NIOD Instituut voor Oorlogs-, Holocaust- en Genocidestudies

Grachtenmuseum Amsterdam (Museum of the Canals) is een museum aan de Herengracht in Amsterdam gewijd aan de 17e-eeuwse Amsterdamse grachtengordel en de geschiedenis van Amsterdam. Het museum is gevestigd in een zeventiende-eeuws grachtenhuis, met klassieke stijlkamers, een vaste multimediale tentoonstelling, een grachtentuin en tijdelijke tentoonstellingen op de bel-etage. Een interactieve en multimediale tentoonstelling in het museum maakt de ontstaansgeschiedenis van de grachtengordel duidelijk. Er zijn onder meer maquettes, animaties, 3D- en wandprojecties. Een poppenhuis toont de kamers van het grachtenhuis met behulp van de Pepper's ghost-techniek. Het museum werd in april 2011 voor het publiek geopend. Aanleiding was de opname van de Amsterdamse grachtengordel op de Werelderfgoedlijst in 2010. Het museum werd na enkele maanden tijdelijk gesloten voor restauratie en herinrichting, en eind maart 2012 heropend. De verantwoordelijke 'Stichting Het Grachtenhuis' is geregistreerd als algemeen nut beogende instelling, (anbi).

De Cromhouthuizen zijn vier aaneengesloten grachtenpanden aan de Herengracht in Amsterdam, tussen de Huidenstraat en de Leidsegracht, met de huisnummers 362-364, 366, 368 en 370. Tot 2020 was het Bijbels Museum in het Cromhouthuis gevestigd. Dat jaar kwamen de twee panden met publieke functie in handen van Stadsherstel. De panden zijn in de periode 1660-1662 in Hollands classicistische stijl gebouwd naar ontwerp van de Amsterdamse architect Philips Vingboons in opdracht van de handelaar Jacob Cromhout (1608-1669). Elk van de vier huizen heeft een halsgevel van Bentheimer zandsteen met driehoekige frontons (Vingboonsgevel) en met twee ovale oeil-de-boeuf-ramen. Jacob Cromhout woonde met zijn gezin in 366. Op de gevelsteen boven de deur van dit huis is in reliëf een krom stuk hout afgebeeld. De panden zijn sinds 1970 en 1972 beschermd als rijksmonument. Sinds 1975 is het Bijbels Museum in 366 en 368 gevestigd. Pand 368 heeft nog twee originele 17e-eeuwse keukens. In de grote zaal bevindt zich een plafondschildering van Jacob de Wit uit 1718 met mythologische voorstellingen van Romeinse goden en de dierenriem. De tuinkamers hebben stucplafonds van Ignatius van Logteren. De Engelse staatsietrap met houtsnijwerk, die vanuit de marmeren hal naar de bovenverdiepingen leidt, werd geplaatst tijdens een verbouwing in 1717. In 2000 werden de panden gerestaureerd. Van een ander pand (Herengracht 440) dat verbouwd werd, kwam toen een tweede zolderstuk van De Wit over, Apollo en de vier seizoenen uit 1750, dat een plaats kreeg in de Achterzaal van het voorhuis. Op het erf van nummer 368 stond het huis van de houthandelaar Cornelis Kerfbijl. Hij weigerde zijn grond te verkopen. Pas toen de tekeningen gereed waren en de bouw op punt van starten stond gaf hij toe. De tekeningen konden echter niet meer aangepast worden, waardoor het huisje van Kerfbijl werd opgenomen in het pand. Nummer 368 heeft daarom géén achterhuis, en nummer 366 een dubbel achterhuis. In de tuin staat een aantal planten en bomen die in de Bijbel genoemd worden, zoals de dadelpalm, oleander, vijgenboom en judasboom.

