreef. De viaducten van Sterenberg zijn te herkennen aan de afgeronde randplaten, de standaard leuningen, de betegeling van de taluds en betonblokken op het wegdek. Bij nieuw inzicht in de jaren negentig zag de Gemeente Amsterdam liever dat het oostelijke stuk van de Bijlmerdreef vanaf de Gooiseweg geen weg voor snelverkeer meer bleef, maar een brede stadsstraat. Het dijklichaam werd afgegraven en de kruising Bijlmerdreef en Groesbeekdreef kwam daar ook op maaiveldniveau te liggen. Hoogbouwflats maakten plaats voor laagbouw woningen. Het viaduct werd dus overbodig en verdween uit het straatbeeld. Elders in het stadsdeel zijn de bruggen van Sterenberg behouden gebleven, bijvoorbeeld de Putterbrug (brug 1014), 650 meter naar het westen in hetzelfde ontwerp in dezelfde dreef; de tussenliggende brug 1015 verdween tegelijk met brug 1016. Ook een viaduct in de Groesbeekdreef werd overbodig en afgebroken. De kruising werd een rotonde.

Brug 1149 is een bouwkundig kunstwerk in Amsterdam-Zuidoost.

Now speak! is een artistiek kunstwerk in Amsterdam-Zuidoost. Het beeld in de vorm van een betonnen lessenaar is van kunstenares Amalia Pica, Argentijnse van geboorte, maar woonachtig in Londen (en Amsterdam). Het was een uitnodiging aan de plaatselijke bevolking zich over alles en nog wat uit te spreken. Ze liet zich daarbij inspireren door Michelangelo Buonarroti na het gereedkomen van beeld Mozes: "Laat je horen, spreek je publiekelijk uit!" De lessenaar stond langs het Gulden Kruispad. Oorspronkelijk stond er dan ook een betonnen microfoon op de lessenaar; die verdween al snel. De lessenaar werd in 2009 deel van de tentoonstelling "Straat van Sculpturen", een kunstroute door Amsterdam-Zuidoost. Toen die tentoonstelling afgebroken werd, had niemand interesse is het betonnen kunstwerk. Ondertussen maakte de kunstenaar wel een replica voor het Museum of Fine Arts in Boston, Verenigde Staten. Het deed daar dienst als toegepaste kunst want er wordt regelmatig gebruik van gemaakt, zoals de ingebruikname op 20 januari 2014 toen onder andere door burgemeester Marty Walsh. Andere sprekers mochten alleen spreken indien ze een onderwerp aansneden dat voor een andere bevolkingsgroep dan de eigen groep van belang was (geweest). Now speak! in Zuidoost leidde ondertussen langs een olifantenpad een zieltogend bestaan, onderhoud werd er niet gepleegd. Niemand wilde het hebben. In de tweede helft van de jaren tien van de 21e eeuw, bleek echter dat ook niemand het kwijt wilde. Het beeld werd alsnog opgeknapt en geplaatst op het Krimpertplein, iets zuidelijker van waar het eerst stond. Vanaf dan maakt het deel uit van de "Kunstroute Amsterdam Zuidoost". Het wordt daarbij ook wel gebruikt door multicultureel centrum Ala Kondre (alle landen). Ander werk van Amalia Pica in Amsterdam is te vinden in metrostation De Pijp.

Het Krimpertplein is een plein in Amsterdam-Zuidoost. Het plein kreeg haar naam per raadsbesluit van 19 oktober 1983. Ze werd daarbij vernoemd naar de boerderij Krimpert op landgoed Verwolde nabij het Gelderse Laren. Het autovrije plein is daarbij een open ruimte die door midden gesneden wordt door het Kelbergenpad, een kilometerslang voet- en fietspad dat door Amsterdam-Zuidoost voert. Aan de westzijde is het plein geheel betegeld tot aan de bebouwing met de even huisnummers 2 tot en met 60. Het plein kent aan deze zijde nog een meterslange uitloper in de vorm van een voetpad onder de bebouwing door. Aan de oostkant bevindt zich de grootste open ruimte met wat plantsoentjes tot ook hier de bebouwing begint met alleen huisnummer 5 (het enige oneven huisnummer). Alle bebouwing dateert uit de periode dat het plein werd aangelegd in de wijk Bijlmer Oost tussen 1983 en 1986. Het plein kent een curieus artistiek kunstwerk in de vorm van Now speak! van Amalia Pica. Het beeld verscheen op het plein na een nieuwe indeling van het plein (2019).

