Getekend (Hans van der Pas)

Arie Biemondstraat 105-111 is een gebouwencomplex in Amsterdam Oud-West. Op deze plaats stond rondom de eeuwwisseling een brandweerkazerne aan de Nicolaas Beetsstraat, hoek Jacob van Lennepkanaal/-kade. Op het terrein meer oostelijk werd druk gebouwd aan het Wilhelmina Gasthuis, dat keer op keer uitgebreid werd met nieuwbouw en waarvoor delen van de aanwezige gebouw gesloopt moesten worden. De brandweerkazerne onderging dat lot om vanaf 1928 plaats te maken voor de bouw van het pathologisch-anatomisch laboratorium van het Wilhelmina Gasthuis, dat moest uitgroeien tot academisch ziekenhuis. De voorbereidingen van de bouw werd getroffen door een staking van zand- en grindvervoerders; de gemeente had een rekening laten open staan. Het laboratorium werd gebouwd naar een ontwerp van Allard Remco Hulshoff werkend voor de Dienst der Publieke Werken van Amsterdam. Hij kwam met een gebouw in de stijl van de verstrakte Amsterdamse School en zakelijk expressionisme. Hij schreef kubische bouwvolumes voor met veel rechthoekige vormen en bakstenen uiterlijk. Verder opvallend zijn de teruggetrokken verdiepte vensters, ook strikt rechthoekig. Het gebouw bestaat uit een centraal deel met twee zijvleugels. In en om het gebouw zijn diverse beeldhouwwerken van Hildo Krop te vinden, die verwijzen naar dit gebruik. Beelden van Krop zijn: hardstenen beelden in de pijlers voorstellen een man met pijl-en-boog; een man met neerdalende vogel, een vrouw met handen naast de schouders, een vrouw met kelkbloem, een vrouw met vlammend hart in de hand, een vrouw die een vogel koestert in haar hand, een man met phoenix en een man met een zittende adelaar beelden Troost (mensenpaar) en Herinnering (vrouwenfiguur met klokbloem) op hekpijlers, eveneens in hardsteen. Het Wilhelmina Gasthuis bleef maar uitbreiden en in de jaren zestig verrees aan de Eerste Constantijn Huygensstraat een nieuw laboratorium, maar dan van de hand van Johan Sargentini (ook van Publieke Werken). Dit gebouw, bekend als Jan Swammerdam Instituut, werd in de daaropvolgende jaren steeds meer gezien als een van de lelijkste gebouwen van de stad. Het nieuwe laboratorium was destijds nodig omdat het academisch ziekenhuis moest blijven reorganiseren. Echter omstreeks dezelfde tijd werd besloten een geheel nieuw medisch complex te bouwen, het Academisch Medisch Centrum in Amsterdam-Bijlmermeer. Het complex van het WG aan de Eerste Helmersstraat werd daarop langzaamaan ontruimd. Enkele gebouwen werden gesloopt. In 2004 ging het “nieuwe” laboratorium van Sargentini tegen de vlakte. Twee jaar daarvoor, 8 februari 2002 werd het oude laboratorium, aangewezen als rijksmonument (nummer 524816). In 2017 dient het gebouw tot bioscoop en restaurant, waarbij: de naam van de bioscoop Cinema Lab 111 verwijst naar het voormalig gebruik en het straatnummer aan de Arie Biemondstraat, die pas in 1985 haar naam kreeg en op zich weer een vernoeming is naar Arie Biemond, neuroloog van het WG de naam van het restaurant Strangelove verwijst naar de gelijknamige film van Stanley Kubrick uit 1964. Opgemerkt wordt dat Cinema Lab 111 een project is van het Smart Project Space, dat juist moest vertrekken uit het toen te slopen Jan Swammerdam Instituut.