Tot juli 2020 was het Bijbels Museum gevestigd aan de Herengracht in Amsterdam. Sindsdien maakt het museum reizende tentoonstellingen rond Bijbelse verhalen en thema's, vaak verbreed naar andere religies en stromingen. Het kantoor is verhuisd naar de Corvershof in Amsterdam, de tentoonstellingen zijn te zien bij presentatiepartners op verschillende plekken in Nederland. De collectie van het Bijbels Museum is in 2020 overgedragen aan andere musea en erfgoedinstellingen. De kerncollectie van ds. Leendert Schouten, met de negentiende-eeuwse maquettes van de Tabernakel en de Tempelberg in Jeruzalem wordt beheerd door Museum Catharijneconvent in Utrecht. De collectie bijbels is overgebracht naar de Vrije Universiteit in Amsterdam, afdeling Bijzondere Collecties. De Van Santen Bijbel is daar in bruikleen gegeven.

Het Cromhouthuis is een patriciërswoning en een van de Cromhouthuizen aan Herengracht te Amsterdam. Het huis herbergde tot 2020 het Bijbels Museum en een dependance van het Amsterdam Museum. Het pand werd dat jaar overgenomen door Stadsherstel. Het huis is gebouwd voor de familie Cromhout, maar van hun inventaris is niets meer over. Objecten in het huis komen voornamelijk uit het depot van het Amsterdam Museum. Het is een reconstructie van het interieur van een grachtenpand uit de zeventiende eeuw. De Cromhouts behoorden in de tijd van de Gouden Eeuw tot de hoogste kringen van Amsterdam. Diverse leden hebben de functie van burgemeester vervuld. Jacob Cromhout gaf in 1660 opdracht tot de bouw van het huis aan de Herengracht. Toen de Cromhouts katholiek werden, daalde de status van de familie in het protestantse Amsterdam. Ze trouwden zich wel enkele malen in bij de katholieke adel. Bij de ingang van het huis op de bel-etage hangt een portret van Albert Cromhout, het enige portret dat is overgebleven uit de familie. Verder staat er in de hal een eettafel met rijkversierd servies om bezoekers bij binnenkomst meteen een idee te geven hoe de elite woonde in de Gouden Eeuw. Vervolgens is er de antichambre, waar toentertijd een bezoeker mocht wachten alvorens uitgenodigd te worden de salon te betreden. In deze kamer hingen vroeger portretten van de familie Cromhout; tegenwoordig zijn dat afbeeldingen van leden van de familie Backer. Ze zijn uit die tijd en geven een idee hoe de kamer er ooit eruit gezien moet hebben. De belangrijkste ruimte op de bel-etage is de salon. Hier werden feesten gegeven en hingen de prominentste kunstwerken van de Cromhouts. De inrichting van de salon toonde de status van de familie. De nog aanwezige, door Jacob de Wit voor deze ruimte gemaakte, plafondstukken zijn letterlijk en figuurlijk het hoogtepunt van de zaal. Toen De Wit ze vervaardigde was hij een jonge, net opkomende schilder. De schilderingen laten de twaalf olympische goden zien, omringd door tekens van de dierenriem en personificaties van de seizoenen en windstreken. Een typisch fenomeen uit de zeventiende en achttiende eeuw is het rariteitenkabinet. Veel rijke grachtenhuisbewoners bezaten zo'n uitstalling. Het was een kamer met daarin een speciaal gemaakte kast vol deurtjes en laatjes, die verzamelde zeldzaamheden verborgen: bijzondere natuurverschijnselen, exotische voorwerpen en buitengewone menselijke maaksels. De nieuwsgierigheid naar zaken uit verre oorden en vreemde streken was groot in de tijd van overzeese handels- en ontdekkingsreizen. De inhoud van het rariteitenkabinet weerspiegelde de wereld zoals die toen bekend was. Nu is in deze ruimte een steeds wisselende verrassende tentoonstelling te zien. In het Cromhouthuis zijn op de benedenverdieping twee keukens aanwezig: de kleine en de grote keuken. De grote keuken is al sinds de zeventiende eeuw als keuken in gebruik. De kleine keuken is nog iets ouder, hij dateert waarschijnlijk nog van voor de bouwtijd van de huidige woning. In de tuin staat sinds de jaren negentig een aantal planten en bomen die in de Bijbel genoemd worden, zoals de dadelpalm, oleander, vijgenboom en judasboom.

