Van Eeghenstraat 103

Sobibór-Wat doe jij? is een artistiek kunstwerk alsmede een monument in Amsterdam-Zuid. Op 4 mei 2020 hield koning Willem-Alexander der Nederlanden een toespraak tijdens de Nationale Dodenherdenking. Daarin kwam de volgende zinsnede voor: "Sobibór begon in het Vondelpark". Hij refereerde aan de bordjes “Voor Joden verboden” die tijdens de Duitse bezetting op veel plaatsen werden bevestigd om aan te geven dat sommige plekken niet (meer) toegankelijk waren voor Joden. Eén van die bordjes werd geplaatst op de lantaarnpaal voor het toegangshek van het Vondelpark aan de Van Eeghenstraat in Amsterdam-Zuid. Op zich was het een kleine ingreep in levens, maar die bordjes vormden op den duur een schakel in maatregelen die voor die bevolkingsgroep (maar ook anderen) tot ellende zou leiden met als slot ontberingen en/of vergassing in concentratiekampen of vernietigingskamp, zoals Sobibór. Die zin in de toespraak van de koning viel een Nederlandse ondernemer op, die een vergelijking trok met microagressie in de 21e eeuw, waarbij op zich kleine tekenen van onrecht, discriminatie en/of intolerantie kunnen uitgroeien tot daadwerkelijk discriminatie etc. op grotere schaal. De ondernemer moest diverse loketten af om zijn initiatief om te kunnen zetten tot daadkracht. Voor installatie van een monument in de openbare ruimte gelden allerlei (ambtelijke) regels. Bovendien was de ondernemer geen kunstenaar; hij was alleen initiator. Met bemoeienissen van diverse instanties werd in april 2021 het monumentje geplaatst. Het kreeg de vorm van een metalen plaquette (bevestigd op een straattegel) en een spiegel (bevestigd op de lantaarnpaal). Die spiegel lijkt op een eerder voorstel van Don Ceder en Marijn Bosman, maar is niet hieraan gelieerd; zij wilden een plaatsen op het Nationaal monument slavernijverleden, als spiegel op het verleden met de bedoeling dat de kijkers zich afvraag: Wat zou ik doen? (Wegkijken of niet). De titel voert terug op een gedicht van verzetsstrijder Gerrit van der Veen, geplaatst in verzetsblad De vrije kunstenaar (maart 1944) "Wat doe jij, nu je land wordt getrapt en geknecht.Nu het bloedt uit ontelbare wondenWat doe jij, nu je volk wordt ontmand en ontrecht,Door de zwarte en feldgraue honden." De eerste regel van dat gedicht is ook te lezen op het Monument voor het kunstenaarsverzet (1973) van Carel Kneulman aan de Plantage Middenlaan.

De C.V. Gerritsenbrug (brug 452) is een vaste brug in het Amsterdamse Vondelpark met een lengte van ongeveer 10 meter. Het Vondelpark kent een verscheidenheid aan bruggen, van de grote Diaconessenbrug (brug 454, Willemsbrug) tot de sierlijke Pater van Kilsdonkbrug (brug 450). De modernste van die bruggen is zonder meer brug 452. Ten opzichte van andere onderdelen van het park is het een anachronisme. Daar waar grote delen van het park dateren uit de late 19e eeuw, dateert deze brug uit 1956/1957. De voetbrug verzorgt de afvoer en toevoer van het Blauwe Theehuis. Omdat de brug blauwe balustrades heeft werd ze in de volksmond wel de Blauwe brug genoemd, niet te verwarren met de Blauwbrug in Amsterdam-Centrum. Echter de meeste bruggen destijds ontworpen door de Dienst der Publieke Werken kregen blauwe balustrades mee (tegenover een wit betonnen overspanning). Deze brug is ontworpen door de architect Dirk Sterenberg en bestaat uit één boog van beton met daarop de aangehaalde balustrades. Sterenberg heeft met deze brug niet alleen een van de kortste bruggen achter zijn naam staan, maar met Brug 705 ook een van de langste. Ook het verschil in gebruik tussen beide bruggen is enorm. Brug 452 is alleen geschikt voor voetgangers; brug 705 is een drukke verkeersbrug/viaduct waarover ook trams rijden in de Cornelis Lelylaan over de Johan Huizingalaan. Alhoewel er diverse malen getracht is de brug te laten afplatten en/of te verbreden om toevoer naar het theehuis per auto mogelijk te maken, werd dat steeds door het gemeente- dan wel stadsdeelbestuur tegengehouden. Ze wilden het Vondelpark zo autoluw mogelijk houden. De brug ging vanaf haar oplevering in officiële stukken naamloos door het leven als brug 452. De gemeente Amsterdam vroeg in 2016 aan de Amsterdamse bevolking om mogelijke namen voor dergelijke bruggen. Een voorstel deze brug te vernoemen naar politicus Carel Victor Gerritsen (1850-1905) werd in april 2018 goedgekeurd en opgenomen in de Basisadministratie Basisregistraties Adressen en Gebouwen.

