Albert Cuypmarkt

Het pand Albert Cuypstraat 182 is een gebouw aan de Albert Cuypstraat in De Pijp te Amsterdam-Zuid. Het is een van een drietal gemeentemonumenten in die straat. Het symmetrische gebouw steekt voor wat betreft grootte, robuustheid en soliditeit af tegen de belendingen en overzijde van de Albert Cuypstraat. De aanpalende woonhuizen en de woonhuizen aan de overzijde hebben last van verzakkingen etc., maar deze kerk staat nog pontificaal recht. De kerk zonder kerktoren, de Buiten-Amstelkerk, kwam er in 1892 als laatste zogenaamde doleantiekerk voor de afgescheiden groep gereformeerden onder leiding van Abraham Kuyper. Het is een rechthoekige gebouw met dito zaal met inwendige galerijen. In de jaren zestig van de 20e eeuw kreeg het gebouw een andere bestemming. Er kwam een supermarkt in, die niet al te veel geld in verbouwingen/aanpassingen investeerde. Dat veranderde in de jaren negentig van diezelfde eeuw toen het een luxe horecagelegenheid werd. Eerst heette het bedrijf De Engel (die de engel op de voorgevel plaatste, geheel in tegenstrijd tot de principes van de Gereformeerden), daarna Bazar. Het kerkinterieur (voor zover nog aanwezig) is daarbij gespaard gebleven. Echter het orgel is in 1971 verhuisd naar de hervormde kerk te Steenderen. Het gebouw heeft een doorloop naar de achterzijde, Govert Flinckstraat 191-193. Daar was een school gevestigd met op de bovenetage een kosterwoning. De soberheid van de toegepaste bouwstijl van de school staat in contrast met de voorgevel aan de Albert Cuypstraat. Er waren tijdens de kadasterindeling kennelijk woningen gepland op deze plaats aan de Albert Cuypstraat. De straatnummering springt ter plaatse van 168 naar 182, de nummering aan de Govert Flinckstraat verspringt niet.

De Oude Pijp, ook wel Noord-Pijp, is een wijk in Amsterdam, in de Nederlandse provincie Noord-Holland. De wijk is gelegen in het stadsdeel Amsterdam-Zuid en heeft 0 inwoners (per 1 januari 2023). Op centraal stedelijk niveau wordt de wijk aangeduid als buurtcombinatie V24. De oppervlakte van de Oude Pijp is 68,11 hectare. Samen met de Nieuwe Pijp vormt de Oude Pijp de wijk (voorheen stadsdeel) De Pijp. De Oude Pijp wordt begrensd door: Boerenwetering, Singelgracht, Amstel, Ceintuurbaan, Sarphatipark en wederom Ceintuurbaan. In de Albert Cuypstraat vindt elke dag de Albert Cuypmarkt plaats. Pleinen met veel horecagelegenheden zijn het Gerard Douplein en het Marie Heinekenplein. Ook het Sarphatipark bevindt zich in de Oude Pijp. Het oude deel van de Pijp staat bekend (zie Gerard Arbous, 1933) als het Quartier Latin van Amsterdam (naar de wijk Quartier Latin in Parijs). De voormalige Heineken-brouwerij (tegenwoordig Heineken Experience) staat aan de Stadhouderskade bij de Ferdinand Bolstraat. Enkele boeken, waarvan het verhaal zich omstreeks 1900 in de Oude Pijp afspeelt: Herman Heijermans: Kamertjeszonde (1898) Jacob Israël de Haan: Pijpelijntjes (bitterzoete roman) (1904) Piet Bakker: Jeugd in De Pijp (vrijmoedige herinneringen) (1946).

De Punt is de bijnaam van een hoekpand gelegen aan de Gerard Doustraat 129-137 (oneven) en Quellijnstraat 152-156 te Amsterdam. De bijnaam dankt het aan het feit dat de straten elkaar in een scherpe hoek kruisen. Dat werd veroorzaakt door het feit dat tijdens de inrichting er bij de planning van De Pijp gebruikgemaakt moest worden van twee inrichtingen. De een net ten zuiden van de Stadhouderskade was van stadsplanoloog Jacobus van Niftrik (de Noordelijke Driehoek). De ander was een gevolg van de slotenplanning van Jan Kalff. Een van die sloten, de Zaagmolensloot en bijbehorende paden zouden na plemping de Albert Cuypstraat vormen. De onopvallende gebouwen van Neoclassicistische architectuur zijn in baksteen opgetrokken met een houtbewerkte kroonlijst. Het was een ontwerp van aannemer en architect Willem Stapelkamp uit Haarlem. Ze herbergen bedrijfsruimten en bovenwoningen. De punt van het complex wordt gevormd door het adres Gerard Doustraat 137, dat op de punt slechts één dubbele deur breed is. De panden zijn in 1998 gerenoveerd, maar staan wel enigszins uit het lood. Daarna is de begane grond in gebruik door het wijkcentrum van De Pijp.

