place

Brug 232 (Houtgracht)

Brug in Amsterdam-CentrumVoormalig bouwwerk in Amsterdam
Houtgracht gezien naar de Mozes en Aäronkerk 001
Houtgracht gezien naar de Mozes en Aäronkerk 001

Brug 232 was een ophaalbrug in Amsterdam-Centrum. De brug had een aantal bijnamen die verwezen naar de bewoners van deze Amsterdamse Jodenbuurt: Smousenbrug, Smousjesbrug, Schmausenbrug en ook “gewoon” Jodenbrug. De buurtbewoners zelf hielden de naam Sint Teunis aan. De brug was gelegen in Vlooijenburgersteeg en Korte Houtstraat en voer over de Houtgracht. In dit straten- en grachtenpatroon vormde ze eeuwenlang de verbinding tussen de Jodenbreestraat en het eiland Vlooienburg, waarop bijvoorbeelde Joodse Vismarkt werd gehouden. Er lagen hier drie brugnummers op rij: Brug 230, de Theo Boschbrug, over de Raamgracht en Brug 231 over de Houtgracht in de kade van de Zwanenburgwal en Brug 232. De brug werd aangelegd om verbinding te leggen tussen nieuw land dat was aangelegd buiten de Zwanenburgwal, toen nog Verwersgraft, de kade heette toen nog simpelweg Vloonburch. De brug, dan al ophaalbrug, is dan ook te zien op de stadsplattegrond uit 1625 opgesteld door Balthasar Florisz. van Berckenrode. Op de stadsplattegronden van Joan Blaeu (1649) en Daniël Stalpaert (1662) is dat niet anders. Op de kaart van Gerrit de Broen van rond 1782 wordt de naam van de onderliggende gracht vermeld: Houtgracht. Rond 1882 werd de Houtgracht (en Leprozengracht) gedempt en de brug verdween. Het brugnummer werd hergebruikt, tussen 1877 (oplevering) en 1913 (onderhoudslijst gemeente) werd ze gegeven aan de voetbrug brug 232 nabij de Hortus Botanicus Amsterdam.

Fragment uit het Wikipedia-artikel Brug 232 (Houtgracht) (Licentie: CC BY-SA 3.0, Auteurs, Beeldmateriaal).

Brug 232 (Houtgracht)
Waterlooplein, Amsterdam Centrum

Geografische coördinaten (GPS) Adres Nabijgelegen plaatsen
placeToon op kaart

Wikipedia: Brug 232 (Houtgracht)Lees verder op Wikipedia

Geografische coördinaten (GPS)

Breedte Lengte
N 52.368413888889 ° E 4.9017972222222 °
placeToon op kaart

Adres

Waterlooplein 10
1011 PG Amsterdam, Centrum
Noord-Holland, Nederland
mapOpenen op Google Maps

Houtgracht gezien naar de Mozes en Aäronkerk 001
Houtgracht gezien naar de Mozes en Aäronkerk 001
Ervaringen delen

Nabijgelegen plaatsen

Mozeshuis
Mozeshuis

Het Mozeshuis is een gebouw, waarin een maatschappelijk ontmoetingscentrum, aan de Jodenbreestraat 164 en Waterlooplein in Amsterdam-Centrum. Het Mozeshuis is rond 1969 gebouwd als vervanging van de dan net afgebroken pastorie behorende bij de Mozes en Aäronkerk, die ten zuiden tegen de kerk aangeplakt stond. In verband met de bouw van de verkeerstoegang naar de IJtunnel in de vorm van het Jonas Daniël Meijerplein moest die pastorie het veld ruimen. Aan architect Sier van Rhijn, die betrokken was bij de renovatie van de kerk, werd gevraagd een nieuwe pastorie te ontwerpen, die aan de andere zijde van de kerk geplaatst werd. Een van de lege plekken aan de Jodenbreestraat en Waterlooplein werd ermee opgevuld. Financiering van de bouw vond plaats uit de opbrengsten van een veiling van goederen van de kerk. In eerste instantie werden er nog enkele paters in ondergebracht. Van Rhijn kwam met een rechthoekig bakstenen gebouw met (te veel) gevelopeningen. Een opvallend detail is daarom de ronde uitstulping die het gebouw aan de zuidoostzijde heeft meegekregen. Die openingen trokken onverlaten aan, daarom werd de portiek aan het Waterlooplein later afgeschermd (oorspronkelijk leek ze op de gevelopening aan de Jodenbreestraat). Erfgoedvereniging Heemschut nam het gebouw als zijnde “zorgvuldig gedetailleerd” en “sobere bakstenen gevel” op in hun brochure Post '65 Architectuur 1966-1990 in Amsterdam (nummer 44). In 2016 werd het gebouw tot gemeentelijk monument verklaard. Al in 1971 ontving Van Rhijn de Merkelbachprijs voor dit ontwerp. Van Rhijn werd niet veel later de man achter de toen vervloekte gebouwtjes ten behoeve van de Oostlijn.

