Rijksbeschermd gezicht Delft - Nieuwe Plantage

De Reineveldbrug, in de volksmond ook wel de Trambrug genoemd, is een brug in de Nederlandse stad Delft, provincie Zuid-Holland. Het is een basculebrug voor de wegverbinding voor het verkeer tussen enerzijds woonwijk Ypenburg en de afslag Delft-Noord (A13) en anderzijds het centrum van Delft. Tevens maken de tramlijnen 1 en 19 gebruik van de brug. De Reineveldbrug ligt over het Rijn-Schiekanaal. De doorvaartwijdte van het vaste gedeelte en van het beweegbare deel bedragen 10 m. De doorvaarthoogte is in gesloten toestand 4,25 m. De huidige Reineveldbrug is in 1931 gebouwd naar een ontwerp van architect Kramers, en werd in 2001 gerenoveerd. De basculebrug is in 2004 volledig vervangen. Het brugwachtershuisje is een gemeentelijk monument. De brug is een vast onderdeel in de route van koninklijke bijzettingen. De vorige Reineveldbrug was een lage en smalle draaibrug uit 1891 en lag ongeveer 200 meter westelijker dan de huidige ligging, in het verlengde van de Delftweg. Hij was zo smal dat er maar één paardentram, koets of auto tegelijk overheen kon. De paardentram kwam in 1866, de stoomtram in 1887, en in 1923 de elektrische tram. Toen de nieuwe brug gereed was ging de tram voortaan daarover heen rijden. Waar sindsdien de helling naar de nieuwe brug is, stond de remise van de stoomtram. Die was echter in 1907 al gesloten.

Villa Vrijenban is een rijksmonument aan de Nieuwe Plantage 58 in de plaats Delft, in de Nederlandse provincie Zuid-Holland. Het voormalige raadhuis van de gemeente Vrijenban uit 1878 staat aan het begin van de oprit van de Reineveldbrug over de Schie richting de Brasserskade. Het is gebouwd naar een ontwerp van Bastiaan Schelling. Het gebouw was zowel raadhuis als burgemeesterswoning van de gemeente Vrijenban. In 1921 ging de gemeente Vrijenban grotendeels op in de gemeente Delft. Sindsdien diende het gebouw als ambtswoning van de Delftse burgemeesters. In 1965 werd de villa te groot geacht voor de burgemeester en werd een nieuwe ambtswoning aangeschaft aan de Prins Bernhardlaan. In 1965 werd het verkocht aan de Gist- en Spiritusfabriek, die er een nieuw kantoor wilde bouwen, maar geen toestemming kreeg van de gemeente. Enkele jaren later verwierf een projectontwikkelaar het pand met het doel er een appartementencomplex neer te zetten, maar deze kreeg ook geen sloopvergunning. Het gebouw kwam leeg te staan en raakte steeds meer in verval. Uiteindelijk kocht de gemeente het pand terug en verkocht het daarna voor één gulden aan een aannemer, met als voorwaarde dat deze het pand zou opknappen. Het interieur werd volledig vervangen en geschikt gemaakt als kantoorruimte, en de buitenkant werd tot in details hersteld. Sinds 2011 is het pand in gebruik geweest als bedrijfspand van enkele ICT-bedrijven en vanaf 2022 zetelt er een investeringsbedrijf. Op de toren wappert tegenwoordig een vlag met het wapen van de voormalige gemeente Vrijenban. Een deel ervan, het blauwe kruis, het wapen van de heerlijkheid Vrijenban, is ook te zien op het schild dat één van de leeuwen bij de toren vasthoudt. De andere leeuw toont het wapen van Zuid-Holland. Links naast het gebouw, waar sinds 1931 de brughelling is, was tussen 1887 en 1907 een remise van de HTM-stoomtram. De oude lage krappe Reineveldbrug was verderop gelegen. Daar gingen tot 1931 ook alle trams over, op enkelspoor. Sinds 1866 reed hier de paardentram. Een stukje boven de voordeur staat "legi sacrum", wat "aan de wet gewijd" betekent, een herinnering aan de tijd dat het gebouw nog een raadhuis was.

Vrijenban is een voormalige gemeente in de Nederlandse provincie Zuid-Holland. Tot 1795 was Vrijenban een ambachtsheerlijkheid, van 1795 tot 1798 een municipaliteit, en van 1798 tot 1811 een gemeente. In 1812 werd de gemeente opgeheven en toegevoegd aan de gemeente Delft. Zij werd op 1 april 1817 heropgericht. Bij een herindeling in 1826 werd al het grondgebied van de gemeente Hof van Delft ten oosten van de Schie en van Delft toegevoegd aan Vrijenban. In 1833 werd de gemeente Biesland toegevoegd, en in 1855 de gemeenten Abtsregt en Ackersdijk en Vrouwenregt. De gemeente Vrijenban is op 1 januari 1921 opgeheven en grotendeels bij de gemeente Delft gevoegd; enkele kleinere gedeelten werden toegevoegd aan de gemeente Pijnacker. Het voormalige raadhuis van de gemeente Vrijenban staat aan het begin van de oprit van de Reineveldbrug over de Schie richting de Brasserskade. Het gebouw is nu in gebruik als kantoor.

