Holendrechtplein

De Holendrechtpleinbrug (brug 1305) is een artistiek en civieltechnisch kunstwerk in Amsterdam-Zuidoost. De brug, die uit 1976/1977 dateert, werd voor het verkeer geopend op 16 mei 1977 waarbij de route Huntumdreef-Holendrechtdreef de oude route over de Rijksstraatweg verving die op dat gedeelte verdween. De brug kreeg pas op 30 augustus 2018 zijn naam in een reeks benoemingen van bruggen in Amsterdam Zuidoost, waarbij de bruggen vaak werden vernoemd naar onderliggende of bovenliggende straten of topografische benamingen in de buurt van de brug. De Holendrechtpleinbrug maakt fysiek deel uit van Holendrechtplein, ligt in de Holendrechtdreef (de tekening vermeldt nog Holendrechtweg) in de buurt Holendrecht, alle vernoemd naar het riviertje de Holendrecht. Amsterdam kent ook een Holendrechtstraat, maar die ligt in de Rivierenbuurt, Amsterdam-Zuid. Het viaduct overspant het onderliggende Abcouderpad, waarbij het bijdraagt aan de gescheiden verkeersstromen in Zuidoost. De dreef ligt op een dijklichaam en is voor gemotoriseerd verkeer waarbij de bushaltes van bus 41 en 47 met trappen met het maaiveld zijn verbonden. Het pad is alleen toegankelijk voor langzaam verkeer (voetgangers, fietsers). Bijzonder aan het viaduct is dat er in de landhoofden winkels zijn geïntegreerd; het geheel is ontworpen door architect Dirk Sterenberg van de Dienst der Publieke Werken. Hij zou ongeveer 173 bruggen voor de stad ontwerpen, waarbij bij aan aantal abstracte kunst werd toegepast. Bij deze brug is dat terug te vinden in betonblokken die op de trapleuningen staan en van oorsprong dienden ter ondersteuning van luifels boven de trap. Een ander kunstzinnig ontwerp van hem is terug te vinden in de westelijke brugpijler (de oostelijke pijler staat in de winkels), waarin arcadevormen zijn te vinden. Van hem zijn tevens herkenbaar de kanteelachtige balustrades (zie bruggen 867, 868 en 869 uit dezelfde periode). Voor het artistieke kunstwerk is Joseph Ongenae verantwoordelijk. Hij kwam met kleine mozaïekachtig figuren in de westelijke wand (de oostelijke staat in de genoemde winkels). Ongenae werkte samen met Sterenberg het geheel uit. Voor de brugwanden liggen keien in een door Ongenae vastgesteld patroon. Bovendien liggen her en der (delen van) betonnen schijven, waarvan sommige segmenten genummerd zijn, waarbij het lijkt of het viaduct over de schijven heen is gebouwd. Die kunstwerken zijn al op de bouwtekeningen terug te vinden, als ook op een gouache van Otto Jaring, tekenaar bij de afdeling Bruggen van de genoemde Dienst. Van de betekenis of titel van deze kunst is vooralsnog niets bekend. In de brugwand zijn enkele uitsparingen en uitstulpingen gemaakt (afdrukken van halve bollen), waarvan niet bekend is of deze van de bruggenarchitect zijn of van de kunstenaar.

Het Wapen van Holendrecht, pars pro toto voor Hub Holendrecht is een artistiek kunstwerk in Amsterdam-Zuidoost. Het uit de jaren zeventig daterende Holendrechtplein kreeg in de beginjaren tien een opknapbeurt. Het winkelcentrum in het noordelijk deel werd uitgebreid, maar ook het zuidelijk deel werd aangepakt. Het stadsdeel Zuidoost en CBK Zuidoost gaven bij deze 'grote schoonmaak' opdracht aan kunstenaar Arno Coenen met een kunstwerk te komen, waardoor het plein een vriendelijker uitstraling zou krijgen. Hij ontwierp een 33 bij 37 meter metend kunstwerk, opgebouwd uit gekleurde straattegels, waarbij meer dan vijftien kleuren werden toegepast. Er werd gesproken dat de kunstenaar het plein weer op de kaart had gezet, omdat aan de noordzijde van het kunstwerk de coördinaten zijn vermeld. Coenen ontwierp het kunstwerk met de bewoners van de wijk Holendrecht, die er ook hun postcode (en eigennaam) 1106 in lieten verwerken. Er is ook een wapenschild te zien. De maak kostte vanwege de administratie meer dan twee jaar, terwijl de daadwerkelijke leg relatief korte tijd in beslag nam. Het kunstwerk bevat her en der ook bedriegertjes en werd 4 september 2013 "onthuld".

