Grafmonument van Thérèse Schwartze

Het grafmonument van Jan Willem Pieneman op begraafplaats De Nieuwe Ooster in de Nederlandse stad Amsterdam is een rijksmonument.

Het grafmonument van Everhardus Johannes Potgieter op begraafplaats De Nieuwe Ooster in de Nederlandse stad Amsterdam is een rijksmonument.

Grafmonument van Johannes van Bree is een monument ter herinnering aan musicus Johannes van Bree. Van Bree werd in februari 1857 begraven op de begraafplaats De Liefde in Amsterdam-West. Van Bree was aan het eind van zijn leven arm, zodat hij in een huurgraf werd gelegd. Tijdens zijn laatste dagen was er een benefietconcert gepland om hem financieel te ondersteunen, maar hij overleed voordat tot uitvoering kon worden overgegaan. Giften zorgden er vervolgens voor dat hij in april van datzelfde jaar een familiegraf kreeg toebedeeld; hij werd overgeplaatst. Na de begrafenis werd de wens uitgesproken tot plaatsing van een monument. De financiering werd verzorgd door Maatschappij tot Bevordering der Toonkunst en Zelus pro domo Dei. In november 1957 was de legsteen voltooid en kon ze bezichtigd worden. De steen werd ontworpen en vervaardigd door A. Anchelon (beeld- en steenhouwer) aan het Weesperplein. Er was in de vorm van een harp een verwijzing naar de muziek en op de steen was een tekst uit Psalm 84 leesbaar Hoe lieflijk zijn uwe woningen. In de jaren vijftig van de 20e raakte begraafplaats De Liefde buiten gebruik en vervallen Bij de ontruiming sneuvelden al veel graven omdat ze niet meer werden bijgehouden. Het graf van Van Bree werd dat bespaard; maar er moest wel gezocht worden naar een nieuwe katholieke rustplaats gezocht. De maatschappij Caecilia zou de verhuizing voor haar rekening nemen, maar herbegraven leek (opnieuw) op een financieel debacle af te gaan. De gemeente Amsterdam stelde vervolgens een terreintje vrij op De Nieuwe Ooster waar hij met zijn vrouw vanaf juni 1957 kwam te liggen in een veld met andere bekende Amsterdammers. Op 7 juni 1958 werd vervolgens een monument onthuld, bekostigd door diezelfde gemeente. De ontwerper van dit beeld was Atze Haytsma (1929). Tijdens de onthulling speelden leden van het Concertgebouworkest onder leiding van Eduard van Beinum het vooruitstrevende Allegro voor vier strijkkwartetten van Van Bree. Ook werd het Kyrie uit diens Mis in As ten gehore gebracht. Eduard Reeser hield een toespraak. Het beeld bestaat een sokkel met daarop een figuur van grijsblauw steen in opgaande lijn. De ondergrond bestaat uit een schotel, weergave van menselijke activiteit overgaand is de opgaande lijnen die aan orgelpijpen zouden doen denken. Onder op het beeld is de paraaf van de kunstenaar leesbaar A.H.