Het Vondelpark Openluchttheater in Amsterdam organiseert sinds 1974 iedere zomer concerten en optredens door amateurs en professionele uitvoerenden op het gebied van cabaret, dans, kindervoorstellingen en muziek in het hart van het Vondelpark. De voorstellingen zijn gratis toegankelijk, wel wordt een vrije gift gevraagd. Elk weekend in de maanden juni, juli en augustus zijn er op vrijdagavond dans, op zaterdagmiddag jeugdvoorstellingen en jazz optredens, op zaterdagavond cabaret. De zondag is de dag van de muziek, variërend van onder andere pop, rock, tot Nederlandstalige-, wereld- en klassieke muziek Elke Openluchttheaterdag bestaat uit een hoofdprogramma van professionele artiesten en gezelschappen voorafgegaan door een voorprogramma van jong en nieuw talent. Jonge dansers, (klassieke) musici, cabaretiers en muzikanten krijgen 'In de Voorhoede' de ruimte om zich te introduceren aan het publiek.

't Blauwe Theehuis is een modernistisch paviljoen in het Vondelpark in Amsterdam. Het gebouw stamt uit de jaren dertig en was oorspronkelijk een theehuis. Daarna werd het in gebruik genomen als café en restaurant, omgeven door een groot terras. Het Blauwe Theehuis werd in die periode ook gebruikt voor theatervoorstellingen, festivals, huwelijken en andere evenementen. Sinds 2018 is het Blauwe Theehuis in gebruik als tweede proeflokaal van Brouwerij ’t IJ. Het gebouw is aangewezen als rijksmonument. Het ronde gebouw van beton, staal en glas doet denken aan een vliegende schotel. Het heeft twee cirkelvormige verdiepingen, en het eveneens cirkelvormige dak vormt de derde 'schotel'. Boven op de achthoekige etage op de begane grond staat een bovenetage van twaalf kanten die oorspronkelijk als de woning van de beheerder diende. Een trappenhuis aan de buitenkant van het gebouw geeft toegang tot de bovenetage. De dakranden en balustrades en de 12 pilaren die de bovenetage ondersteunen zijn blauw geverfd.

Brug 451 is een vaste brug met een lengte van ongeveer 10 meter in het Amsterdamse Vondelpark. Het Vondelpark kent een verscheidenheid aan bruggen, van de grote en brede brug 454 (Willemsbrug) tot de sierlijke brug 450 van gietijzer. Verreweg de eenvoudigste brug is brug 451. Het is een voetbrug die alleen maar dient tot aan- en afvoer van de gebruikers van de muziekkoepel in het Vondelpark, maar die koepel is dan wel weer een rijksmonument. Brug 451 bestaat uit stalen liggers met daarop planken, afgeschermd door eenvoudige balustrades. Aan de walkant is ze afsluitbaar middels een ijzeren hekwerk. Dit is echter een 'nieuwe' versie van de brug. Bij de ingebruikname van de muziektent lag er een brug die paste bij de stijl van de muziektent zelf en dus wellicht afkomstig is van de architect Louis Paul Zocher.

De Muziektent Vondelpark is een gebouwtje in Amsterdam-Zuid. Het gebouwtje werd op 1 november 1996 opgenomen in het monumentenregister als apart benoemd onderdeel in het rijksmonument Vondelpark. Het is ontworpen door Jan David Zocher en Louis Paul Zocher en werd rond 1873 gebouwd op een rond eiland in een van de vijvers van genoemd park, dat toen nog de naam droeg van Rij- en Wandelpark Amsterdam. Verbinding met de vaste wal wordt verzorgd door brug 451, die eerst van hout was, maar begin 20e eeuw vervangen werd door een ijzeren. Het gebouw kent een tienhoekige plattegrond en heeft een skelet van gietijzer dat rust op een bakstenen ondergrond. Voordat men de “tent” kan betreden moet men eerst een negen treden tellende trap op van natuursteen. Vanaf het basement steken tien kolommen op, die bewerkt zijn en voorzien van canellures. Deze kommen dragen het stervormige dak. Het geheel is afgewerkt met een uivormige bekroning op het dak en daaronder ajourwerk. Het werd tot rijksmonument verklaard vanwege onder meer het gebruik (typologie) en als oorspronkelijk onderdeel van het park.

