Brug 218

Het Oudezijds Heerenlogement, was een chique herberg voor voorname gasten aan de Grimburgwal te Amsterdam, gebouwd in 1647. Het gebouw werd in 1874 afgebroken om plaats te maken voor nieuwe bebouwing van het Binnengasthuis.

Het Huis aan de Drie Grachten, ook wel Huis op de Drie Grachten genoemd, is een 17e-eeuws grachtenpand in Amsterdam. Het is een dubbel huis in Hollandse renaissance-stijl, met aan elke gracht een trapgevel. Het pand heeft de status van rijksmonument. Het huis dankt zijn naam aan het feit dat het aan drie kanten is omgeven door grachten: de Grimburgwal aan de zuidkant, Oudezijds Voorburgwal aan de westkant en Oudezijds Achterburgwal aan de oostkant. Het adres is Oudezijds Voorburgwal 249.

Brug 219 was een vaste brug in Amsterdam-Centrum. Zij lag over de Grimburgwal in de buurt van de Oudezijds Voorburgwal. De brug werd destijds omschreven als 'steenen wulfbrug' (stenen welfbrug) met één boog. De brug werd vanaf het najaar van 1874 gesloopt om plaats te maken voor nieuwbouw voor het Sint-Pietergasthuis/Binnengasthuis. In de aanbesteding werden de volgende werkzaamheden samen vervat: sloop van steenen wulfbrug brug 219 sloop van het Oudezijds Heerenlogement (stadshotel voor rijke gasten en veilinghuis) sloop van twee pakhuizen (Wapen van Amsterdam, Sint Pieter) bouw van een gesticht tot verpleging van 60 vrouwenzieken voor het Binnengasthuis bouw van een gebouw voor anatomie ten behoeve van het ziekenhuis bouw van wachtkamers nabij de apotheek het maken van een kademuur (kaaimuur) ter plaatse. Alle werkzaamheden vonden plaats onder toezicht van stadsarchitect Bastiaan de Greef. Met de bouw van het Administratiegebouw Binnengasthuis in 1913 kwam er ook weer een brug, maar niet onder dit nummer. Deze "tijdelijke vaste houten brug" werd tijdens of vlak voor de aanvang van de bouw van dit complex gelegd. Dat "tijdelijke" duurde lang, want pas in 1940 verdween deze brug pas weer. Al die tijd was ze de toegang (met hek) vanaf de noordelijke kade tot het ziekenhuiscomplex op de zuidelijke kade van de Grimburgwal.

De Sleutelbrug is een vaste brug in Amsterdam-Centrum. De welfbrug met drie doorvaarten is gelegen in de zuidelijke kade van de Grimburgwal en overspant de Oudezijds Voorburgwal. Vanaf de brug heeft men vol zicht op de gebouwen van het voormalige Binnengasthuis. De brug wordt omringd door gemeentelijke en rijksmonumenten. De grote blikvanger daaronder is het uit 1610 stammende Huis aan de Drie Grachten (de derde gracht is Oudezijds Achterburgwal). De brug zelf is vanaf 1995 een gemeentelijk monument. Naamgever van de brug is de Brouwerij De Sleutel, die in de 16e eeuw gevestigd was op het terrein van het Binnengasthuis en het Oudezijds Herenlogement. Er ligt hier al eeuwen een brug. Op de vroegst bekende plattegrond van Amsterdam van Cornelis Anthonisz. uit 1538 is al een brug ingetekend. De brouwerij was er toen nog niet, er lagen hier stadstimmertuinen. De brug wordt op de tekening van Claes Jansz. Visscher nog gedragen door houten jukken, maar een halve eeuw later op het schilderij van Gerrit Berckheyde is er al een stenen brug te zien. De brug is daarna nog wel verlaagd om het vervoer over de brug makkelijker te maken, maar sinds circa 1860 is er eigenlijk niets meer veranderd, zo valt uit een foto van Pieter Oosterhuis te zien. Een groot gedeelte van de brug werd nog wel in 1955/1956 vernieuwd, waaronder de middenboog en het wegdek (met sindsdien gewapend beton) daarover. De brug wordt gedragen door een houten paalfundering met stalen buispalen. Die renovatie maakte deel uit van het vernieuwen van de kadewand van dit deel van de Grimburgwal tot voorbij de brug 218. De brug ligt als een parallellogram over het water. De brug kreeg in 1995 de status van gemeentelijk monument en wordt omringd door gemeentelijke en rijksmonumenten. In die laatste categorie is het Huis aan de Drie Grachten het bekendst.