De rode beuk was de benaming voor een monumentale beuk op de Nederlandse begraafplaats De Nieuwe Ooster in Amsterdam-Oost (vak 20). Hij werd geplant in 1892 en deels gekapt op 22 februari 2024. De zeven meter hoge stam bleef vooralsnog behouden. De boom was bij bezoekers van de begraafplaats zeer geliefd en vooraf aan de kap werd ter ere van de boom een herdenkingsdienst gehouden, waarbij 170 mensen aanwezig waren en een voor de beuk gecomponeerde muzikale ode werd uitgevoerd. De 24 meter hoge boom was in wezen een bruine beuk (Fagus sylvatica Atropunicea), maar rode beuk genoemd, die geplaatst werd tijdens de aanleg van de begraafplaats naar ontwerp van tuinarchitect Leonard Springer. De rode beuk, een van de zes zogenaamde Springerbomen, stond hier sinds 1892, terwijl de officiële opening van de begraafplaats “pas” in 1894 plaatsvond. De boom overleefde alle stormen, alsook de houtroof tijdens de Duitse bezetting in de Tweede Wereldoorlog. In 1967 bereikte de boom de status van monumentale boom (ouder dan 75 jaar), uitgaande van de datum van plaatsing; geschat wordt echter dat de boom toen al tien of twintig jaar oud was. In de nazomer van 2019 werd duidelijk dat de boom was aangetast door de reuzenzwam. Deze tastte de boom aan, beginnend onder de grond bij een of meer beschadigde wortels. Men zag langere tijd niets aan de boom, maar in genoemd jaar was de aantasting ook boven de grond zichtbaar. De begraafplaats deed er van alles aan om het leven in de boom zolang mogelijk in stand te houden. Een optie om de boom te redden bleek te rigoureus; het zou via een hoogwerker moeten gebeuren (uitgraven, grond afvoeren, nieuwe grond aanvoeren, zwam verwijderen, wortels schoonmaken en de boom terugplaatsen) waarbij de kans groot was dat graven beschadigd zouden raken. De begraafplaats bedacht in 2019 een andere actie. Voorbijgangers werden opgeroepen de boom daar waar mogelijk te ondersteunen middels het sturen van een e-mail naar een voor de boom aangemaakt e-mailadres. Tot de kap ontving de beuk 167 e-mails. De boom kreeg net als noemenswaardige graven ook een eigen infobord met QR-code. De beuk was sinds 18 maart 1994 als monumentale boom geregistreerd onder nummer 1688452 in het Landelijk Register van Monumentale Bomen van de Bomenstichting. Bij de onderhoudsdienst van de gemeente Amsterdam stond hij bekend als boomnummer 604386.

Brug 168 is een vaste brug in Amsterdam-Oost. De brug over een duiker ligt in de Kruislaan over de af/aanvoer van de ringsloot rondom de De Nieuwe Ooster. De Kruislaan loopt vervolgens, om een “botsing” met de Gooiseweg te voorkomen, mee met de ringloot in de noordwesthoek van die begraafplaats om dan over te gaan in de Rozenburglaan richting Duivendrecht, Diemen. De brug heeft de vorm van een duiker, maar deze duiker ligt toch relatief hoog boven het wateroppervlak. De Kruislaan (Cruysweg, Kruis Wech) is een van de oudste wegen in de Watergraafsmeer. Op de eerste kaarten van een drooggelegde Watergraafsmeer is een rechthoekige ringsloot (De Groote Tocht Sloot en De Dwars Tocht Sloot) te zien, die de Kruislaan tweemaal kruist. Aldaar is al een doorgaande weg over het water te zien. Op de plattegrond van 1770 wordt zelfs "brug" vermeld. Ook tekende Leonard Springer in 1891 een brug in op zijn ontwerptekening van De Nieuwe Ooster, die aangelegd werd in het zuidwestelijke kwadrant van de ringsloot. In 1921 werd de gemeente Watergraafsmeer opgeslokt door Amsterdam. De grote wijzigingen alhier vonden plaats in het midden van de 20e eeuw met de aanleg van de Gooiseweg. Rond 1957 werd de omgeving geheel nieuw ingericht en kwam er vermoedelijk ook een nieuwe brug. De Kruislaan hier werd toen één grote zandbak. In de 21e eeuw is de duiker zelf van beton, de landhoofden geven ook beton te zien, met als afwisseling horizontale stroken baksteen. Op de brug staan open metalen balustrades met een reling ter bescherming van doorvallen. .

Brug 2183 is een bouwkundig kunstwerk in Amsterdam-Oost. Deze brug werd gebouwd naar aanleiding van het creëren van een nieuwe personeelsingang van begraafplaats De Nieuwe Ooster. De klassieke hoofdingang aan de Kruislaan bleef functioneren voor begrafenissen en crematies etc., de administratie verhuisde naar de westzijde van de begraafplaats met adres Rozenburglaan 5-7. Vanaf 2012 werd deze ingang ook gebruikt voor toegang tot de Islamitisch gebeds- en bewassingruimte De Nieuwe Ooster. Brug 2183 werd omstreeks 2003 gebouwd en is ontworpen door de Firma Oranjewoud. Zij had eerst een rood uiterlijk, maar kreeg later een grijs uiterlijk.