Het Monument Holendrecht is een kunstwerk in Amsterdam-Zuidoost. Het beeld is een creatie van Maria Glandorf uit 1984. De volledige omschrijving luidt Monument Holendrecht ter herdenking van het verzet en de bevrijding. Het geeft in twee bronzen mensachtige figuren op een betonnen sokkel de eeuwige strijd weer tussen mens en macht. Ze staan los van elkaar maar zijn toch met elkaar verbonden. Daar waar de ene figuur in beweging lijkt te zijn, staat de ander massief stil. Het beeld werd 21 april 1983 onthuld door Minny Luimstra-Albeda, wethouder van kunstzaken in aanwezigheid van een overlevende van concentratiekamp Auschwitz, een februaristaker en een dochter van Auschwitzoverlevenden. Vanaf 1981 werd er gesproken over een herdenkingsbeeld in Amsterdam-Zuidoost, waarop de gemeente Amsterdam 50.000 gulden vrijmaakte. Het resterende bedrag van 5.000 gulden werd door de bevolking bijeengebracht. Bij de onthulling was ook een aantal Chileense kinderen aanwezig, zij waren er ter nagedachtenis van de Staatsgreep in Chili in 1973. Het beeld staat direct ten noordwesten van de Holendrechtpleinbrug daar waar het Abcouderpad langs het Niftrikhof scheert.

Schoolreis is een artistiek kunstwerk in Amsterdam-Zuidoost. Kunstenaar Munir de Vries kreeg de opdracht een grijs en geel opslagplaatsje van sportartikelen van "De Holendrechtschool" op te fleuren met een muurschildering. De omgeving en gebouw van de school was weinig kleurrijk, voornamelijk grijs en blauw. De opdracht was een voortvloeisel van een wedstrijd (Hekketon, zie bijvoorbeeld brug 875) om bouwhekken een kleuriger aanzien te geven. De Vries ontwierp na overleg met een aantal leerlingen deze driedimensionale “ruimtebus” (het gebouwtje werd rondom beschilderd). De Vries omschreef het zelf als een autobus voor een schoolreisje. Van een aantal leerlingen werd gevraagd een omschrijving te geven van een persoon met wie ze die reis graag zouden ondernemen. Zo zijn er een olifant en een robot te zien. De Vries omschreef het zelf als een "schattige schildering". De bestuurder van de bus is ook te zien; hij bestaat uit kleine figuurtjes, waarmee de kunstenaar wilde vertellen dat “we het met z’n allen moeten doen”. De muurschildering op het gebouwtje gaat gepaard met een muurschildering met klimwand op een blinde muur van het schoolgebouw. Deze schildering heeft een meer astronomisch karakter. De buurt kent ook nog een op de grond liggende muurschildering van De Vries; het vormt de vloer van een “stangenpark”, een reeks duikelrekken.

Mare Nostrum is een artistiek kunstwerk in Amsterdam-Zuidoost. De creatie van Barten van Elden en Raymond Hirs dateert uit circa 1988 en bestaat uit een drietal roestvast stalen zigzag stroken die in een grasland liggen langs het Abcouderpad. De metalen stroken liggen in die groenstrook als werken ze zelf mee aan het open houden (vrij van bebouwing) van het grasland. Bij aanleg had het een nevenfunctie; het leidde de weg naar de artotheek. Het beeld is met Google Maps te zien. Het vertoont qua vorm verwantschap met het beeld Trap van de kunstenaars, hetgeen driedimensionaal is geplaatst.

Nieuwlandhof is een straat in Amsterdam-Zuidoost.