Het Binnengasthuis (BG) is een voormalig ziekenhuis in het centrum van Amsterdam. Nadat het ziekenhuis in 1981 opging in het Academisch Medisch Centrum (AMC), werd het BG-terrein een van de hoofdlocaties van de Universiteit van Amsterdam, die zo'n 60% van het complex in gebruik heeft. Het BG-terrein beslaat het gebied tussen de Oudemanhuispoort, Grimburgwal, Oude Turfmarkt, Nieuwe Doelenstraat en Kloveniersburgwal. Een groot deel van het complex is aangewezen als rijksmonument. Het complex bestaat deels uit gebouwen uit de periode 1870-1913 en deels uit nieuwbouw. De gebouwen uit de periode 1870-1913 zijn aangewezen als rijksmonumenten. Een deel van de vroegere buitenruimte is overdekt. In het aldus gevormde atrium is een studentenmensa gevestigd, die ook Atrium heet. Sinds 2019 is het Binnengasthuisterrein onderdeel van het Universiteitskwartier dat naast het Binnengasthuis-terrein ook de bebouwing ten noorden van de Oudemanhuispoort tot aan de Nieuwe Hoogstraat omvat. Plannen voor verbouwing t.b.v. de Faculteit der Geesteswetenschappen hebben naast het Binnengasthuis ook betrekking op gebouwen van het Oudemanhuispoort-complex en bebouwing ten oosten van de Nieuwe Doelenstraat.

Drie bomen, zes lenzen (The lens trees, Lensbomen) is een kunstwerk in Amsterdam-Centrum. De bomen met daarin lenzen is een creatie van Thom Puckey; het was zijn eerste opdracht van de gemeente Amsterdam. Het zeven meter hoge beeld bestaat uit bronzen takken die zes lenzen in stalen frames met een diameter van 120 cm als vrucht dragen. De kunstenaar liet zich inspireren door de onderzoeken die plaatsvinden in de vele gebouwen van de Universiteit van Amsterdam die hier in de buurt staan. Het gevaarte staat op een binnenplein van de Binnengasthuisstraat, ook al een verwijzing naar het voormalige en deels afgebroken universiteitsziekenhuis Binnengasthuis. De lenzen weerspiegelen (indien niet aangeslagen) de kijker in een omgekeerd vergrootglas, zodat hij zichzelf kan onderzoeken. Tevens kan de kijker ook de omgeving verkennen, maar dan ook ondersteboven. De kunstenaar liet zich daarbij inspireren door werken van Johannes Vermeer, waarvan hij liefhebber is. Vermeer zou daarbij op zijn beurt gebruik gemaakt hebben van de camera-obscuratechniek (vermoedelijk niet het object, maar wel de uitwerking daarvan), hetgeen Puckey terugbracht in de lenzen. Een andere inspiratiebron was Les trois danseuses van Pablo Picasso. Puckey werkte ten tijde van het ontstaan van het beeld (ca. 1989) aan de Rijksakademie van beeldende kunsten in Amsterdam.

De Agnietenkapel is een middeleeuwse kapel aan Oudezijds Voorburgwal 231 in Amsterdam en bakermat van de Universiteit van Amsterdam. Het gebouw is nu in gebruik voor academische plechtigheden van de Universiteit van Amsterdam zoals promoties en afscheidscolleges. Ook worden er congressen, symposia en lezingen gehouden.