Het Toegangshek Vondelpark (van Eeghenstraat) is een artistiek kunstwerk in Amsterdam-Zuid. Het Vondelpark kent diverse ingangen. Deze zijn aangebracht in de loop der jaren. Van alle toegangen is een aantal tot rijksmonument verklaard. Ten eerste is er de toegang aan de Stadhouderskade, de hoofdingang. Daarnaast werden de toegangen aan de P.C. Hooftstraat, Roemer Visscherstraat, Vondelstraat bij nummer 120, Vondelstraat bij nummer 164 en Koninginneweg tezamen als monument verklaard. De toegang aan de Van Eeghenstraat kreeg weer een apart monumentennummer in het register. Het toegangshek aan de Van Eeghenstraat is een smeedijzeren hekwerk met vier doorgangen. Het toegangen van de middelste twee zijn opgehangen aan siersmeedijzeren hekpijlers, die aan de bovenzijde worden afgesloten met kroontjes. De twee andere hekwerken hangen aan hardstenen bewerkte pilaren op basement, die eveneens aan de bovenzijde kroontjes hebben. Het totaal werd in november 1996 opgenomen in het monumentenregister vanwege de typologische waarde, als onderdeel van het Vondelpark en vanwege haar positie in het stadsbeeld. In april 2021 werd het oorlogsmonument Sobibór-Wat doe jij? opgehangen aan de lantaarnpaal voor dit toegangshek.

Pater van Kilsdonkbrug (brug 450) is een vaste boogbrug in Amsterdam-Zuid, Vondelpark. In de volksmond werd zij aangeduid als Iepenbrug. De brug ligt nabij de ingang van de Vondelstraat op de route naar het Blauwe Theehuis. De vrij steile voetgangersbrug met natuurstenen treden in de aanloop is gelegen in het Vondelpark en overspant een binnenwater. De brug kent een geheel gietijzeren constructie, inclusief fundering, balustrades en balusters. Alleen het "wegdek" is van hout. Het bouwwerk stamt uit 1889 en is gebouwd naar een ontwerp van Christiaan Posthumus Meyjes sr.. De brug is gefabriceerd door de firma G.J. Wispelwey & Co. uit Zwolle. De brug is sinds 1996 een rijksmonument. In 2016 schrapte de gemeente Amsterdam bijna alle officieuze tenaamstelling van bruggen, zo ook van deze. In april 2017 werd voorgesteld en in juli besloten de brug te vernoemen naar pater Jan van Kilsdonk, de gemeente wilde al een tijd lang een brug vernoemen naar deze markante persoon.

Van Breestraat 71-77 in Amsterdam is een gebouwencomplex aan de Van Breestraat te Amsterdam-Zuid. Het complex is sinds 31 januari 2012 een gemeentelijk monument. De terreinen, grotendeels voor landbouw bestemd, behoorden tot 1889 toe aan de gemeente Nieuwer-Amstel. De Van Breestraat, vernoemd naar musicus Johannes van Bree, kreeg haar naam op 1 juni 1898 en werd in de jaren daarop volgebouwd. Dit gebeurde veelal “pand voor pand” maar op een aantal plekken zijn ook gebouwencomplex gebouwd, zoals de vier geschakelde panden op de huisnummers 71 tot en met 77. Het viertal woonhuizen werd in 1899 onder de noemer "Bouwmaatschappij Van Bree-straat" gebouwd, de maatschappij werd geleid door Engel van der Eyk en Johan Anton de Waal (van der Eyk & De Waal). Zij combineerden hun werk als timmerlieden met die van makelaar, aannemer en architect. Meerdere door hen ontworpen en gerealiseerde gebouwen werden monument in Amsterdam. Veel ervan staan in Amsterdam-Zuid en de Watergraafsmeer (toen nog een zelfstandige gemeente). De vier woonhuizen vormen een architectonische eenheid; ze werden in de traditionele stijl gebouwd en voorzien van versieringen die passen binnen de stijl art nouveau. Ze zijn onderverdeeld in vier verdiepingen (3 woonetage en 1 zonder). Opvallend zijn de relatief grote erkers, die tevens dienen als een soort afdak van de toegangen. Deze erkers worden gedragen door consoles in een combinatie van steen en metaal. Tussen de erkers zijn aan de zijde van de Van Breestraat balkons geplaatst. Op de erkers, die alleen op de eerst verdieping geplaatst zijn, is balkonruimte geschapen. Daarboven gaan ze risalerend over in stenen dakkapellen. Deze gevelelementen zijn ook om de hoek geplaatst met uitzicht op de Jacob Obrechtstraat, al heeft die een afwijkende dakkapel.