Brug 1307 is een artistiek kunstwerk in Amsterdam-Zuidoost. Het viaduct werd aangelegd in het kader van de bouw van Metrostation Holendrecht. In de omgeving van het station werden twee niveaus voor de verkeersstromen ingesteld. Op een dijklichaam liggen metro- en treinsporen, op maaiveldniveau liggen de voet- en fietspaden. De aangrenzende wijk Holendrecht-West kreeg woonerven met autoverkeer op maaiveldniveau. Het idee van gescheiden verkeersstromen (snel en langzaam verkeer) elders in Amsterdam-Zuidoost was hier (al) losgelaten. Om die woonwijk Opheusdenhof werd een soort rondweg gelegd voor het doorgaande verkeer, dat zo de woonerven niet op hoefde. Dit leidde tot een probleem bij het station. De zuidelijk toegang van het metrostation is bereikbaar door een voet/fietspad, dat die rondweg, Oudenrijnlaan, kruist. Een ontmoeting ter plekke was ongewenst. De Oudenrijnlaan werd daarom ter hoogte van die entree opgetild naar dijklichaamniveau om na die entree weer direct te dalen om aansluiting te vinden op de Holendrechtdreef enerzijds, de hoofdverkeersroute alhier en het Opheusdenhof. Het in 1975 ontworpen viaduct was afkomstig van de tekentafels van de Dienst der Publieke Werken, maar de specifieke architect is vooralsnog onbekend. Het viaduct is vermoedelijk rond 2004 vernieuwd. Het metrostation groeide in die jaren uit tot een spoorstation; er moesten aan beide zijden treinsporen bijgelegd worden op nieuwe viaducten Meibergpadspoorbrug; daarvoor was echter amper plaats. Het oorspronkelijke viaduct lag vrij; het nieuwe viaduct ligt bijna tegen het spoorviaduct aan, veel meer ruimte is er niet. De brug 1307 heeft een broertje/zusje: brug 1306; die ligt bij de noordelijke toegang tot het station.

De Meibergpadmetrobrug (brug 9115) is een bouwkundig kunstwerk in Amsterdam-Zuidoost. Het draagt samen met de Nieuwegeinmetrobrug en de Meibergdreefmetrobrug het deel van Station Amsterdam Holendrecht dat perrons heeft aan de Amsterdamse metro en genoemd spoorstation.

Tension pieces is een tweedelig artistiek kunstwerk in Amsterdam-Zuidoost. De kunstenaar Shlomo Koren ontwierp in 1977 voor de twee toegangen van Metrostation Holendrecht (in 2004-2008 omgebouwd tot Station Amsterdam Holendrecht) een tweeluik. Het ene bevindt zich tegen het talud tussen beide viaducten van de Nieuwegeinmetrobrug, de noordelijke toegang tot het station. Zes aan de bovenzijde bevestigde cortenstalen platen krullen van links naar rechts steeds verder van de geel en blauw betegelde wand. Het lijkt een aanloop of een vervolg op het andere. Dat bevindt zich aan het andere eind van het station in het talud tussen de twee viaducten van de Meibergpadmetrobrug. Hier zijn opnieuw zes cortenstalen platen bevestigd tegen de geel en blauw betegelde wanden. Echter hier zijn de platen zowel aan de boven- als onderzijde tegen de wand bevestigd. Omdat de platen van links naar rechts langer worden, bollen ze vanwege hun toenemende lengte en de druk op. Ze zijn hier “getemd” of aan de andere zijde juist losgelaten. Het is aan de kijker te beoordelen. Ook kan de kijker zelf een indruk maken of hij of zij ziet of de platen steeds verder vastgezet zijn of juist losgelaten worden en elk van de twee "beelden" afzonderlijk.

Station Amsterdam Holendrecht is een station van de Amsterdamse metro in het stadsdeel Amsterdam-Zuidoost en tevens een station aan de spoorlijn Amsterdam Centraal – Utrecht Centraal, die parallel loopt aan de metrolijn. Het station ligt tussen de wijk Holendrecht en het Academisch Medisch Centrum (AMC), waarmee het door middel van een wandelpromenade verbonden is. Bij station Holendrecht bevindt zich tevens een busstation voor zowel stads- als streekbussen. De naam Holendrecht verwijst naar de wijk Holendrecht, die haar naam weer ontleent aan het gelijknamige riviertje op de grens van de provincies Noord-Holland en Utrecht. Het is een station met poortjes. De trein en de metro hebben ieder hun eigen OV-chipkaartgebied.