De Beulingsluis (brug nr. 27) is een brug in Amsterdam-Centrum. Sluis staat hier voor stenen brug. Ze is gelegen over de Beulingsloot in de grachtengordel van Amsterdam. De brug ligt in de noordoostelijke kade van de Herengracht. Er ligt hier al eeuwen een brug. Daniël Stalpaert tekende de brug in op zijn kaart uit mrond 1662. De huidige brug ligt er vermoedelijk vanaf 1900, toen de brug gestremd werd voor herstelwerkzaamheden of vernieuwing.Het is een typische "Plaatbrug". Aan de andere kant van de Beulingsloot, in de Singel, ligt de Krijtbergsluis. Net als die Krijtbergsluis was ook deze brug er bijna niet meer geweest. In de jaren tien en twintig van de 20e eeuw waren er plannen om de Beulingsloot te dempen en ter plaatse rigoureus te slopen; Het bleef echter bij plannen. In de 100 jaar die volgden is er nooit meer aan demping gedacht. De Beulingsloot is naar alle waarschijnlijkheid vernoemd naar een van de bewoners van een nabijgelegen pand, Gerrit Jansz. Beulinck, die hier rond 1660 een pand had waar "de Beuling" (worst) uithing. De gracht heeft ook wel bekendgestaan als de Leertouwers- en Huidevetterssloot. Het grachtje is niet toegankelijk voor gemotoriseerd scheepsverkeer, en zelfs het niet-gemotoriseerde scheepsverkeer heeft eigenlijk eenrichtingsverkeer vanaf de Singel naar de Herengracht, op brug 27 zit aan de Herengrachtkant een bord A1 van het Binnenvaartpolitiereglement. De huizen van de Beulingssloot staan direct aan het water.

De Vier Heemskinderenbrug, ook wel Vier Heemskinderensluis is een vaste brug in Amsterdam-Centrum. Ze is gelegen in de westelijke kade van de Herengracht en voert over de Leidsegracht. Ze is sinds 1995 een gemeentelijk monument en wordt omringd door rijksmonumenten. Een van die monumenten Herengracht 394 heeft een gevelsteen onder het middelste raam op de eerste verdieping met daarop de Vier Heemskinderen te paard, de naamgevers van deze brug. Hier ligt al eeuwen een brug. Daniël Stalpaert tekende op zijn kaart van 1662 hier een brug in over de Leydesche graft in de kade van de Heere graft. Of de brug er toen al lag is de vraag, het gebied ten zuiden van de Leidsegracht was toen nog onbebouwd en staat meer als idee op de kaart dan daadwerkelijk ingevuld. Als Frederik de Wit met zijn kaart komt rond 1688 is de nieuwe uitleg al ingetekend en is ook de brug zichtbaar. De brug zelf heeft twee stenen met daarop "Anno" en "1722" erop vermeld Heden ten dage (gegevens 2017) ligt hier een drievoudige boogbrug, die brug is ook al zichtbaar op een foto van Andries Jager uit circa 1870. Ze bestaat uit metselwerk, natuursteen (boog- en dekwerk) en gewapend beton met smeedijzeren balustrades. In 1910 is de brug enige tijd uit dienst vanwege herstelwerkzaamheden. Ook in het jaar daarop ligt het verkeer hier stil in verband met werkzaamheden. De brug werd in 1968 flink onder handen genomen, ze moest (opnieuw) verstevigd worden. Vanaf 19 februari 1968 was zij drie maanden lang alleen te gebruiken door voetgangers en fietsers. De brug hield daarbij hetzelfde uiterlijk. Opvallend aan de brug is de overgang of juist het ontbreken daarvan van de beide walkanten naar de brug zelf.