Grenspaal (Hans 't Mannetje)
Grenspaal (Hans 't Mannetje)

Grenspaal, ook wel Zuildragende schildpad of Monument van Jacob Israël de Haan is een beeld in Amsterdam-Centrum. Het is gemaakt door Hans 't Mannetje. Het beeld staat aan het begin van de Jodenbreestraat, op het punt waar de weg ontstaat aan de Sint Anthoniesluis. Het monument doet enigszins denken aan een zogenaamde banpaal, ooit markeerpunt voor stadsgrenzen. Deze grenspaal geeft echter aan waar een niet afgebouwde snelweg eindigt. Het was de bedoeling dat vanuit het Mr. Visserplein via de Jodenbreestraat en Sint Antoniesbreestraat een snelweg zou lopen tot aan de Prins Hendrikkade. Buurtbewoners van de Nieuwmarktbuurt verzetten zich daar in de jaren zeventig hevig tegen. Onder meer schermutselingen met politie en Mobiele Eenheid leidden er toe dat de aanleg werd gestaakt. De Sint Antoniesbreestraat werd smal gehouden, mede door dat de gemeente de historische kwaliteiten van het Huis De Pinto uiteindelijk wel inzag. Het beeld staat aan de zuidoostkant van de brug en staat in wezen niet op de juiste plaats. De brug is namelijk nog gebouwd met het oog op de verbreding en de komst van de snelweg volgens het document 'Wederopbouwplan Nieuwmarkt'. Dat er aan de noordkant van de brug gesloopt was voor de aanleg van de snelweg is nog bij de zuidelijk ingang van de Sint Antoniesbreestraat te zien; er staat een nieuwbouw pand naast de oude grachtenpanden. Aan de Jodenbreestraat verdween de gehele oostelijke gevelwand ten behoeve van het Maupoleum, met haar rooilijn werd ook al rekening gehouden met de verbreding. De grenspaal markeert de grens tussen een modern recht stratenplan (Jodenbreestraat, Mr. Visserplein, Wibautstraat) en het kronkelige oude stratenplan waar de Sint Antoniesbreestraat deel vanuit maakt. Het kwam er nadat Geurt Brinkgreve had gewezen op de kunstenaar Hans 't Mannetje. 't Mannetje ontwierp voor hier een kunstwerk dat is opgebouwd uit oude en nieuwe materialen. Hij was destijds werkzaam voor het (gemeentelijke) restauratie-atelier aan de Nieuwe Uilenburgerstraat en zag zich geconfronteerd met allerlei bouwelementen van gesloopte gebouwen. Van de grond af naar boven: een hergebruikte sokkel van een onbekend en verdwenen beeld van Rembrandt; hierop is een tekst aangebracht van Jacob Israël de Haan, en een tekst refererend aan de omstandigheden waaronder dit beeld tot stand kwam een groen uitgeslagen hardstenen schildpad, herkomst onbekend; de kop van de schildpad was verloren gegaan, 't Mannetje zette er een nieuwe kop aan een nieuw zadel op het schildpad dat drager is van de kolom in de dikke hardstenen kolom, afkomstig uit het in 1962 afgebrande gebouw, dat Hendrik Petrus Berlage ontwierp voor de Levensverzekeringsmaatschappij De Algemene, gevestigd aan het Damrak is op 3/4 hoogte de tekst "De tijd kruipt met het bouwwerk heen, van hier, vandaar rest soms een steen" gebeiteld. De twee teksten in het Rembrandtblok luiden: De tekst over verschil van mening van inrichting van de buurt: "Tot hier verdween het oude stadspatroon van hier begon de stadsvernieuwing in deze buurt ter herinnering werd dit gedenkteken opgericht", Dichtregels van Jacob Israël de Haan, die refereren aan de oude Jodenbuurt van Amsterdam: "Die te Amsterdam vaak zei: 'Jeruzalem' en naar Jeruzalem gedreven kwam, Hij zegt met mijmerende stem 'Amsterdam, Amsterdam…'". De plaatsing ging niet zonder slag of stoot. De bewonerscommissie die er over ging vond het monument wat al te groot. Ze vond dat de brug toch al het slachtoffer was geworden van allerlei activiteiten zoals kraampjes etc. Bovendien werd door de makers voorgesteld om Han Lammers het beeld te laten onthullen. Deze was echter persona non grata in de Nieuwmarkbuurt, vanwege juist de sloopwerkzaamheden. Hij trok zich terug, net als Brinkgreve die het monument juist ter verzoening door Lammers wilde laten onthullen.