Voor de verpleging is een artistiek kunstwerk in Amsterdam Oud-West. Het is een eerbetoon uit 1992 van kunstenaar Liesbeth Pallesen (1955) aan verpleegkundigen Anna Reynvaan en Jeltje de Bosch Kemper. Zij hielden op 4 en 5 oktober 1892 twee samenkomsten in het kader van "Congres voor Ziekenverpleging" in vrijgehouden zalen binnen het Wilhelmina Gasthuis. Motto: Bij de beschaafde vrouw de lust om zich aan het edele werk der ziekenverpleging te wijden meer en meer op te wekken. Uit deze congressen zou een jaar later de "Nederlandsche Bond voor Ziekenverpleging" ontspruiten, die echter te weinig voor de verpleegkundigen deed en in 1900 al werd opgevolgd door "Nosokómos", de voorloper van "Verpleegkundigen en Verzorgenden in Opstand" (VVIO, 1988-1989), "Nederlandse Maatschappij voor Verpleegkunde" (NVM, 1989-1991) en uiteindelijk NU'91. Het beeld bestaat uit twee objecten uit brons. Het ene object is een lantarenpaal annex leeslamp; het ander een lessenaar. Op die lessenaar ligt een boek met opengeslagen bladzijden, waarop twee portretten van de verpleegkundigen te zien is en de tekst Samenkomst van belangstellenden in de ziekenverpleging, 4 en 5 oktober 1892. Beide objecten zijn versierd door beeltenissen uit de verpleegkunde, zoals een injectienaald. Ook een verwijzing naar een van de voorlopers van het Wilhelmina Gasthuis ontbreekt niet; een portret van een dokter (snaveldokter of pestmeester) uit het Pesthuys, dat daar eerder stond. Ook Aletta Jacobs wordt genoemd. Het ensemble staat op het Jeltje de Bosch Kemperpad, aangelegd op de voormalige terreinen van het Wilhelmina Gasthuis.

De Overtoombuurt is een buurt in Amsterdam-West (tussen 1990 en 2010 Stadsdeel Oud-West). De buurt is vernoemd naar de doorgaande straat de Overtoom. De buurt wordt begrensd door het Vondelpark, de Singelgracht, het Jacob van Lennepkanaal en de Kostverlorenvaart. Van 1990 tot 2010 vormde de Overtoombuurt de zuidelijke helft van het stadsdeel Oud-West. Het stadsdeel onderscheidt binnen de Overtoombuurt de volgende sub-buurten: de Cremerbuurt, de Helmersbuurt en de Vondelparkbuurt. Tot 1896 lag de buurt voor het grootste gedeelte in de toenmalige gemeente Nieuwer-Amstel en werd toen door Amsterdam geannexeerd. Belangrijke straten, met winkels en trams (1, 3, 12), zijn de Overtoom en de 1e Constantijn Huijgensstraat. In deze buurt lag van 1891 tot 1983 het grote Amsterdamse ziekenhuis het Wilhelmina Gasthuis (WG). Op het terrein van het WG bevinden zich nu woningen, bedrijven en ateliers.

De Overtoom is een straat in het stadsdeel West in Amsterdam, tussen de Stadhouderskade en de Amstelveenseweg. De huidige Overtoom heette vanaf 1345 de Heiligeweg, want hij leidde naar het Mirakel van Amsterdam. Langs de Heiligeweg liep de Heiligewegsevaart, later de Overtoomsevaart genoemd. Een stukje Overtoom (bij de Vondelkerk) heeft korte tijd Vondelkade geheten. Tot eind 19e eeuw lag de Overtoomseweg in de gemeente Nieuwer-Amstel die toen door Amsterdam werd geannexeerd. De straat dankt haar naam aan de overtoom (overhaal) op een dam die in 1515 tussen de Schinkel en de Kostverlorenwetering was aangelegd. Op dit drukke kruispunt van water en wegen ontstonden herbergen, melkhuisjes, woningen, een wekelijkse markt en vertier. In de 18e eeuw kwamen langs de Overtoomseweg pleziertuinen, buitenhuizen, bierlokalen en zelfs theaters. Deze verdwenen vrijwel allemaal in de 19e eeuw om plaats te maken voor statige woonhuizen, winkels en bedrijven. Ook werd de overhaal in 1809 door een schutsluis vervangen: de Overtoomse sluis. Begin 20e eeuw werd de Overtoomsevaart gedempt en werden beide zijden bebouwd met woonhuizen van meestal vier verdiepingen. In 1925 werd een nieuwe ijzeren ophaalbrug gebouwd iets ten noorden van de oude en in 1942 werd de Overtoomse sluis vervangen door de Schinkelsluis bij de Nieuwe Meer. Het was een statige laan met prachtige volwassen bomen. De grotendeels 19e- en begin-20e-eeuwse woonhuizen staan er nog steeds, aangevuld met interessante architectuur uit de jaren 1920, 30 en 40 en afgewisseld met bebouwing uit de jaren 60 en 70. De huidige Overtoom herbergt op ongeveer 1,75 kilometer duizenden bewoners en bijna honderd winkels. Op de begane grond is de verhouding bewoners/winkels ongeveer 50/50. In 2000 is de Overtoom 'geherprofileerd' en zijn de meeste oude bomen gekapt.

Eerste Helmersstraat is een straat in de Helmersbuurt in Amsterdam-West.

