Doelen Hotel

De Kloveniersdoelen was een gebouwencomplex in Amsterdam, op de plek van het huidige Doelen Hotel aan de Nieuwe Doelenstraat. De doelen diende als verzamelplaats en oefenruimte voor een aantal compagnieën van de plaatselijke schutterij. Deze schutters waren bewapend met een primitief musketgeweer dat bus of klover (van het Franse couleuvrine) genoemd werd, vandaar de naam "kloveniers". De Nachtwacht, het door Rembrandt van Rijn in 1642 opgeleverde beroemde groepsportret van een van de klovenierscompagnieën onder commando van Frans Banninck Cocq, hing aanvankelijk in de grote feestzaal van de Kloveniersdoelen. In of vlak na 1715 verhuisde het naar het Stadhuis op de Dam. De straatnamen Nieuwe Doelenstraat en Kloveniersburgwal herinneren aan de Kloveniersdoelen. Ook de kloveniers afgebeeld op het koepeltorentje van het Doelen Hotel verwijzen naar vroeger tijden.

Swych Utrecht (ook wel geschreven als Swygh Utrecht, Svygh Utrecht, Swijgh Utrecht, Swyght Utrecht, Zwigt Utrecht of Utrecht Swijgh) was een toren in de stenen stadsmuur van Amsterdam. De toren werd in 1882 gesloopt om plaats te maken voor het huidige Doelen Hotel aan de Nieuwe Doelenstraat. Swych Utrecht werd in 1482 gebouwd, tegelijkertijd met de stadsmuur die op bevel van Maximiliaan van Oostenrijk werd aangelegd. De naam van de toren ("zwijg Utrecht") refereert aan het primaire doel van de toren en de gehele stadsmuur: het verdedigen van de stad tegen mogelijke aanvallen door troepen van de bisschoppen van Utrecht. De toren werd ergens tussen 1650 tot 1655 geschetst door Rembrandt van Rijn. Deze tekening is nu in de collectie van het Rijksmuseum. De toren diende als de oorspronkelijke Kloveniersdoelen. In 1638 werd het doelencomplex uitgebreid met een moderne nieuwe vleugel die tegen de toren aan werd gebouwd. In de grote feestzaal op de eerste verdieping van dit gebouw hing De Nachtwacht van Rembrandt, tot dit doek in 1715 naar het Stadhuis op de Dam (het huidige Koninklijk Paleis) verhuisde. Het was een groepsportret van een van de schutterscompagnieën die in de doelen bijeenkwamen. Swych Utrecht werd gesloopt om plaats te maken voor het nieuwe Doelen Hotel. De gevelsteen van dit hotel, van de hand van J.H. Teixeira de Mattos, toont de voormalige toren Swych Utrecht. Ook het koepeltorentje van het hotel is een verwijzing naar het vroegere gebouw.

De Jaren is een grandcafé in de Nieuwe Doelenstraat 20-22 in Amsterdam. Op 4 juli 1990 opende Joseph Jansen in dit pand café De Jaren. Hij drukte een duidelijk stempel op de zaak, onder meer door te bepalen dat eten en drank vers moesten zijn en er geen frituur mocht komen omdat het café anders naar vet en patat ging ruiken. De leestafel werd bestemd de betere Nederlandse tijdschriften en een reeks van buitenlandse kranten. Een bijzondere attractie bij de opening was het onbeperkte saladebuffet, dat sindsdien kenmerkend voor de zaak is gebleven. Het hoge interieur met grote ramen is modern ingericht. Aan de achterzijde, pal aan de Amstel, is een wat lager gelegen terras dat zich op een steiger bevindt waar boten kunnen aanmeren. Op de bovenverdieping is een restaurant met een terras op het balkon. Gezien de uitstraling wordt De Jaren vaak een grand-café genoemd, maar dat wordt vanuit de zaak zelf te pretentieus gevonden. In 1994 werd De Jaren overgenomen door René en Fred Boerdam, sinds 2013 met Remco Poelmans als mede-eigenaar. De Jaren trekt zo'n 500.000 bezoekers per jaar, van oudsher met name mensen die voor het eerst in Amsterdam komen, waaronder winkelend publiek, toeristen en studenten die pas nieuw zijn in de stad. Wie later de vele andere Amsterdamse uitgaansgelegenheden leert kennen komt niet zo gauw meer bij De Jaren. De bediening, waarin aanvankelijk veel studenten van de Gerrit Rietveld Academie werkten, gold jarenlang als chagrijnig en langzaam, maar bij dat laatste speelde ook de grootte van de zaak mee. Tegenwoordig worden bestellingen elektronisch doorgegeven.