Nieuwe Plantage is een straat, park en buurt in de stad Delft in de Nederlandse provincie Zuid-Holland. Het gebied is gelegen direct ten noorden van de binnenstad en wordt gerekend tot Centrum-Noord, een deel van de wijk Centrum. Tot 1921 behoorde het deel van de wijk tussen de Nieuwe Plantage en het Rijn-Schiekanaal bij de voormalige gemeente Vrijenban. Als straatnaam loopt de Nieuwe Plantage van de splitsing in de Vliet tot aan de Duivelsgatbrug. De Nieuwe Plantage omvat veel aaneengesloten twee-, drie- en vierlaagse herenhuizen met een brede groenstrook. In de aanwijzing van de gemeente Delft wordt de waardering van het gebied als volgt beschreven: Van algemeen belang zijn vanwege hun bijzondere architectuurhistorische, sociaal-economische en cultuurhistorische waarden: de goed herkenbare en grotendeels uiterst gave historisch-ruimtelijke structuur en het historisch bebouwingsbeeld van Delft-Noord, waarin in het bijzonder de fysiek-ruimtelijke aspecten van de direct met de opkomst van de grootindustrie samenhangende historisch-stedenbouwkundige ontwikkelingen worden weerspiegeld. Een groot deel van de wijk werd in februari 2011 definitief aangewezen tot beschermd stadsgezicht. De naam zou afkomstig zijn van een plantage die er rond 1677 was.

De Huetbank is een zitbank en gedenkteken in Delft uit 1901, ter herinnering aan professor Adrien Huet (Amsterdam, 1836 – Delft, 1899).

De Annastraat is een straat in het centrum van de stad Delft, in de Nederlandse provincie Zuid-Holland. De straat loopt vanaf de Kolk, Geerweg en de Voorstraat naar de Wateringsevest. Zijstraten van de Annastraat zijn de Buitenboorgerd, Koningsplein (deze kruist de Annastraat) en de Annageer. De Annastraat is ca. 180 meter lang. Aan deze eeuwenoude straat bevinden zich een aantal gemeentelijke monumenten (op nummer 2, 29, 31, 31A en 47).

Het Kalverbos is een voormalige begraafplaats en een bestaand parkje in Delft, in de Nederlandse provincie Zuid-Holland. Het gebied is een stedelijk stuk groen, een hectare groot, liggende tussen de Wateringsevest, de Nieuwe Plantage en de Watertorengracht. Het Kalverbos is het gehele jaar door vrij toegankelijk voor bezoekers. De begraafplaats, aangelegd in 1828, is in 1874 verplaatst naar de Jaffalaan. Er zijn vier graven overgebleven in het Kalverbos, waaronder dat van Karl Wilhelm Naundorff. Zijn graf is met Franse lelies versierd. In 1894 is het Kalverbos omgevormd tot een gemeentelijk groengebied. Het ontwerp is afkomstig van Hugo Poortman en is aangelegd in een romantische landschapsstijl. In 1895 werd begonnen met de bouw van een watertoren. Tot 1996 is deze als zodanig in gebruik. In 2021 is het in gebruik als een evenementenlocatie. In 1923 kwam hier het voorlopig eindpunt van de nieuwe elektrische tramlijn I-1, want die mocht niet door de binnenstad, in tegenstelling tot de stoomtram, en daarvoor de paardentram, die er al in 1866 kwam. In 1929 was de route om de stad klaar en ging de tram doorrijden naar de Rotterdammer poort. De huidige parkeerplaats is in feite de oude trambaan, die tot 1931 in gebruik was. Toen kwam de huidige route over de toen nieuwe Reineveldbrug in gebruik. Op de plaats van de brughelling was van 1887 tot 1907 de stoomtram remise. In 1930 is het gebied afgesneden van het park aan de Nieuwe Plantage door aanleg van de Vrijenbanselaan. In 1970 werd er een beeldobject getiteld het oog van Van Leeuwenhoek geplaatst. Het monument was ontworpen door Dick Elffers en Bert de Laaf vanwege het honderdjarige bestaan van de gistfabriek. In 1999 werd het monument onherstelbaar beschadigd door vandalen waarna in 2002 het enige overgebleven deel in de Botanische Tuin TU Delft geplaatst werd. De oorsprong van de naam Kalverbos gaat mogelijk terug naar een incident tijdens het begin van de Tachtigjarige Oorlog. In die tijd was Delft bezorgd dat de troepen van Alva de stad zouden belegeren, en daarom werden de wallen en poorten strenger bewaakt. Op een nacht merkte een wachter beweging op in het struikgewas buiten de Haagpoort. Hij dacht dat het een spion was en schoot. Pas de volgende ochtend ontdekte men dat hij per ongeluk een kalf had gedood. Als gevolg van dit incident kregen de inwoners van Delft de bijnaam 'kalverschieters'.

