Schoolreis (Munir de Vries)

Het Wapen van Holendrecht, pars pro toto voor Hub Holendrecht is een artistiek kunstwerk in Amsterdam-Zuidoost. Het uit de jaren zeventig daterende Holendrechtplein kreeg in de beginjaren tien een opknapbeurt. Het winkelcentrum in het noordelijk deel werd uitgebreid, maar ook het zuidelijk deel werd aangepakt. Het stadsdeel Zuidoost en CBK Zuidoost gaven bij deze 'grote schoonmaak' opdracht aan kunstenaar Arno Coenen met een kunstwerk te komen, waardoor het plein een vriendelijker uitstraling zou krijgen. Hij ontwierp een 33 bij 37 meter metend kunstwerk, opgebouwd uit gekleurde straattegels, waarbij meer dan vijftien kleuren werden toegepast. Er werd gesproken dat de kunstenaar het plein weer op de kaart had gezet, omdat aan de noordzijde van het kunstwerk de coördinaten zijn vermeld. Coenen ontwierp het kunstwerk met de bewoners van de wijk Holendrecht, die er ook hun postcode (en eigennaam) 1106 in lieten verwerken. Er is ook een wapenschild te zien. De maak kostte vanwege de administratie meer dan twee jaar, terwijl de daadwerkelijke leg relatief korte tijd in beslag nam. Het kunstwerk bevat her en der ook bedriegertjes en werd 4 september 2013 "onthuld".

Het Holendrechtplein is het centrale plein in de wijk Holendrecht in de Amsterdamse wijk Zuidoost.

De Holendrechtpleinbrug (brug 1305) is een artistiek en civieltechnisch kunstwerk in Amsterdam-Zuidoost. De brug, die uit 1976/1977 dateert, werd voor het verkeer geopend op 16 mei 1977 waarbij de route Huntumdreef-Holendrechtdreef de oude route over de Rijksstraatweg verving die op dat gedeelte verdween. De brug kreeg pas op 30 augustus 2018 zijn naam in een reeks benoemingen van bruggen in Amsterdam Zuidoost, waarbij de bruggen vaak werden vernoemd naar onderliggende of bovenliggende straten of topografische benamingen in de buurt van de brug. De Holendrechtpleinbrug maakt fysiek deel uit van Holendrechtplein, ligt in de Holendrechtdreef (de tekening vermeldt nog Holendrechtweg) in de buurt Holendrecht, alle vernoemd naar het riviertje de Holendrecht. Amsterdam kent ook een Holendrechtstraat, maar die ligt in de Rivierenbuurt, Amsterdam-Zuid. Het viaduct overspant het onderliggende Abcouderpad, waarbij het bijdraagt aan de gescheiden verkeersstromen in Zuidoost. De dreef ligt op een dijklichaam en is voor gemotoriseerd verkeer waarbij de bushaltes van bus 41 en 47 met trappen met het maaiveld zijn verbonden. Het pad is alleen toegankelijk voor langzaam verkeer (voetgangers, fietsers). Bijzonder aan het viaduct is dat er in de landhoofden winkels zijn geïntegreerd; het geheel is ontworpen door architect Dirk Sterenberg van de Dienst der Publieke Werken. Hij zou ongeveer 173 bruggen voor de stad ontwerpen, waarbij bij aan aantal abstracte kunst werd toegepast. Bij deze brug is dat terug te vinden in betonblokken die op de trapleuningen staan en van oorsprong dienden ter ondersteuning van luifels boven de trap. Een ander kunstzinnig ontwerp van hem is terug te vinden in de westelijke brugpijler (de oostelijke pijler staat in de winkels), waarin arcadevormen zijn te vinden. Van hem zijn tevens herkenbaar de kanteelachtige balustrades (zie bruggen 867, 868 en 869 uit dezelfde periode). Voor het artistieke kunstwerk is Joseph Ongenae verantwoordelijk. Hij kwam met kleine mozaïekachtig figuren in de westelijke wand (de oostelijke staat in de genoemde winkels). Ongenae werkte samen met Sterenberg het geheel uit. Voor de brugwanden liggen keien in een door Ongenae vastgesteld patroon. Bovendien liggen her en der (delen van) betonnen schijven, waarvan sommige segmenten genummerd zijn, waarbij het lijkt of het viaduct over de schijven heen is gebouwd. Die kunstwerken zijn al op de bouwtekeningen terug te vinden, als ook op een gouache van Otto Jaring, tekenaar bij de afdeling Bruggen van de genoemde Dienst. Van de betekenis of titel van deze kunst is vooralsnog niets bekend. In de brugwand zijn enkele uitsparingen en uitstulpingen gemaakt (afdrukken van halve bollen), waarvan niet bekend is of deze van de bruggenarchitect zijn of van de kunstenaar.