Het Amsterdamse Athenaeum Illustre was een illustere school gevestigd in de Agnietenkapel aan de Oudezijds Voorburgwal. Twee internationaal bekende humanistische geleerden, Gerardus Vossius en Caspar Barlaeus, hielden hier op respectievelijk 8 en 9 januari 1632 hun inaugurele redes. De achtste januari werd later als dies natalis van het Athenaeum gevierd en is nu nog steeds de dies natalis van de Universiteit van Amsterdam. Na de opening van het Athenaeum Illustre in 1632 werd de "bibliotheek van kerk en stad" overgebracht van de Nieuwe Kerk naar de nieuwe instelling. Dat bleek al snel een goede beslissing, want in 1645 ging de inboedel van de kerk bij een brand verloren. De bibliotheek vormt thans de basis van de Bijzondere Collecties van de Universiteit van Amsterdam. Het Athenaeum Illustre was de voorloper van de Universiteit van Amsterdam. Evenmin als andere illustere scholen, had het Amsterdamse Athenaeum het recht academische graden te verlenen. De wettelijke erkenning als instelling voor hoger onderwijs kreeg het Athenaeum Illustre in 1815. Het promotierecht (recht op het verlenen van de doctorsgraad) werd op 1 oktober 1877 toegekend toen het Athenaeum werd ingerigt tot eene Universiteit, genaamd de "Universiteit van Amsterdam" (tot ver in de jaren 1970 in de volksmond "de GU" genoemd). Hoogleraren aan de universiteit werden benoemd door het stadsbestuur, uit hoofde van zijn functie was de burgemeester voorzitter van het universiteitsbestuur. Dit bleef zo tot 1961, toen werd de financiële verantwoordelijkheid overgenomen door de nationale overheid. Het onderwijs dat gegeven werd op het Athenaeum Illustre was aanvankelijk humanistisch van aard, hoewel reeds twee jaar na de stichting, in 1634, Martinus Hortensius tot hoogleraar in de wiskunde werd benoemd. Nadat deze in 1639 gestorven was, werd hij in 1653 opgevolgd door Alexander de Bie, die tot zijn dood in 1690 aan de school verbonden bleef. De burgemeesters van Amsterdam waren nauwelijks geïnteresseerd in nieuwe wetenschappelijke ontwikkelingen, tenzij deze directe toepassing hadden, zoals in het geval van navigatie op zee. Het Amsterdamse stadsbestuur was liberaal ten opzichte van religie, maar zeker niet wetenschappelijk progressief. In latere jaren werd het onderwijsaanbod uitgebreid met Oosterse (d.w.z. semitische) talen, botanie, heelkunde, anatomie en natuurwetenschappen. In 1646 werd een lector in de botanie aangesteld (Johannes Snippendael). De eerste medische hoogleraar was Gerard Blasius, die in 1660 tot extraordinarius en in 1666 tot ordinarius werd benoemd. Een bekende orientalist, verbonden aan het Athenaeum van 1779 tot zijn dood in 1804, was Didericus Adrianus Walraven. Hij was in zijn tijd een van de vooraanstaandste kenners van het Hebreeuws en het Arabisch in Nederland. De waarschijnlijk internationaal bekendste Athenaeum hoogleraar was Jean Henri van Swinden, die van 1785 tot zijn dood in 1823 wis- en natuurkunde aan de instelling doceerde. Tussen 1826 en 1847 was Jacob van Lennep secretaris van curatoren van het Athenaeum Illustre, een onbezoldigde functie. Hij diende bij examens aanwezig te zijn en diploma's en ere-prijzen uit te reiken. Ter ere van het tweehonderd jarig bestaan van het Athenaeum in 1832 schreef hij het toneelstuk Een Amsterdamsche Winteravond, dat werd opgevoerd in de Stadsschouwburg. Het stuk speelt in 1632 en hij voert daarin historische figuren op, die een lans breken voor het subsidiëren van cultuur en wetenschap. Eén van de hoofdrollen was die van Vondel. Het stuk werd meerdere malen uitgevoerd. Na de Franse tijd werd het onderwijsaanbod aanzienlijk uitgebreid, speciaal in diverse medische richtingen. Hoogleraren in geneeskundige vakken waren Christiaan Bernard Tilanus, Pieter Hendrik Suringar, Leopold Lehmann, Jan Leonard Chanfleury van Ysselstein, Jan Willem Reinier Tilanus, Heinrich Daniël Johann Joachim Hertz. Al deze zijn in 1877 overgegaan naar de universiteit: alleen C.B. Tilanus was reeds 2 September 1873 emeritus geworden en opgevolgd door Carel Lambertus Wurfbain. In 1875 had het Athenaeum zo'n 400 studenten, voor het overgrote deel in de geneeskunde.