Het Podium voor tijdelijke kunst is een artistiek kunstwerk in het Vondelpark, Amsterdam-Zuid. Het ligt nabij de toegang Vondelstraat tegenover 164. Het podium in de vorm van een grote hardstenen schijf werd in 2011 geplaatst naar een ontwerp van landschapsarchitecten Quirijn Verhoog en Arno Heemskerk. Zij waren rond 2007 verantwoordelijk voor een flinke opknapbeurt van de Slurf; het deel van het Vondelpark tussen Stadhouderskade en de Vondelbrug. Zij wilden met die schijf plaats geven aan spontane optredens door bezoekers van het park. In de rand is de tekst U, NU uitgespaard; het kortste gedicht van Joost van den Vondel, naamgever van het park.

Mama Baranka is een artistiek kunstwerk in het Vondelpark in Amsterdam-Zuid, ter nagedachtenis van de dood van Kerwin Duinmeijer. Het beeld is een initiatief van Fundashon Antiano Amsterdam (Antilliaanse welzijnsstichting). De gemeente Amsterdam was bereid 75.000 gulden bij te dragen in de kosten; de andere helft moest door particulieren bijeengebracht worden. Het beeld zou uiteindelijk 120.000 gulden kosten. Kunstenaar Nelson Carrilho kreeg na de gewelddadige dood van Kerwin Duinmeijer de opdracht om een beeld te maken. In plaats van een buste of standbeeld van Duinmeijer te maken kwam hij met zijn impressie van Mama Baranka (M'ma Aïsa, Moeder Rots, Moeder Aarde). Carrilho zag niets in een "zwarte man met zijn vuist omhoog". Hij kwam naar eigen zeggen met een negervrouw, Carrilho's persoonlijke weergave van gevoelens voor verdraagzaamheid en tegen racisme of een weergave van slachtofferschap. Hij wilde met het beeld een teken geven van waakzaamheid, rotsvastigheid en eeuwigheid in plaats van een protest tegen racisme. Vanwege de oerkracht van de vrouw/moeder in de Surinaamse of Antilliaanse cultuur vond hij het passend dat het beeld in het Vondelpark kwam te staan tussen water (vijvers), vuur (zonnestralen) en aarde (gras). Het Vondelpark werd als plaats gekozen omdat dat daar vele jongeren komen, ook uit minderheidsgroepen. De keus voor een vrouw was mede een klein protest tegen al die beelden van blanke mannen die in Nederland staan/stonden. De vorm, destijds omschreven als "beeld met gaten", verwijst naar de rotsen op Curaçao. Carrilho maakte het beeld samen met Henk Lotsy. De oerkracht wordt mede gesymboliseerd doordat de vrouw afgebeeld is met beide voeten in de grond, een sokkel ontbreekt. Carrilho liet zich qua vrmgeveing inspireren door zijn moeder en Hille Holband (Emelie Helouise Mathilda Holband). Het beeld werd op 25 augustus 1984 tijdens de eerste herdenking van de dood van Duinmeijer door de broer en pleegbroer van hem in bijzijn van wethouder Tineke van den Klinkenberg onthuld. Op de sokkel staat de tekst: Laat Amsterdam, eens bolwerk van verdraagzaamheidde toorts van tolerantie verder dragenomdat zijn huidskleur men niet kon verdragen viel hier een mensenkind uit onverdraagzaamheid. Binnen een week na de onthulling was het beeld beklad met witte verf. Andere beelden in Amsterdam van Carrilho zijn Dragers van verre in het Westerpark en Steve van Dorpel in het Nelson Mandelapark.

De Obrechtkerk is de gangbare benaming voor de rooms-katholieke Kerk van Onze-Lieve-Vrouw van de Allerheiligste Rozenkrans in Amsterdam Oud-Zuid. De kerk is gelegen aan de Jacob Obrechtstraat.