Oppidum Caestert

D'n Observant of stortheuvel 2 is een kunstmatige heuvel op het plateau van de Sint-Pietersberg in de Nederlandse gemeente Maastricht met als hoogste punt +170,8 m NAP. De naam is afgeleid van het franciscaanse observantenklooster (Slavante), dat zich vroeger op de Sint-Pietersberg bevond, en verwijst tevens naar de mogelijkheid om vanaf de top de omgeving te observeren. Stortheuvel 1 ligt op ongeveer een kilometer naar het noordwesten onder het ENCI-bos. Onder d'n Observant ligt een grotendeels ingestorte kalksteengroeve, het Zuidelijk Gangenstelsel; door het gewicht van de opgeworpen grond hebben de steunpilaren het begeven. Ooit liep hier een ondergrondse smokkelroute van Nederland naar België.

De Sint-Pietersberg is een ruim 100 meter hoge heuvel in Nederland en België, gelegen ten zuiden van de stad Maastricht. Hij vormt het noordelijke gedeelte van het Plateau van Caestert, een zuid-noord verlopende heuvelrug met een lengte van 8 km (van Jekerdal in Maastricht tot Hallembaye in de Belgische gemeente Oupeye). Voor een klein gedeelte ligt het Plateau van Caestert ook in de gemeente Riemst.

De kluis in de Sint-Pietersberg was een opslagplaats in het Noordelijk Gangenstelsel in de Sint-Pietersberg in de Nederlandse provincie Limburg waar in de Tweede Wereldoorlog Nederlandse kunst lag opgeslagen. Een dag nadat op 24 augustus 1939 in Nederland de voormobilisatie werd afgekondigd werd het Rijksmuseum Amsterdam uit voorzorg gesloten. Er werden maatregelen bedacht om het nationaal kunstbezit te beschermen. Daartoe werden voor de Nederlandse kunst speciale opslagplaatsen gebouwd in het duingebied. Tot deze bunkers klaar waren werden de kunstschatten ondergebracht in kerken, scholen, kastelen en gemeentehuizen in Noord-Holland. Eind 1941 diende het duingebied echter op last van de Duitsers te worden ontruimd voor de bouw van de Atlantikwall. Na overleg met Otto Schumann, de opperbevelhebber van de Ordnungspolizei in Nederland, werd daarop besloten in de staatsbossen bij Paasloo een nieuwe bovengrondse kunstbunker te bouwen; de kunstbunker bij Paasloo. De Rijksgebouwendienst besloot tevens om een kluis van 360 m³ uit te houwen in de Sint Pietersberg bij Maastricht, 35 meter onder de grond. De werkzaamheden werden tussen 15 december 1941 en 1 maart 1942 uitgevoerd. Het eerste transport vond plaats op 24 maart en bestond uit een lange reeks treinwagons met op elke wagon een vrachtwagen beladen met schilderijen. In totaal werden in de Sint-Pietersberg 800 waardevolle kunstschatten opgeslagen, waaronder Het straatje van Johannes Vermeer en De stier van Paulus Potter. Tot de kunstschatten hoorde ook De Nachtwacht van Rembrandt. Door de omvang van dit schilderij moest het doek opgerold worden bewaard in een cilinder. De bunker was bereikbaar via de reeds bestaande mergelmijnen en lag aan de Van Schaïktunnel. De officiële naam was Rijksbewaarplaats nr. 9, maar hij was beter bekend als 'de kluis'. De wanden waren maar 50 cm dik, maar de bovenliggende mergelsteen van 33 meter dikte bood voldoende bescherming.

Het Zuidelijk Gangenstelsel is een gangenstelsel en voormalige Limburgse mergelgroeve in Nederlands Zuid-Limburg in de gemeente Maastricht. Het gangenstelsel ligt in de Sint-Pietersberg in het Plateau van Caestert ten zuidwesten van het dorp Sint Pieter tegen de grens met België. Een gedeelte van het gangenstelsel is verdwenen in de cementmolen van de ENCI en ter plaats resteert de krater van de ENCI-groeve. Een ander deel draagt de stortheuvel van D'n Observant. In het noorden had het stelsel verbinding met het gangenstelsel Slavante en in het zuiden heeft het een verbinding met de Caestertgroeve op Belgisch grondgebied.

Fort Eben-Emael, gelegen nabij het Belgische dorp Eben-Emael, even ten zuiden van de Nederlandse stad Maastricht, is een voormalig militair verdedigingswerk dat deel uitmaakte van de buitenste oostelijk gelegen fortengordel rond Luik, gebouwd in het Interbellum. Dit uniek gelegen en uitstekend bewapend sperfort, met zeventien ondergronds met elkaar verbonden bunkers beschouwde men destijds als oninneembaar. Het Fort Eben-Emael maakte als belangrijke schakel in de Fortengordel rond Luik en de Belgische voorverdediging, naast de KW-stelling en de Stelling van Antwerpen, tot 1940 deel uit van de Belgische verdediging tegen een militaire dreiging uit het oosten. De praktijk toonde dat de hoge Belgische verwachtingen van het fort onterecht waren. Op 10 mei 1940 slaagden 86 goed geoefende Duitse Fallschirmjäger erin door verrassing, snelheid en innovatieve militaire technieken (gebruik van zweefvliegtuigen en toepassing van een nieuw wapen: de holle lading) om in een "dode hoek" (namelijk boven op het fort) te landen en de eerste dag een gedeelte van het geschut van het fort in vijftien minuten uit te schakelen. Na anderhalve dag belegering moest het fort (1200 manschappen) capituleren. De slag om het Fort Eben-Emael gaf het startsein voor de Achttiendaagse Veldtocht en ruimer gezien de Slag om Frankrijk (van Duitse zijde Fall Gelb en Fall Rot genoemd). Op 22 juni 1940, na amper zes weken strijd, leidde dit tot de capitulatie van Frankrijk. In de militaire literatuur spreekt men van De meidagen van '40.