De Herengracht is de tweede van vier Amsterdamse grachten behorende tot de grachtengordel en ligt tussen het Singel en de Keizersgracht. Met name de Gouden Bocht staat bekend om zijn grote en fraaie grachtenpanden.

Brug 26 is een vaste brug in Amsterdam-Centrum. De brug verbindt de Wijde Heisteeg met de Huidenstraat en voert daarbij over de Herengracht. Ze ligt in het verlengde van de Heibrug (brug 4) over de Singel. De brug, zelf geen monument is omringd door gemeentelijke en rijksmonumenten, zowel langs de kaden van de gracht als in beide straatjes. Er ligt hier al eeuwen een brug. Balthasar Florisz. van Berckenrode tekende in 1625 op die plaats een boogbrug met vijf doorvaarten in tussen de Hey Steech en de Huyde Straet. In de laatste 10 jaar van de 19e eeuw werd die boogbrug, dan al met drie doorvaarten, vervangen door een plaatbrug met drie doorvaarten. Opvallend aan de brug zijn de steunen voor de verbredingen gemonteerd op de pijlers. De brug werd officieus aangeduid als Vingboonsbrug, naar de architect Philips Vingboons, die het ontwerp leverde voor de zogenaamde Vingboonshuizen aan Herengracht 362-370, in principe vijf gebouwen en rijksmonumenten, maar nr 264 heeft geen ingang (meer). In 2016 vervielen alle officieuze vernoemingen van bruggen.

De Dubbeleworststeeg is een steeg in het Amsterdam-Centrum. De steeg is gesitueerd tussen Singel en Herengracht. Wanneer de steeg officieel haar naam kreeg is niet bekend (voor 1866), maar hij is vernoemd naar zijn vroegere bewoner Laurens Dubbelworst, die naar zeggen in 1672 overleed in een hoekpand van de steeg en de Herengracht. Pieter Bast tekende de steeg in op zijn stadsplattegrond van 1599, de tijd dat er aan de westzijde van het Singel bebouwing stond; het Singel was enige tijd vestinggrens. De steeg kent oneven huisnummers oplopend van 1 tot en met 25, de gevelwand daarvan strekt zich aan de noordzijde van de steeg uit over de gehele lengte. Aan de even zijde zijn er alleen huisnummers 2A en 2B; het pand heeft zijn andere gevel aan de Beulingsloot. De zuidkant is echter wel geheel ingeschreven als gemeentelijk monument dan wel rijksmonument: het begint met rijksmonument Singel 420 vervolgens komt een achtergevel van gemeentelijke monument Singel 422-424, een L-vormig pand; daarna volgt rijksmonument 936 Dubbeleworststeeg 2 A/B; een pakhuis van rond 1700 met puntgevels tot slot is er de zijgevel van Herengracht 391-393 In de 17de eeuw woonde de schilderes Judith Leyster hier met haar man Jan Miense Molenaer. Zij kwamen uit Haarlem en verhuisden kort na hun huwelijk naar Amsterdam. De steeg, al tijden alleen voetgangersgebied, is in 2007 gerenoveerd en voorzien van een bestrating van rode klinkers. Amsterdam kende nog een Dubbeleworststeeg; deze werd in 1912 hernoemd naar Damraksteeg. Het verhaal gaat dat Dubbelworst hier ook gewoond zou hebben. Er zou hier in en in de huidige Damraksteeg midden 17e eeuw gevelstenen ingemetseld zijn geweest met een dubbele worst, aldus Jan ter Gouw in Amsterdam, oorsprong en afleiding van de namen uit 1865 en Jan ter Gouw en Jacob van Lennep in hun De uithangteekens (1867-1869).

De Wijde Heisteeg is een korte steeg in Amsterdam-Centrum.

De Beulingsloot is een van de oudste en kortste grachten in Amsterdam-Centrum. Ze is gelegen binnen de Grachtengordel.

De Beulingstraat is een relatief korte straat in Amsterdam-Centrum. Ze is gelegen binnen de Grachtengordel.