Het Kantoor en rouwcentrum De Nieuwe Ooster is een gebouw in Amsterdam-Oost. Het gebouw werd neergezet in de periode 2010-2012 toen het westelijke deel van begraafplaats De Nieuwe Ooster opnieuw werd ingericht naar inzichten van Karres en Brands Landschapsarchitecten. Er kwam een nieuwe ingang aan de Rozenburglaan 5. Aan Bierman Henket Architecten (Janneke Bierman, Yvonne Segers en Armand Bos) werd gevraagd een nieuw kantoor annex rouwcentrum te ontwerpen. Zij ontwierpen een soort dijkwoning, niet in een dijk maar in een talud. Van de zijde van de Rozenburglaan en de verderop gelegen Gooiseweg ziet men een gebouw met twee bouwlagen. Vanaf het bijbehorend verhoogde parkeerterrein dat op de begraafplaats ligt, lijkt het maar een bouwlaag te hebben. In het gebouw werden ondergebracht een kantoor, ruimten voor onderhoudsdiensten (straatzijde) en vier rouwkamers met bijbehorende ruimten (kant van begraafplaats). Het heeft een specifiek uiterlijk; kijkt men in de lengterichting dan vallen de houten kolommen op, kijkt men in de breedterichting dan is een glaswand te zien. Het gebouw werd klimaatneutraal gebouwd conform richtlinnen van "Industrieel flexibel en demontabel" bouwen (IFD). Het werd grotendeels uit prefabelementen opgetrokken. De plint van het gebouw ligt vanaf de begraafplaats net boven maaiveldniveau; het geeft het gebouw een licht karakter. Dit wordt versterkt door het uitkragende dak, dat in een lichte kleur is uitgevoerd. Ten zuidoosten van het kantoor staat het Islamitisch uitvaartcentrum De Nieuwe Ooster dat ongeveer tegelijkertijd werd gebouwd. Beide gebouwen dongen in 2013 mee met de Amsterdamse Architectuur Prijs (AAP). Het Amsterdam University College ging er met die prijs vandoor. Bierman Henket Architecten zijn trouwens vaker betrokken bij gebouwen op dit terrein. Zo is het crematorium dat achter de Aula De Nieuwe Ooster is gebouwd van hun hand.