Oudemanhuispoort (vaak afgekort als: OMHP) is een gebouwencomplex in Amsterdam, tussen het Spui en het Waterlooplein. Het is een van de hoofdlocaties van de Universiteit van Amsterdam, de faculteit der geesteswetenschappen is er gevestigd. Het is in de 17e eeuw gebouwd in carrévorm en werd oorspronkelijk gebruikt als Oude mannen en vrouwen gasthuis, het is beschermd als rijksmonument. In een van de vier vleugels is een doorgang die de Oudezijds Achterburgwal aan de westzijde verbindt met de Kloveniersburgwal aan de oostzijde, de poort aan de Oostzijde van deze doorgang is naamgever van het gebouwencomplex.

Het Makelaarsbruggetje (brug 105) is een vaste brug in Amsterdam-Centrum. De voetgangersbrug is gelegen in het verlengde van de Sint Barberenstraat en voert over de Oudezijds Voorburgwal. De brug dateert uit 1893 toen tabaksmakelaar Frederik (Frits) Olie hier op eigen initiatief een brug liet bouwen. Hij wilde een kortere route tussen de kantoren van tabakshandelaren staande aan de oneven zijde van de Oudezijds Voorburgwal en de tabaksveiling, dan gehouden in Frascati aan de Nes (de Sint Barberenstraat leidt naar de Nes). Olie en zijn collegae moesten zelf de brug betalen, onderhouden en vrijhouden voor voetverkeer. Ze betaalden verder jaarlijks huur aan de gemeente Amsterdam voor het in gebruik hebben van de grond en het wateroppervlak waar de pijlers in stonden. De brug kreeg een apart uiterlijk; ze ligt relatief hoog boven het water omdat er ten tijde van de aanleg nog scheepvaartverkeer onderdoor moest kunnen. Tegelijkertijd liggen hier de walkanten vrij laag, daarom kreeg de brug aan beide zijden een aantal traptreden. De gemeente nam de brug in 1907 over van de tabakshandelaar. De brug heeft diverse renovaties ondergaan. In eerste instantie was de gehele brug van gietijzer met houten planken. Niet alleen de liggers en balustrades waren van gietijzer, maar ook de brugpijlers en dat is vrij zeldzaam. In 1991 was de brug dermate versleten dat een grote renovatie nodig was. Het werd toen verstandig geacht de overspanning en leuningen uit tevoeren in staal. De overige delen konden worden hergebruikt en bleven ongewijzigd. Door deze herstelwijze kon de brug in 2001/2002 benoemd worden tot rijksmonument. In 2014 was een volgende opknapbeurt noodzakelijk. De naam is een vernoeming naar de tabaksmakelaars. De overspanning kreeg als officieuze benamingen ook 'Tabaksbruggetje' en 'Brug der Tabakieten' mee.

De Grimburgwal is een kleine gracht en straat in het centrum van Amsterdam. De gracht vormde tot 1425 de zuidelijke grens van de stad en is nu de zuidgrens van de Wallen. Zowel de Nes als de grachten Oudezijds Voorburgwal en Oudezijds Achterburgwal eindigen bij de Grimburgwal. De Grimburgwal loopt, in het verlengde van de Langebrugsteeg, vanaf de Nes, langs de Oudezijds Voorburgwal, naar de Oudezijds Achterburgwal. Vanaf hier kunnen voetgangers via de Oudemanhuispoort naar de Kloveniersburgwal lopen. In het Binnengasthuis- en Oudemanhuispoortcomplex aan de Grimburgwal is een groot deel van de Universiteit van Amsterdam gevestigd. Aan de gracht bevindt zich ook een aantal cafés, restaurants, galeries en winkels.

Het Gebed zonder end is een steegje in Amsterdam, evenwijdig aan de Nes en Oudezijds Voorburgwal, dat de Kuiperssteeg verbindt met de Grimburgwal. De zuidelijke ingang van het steegje ligt schuin tegenover de gebouwen van het voormalige Binnengasthuis; het ligt onder een poortgebouw. De steeg is voetgangersgebied. De naam van de steeg is op de muur geschilderd omdat het naambord veelvuldig werd gestolen. De naam van de steeg verwijst waarschijnlijk naar de vele kloosters die in de middeleeuwen in dit deel van Amsterdam stonden. Voor de Alteratie in 1578 stond de buurt bekend als de "Stille Zijde". Op de plek van de steeg stond het Sint Claraconvent, een nonnenklooster dat rond 1397 gesticht werd. Het kloostererf omvatte het zuidelijkste blok tussen de Nes en Oudezijds Voorburgwal, maar reikte net niet tot aan de Grimburgwal omdat hier de middeleeuwse stadswal lag.