De Ketelhuisbrug (brug 1923) is een vaste boogbrug in Amsterdam Oud-West. De voetgangersbrug (fietsen moeten aan de hand meegenomen worden) uit 1989 vormt de verbinding tussen de noordelijk gelegen Ten Katestraat en de zuidelijk gelegen Anna Sprenglerstraat/Arie Biemondstraat. Het overspant het Jacob van Lennepkanaal met haar noordelijke Jacob van Lennepkade en haar zuidelijke Gerard Borstkade De brug is vernoemd naar het ketelhuis van het voormalige Wilhelminagasthuis dat hier ooit op de zuidoever stond. De brug heeft een behoorlijke welving, zowel op de kade als op het begin van het brugdek zijn trappen (tussen de treden is het onderliggende water zichtbaar) nodig om de brug te kunnen bestijgen. De stalen overspanning rust op betonnen landhoofden; het geheel wordt vermoedelijk gedragen door een betonnen paalfundering.

Overtoom 249-253, Amsterdam is een gebouwencomplex aan de Overtoom in Amsterdam-West.

Vondelparkbuurt is een gemeenschappelijke benaming voor drie buurten in Amsterdam-West. Het hele gebied maakte tot eind 19e eeuw deel uit van de gemeente Nieuwer-Amstel, totdat in 1896 alles tot Amsterdam behorend werd verklaard. In diezelfde periode en daarvoor werd de strook getransformeerd van industriegebied met molens tot woon-/winkelwijk. De drie buurten met die naam liggen als strook langs de noordkant van het Vondelpark (de zuidgrens). Ze wordt verder begrensd door de Overtoom (noordkant), de Singelgracht (oostkant) en de Kostverlorenvaart (westkant). De drie buurten met de naam zijn: Vondelparkbuurt Oost, van Singelgracht tot Tweede Constantijn Huygensstraat valt binnen de wijk Vondelbuurt Vondelparkbuurt Midden, van Tweede Constantijn Huygensstraat tot aan de Kattenlaan valt binnen de wijk Vondelbuurt Vondelparkbuurt West, van Kattenlaan tot aan de Kostverlorenvaart valt binnen de wijk Overtoomse Sluis Tekenend voor de drie buurten zijn de dwarsstraten van de Overtoom die naar het Vondelpark lopen en daar soms wel en soms niet een verbinding met het park verzorgen. In de drie buurten bevinden zich verschillende rijksmonumenten, gemeentelijke monumenten en andere bezienswaardigheden. Aan de noordoostkant van de buurt Oost bevinden zich langs de Singelgracht het voormalig hoofdkantoor van de Gemeentetram Amsterdam en het Leidsebosje met daarin het Boomzagertje. Daar tegenover bevindt zich Stadhouderskade 5. Aan de Roemer Visscherstraat staan de Zevenlandenhuizen. Ook het Vondelparkpaviljoen bevindt zich in Oost. In Midden staat de Hollandsche Manege tussen de Overtoom en Vondelstraat, ze is de oudste manege van Nederland. In Midden bevinden zich tevens de Vondelkerk en het Orgelpark (Gerard Brandtstraat). In West bevinden zich straatjes als het Johannapark, de Schoolstraat en de Frederiksstraat. Het meest westelijk gelegen bouwblok ligt aan de Zocherstraat, vernoemd naar de landschapsarchitecten van het Vondelpark.

De Van Lennepbuurt is een buurt in Amsterdam-West (tussen 1990 en 2010 Stadsdeel Oud-West). De buurt is vernoemd naar de Van Lennepstraat, die vernoemd is naar Jacob van Lennep (Amsterdam, 24 maart 1802 – Oosterbeek, 25 augustus 1868), een Nederlands schrijver, taalkundige en politicus. De Van Lennepbuurt wordt begrensd door de Kinkerstraat, Singelgracht, het Jacob van Lennepkanaal en de Kostverlorenvaart. De straten zijn genoemd naar Nederlandse schrijvers uit de 19e eeuw. Bekende straten zijn de Nicolaas Beetsstraat, Borgerstraat, Ten Katestraat en Jacob van Lennepstraat. Hiervan ligt alleen de Borgerstraat geheel in de Van Lennepbuurt. De buurt maakte deel uit van het plan-Kalff, een uitbreidingsplan uit 1875. In december 1876 werd besloten tot de aanleg van de Jacob van Lennepstraat aan de overkant van de Singelgracht, dwars door het "landje van Mina", waar tot dan toe paarden graasden. vanwege de slechte bereikbaarheid werd er een pontje in de vaart gebracht tot in 1880 de brug naar de Kinkerstraat klaar was.