Het gebouw Sarphatipark 39-41 bestaat uit een dubbel herenhuis aan het Sarphatipark (zowel park als straat) in De Pijp te Amsterdam-Zuid. De woonhuizen zijn gebouwd in de eclectische bouwstijl en zijn gespiegeld ten opzichte van elkaar. G. Heuvelink was makelaar in Amsterdam en woonde even verderop in de straat aan het park. Hij was betrokken bij een van de eerste verhogingen van de grond in het Sarphatipark in 1902.

Het gebouw Sarphatipark 43-45 bestaat uit een dubbel herenhuis aan het Sarphatipark (zowel park als straat) in De Pijp te Amsterdam-Zuid. De woonhuizen zijn gebouwd in de eclectische bouwstijl en zijn gespiegeld ten opzichte van elkaar. Dat spiegeleffect is deels verloren gegaan omdat in de loop der jaren er gerenoveerd is aan de gevel. Bijvoorbeeld de raampartijen op de begane grond zijn (in 2015) verschillend uitgevoerd. Aan gebouw 45 moesten in 2011 renovatiewerkzaamheden verricht worden aan de gevel (nieuwe kozijnen en bestening). Op de bouwtekening staat nog vermeld dat de gebouwen geplaatst zouden worden aan de Jan Steenstraat, maar dit stuk kreeg de naam van het park. P.C. Breek was voornamelijk aannemer en sloper. Hij bood destijds ook mee op de bouw van de Oranjekerk even verderop, maar trok zich terug.

Het gebouw Sarphatipark 35-37 bestaat uit een dubbel herenhuis aan het Sarphatipark (zowel park als straat) in De Pijp te Amsterdam-Zuid. De woonhuizen zijn gebouwd in de eclectische bouwstijl en zijn gespiegeld ten opzichte van elkaar. Opvallend is dat de balkons van de twee gebouwen daarbij verschillend zijn uitgevoerd. De bouwtekening liet overigens een afrastering van steen zien, terwijl de werkelijke bouw bestaat uit eenvoudig uitgevoerd (nr 35) of versierd uitgevoerd metaalwerk (nr. 37). Diezelfde bouwtekening vermeldt nog dat het de bedoeling was de panden neer te zetten aan de Jan Steenstraat aan het Sarphatipark. Die straatnaam werd later ingewisseld voor (alleen) Sarphatipark. Om in 1889 een etage te kunnen huren, moest men 300 gulden per maand op tafel leggen. A.C. Schoot was naast architect waarschijnlijk ook de makelaar. Hij was destijds woonachtig aan de Govert Flinckstraat 354 en verhuurde het door hem mede ontworpen gebouw Van Woustraat 12, Hemonykade. Er zijn meerdere gebouwen bekend in De Pijp of andere Amsterdamse wijken, die door hem en M. Schoot ontworpen zijn.

Van Cuyp tot Dou is een muurschildering in Amsterdam-Zuid. De begane grond van het gebouw van de voormalige Stadsbank van Lening aan Gerard Doustraat 156 te Amsterdam, werd in 2017 en 2018 omgebouwd tot een fietsenstalling. Tijdens de uitgebreide werkzaamheden, waarbij het interieur omgebouwd moest worden voor de nieuwe bestemming, werd aan kunstenaar Hugo Kaagman een ontwerp gevraagd voor de levering van een muurschildering in het pand. Hij kwam met drie ontwerpen, waarbij de uiteindelijke keus gemaakt kon worden door de bevolking van de wijk. De muurschildering werd vervolgens door de kunstenaar met hulp van een bevriende galeriehoudster aangebracht op de westelijke muur van het pand. Die muurschildering begint bij de neveningang aan de Albert Cuypstraat (ten tijde van opening van het gebouw lag hier nog de stinkende Zaagmolensloot) en loopt tot aan de hoofdingang aan de Gerard Doustraat. Er zijn allerlei Amsterdamse zaken afgebeeld tussen een street-artportret van Albert Cuyp tot eenzelfde beeltenis van Gerard Dou aan de andere kant. Men vindt onder meer terug afbeeldingen die betrekking hebben op de Albert Cuypmarkt (soms inclusief standhouders), Jan Cremer op zijn motor, een muziekgroep, een afbeelding van het logo van AFC Ajax en een portretje van Johan Cruijff. Ook Airbnb waarover veel klachten zijn binnen De Pijp wordt genoemd. Op 26 mei 2018 werd de fietsenstalling geopend door Stadsdeel Zuid en dus ook het kunstwerk onthuld.