De Gooiseweg is een deel van de Amsterdamse stadsroute s112 en loopt van het Prins Bernhardplein nabij het Amstelstation naar Gaasperdam. De weg is uitgevoerd als autoweg met ongelijkvloerse kruisingen, maar op het eerste gedeelte ligt aan beide kanten ook een fietspad. Het noordelijke deel tussen het Prins Bernhardplein en de Hartveldsebrug op de grens met Diemen (thans kruising met de ringweg A10) is op 2 mei 1960 ongelijkvloers in gebruik genomen. Hier eindigde de weg en het doorgaande verkeer richting het Gooi kon over de Hartveldseweg zijn weg vervolgen. Het eerste gedeelte van het tracé door de Bijlmermeer is in 1971 in gebruik genomen en lag geheel los van het noordelijke deel. Er was rekening is gehouden met een verdubbeling. Daar waar de Gooiseweg de Daalwijkdreef kruist is dat goed te zien aan de ongebruikte brughoofden aan de oostzijde. Oorspronkelijk was ook bij de kruising met de Bijlmerdreef ruimte voor verdubbeling maar bij het omlaag brengen van deze dreef eind jaren 1990 is deze ruimte verdwenen en zijn er smalle opritten gekomen. Ook langs het Bijlmerpark en bij de Karspeldreef was de ruimtereservering nog lange tijd aanwezig tot de laatste vernieuwing van het Bijlmerpark. Op 30 maart 1982 kwam het gedeelte tussen de Karspeldreef en de Gaasperdammerweg in gebruik en werd de verbinding met de Langbroekdreef aangelegd voor een beter doorstroming naar de wijken Nellestein en Gein. Na de ingebruikname van de Gaasperdammertunnel kwamen de afslagen naar de A9 in beide richtingen te vervallen komt de weg alleen uit op de Langbroekdreef. Oorspronkelijk had de Gooiseweg door moeten lopen richting het Gooi, 'Gooistad' (AUP 1950-1960). De Gooiseweg houdt nu op voorbij de A9, de Gaasperdammerweg en loopt over in de Langbroekdreef. Langs de Langbroekdreef en de Valburgdreef is de reservering voor het verlengen van de Gooiseweg nog te zien in het zandlichaam dat daar ligt. Ten zuiden van het waterzuiveringsbedrijf bij Gaasperplas had de weg dan door moeten lopen richting Weesp en verder. Doordat de verlenging niet doorging was er tot begin jaren negentig geen doorgaande wegverbinding tussen de Langbroekdreef en de Wageningendreef. De buslijnen van het GVB moesten dan ook tot 1988 heen en weer rijden via de Schoonhovendreef. In 1988 kwam een tijdelijke busbaan in gebruik over het Veenendaalplein langs het dijklichaam wat veel onnodige kilometers bespaarden. Begin jaren 1990 kwam op een deel van het tracé van de Gooiseweg de Valburgdreef in gebruik en was de busbaan niet meer noodzakelijk. In 1989 ging het gedeelte tussen de Duivendrechtsebrug en Diemen op in de A10 waarbij op dit gedeelte de naam Gooiseweg verdween.

Het Buchenwaldmonument is een monument geplaatst op begraafplaats De Nieuwe Ooster. Het monument, in de vorm van een grafsteen, werd op 26 oktober 1955 onthuld. Er werd toen een week eerder een urn begraven waarin as van slachtoffers en aarde opgeslagen werden uit Buchenwald, Putten (Razzia van Putten), Lidice (slachting), Dachau, Warschau, Auschwitz en Oradour-sur-Glane (Bloedbad van Oradour-sur-Glane). Mensen hadden de as en aarde verzameld en naar Buchenwald meegebracht ter viering van de tiende verjaardag van de bevrijding van dat kamp. Vervolgens werd alles verzameld in een urn die meegenomen werd naar Amsterdam. Aan de onthulling ging een stille tocht vooraf die begon op het Jonas Daniël Meijerplein. De Zeeuwse kunstenaar Herman Schutte (1908-1964 en overlever van Kamp Vught) ontwierp een beeld bestaande uit twee handen die uit het graf omhoogsteken en een stenen urn vasthouden. Op de legsteen zijn teksten te lezen:Aarde uit alle martelplaatsen van Europa ten tijde van de nazi-overheersing werd bijeengebracht te Buchenwald en hier in een urn begravenMensen weest waakzaam (J. Fuçik) Jaarlijks werden er op 11 april herdenkingsdiensten gehouden; de laatste vond plaats in 2018. Er waren toen nog maar weinig belangstellenden. De dienst er opgenomen in de algemene herdenkingsdienst op 4 mei, al kon men privé de herdenking op 11 april voortzetten.

Sluis is een driedelig kunstwerk van Lon Pennock, staande in Amsterdam-Oost. De beeldengroep staat op de plaats waar de Kruislaan in een bocht overgaat in de Rozenburglaan en waar een fietspad onder de Gooiseweg voert. Aan de oostzijde van de groep is brug 168 te vinden, aan de westzijde Kruislaanbrug (brug 458), waarover de Gooiseweg loopt. De groep bestaat uit drie metalen kolommen van verschillende hoogte, breedte en diepte van cortenstaal. De kunstenaar hield zich op de vlakte van wat het beeld weergeeft/de beelden weergeven, zelfs de titel is niet bij het beeld terug te vinden.

Het grafmonument van Albert Hahn op begraafplaats De Nieuwe Ooster in de Nederlandse stad Amsterdam is een rijksmonument.