De Sint-Annatoren was een waltoren in de stad Delft, in de Nederlandse provincie Zuid-Holland. De toren is vernoemd naar de heilige Anna, de moeder van Maria. Het gebouw maakte deel uit van de vesting om de binnenstad van Delft heen om scheepsverkeer over de Schie in de gaten te houden. De toren bleef samen met de Sint-Huybrechtstoren en Sint-Claratoren nog even in gebruik, toen in 1773 veel andere torens van Delft werden gesloopt, wegens hun slechte bouwkundige staat. De Staten van Holland huurden de drie torens voor opslag van brandkogels en vuurpijlen voor militaire doeleinden. Wegens verval werd de toren uiteindelijk toch gesloopt in 1829.

De Lepelbrug in de Nederlandse stad Delft, provincie Zuid-Holland, is een brug uit 1929 over de Delftsche Vliet. De brug vormt een verbinding tussen het centrum van Delft en het terrein van de voormalige Calvé-fabriek en verderop de doorgaande weg naar Rijswijk, 't Haantje, de Lange Kleiweg en het Jaagpad langs de Delftsche Vliet. De brug is een ontwerp van L.W.G. de Roo de la Faille en W. Gijzen, werd gebouwd door Werkspoor, en is een Rijksmonument. Voor de scheepvaart heeft de brug nog nauwelijks een functie, omdat het al heel lang niet meer mogelijk is om op deze manier door Delft te varen. De brug heeft nog de oorspronkelijke rood-witte afsluitbomen die op straat handmatig dichtgeduwd moeten worden. Aangezien het doodlopende water alleen nog als aanmeerplaats voor pleziervaart dient gaat de brug maar zelden omhoog. In 2007 is het brugdek gerenoveerd vanwege het vele zware vrachtverkeer over deze brug ten behoeve van DSM en Calvé. De brug mag tot maximaal 45 ton belast worden, en is daarom versmald tot één rijstrook. Aan de Delftse kant reden van 1866 tot 1931 trams langs de brug en dan door het Kalverbos. Eerst met paard, vanaf 1887 met stoomtram, en vanaf 1923 de elektrische tram. Dat ging allemaal over de oude krappe lage Reineveldbrug.

De watertoren van de stad Delft, in de Nederlandse provincie Zuid-Holland, is gelegen aan een zijtak van de Delftse Schie, voor de Calvé-fabriek in het noorden van de stad. Deze watertoren uit 1895, met een hoogte van 29 m en een waterresevoir van 600 m³, was bedoeld voor de drinkwatervoorziening en werd gebouwd in neorenaissancestijl naar ontwerp van gemeentearchitect M.A.C. Hartman. In 2002 werd er een prijsvraag gehouden over de toekomst van de watertoren, een rijksmonument. Uit de inzendingen werd het plan om een klimhal te vestigen gekozen. In totaal werden 26 inzendingen ingediend en beoordeeld door een gemeentelijke commissie. Ook de Rijksdienst voor Monumentenzorg, de Welstandscommissie en de Nederlandse Watertorenstichting hebben adviezen uitgebracht. In 2005 werd de watertoren opnieuw verkocht, omdat het plan voor een klimtoren niet uitvoerbaar was. Nummer twee van de prijsvraag kreeg een kans en er zou een waterwinkel worden opgestart. In 2022 werd de vlag van Oekraïne op de watertoren gevlogen, vanwege de Russische invasie.

De Kolk in de stad Delft in de Nederlandse provincie Zuid-Holland is de (voormalige) schutkolk aan de noord- of zuidkant van de Oude Delft.

De Kantoorgracht is een gracht en straatnaam in het noordelijke deel van de binnenstad van Delft. De gracht is in het westen langs de Geerweg (vroeger werd dit de Nobelstraatsgracht genoemd) verbonden met de noordelijke Kolk van Delft. In het oosten staat de gracht in verbinding met het Rijn-Schiekanaal. In het verlengde van de gracht, aan de oostzijde van het kanaal, bevindt zich de Tweemolentjesvaart (of Nootdorpervaart) richting Nootdorp. Aan de gracht bevond zich het oudemannenhuis voor oude mannen, wezen en broeders.