Het Poppelmondedal of Popelmondedal is een droogdal op het Nederlandse deel van de Sint Pietersberg in Maastricht. Het dal staat bekend om zijn zeldzame flora en fauna en dat is vooral te danken aan het speciale microklimaat dat heerst in het Jekerdal. Beschermd gelegen tussen de Poppelsberg met daarin de Duivelsgrot en de westzijde van de Sint Pietersberg, is dit een speciaal gebied dat veelvuldig bezocht wordt door liefhebbers van o.a. zeldzame vlinders, orchideeën en kalkgraslanden. Het laatste stuk van het droogdal wordt de Zandhoek genoemd.

Het Plateau van Caestert is een plateau aan de westzijde van de rivier de Maas in het grensgebied van Nederlands Zuid-Limburg, Belgisch Limburg en de Belgische provincie Luik. Het plateau strekt zich uit van Maastricht tot aan het Luikse stadje Wezet (Frans: Visé) in België. Het Nederlandse gedeelte van dit plateau wordt meestal Sint-Pietersberg genoemd. Aan de overzijde van de Maas ligt in Nederland het Plateau van Margraten. Aan de westzijde van het plateau ligt de Jeker.

De Duivelsgrot of Wijngaardgroeve is een klein gangenstelsel in de Sint-Pietersberg, onderdeel van het Plateau van Caestert, dat zich bevindt aan de zijde van het dal van de Jeker. De groeve ligt ten zuiden van Maastricht in Nederlands Zuid-Limburg. Ter plaatse van de groeve komt het droogdal Poppelmondedal uit in het Jekerdal. De ingang van de groeve ligt op minder dan 200 meter van de grens met België en op zo'n 400 meter ten noordoosten van Kanne. Op ongeveer 530 meter naar het noordoosten lag vroeger de Nieuwe Marendalgroeve en op ongeveer 530 meter naar het noorden ligt de Oude Marendalgroeve. Op ongeveer 250 meter naar het oosten bevindt zich de zuidwestelijke groevewand van de ENCI-groeve.

De Molen van Opkanne (ook: Molen van Hoogkanne) is een watermolen op de Jeker, gelegen te Opkanne, aan de Grenadiersweg 57. Het betreft een onderslagmolen die fungeerde als korenmolen en oliemolen. De molen werd gebouwd in 1650, maar de aanblik van de huidige gebouwen is 19e-eeuws. De gebouwen zijn uit mergelsteen opgetrokken. De Jeker werd echter omgelegd toen het Albertkanaal werd verbreed, en sinds 1982 is de molen daardoor van zijn krachtbron afgesneden. Het metalen waterrad werd toen verwijderd maar is nog wel bewaard. Ook het binnenwerk is goeddeels bewaard. De molen werd in 2004 beschermd als monument en haar omgeving als beschermd dorpsgezicht.

De Sint-Hubertuskerk is een kerkgebouw in Kanne in de Belgische gemeente Riemst in Limburg. Het gebouw is een zaalkerk en bestaat uit een tegen de westzijde van de zaal aanleunende toren, een noord-zuid georiënteerd schip (ten oosten van de toren) en een koor van één travee met vlakke sluiting. Aan weerszijden van het koor bevinden zich de twee sacristieën. De massieve toren is opgetrokken in Maasgotische stijl in mergelsteen en heeft twee geledingen die gescheiden wordt door een waterlijst. De toren heeft verder een geprofileerde kroonlijst, aan vier zijden van de bovenste geleding een galmgat in de vorm van een spitsboog met kwartholle profilering, een zuidelijke gevel die deels gecementeerd is en een ingesnoerde met leien gedekte naaldspits. De begane grond heeft een tongewelf in mergelsteen. Ze is van de kerk gescheiden door een scheiboog met spitsboogvorm en een gotisch profiel. Het schip wordt overwelfd door een spitstongewelf die direct rust op gordelbogen in spitsboogvorm van baksteen en wordt gedekt door een zadeldak. Het schip heeft verder een kalkstenen en breukstenen plint, steunberen van mergelsteen, gelede vensters en de voorgevel aan de zuidzijde heeft een rondboogdeur met een geprofileerde omlijsting. Tegen de westkant van de toren staat er een oude grafsteen waarvan de inscriptie niet meer te lezen is. Het gebouw is de parochiekerk van het dorp en gewijd aan Sint-Hubertus.

De ENCI-groeve is een kalksteengroeve aan de Maaszijde van de Sint-Pietersberg (onderdeel van het Plateau van Caestert) in de Nederlandse gemeente Maastricht. Dagbouwwinning van kalksteen ("mergel") begon hier in 1926 met de oprichting van de Eerste Nederlandse Cement Industrie (ENCI). Kalksteen is een belangrijke grondstof voor de cementproductie. De mergelwinning werd op 1 juli 2018 definitief stopgezet. Enkele kilometers zuidelijker in België bevinden zich nog twee groeves van de CBR, te weten de Groeve Romontbos en de Groeve CBR, die beide kalksteen leveren aan de cementfabriek CBR Lixhe.

De brug bij Kanne is een hangbrug over het Albertkanaal nabij Kanne in de Belgische gemeente Riemst. De brug maakt deel uit van de gewestweg N619 (Grenadiersweg).