De Kruislaanbrug (brug 458) is een kunstwerk in Amsterdam-Oost. Alhoewel genummerd als brug, is het een viaduct of tunnel afhankelijk van het gezichtspunt. Het bouwwerk overspant de Kruislaan en is gelegen in de Gooiseweg. De Gooiseweg deelt de Kruislaan in tweeën, aan beide kanten is de Kruislaan geschikt voor al het verkeer, maar ter plaatse van het viaduct is ze alleen toegankelijk voor langzaam verkeer. De wens voor een weg tussen Amsterdam en Het Gooi dateert al vanaf de jaren dertig van de 20e eeuw, een definitief besluit volgde 30 maart 1938. Door de Tweede Wereldoorlog werd alles op de lange baan geschoven. Pas in de jaren vijftig werd er vervolgactie ondernomen. Daartoe moest het originele ontwerp in verband met het toename van autogebruik geheel op de schop. In 1956/1957 werd een begin gemaakt met de aanleg van een dijklichaam, die deze (toekomstige) snelweg moest dragen. In april 1957 was er tot aan de Hugo de Vrieslaan al zoveel zand geplaatst dat het mogelijk was daar aan Hugo de Vriesbrug te kunnen beginnen. Echter het Rijk had een bestedingsstop afgekondigd, zodat nog wel zand kon worden bijgestort, maar van bouwwerkzaamheden kon geen sprake zijn. De gemeente Amsterdam kreeg de financiering door die bestedingsstop niet rond. Een totaalpakket van circa 40 miljoen voor bouwwerken was te veel van het goede. In september 1958 vond de Dienst der Publieke Werken wel de mogelijkheid om voor een bedrag van 10 miljoen gulden aan een elftal bruggen te kunnen bouwen/herstellen waarvan vier in de Gooiseweg (Kamerlingh Onnesbrug, Hugo de Vriesbrug, brug 460 en Kruislaanbrug), maar ook het enorme viaduct (toen grootste brug van de stad) brug 705. De kosten waren inmiddels wel opgelopen tot 350.000 gulden. De breedte van de tunnel zou 6,50 meter bedragen. In december 1959 was het bouwwerk grotendeels voltooid zodat geschat werd dat in de zomer van 1960 het traject Gooiseweg geopend kon worden. Op 2 mei 1960 werd de noordelijk rijbaan van die weg opengesteld voor verkeer (zij diende een aantal maanden als tweerichtingenweg). Er lag een drie kilometer lange nieuwe weg tussen het Prins Bernhardplein (toen nog Mr. Treubplein) en de Harteveldsebrug. De opening werd verricht door wethouder Publieke Werken Goos van 't Tull. Het ontwerp zou zijn van de Amsterdamse Publieke Werken, de specifieke ontwerper is vooralsnog onbekend. De ontwerper liet een voor de tunnel strak rechthoekig model bouwen. De “landhoofden” zijn echter glooiend en betegeld uitgevoerd. De weg maakte een onderdeel uit van een geplande doorgaande route (de Ringweg Amsterdam was er nog niet) tussen Het Gooi en Noord-Holland boven het IJ via de dan nog te bouwen IJtunnel. De opening van de gehele Gooiseweg leverde de jaren daarop direct verkeersproblemen op. Door werkzaamheden aan de Wibautstraat en Weesperstraat moest bijna alle verkeer naar en van de Gooiseweg over de Berlagebrug, die daarop niet berekend was. Het kunstwerk ging vanaf de opening naamloos door het leven. Op 8 december 2017 publiceerde de gemeente Amsterdam een lijst met vernoemingen van bouwwerken voor opname in de Basisregistraties Adressen en Gebouwen. Het ging toen om objecten in en over snelwegen in en om Amsterdam. De brug werd toen direct vernoemd naar de weg die ze overspant de Kruislaan en die werd zo genoemd omdat zij de Watergraafsmeer doorkruiste en dwars stond op de belangrijkste weg (toen en nu), de Middenweg.