Frederik Muller & Co. was een kunstveilinghuis te Amsterdam. Het werd door Frederik Muller in 1843 als antiquariaat gestart en ging vanaf 1919 verder als de eerste internationale kunstveiling in Nederland. In 1963 werd het bedrijf opgeheven.

De Halvemaansbrug (brug 221) is een vaste brug in Amsterdam-Centrum. Hij vormt de verbinding tussen de twee kaden van de Amstel (hier Binnen Amstel genoemd) in de binnenstad van Amsterdam. Aan de noordzijde ligt nog een kade van de Kloveniersburgwal en 's-Gravelandseveer (kade van de Amstel). Aan de zuidkant heet de kade van de Amstel gewoon naar de rivier. Hier leidt de brug rechtstreeks in de Halvemaansteeg. Ten zuidoosten van de brug ligt het theater De Kleine Komedie. De oorspronkelijke brug werd gebouwd in de 17e eeuw, vermoedelijk 1626. De brug werd in 1863 (met een noodbrug naast de bouwput) vernieuwd naar een ontwerp van toen stadsarchitect Bastiaan de Greef. De brug bestond uit vier vaste overspanningen. De vijfde, middelste, overspanning was een dubbele basculebrug. De brug overleefde toen een wijziging in tenaamstelling aangevraagd door koning Willem III der Nederlanden naar Oranjebrug (de naam werd niet overgenomen). Ook in 1904 werd de brug vernieuwd. De laatste grote aanpassing volgde in 1939/1940, toen er een vaste plaatbrug naar ontwerp van architect Piet Kramer werd neergelegd. Ook deze brug was nodig in verband met het toenemende en zwaarder wordende verkeer. Kramer had te maken met het feit dat de brug ingekort moest worden. De zuidelijke kade van de Amstel werd onderdeel van de binnenring en werd ter plaatse aanmerkelijk verbreed, hetgeen de brug deed “krimpen” tot circa 50 meter. Kramers brug heeft vier overspanningen. Hoewel ze gebouwd werd met geld uit het werkfonds, is ze toch nog enigszins versierd. Er zijn zeediervormige granieten sluitstenen, het jaartal 1939 is uit een van de sluitstenen gebeiteld, zijn granieten blokjes ontbreken niet. Ook zijn de balustrades versierd (een serie aan elkaar gesmede metalen staven). De naam van de brug is anders dan bij andere Amsterdamse bruggen niet aangebracht op de leuningen, maar uit twee van de sluitstenen gebeiteld. Tijdens de aanleg voer een pontje (voetveer) heen en weer. De verklaring van de naam is niet eenduidig, er zijn een aantal verklaringen in omloop: Stadatlas van Amsterdam: een vroege versie van de brug had de vorm van een halve maan, de brug is in deze versie dus tevens de naamgever van de straat; Sebas Baggelaar en Simon van Schaik: "de vorm van het halfront aan den Aemstel", waarop nu Hotel de l'Europe staat heeft de vorm van een halve maan; in de Halvemaansteeg was einde 19e begin 20e een slijterij, tapperij, waarbij op een raam boven de deur vermeld zou zijn Van ouds "De halve (maan)"; hetgeen versterkt wordt door de tekening van Bep Bijtelaar.

De Nieuwe Doelenstraat is een straat in de binnenstad van Amsterdam. De straat ligt in het verlengde van de Kloveniersburgwal en loopt vanaf de hoek met de Staalstraat in zuidwestelijke richting naar de Oude Turfmarkt, waar de Doelensluis over het Rokin ligt. Aan deze straat lag de Kloveniersdoelen, waar De Nachtwacht oorspronkelijk hing. De straat staat vooral bekend om het Hotel de l'Europe, het Doelen Hotel en het grand-café De Jaren. Aan de straat bevindt zich ook een deel van de Universiteit van Amsterdam (UvA), waaronder het Universiteitstheater en het Instituut voor Theaterwetenschap. De Nieuwe Doelenstraat vormt de zuidoostgrens van het Binnengasthuiscomplex, waar een groot deel van de UvA gevestigd is. Enkele bekende inwoners van de straat die vroeger hier woonden zijn Rembrandt van Rijn, Frederik Muller, Pieter de Carpentier, Bartholomeus van der Helst, Jan J. Hinlopen, Jacob Boreel en Hope & Co.