Brug 1031 was een bouwkundig kunstwerk in Amsterdam-Zuidoost. Ze maakte vanaf 1966 deel uit van de infrastructuur van deze toen nog toekomstige woonwijk. Het viaduct stond er jarenlang redelijk ongebruikt bij. In de woonwijk werd een systeem van gescheiden verkeersstromen geïntegreerd. Snelverkeer werd afgewikkeld via dreven op een dijklichaam, langzaam verkeer werd afgewikkeld op straten en paden op maaiveld niveau. Om dit te kunnen realiseren was een groot pakket aan bruggen en viaducten nodig. Deze werden voor het merendeel ontworpen door architect Dirk Sterenberg voor of in samenwerking met de Dienst der Publieke Werken. Sterenberg ontwierp daarbij viaducten en bruggen in allerlei maten. Brug 1031 werd nog getekend als viaduct in de Bijlmermeer, de straatnamen waren nog allemaal niet bekend. Brug 1031 werd gebouwd in wat uiteindelijk de Groesbeekdreef werd, een verbindingsweg tussen de Bijlmerdreef en Karspeldreef. Samen met de 's-Gravendijkdreef vormt het een rechthoek in de G- en K-buurt. Brug 1031 kwam daarbij een voet- en fietspad te liggen dat parallel liep met de Bijlmerdreef tussen Gulden Kruispad en Gooioord. Het viaduct is al te zien op een maquetteplattegrond uit 1965. De viaducten van Sterenberg zijn te herkennen aan de afgeronde randplaten, de standaard leuningen, de betegeling van de taluds en betonblokken op het wegdek, zo ook hier. Zelfs de lengte van de brug (17 meter) is “standaard” voor de wijk voor overspanningen in dreven over paden. Bij nieuw inzicht vanaf de jaren negentig zag de Gemeente Amsterdam dat delen van genoemde rechthoek liever geen weg voor snelverkeer meer bleef, maar een brede stadsstraat. Dit had tot gevolg zowel de Groesbeekdreef en de Bijlmerdreef ter plekke werden afgegraven en op maaiveldniveau kwam te liggen. Het viaduct werd een prooi voor de slopershamer. Voorts werd er rond 1995 aan de overzijde van de honingraatflat Gooioord aan de Groesbeekdreef een nieuw woonwijkje gebouwd, waardoor het genoemde voet- en fietspad ook verdween; er kwam even zuidelijker alleen nog een oversteekplaats voor voetgangers. Fietsers moeten sindsdien omrijden via het Gulden Kruispad, dat door een poort in flat Gooioord een doorgaande route heeft.

Brug 1167 is een bouwkundig kunstwerk in Amsterdam-Zuidoost. Eind jaren zestig van de 20e eeuw werd het Bijlmerpark (2014 hernoemd tot Nelson Mandelapark) ingericht. Het park kwam te liggen in een laagte ten westen van de Gooiseweg en ten oosten van de Flierbosdreef, die beide op een dijklichaam liggen. De afwatering van het park werd geregeld door aan de noord- en westzoom van het park een afwateringstocht aan te leggen. Om verbinding te krijgen met de buurten ten zuiden van het park werd onder het Bijlmerpleinpad een duikerbrug (brug 1167) gebouwd. Het ontwerp kwam van de Afdeling Bruggen van de Dienst der Publieke Werken. Voor de meeste bruggen ontworpen door medewerkers van die dienst is in de loop der jaren de specifieke architect bekend geworden (de dienst werkte als collectief), maar voor deze serie is de ontwerper onbekend gebleven. Bruggen 1111, 1124, 1125, 1126, 1127, 1128, 1129, 1131, 1150, 1152, 1162, 1165, 1172 en 1301 kregen hetzelfde uiterlijk mee. Ze zijn herkenbaar door: een verhoging in het landschap breed van opzet; voet- en fietspad zijn aan beide voorzien van een groenstrook hoekige balustraden die een aantal meters lager liggen dan de paden. Lopend of fietsend over de paden vallen de duikerbruggen nauwelijks op. Er is een doorvaartbreedte van circa 3 meter, maar deze is hypothetisch; er is hier geen scheepvaart mogelijk anders dan met kajak/kano. De koker is circa 30 meter lang. Deze duiker 1167 vormde vanaf 1969 samen met brug 1301 de verbinding tussen de wijken Huntum en Holendracht. Deze kwamen door de aanleg van de Gaasperdammerweg gevoelsmatig verder uit elkaar te liggen. De duikerbruggen leidden vanaf de jaren tachtig tot het viaduct (222P met Bijlmerpleinpad onder en Gaasperdammerweg boven. In 2014 begonnen de werkzaamheden rond de verplaatsing van de weg naar de Gaasperdammertunnel en veel kunstwerken sneuvelden daarbij. Vanaf 2021, wanneer de werkzaamheden zijn beëindigd leiden de duikerbruggen naar een voet- en fietspad, dat over het tunneldek voert.