Het Monument Holendrecht is een kunstwerk in Amsterdam-Zuidoost. Het beeld is een creatie van Maria Glandorf uit 1984. De volledige omschrijving luidt Monument Holendrecht ter herdenking van het verzet en de bevrijding. Het geeft in twee bronzen mensachtige figuren op een betonnen sokkel de eeuwige strijd weer tussen mens en macht. Ze staan los van elkaar maar zijn toch met elkaar verbonden. Daar waar de ene figuur in beweging lijkt te zijn, staat de ander massief stil. Het beeld werd 21 april 1983 onthuld door Minny Luimstra-Albeda, wethouder van kunstzaken in aanwezigheid van een overlevende van concentratiekamp Auschwitz, een februaristaker en een dochter van Auschwitzoverlevenden. Vanaf 1981 werd er gesproken over een herdenkingsbeeld in Amsterdam-Zuidoost, waarop de gemeente Amsterdam 50.000 gulden vrijmaakte. Het resterende bedrag van 5.000 gulden werd door de bevolking bijeengebracht. Bij de onthulling was ook een aantal Chileense kinderen aanwezig, zij waren er ter nagedachtenis van de Staatsgreep in Chili in 1973. Het beeld staat direct ten noordwesten van de Holendrechtpleinbrug daar waar het Abcouderpad langs het Niftrikhof scheert.

Holendrecht is een woonwijk (buurt) in Gaasperdam in het Amsterdamse stadsdeel Amsterdam-Zuidoost (in de Nederlandse provincie Noord-Holland). De wijk ontleent zijn naam aan het gelijknamige riviertje op de grens van de provincies Noord-Holland en Utrecht. De wijk grenst in het noorden aan de Gaasperdammerweg, in het zuiden aan de wijk Reigersbos, in het oosten aan de groenstrook langs de Gaasperplas en in het westen aan de Spoorlijn Amsterdam – Utrecht. Aan de andere kant van de spoorbaan ligt het Academisch Medisch Centrum. De wijk bestaat uit twee verschillende delen, Holendrecht-West en Holendrecht-Oost genaamd, die van elkaar worden gescheiden door de Meerkerkdreef. Het westelijke deel bestaat bijna geheel uit portiekflats met een hoogte van vier verdiepingen, gebouwd van 1976 tot eind jaren zeventig naar ontwerpen van de architecten Van Gool, Quist en Schippers. Dit deel van de wijk grenst aan de spoorlijn en de daarmee gebundelde metrosporen. Het oostelijke deel van Holendrecht bestaat bijna geheel uit eengezinswoningen, en dateert uit eind jaren zeventig, begin jaren tachtig. De straten zijn vernoemd naar plaatsen met de letters M, N, P en R in de provincie Gelderland en Utrecht. Het station Holendrecht ligt niet ver van het centrum van de wijk, het Holendrechtplein. Sinds 1977 is dit een station van de Amsterdamse metro. Vanaf 2008 wordt dit station ook aangedaan door sprinters van de Nederlandse Spoorwegen. De Holendrechtdreef verbindt dit station met het winkelcentrum aan het Holendrechtplein dat onder de dreef is gelegen, en loopt in het verlengde van de Meibergdreef naar de Meerkerkdreef. De sloop van de hoogbouwflats in de Bijlmermeer en de uitplaatsing van probleemgezinnen vandaar naar Holendrecht-West leidde vanaf 2004 tot een verpaupering van de wijk. Na een fase van ontkenning werd dit feit vanaf 2010 door de gemeente onder ogen gezien, en sindsdien wordt gewerkt aan een plan voor de rehabilitatie van de wijk.

Mare Nostrum is een artistiek kunstwerk in Amsterdam-Zuidoost. De creatie van Barten van Elden en Raymond Hirs dateert uit circa 1988 en bestaat uit een drietal roestvast stalen zigzag stroken die in een grasland liggen langs het Abcouderpad. De metalen stroken liggen in die groenstrook als werken ze zelf mee aan het open houden (vrij van bebouwing) van het grasland. Bij aanleg had het een nevenfunctie; het leidde de weg naar de artotheek. Het beeld is met Google Maps te zien. Het vertoont qua vorm verwantschap met het beeld Trap van de kunstenaars, hetgeen driedimensionaal is geplaatst.