Amstel Taveerne was de oorspronkelijke naam van een bekend homocafé op de hoek van de Amstel en de Halvemaansteeg in de binnenstad van Amsterdam. De zaak werd geopend in 1964 en in 2007 omgedoopt tot Amstel Fifty Four. Vaak wordt gedacht dat de Amstel Taveerne het oudste homocafé van Amsterdam is, maar dat is niet juist. Er waren zaken die langer bestonden en/of ouder zijn, zoals Café 't Mandje aan de Zeedijk.

De Aluminiumbrug (brug 222) is een ophaalbrug in Amsterdam-Centrum. Ze overspant de Kloveniersburgwal in Amsterdam en verbindt zo de Nieuwe Doelenstraat met de Staalstraat. Er ligt hier al eeuwen een brug. Pieter Bast tekende hier al een brug in op zijn stadsplattegrond van 1599. Deze brug is in dezelfde uitvoering te zien op de plattegrond van Balthasar Florisz. van Berckenrode uit 1625: Een houten brug met een beweegbaar middendeel. Voor de westelijke toegang tot de brug lagen de Clovereniers Doelen, de naamgever van de Nieuwe Doelenstraat en het latere hotel. In die tijd stond er nog de Svych Toren Utrecht, die toren, een dwinger genaamd, was destijds ook naamgever van de brug Dwingerbrug. Ten oosten van de brug lagen stadstimmertuinen. De gracht waar de brug overheen lag heette toen nog de Oude Cingel. De moderne geschiedenis van de brug begint in september 1875. Toen besteedde de gemeente Amsterdam aan het vervangen van het houten basculerende deel van de houten brug, die nog werd vastgelegd door Pieter Oosterhuis. Die brug, geplaatst voor 8888 gulden hield het niet lang uit. In december 1896 volgde een nieuwe aanbesteding. Er moest een brug komen, een ijzeren ophaalbrug en bijbehorende werken ter vervanging van de bestaande dubbele basculebrug no. 222. Er moest daarvoor overlegd worden met de ingenieur, chef van het hoofdbureau van de Publieke Werken waar op dat moment stadsarchitect Adriaan Willem Weissman werkte. Die brug had drie doorvaarten (twee aanbruggen) en een stalen hameipoort. In 1936 moest de scheepvaart deels voor een dag gestremd worden; er moesten werkzaamheden aan de brug verricht worden. Een aantal maanden later werd het rijdek vervangen, er kon geen rijverkeer over de brug. In 1955 begonnen de werkzaamheden om de brug opnieuw te verbreden, de bestaande brug was zo roestig, dat het een gevaar voor relatief zwaar verkeer vormde. Door te kiezen voor een val van aluminium kon ongeveer 150.000 gulden bespaard worden. Er werd vanaf 29 augustus 1955 aan de brug gewerkt, waarbij voor het eerst in Nederland een aluminium brugdek werd geplaatst. De verbreding geschiedde van 7,40 tot 8,60 meter, bovendien schatte men in, dat het brugdek van 13,5 ton nauwelijks zwaarder was dan het origineel (13 ton) maar wel vijf keer steviger. Het brugdek alleen woog 10 ton, de uiteindelijke besparing was 130.000 gulden. Bij oplevering was de brug kennelijk al ingehaald; er zouden er al zes van dergelijke bruggen (aluminium overspanning) verspreid over de wereld liggen, maar werd wel vernoemd naar het metaal waarvan het brugdek gemaakt is. De brug, alhoewel ophaalbrug, is eind 20e eeuw/begin 21e eeuw uit de bediening gehaald. In de 21e eeuw wordt de brug geplaagd door toeristen, die er liefdesslotjes aanhangen. Deze relatief zware sloten vormen een bedreiging voor de relatief lichte constructie van de brug. Het monumentenregister omschreef de brug in 2017, als zijnde een brug tussen land- en waterhoofden van baksteen met boog- en dekstukken van natuursteen. De val is geconstrueerde met stalen randliggers en een aluminium brugdek. Geklonken stalen hameipoort en balans met vakwerk maken het uiterlijk compleet. Het bewegingswerk is uitgevoerd in de vorm van kwadranten. De ophaalbrug heeft stalen hefkettingen en stalen brughekken. De balustraden vormen een mengeling van figuraties uit staal en smeedijzer.