Het gebouw Sarphatipark 47-51 bestaat uit een drietal herenhuizen aan het Sarphatipark (zowel park als straat) in De Pijp te Amsterdam-Zuid. De woonhuizen zijn gebouwd in de eclectische bouwstijl. De huisnummers 49 en 51 zijn een spiegelbeeld van huisnummer 47. Ten aanzien van de balkons is het symmetrische principe losgelaten. Het ontwerp liet dakkapellen in een boogconstructie zien, in de bouw werd dat omgezet naar een rechthoekig model. Opvallend aan de gebouwen is de relatief hoge toegang tot de woningen; zij lopen door tot de tweede etage. Deze stijl geldt voor meerdere panden aan het Sarphatipark. De etages waren duidelijk weggelegd voor de rijken; de huur voor één etage bedroeg in 1894 550 gulden. Frans Hendrik Kiks (overleden 1925) was een Amsterdamse makelaar en timmerman. In De Pijp werden meerdere gebouwen neergezet door amateurarchitecten. Hij had meer panden in De Pijp, zoals Gerard Doustraat 1 en 178. Hij vestigde zich na zijn huwelijk met Anna Maria Pogge (circa 1856-overleden in 1940) in Nieuwer-Amstel, dat al snel werd opgeslokt door Amsterdam. In 1890 had hij nog een timmerwerkplaats in Gerard Doustraat 16, maar ging failliet.

Het pand Gerard Doustraat 156 is een gebouw aan de Gerard Doustraat in De Pijp te Amsterdam-Zuid. Het is een van een vijftal gemeentemonumenten in die straat. Het pand is gebouwd naar een ontwerp van architect Willem Hamer jr.. Hij ontwierp een gebouw in de Neorenaissancestijl. Het gebouw vertoont voor wat betreft toegepaste materialen gelijkenis met Gerard Doustraat 220, rood/oranjeachtige gevels echter hier met grijze speklagen. Op straatnummer 220 zijn daarbij trapgevels toegepast, Gerard Doustraat 156 oogt meer als een symmetrische blokkendoos met Romaanse bogen boven ramen en deuren. Aan de voorgevel is nog een hijsbalk gemonteerd. De gevel is verder ter hoogte van scheiding begane grond/eerste etage voorzien van gevelversieringen. Het gebouw diende vanaf de ingebruikname tot 17 november 2016 als filiaal van de Stadsbank van Lening. De hoofdingang van die bank was (ook al vanaf het begin) geplaatst aan de Gerard Doustraat, terwijl het pand wel is doorgetrokken naar de Albert Cuypstraat (huisnummer 181). Die straat was echter tijdens de oplevering nog een sloot (Zaagmolensloot). Het gebouw is niet alleen vanwege de afwijkende kleur markant. De buurpanden werden door particuliere eigenaren gebouwd in “normaal” baksteen en vertoonden in de jaren zeventig van de 20e eeuw tekenen van verzakking. Datzelfde gold toen voor de gebouwen aan de overkant. Al die panden waren, in tegenstelling tot dit monument, gebouwd in de kenmerkende stijl voor woningen in De Pijp destijds, pijpenladen, smalle relatief diepe panden. Het pand is ter plaatse nog het enige gebouw, dat in originele staat verkeert. Hogere even huisnummers werden afgebroken en herbouwd in de jaren negentig, de overkant dateert uit de late jaren tachtig. Lagere huisnummers werden na een renovatie in de jaren tachtig toch gesloopt en herbouwd in de jaren nul van de 21e eeuw. In 2009 werd het een Gemeentemonument. Ongeveer gelijktijdig verdween de grote lichtreclame die de gevel voor enige tijd ontsierde, ze werd vervangen door een meer bij het gebouw passend bescheidener exemplaar, die op haar beurt op 17 november 2016 werd verwijderd. In de overgang van 2017 naar 2018 werd de begane grond omgebouwd tot fietsenstalling, daarbij ging de symmetrie van de begane grond verloren. Een hardstenen trappetje werd vervangen door een steen op het maaiveld met vandaar uit een inwendige helling voor de fietsen.