De Meibergdreefmetrobrug (brug 9096) is een bouwkundig kunstwerk in Amsterdam-Zuidoost. Ze draagt samen met de Nieuwegeinmetrobrug en de Meibergpadmetrobrug het deel van Station Amsterdam Holendrecht dat perrons heeft aan de Amsterdamse metro en genoemd station. Ter plaatse van het viaductenstelsel reden jarenlang treinen op het traject Station Amsterdam Centraal en Station Utrecht Centraal op maaiveldniveau tussen de landerijen. Naast het spoor liep voorts een landweg. Wanneer eenmaal een besluit is genomen voor de aanleg van de Amsterdamse metro wijzigt de situatie compleet. Het spoor, dat ten westen van de weg loopt, wordt oostwaarts verplaatst waar het op een dijklichaam wordt geprojecteerd. Een aan te leggen kilometerslang dijklichaam dat het landschap doorsnijdt zal zowel het spoor als de Geinlijn gaan dragen; een gezamenlijk project van de Nederlandse Spoorwegen en het GVB Amsterdam. Een van de hoofdverkeersroutes in Amsterdam-Zuidoost (Holendrechtdreef) krijgt een aansluiting op de landweg. Om die toegang open te houden worden drie viaducten gebouwd. Het westelijke viaduct gaat het spoor en metro zuidwaarts dragen, het middelste draagt het metroperron en het oostelijke draagt het spoor en metro noordwaarts, de treinen reden daarbij aan de buitenzijde, de metro’s aan de binnenzijde. Door ze zo aan te leggen kon bij de bouw van het metrostation gebruik gemaakt worden van een centraal gelegen perron. De bouw begon rond 1970, het metrostation werd geopend op 14 oktober 1977. Metrostation en kunstwerken daaromheen werden als totaalproject ontworpen door Sier van Rhijn en Ben Spängberg van de Dienst der Publieke Werken, hier in overleg met de NS. Al tijdens de bouw van het complex kreeg de Holendrechtdreef een verlengstuk naar het westen (de landweg verdween helemaal). Dat verlengstuk kreeg in 1975 de naam Meibergdreef met als bekendste gebouw het Academisch Medisch Centrum. Amsterdam Zuidoost kreeg dermate veel inwoners dat een metrostation alleen niet meer voldeed. Rond 2004 werd begonnen met de bouw van Station Amsterdam Holendrecht met extra treinsporen. Voor de sneltreinen die er niet stoppen kwamen spoorbruggen aan de buitenzijde van het complex. Voor de stoptreinen werden aan de oorspronkelijke bruggen perrons gemonteerd die aparte brugpijlers kregen (zij zijn te herkennen aan de piramidevorm). Het viaduct kreeg pas in 2017 haar naam, een vernoeming naar de onderliggende dreef. De viaducten geven overigens geen toegang vanaf de dreef naar de perrons.

Holendrecht is een woonwijk (buurt) in Gaasperdam in het Amsterdamse stadsdeel Amsterdam-Zuidoost (in de Nederlandse provincie Noord-Holland). De wijk ontleent zijn naam aan het gelijknamige riviertje op de grens van de provincies Noord-Holland en Utrecht. De wijk grenst in het noorden aan de Gaasperdammerweg, in het zuiden aan de wijk Reigersbos, in het oosten aan de groenstrook langs de Gaasperplas en in het westen aan de Spoorlijn Amsterdam – Utrecht. Aan de andere kant van de spoorbaan ligt het Academisch Medisch Centrum. De wijk bestaat uit twee verschillende delen, Holendrecht-West en Holendrecht-Oost genaamd, die van elkaar worden gescheiden door de Meerkerkdreef. Het westelijke deel bestaat bijna geheel uit portiekflats met een hoogte van vier verdiepingen, gebouwd van 1976 tot eind jaren zeventig naar ontwerpen van de architecten Van Gool, Quist en Schippers. Dit deel van de wijk grenst aan de spoorlijn en de daarmee gebundelde metrosporen. Het oostelijke deel van Holendrecht bestaat bijna geheel uit eengezinswoningen, en dateert uit eind jaren zeventig, begin jaren tachtig. De straten zijn vernoemd naar plaatsen met de letters M, N, P en R in de provincie Gelderland en Utrecht. Het station Holendrecht ligt niet ver van het centrum van de wijk, het Holendrechtplein. Sinds 1977 is dit een station van de Amsterdamse metro. Vanaf 2008 wordt dit station ook aangedaan door sprinters van de Nederlandse Spoorwegen. De Holendrechtdreef verbindt dit station met het winkelcentrum aan het Holendrechtplein dat onder de dreef is gelegen, en loopt in het verlengde van de Meibergdreef naar de Meerkerkdreef. De sloop van de hoogbouwflats in de Bijlmermeer en de uitplaatsing van probleemgezinnen vandaar naar Holendrecht-West leidde vanaf 2004 tot een verpaupering van de wijk. Na een fase van ontkenning werd dit feit vanaf 2010 door de gemeente onder ogen gezien, en sindsdien wordt gewerkt aan een plan voor de rehabilitatie van de wijk.