Oudemanhuispoort (vaak afgekort als: OMHP) is een gebouwencomplex in Amsterdam, tussen het Spui en het Waterlooplein. Het is een van de hoofdlocaties van de Universiteit van Amsterdam, de faculteit der geesteswetenschappen is er gevestigd. Het is in de 17e eeuw gebouwd in carrévorm en werd oorspronkelijk gebruikt als Oude mannen en vrouwen gasthuis, het is beschermd als rijksmonument. In een van de vier vleugels is een doorgang die de Oudezijds Achterburgwal aan de westzijde verbindt met de Kloveniersburgwal aan de oostzijde, de poort aan de Oostzijde van deze doorgang is naamgever van het gebouwencomplex.

De L'Europe Amsterdam (voorheen Hotel de l'Europe genoemd) is een vijfsterrenhotel aan de Amstel in Amsterdam. Het 19e-eeuwse hotel werd in 2001 aangewezen als rijksmonument. De L'Europe Amsterdam ligt aan de Nieuwe Doelenstraat, op de hoek met de Oude Turfmarkt, vlak bij het Muntplein, waar de Amstel overgaat in het Rokin. De bar van het hotel, Freddy's Bar, is vernoemd naar Freddy Heineken en werd door het Amsterdamse dagblad Het Parool uitgeroepen tot beste hotelbar van Amsterdam. Het terras aan de Amstel werd in 2008 uitgeroepen tot terras van het jaar door Gault Millau. Het oude restaurant Excelsior is vervangen door Bord'Eau en deze vernieuwing werd beloond met één Michelinster in de gids van 2013 en een tweede ster in 2014, die echt in 2018 weer verloren ging. Het restaurant sloot op 1 september 2021. Hierna opende restaurant Flore op dezelfde locatie.

Het Rondeel was een bolwerk in de 15e-eeuwse stadsmuur van Amsterdam, op de huidige hoek Rokin / Nieuwe Doelenstraat, waar de Amstel de stad binnenstroomde. In de 17e eeuw werd dit torenfort gesloopt en vervangen door een herberg, ook Het Rondeel geheten. Deze werd op zijn beurt eind 19e eeuw vervangen door het huidige Hotel de l'Europe. Rond 1480 werd op bevel van Maximiliaan van Oostenrijk begonnen met de bouw van een bakstenen stadsmuur rond Amsterdam. De muur moest de stad vooral beschermen tegen mogelijke aanvallen door Utrecht. De muur bevatte een aantal poorten, waltorens en een rondeel, een halfronde muurtoren zonder dak, met zwaar metselwerk. Het Rondeel werd gebouwd aan de oostelijke oever van de Amstel. Het opgestelde geschut beheerste zo de toegang tot de stad vanaf de rivier. De halfronde vorm van het Rondeel vinden we nog steeds terug in de gevelwand van de Amstel op de plek van het huidige Hotel de l'Europe. Vanuit het Rondeel liep een stadswal naar de toren Swych Utrecht. In 1593 werd het gebied tussen het Singel en de Herengracht bij de stad gevoegd en een nieuwe stadsmuur aangelegd, waardoor het Rondeel zijn functie verloor. De toren werd verkocht door de stad en werd in 1633 afgebroken. Op de fundamenten van de toren werd een logement (herberg) gebouwd die in 1638 werd geopend en Het Rondeel genoemd werd. De herberg werd in 1652 uitgebreid met een zijgevel in Renaissancestijl en in 1882 met een extra verdieping en nieuwe gevel aan de Amstel (in verband met de een jaar later gehouden wereldtentoonstelling). In 1895 werd de herberg afgebroken om plaats te maken voor het Hotel de l'Europe, dat twee jaar later werd geopend. In dit vijfsterrenhotel bevindt zich nu een Rondeelzaal, vernoemd naar de oude toren en herberg.

De Halvemaansteeg is een kort straatje in het centrum van Amsterdam en verbindt het Rembrandtplein met de Amstel ter hoogte van de Halvemaansbrug. Net als de naam van deze brug is de naam van de steeg waarschijnlijk ontleend aan het pand op nr. 18, waarop de aanduiding "Van Ouds de Halve Maan" te vinden is.