Het gebouw Sarphatipark 53 bestaat uit een enkel herenhuis aan het Sarphatipark (zowel park als straat) in De Pijp te Amsterdam-Zuid. Het woonhuis is gebouwd in de eclectische bouwstijl. Het is wat dat betreft een voortzetting van de gevelwand aan dit luxe stuk van De Pijp. De belendende panden Sarphatipark 47-51 waren ook deels van de hand van architect B.J.G. Bos, makelaar en waarschijnlijk tevens aannemer (dat kwam vaker voor in De Pijp). Het gebouw bestaat uit begane grond, 1 hoog, 2 hoog, 3 hoog en een zolderetage met dakkapel. Opvallend is dat de eerste etage een uitstekend balkon heeft, de tweede etage heeft alleen een hekwerk; etage drie hoog moet het doen zonder uitgang naar buiten. Het is mogelijk dat de heer Bos hier zelf woonachtig was (het werd in 1904 verkocht als zijnde begane grond en drie verhuurde bovenhuizen, aldus De Telegraaf van 24 september). In het pand waren in het verleden ook notarissen dan wel curatoren gevestigd. De tekening van het gebouw ging nog uit van het adres Jan Steenstraat, maar die straatnaam werd later gewijzigd in Sarphatipark.

De panden Sarphatipark 23-33 bestaan uit een zestal herenhuizen aan het Sarphatipark (zowel park als straat) in De Pijp te Amsterdam-Zuid. De woonhuizen vertonen grote gelijkenis met de buurpanden Sarphatipark 19-21. De zes woonhuizen zijn opgetrokken in de eclectische bouwstijl. De gebouwen zijn ten opzichte van elkaar soms gespiegeld uitgevoerd. Met name de constructie van toegangen, balkons en ramen van de zes panden lijkt op elkaar. Verschillend zijn echter de toegepaste dakkapellen. Vermoedelijk is de architect van dit bouwblok dezelfde als van Sarphatipark 19 en 21, de bijbehorende naam is echter onbekend.

Het gebouw Sarphatipark 55-57 bestaat uit een dubbel herenhuis aan het Sarphatipark (noordzijde) in De Pijp te Amsterdam-Zuid. De huizen zijn ontworpen door de architect Pieter Jacobus de Kam, die zelf het pand op nummer 55 betrok. De Kam wilde in 1896 zowel de beneden- als de bovenwoning op Sarphatipark 55 verhuren: "een Benedenhuis met Tuin en Tuinhuis, prachtig uitzicht, 5 groote Kamers, waarvan 2 ensuite, Badkamer en 2 kleine Kamers, Dienstbodenkamer, grote Keuken en Bijkeuken, Kolenbergplaats enz." en "een vrij Bovenhuis, 4 groote Kamers, waarvan 2 ensuite, 5 kleine Kamers, één Badkamer, één Alcoof, Keuken en groote Zolder". De gebouwen zijn opgetrokken in een eclectische bouwstijl en zijn ruim van opzet. De twee panden zijn in spiegelbeeld gebouwd, waarbij alleen de kroonlijst verschilt. Opvallend aan de gebouwen is dat alle drie de etages een naar voren uitstekend balkon hebben, een rariteit aan die straat. Pieter Jacobus de Kam was afkomstig uit Wissenkerke, toen nog een zelfstandige gemeente op Noord-Beveland. Hij werd in 1842 geboren en haalde in 1861 een diploma in de 2e klasse der bouwkunde. Hij ontwikkelde zich verder van plaatselijk timmerman via boer tot uiteindelijk architect in Amsterdam. In 1892 keerde hij terug naar Wissenkerke. In 1919 overleed hij op 76 jarige leeftijd in Kalamazoo (Verenigde Staten).