Brug 1307 is een artistiek kunstwerk in Amsterdam-Zuidoost. Het viaduct werd aangelegd in het kader van de bouw van Metrostation Holendrecht. In de omgeving van het station werden twee niveaus voor de verkeersstromen ingesteld. Op een dijklichaam liggen metro- en treinsporen, op maaiveldniveau liggen de voet- en fietspaden. De aangrenzende wijk Holendrecht-West kreeg woonerven met autoverkeer op maaiveldniveau. Het idee van gescheiden verkeersstromen (snel en langzaam verkeer) elders in Amsterdam-Zuidoost was hier (al) losgelaten. Om die woonwijk Opheusdenhof werd een soort rondweg gelegd voor het doorgaande verkeer, dat zo de woonerven niet op hoefde. Dit leidde tot een probleem bij het station. De zuidelijk toegang van het metrostation is bereikbaar door een voet/fietspad, dat die rondweg, Oudenrijnlaan, kruist. Een ontmoeting ter plekke was ongewenst. De Oudenrijnlaan werd daarom ter hoogte van die entree opgetild naar dijklichaamniveau om na die entree weer direct te dalen om aansluiting te vinden op de Holendrechtdreef enerzijds, de hoofdverkeersroute alhier en het Opheusdenhof. Het in 1975 ontworpen viaduct was afkomstig van de tekentafels van de Dienst der Publieke Werken, maar de specifieke architect is vooralsnog onbekend. Het viaduct is vermoedelijk rond 2004 vernieuwd. Het metrostation groeide in die jaren uit tot een spoorstation; er moesten aan beide zijden treinsporen bijgelegd worden op nieuwe viaducten Meibergpadspoorbrug; daarvoor was echter amper plaats. Het oorspronkelijke viaduct lag vrij; het nieuwe viaduct ligt bijna tegen het spoorviaduct aan, veel meer ruimte is er niet. De brug 1307 heeft een broertje/zusje: brug 1306; die ligt bij de noordelijke toegang tot het station.

Nieuwlandhof is een straat in Amsterdam-Zuidoost.

De Meibergpadmetrobrug (brug 9115) is een bouwkundig kunstwerk in Amsterdam-Zuidoost. Het draagt samen met de Nieuwegeinmetrobrug en de Meibergdreefmetrobrug het deel van Station Amsterdam Holendrecht dat perrons heeft aan de Amsterdamse metro en genoemd spoorstation.

Tension pieces is een tweedelig artistiek kunstwerk in Amsterdam-Zuidoost. De kunstenaar Shlomo Koren ontwierp in 1977 voor de twee toegangen van Metrostation Holendrecht (in 2004-2008 omgebouwd tot Station Amsterdam Holendrecht) een tweeluik. Het ene bevindt zich tegen het talud tussen beide viaducten van de Nieuwegeinmetrobrug, de noordelijke toegang tot het station. Zes aan de bovenzijde bevestigde cortenstalen platen krullen van links naar rechts steeds verder van de geel en blauw betegelde wand. Het lijkt een aanloop of een vervolg op het andere. Dat bevindt zich aan het andere eind van het station in het talud tussen de twee viaducten van de Meibergpadmetrobrug. Hier zijn opnieuw zes cortenstalen platen bevestigd tegen de geel en blauw betegelde wanden. Echter hier zijn de platen zowel aan de boven- als onderzijde tegen de wand bevestigd. Omdat de platen van links naar rechts langer worden, bollen ze vanwege hun toenemende lengte en de druk op. Ze zijn hier “getemd” of aan de andere zijde juist losgelaten. Het is aan de kijker te beoordelen. Ook kan de kijker zelf een indruk maken of hij of zij ziet of de platen steeds verder vastgezet zijn of juist losgelaten worden en elk van de twee "beelden" afzonderlijk.

De Randwijkmetrobrug (brug 1620) is een bouwkundig kunstwerk in Amsterdam-Zuidoost. Het bouwwerk bestaande uit een dubbelsporig metroviaduct werd in de periode 1978-1982 aangelegd voor de Amsterdamse Metrolijn 54, toen nog als onderdeel van de Oostlijn Geinlijn geheten. Sinds 1997 rijdt de metrolijn 50 ook over het viaduct. Het ontwerp was afkomstig van Sier van Rhijn en Ben Spängberg van de Dienst de Publieke Werken, die alle kunstwerken etc. voor die lijn verzorgden. Van Rhijn en Spängberg gaven voor die lijn een totaalconcept af, kunstwerken en stations lijken uiterlijk dan ook sprekend op elkaar. De architecten wonnen er de betonprijs mee. Kenmerkend zijn de balustrades bestaande uit schildachtige elementen. De naam van het viaduct kwam pas weer veel later. Vanaf 2016 is de gemeente Amsterdam bezig kunstwerken een naam te geven om opgenomen te worden in de Basisadministratie Adressen en Gebouwen, zodat ze eenvoudiger terug te vinden zijn; een brugnummer is daarvoor niet voldoende. Op 21 november 2017 besloot de gemeenteraad de meeste kunstwerken in de metrolijnen te vernoemen, meestal naar de onderliggende weg, maar Amsterdam wees een ander viaduct aan als Abcouderpadmetrobrug. Naamgever van de brug 1620 werd het iets noordelijker gelegen Randwijkhof, op zich vernoemd naar het Gelderse dorp Randwijk.

Het Reyghersbosch was een middeleeuws moeras en bosgebied dat lag ten noorden van de Hollandse Kade op de grens van de provincie Noord-Holland en Utrecht en ten oosten van Ouderkerk aan de Amstel ongeveer op de plek waar tegenwoordig de wijk Reigersbos in Amsterdam-Zuidoost ligt dicht bij Abcoude. Het hele gebied ten zuiden van het Bijlmermeer en ten noorden van de Hollandse Kade stond bekend als "Bindelmerebroec" of "Bindelmerebosch" maar werd later de Bijlmerbroek genoemd.