Het Orgelpark is een kunstcentrum in Amsterdam waar het orgel centraal staat. Het is op 20 januari 2007 geopend. Het Orgelpark geeft de mogelijkheid om orgelmuziek met andere kunstvormen te combineren, zoals dans, ballet en theater. Er zijn meerdere orgels, maar ook andere toetsinstrumenten aanwezig. Financiële middelen voor het Orgelpark worden door de Stichting Utopa van de zakenman Loek Dijkman beschikbaar gesteld.

Anna van den Vondelstraat is een straat in Amsterdam-West. Voor zover bekend heeft geen enkele andere straat in Nederland die naam.

Overtoom 241 in Amsterdam, bekend als Villa Betty, is een rijksmonument in Amsterdam-West (Oud-West). Het ligt in een tuin tussen Overtoom en Vondelpark en staat dichter tegen het park dan tegen de weg. Het pand werd vanaf oktober 1877 in baksteen opgetrokken op een natuurstenen plint. Het terrein lag toen binnen de gemeente Nieuwer-Amstel en de Overtoom was nog een waterweg. Er is een "eerste steen" aangebracht dragende de naam “P.H.F.M. Smithuijsen 2 jaren october 1877” (Petrus Hendricus Franciscus Maria, geboren 1875, dan dus 2 jaar oud). Het gebouw ontworpen door Peter Laarman werd gebouwd in opdracht van tabakshandelaren Franciscus Antonius en Petrus Hermann Franciscus Smithuijsen, die laatste was ook gemeenteraadslid van Nieuwer-Amstel. Petrus trok even later in een kleine villa aan de Gerard Brandtstraat, dan nog H.G. Kosterstraat genoemd. De architect maakte gebruik van stijlkenmerken uit diverse perioden gecombineerd tot eclecticisme. Zo zijn er tekenen van chaletstijl en jugendstil te vinden. Al vrij vlot (1900) kreeg het gebouw onder beheer van de nieuwe eigenaar en tabakshandelaar Eduard Adolph Lehmann (2 oktober 1875 - 30 april 1933) een nieuw interieur. Hij wist het voor 80.000 gulden te bemachtigen toen de weduwe van Petrus het hoofdgebouw moest verkopen. Diezelfde Lehmann liet het gebouw constant aanpassen waarbij Gerrit van Arkel, Jos Cuypers en D.F. Slothouwer betrokken waren. Er kwamen Hollandse, Franse, Arabische, Chinese en Engelse kamers en een Empire- en Mechelse kamer. Uit een bedrijfspand aan de Warmoesstraat werd een plafondversiering overgebracht. In 1900 trouwde Lehmann met Clara Betty von Hunteln (5 mei 1880 - 19 december 1980), dochter van een procuratiehouder; de villa kreeg haar naam Villa Betty. Haar naam is tevens terug te vinden in wederom een "eerste steen" Betty Lehmann-von Hunteln, 7 juni 1900 voor een poort, stal en koetshuis (later garage) aan Overtoom 243-245. Een hele ris kunstenaars bracht ooit een bezoek aan de villa, zoals George Hendrik Breitner (hij woonde aan de overkant), Isaac Israëls, Hendrik Willem Mesdag etc. Betty werd in die dagen koningin van de Overtoom genoemd. Von Hunteln hertrouwde in 1937 met medicus Cornelius Ubbo Ariëns Kappers, die ook in de villa kwam wonen. In 1980 overleed Betty van Hunteln en kwam het gebouw kwam in 1983 in handen van Ronnie van de Putte, berucht speculant in Amsterdam, maar hij belandde in de cel. Het kwam nog in datzelfde jaar in handen van vastgoedmagnaat Nicolaas (N.P.J.) Sandmann, die zijn beheer van onroerend goed onderbracht in de Stichting Villa Betty. Op 19 oktober 1995 werd het tot rijksmonument verklaard. Daarna werd nog een serre aangebouwd, welke niet onder het monument valt (gegevens 2019). John de Mol heeft het gebouw proberen te bemachtigen; hij zou 34 miljoen hebben geboden, maar de nieuwe eigenaar werd hij niet. Opname in het monumentregister vond plaats vanwege toegepaste historische interieurstijlen uit verschillen landen en algemeen belang van architectuur- en cultuurhistorische waarde. Er zijn allerlei decoraties in de gevel aangebracht zoals friezen, hoekstenen, sluitstenen en bijzonder metselwerk. Ook de unieke plaats van de villa in een royale tuin aan het Vondelpark was reden het gebouw tot monument te verklaren. Het gebouw is vanaf de openbare weg nauwelijks te zien; het ligt circa 100 meter vanaf de Overtoom. Op het terrein ligt een tennisveld en over een vijver in de tuin ligt een brug; dat een apart rijksmonument vormt, maar nog onbekender is dan de villa. De film Brandende liefde van Ate de Jong is deels opgenomen in de villa.