Walenpleintje

Gezicht Amsterdam - Binnen de Singelgracht is een van rijkswege beschermd stadsgezicht in het stadsdeel Centrum in Amsterdam in de Nederlandse provincie Noord-Holland. De procedure voor aanwijzing werd gestart op 12 september 1989. Het gebied werd op 26 mei 1999 definitief aangewezen. Het beschermd gezicht beslaat een oppervlakte van 679 hectare: het gebied tussen de Singelgracht en het IJ. Panden die binnen een beschermd gezicht vallen krijgen niet automatisch de status van beschermd monument. Wel zal de gemeente het bestemmingsplan aanpassen om nieuwe ontwikkelingen in het gebied te reguleren. De gezichtsbescherming richt zich op de stedenbouwkundige en cultuurhistorische waardering van een gebied en wil het toekomstig functioneren daarvan veiligstellen.

De Paulusbroedersluis (brug nr. 215) is een vaste brug in Amsterdam-Centrum. Ze overspant de Oudezijds Achterburgwal in het Wallengebied in Amsterdam. De brug verbindt daarmee de Oude Doelenstraat met de Oude Hoogstraat. De brug heeft zijn naam te danken aan het Sint-Paulusbroederklooster dat hier in de middeleeuwen stond. Er ligt hier al eeuwen een brug. Cornelis Anthonisz. schilderde hier al een brug in op zijn plattegrond van Amsterdam, het is dan 1538. De basis van de huidige brug werd gelegd in 1745, aldus een tweetal datumstenen aan de noordzijde van de brug “Anno” “1745”. Dat de brug “sluis” heet is te danken aan het feit, dat stenen bruggen destijds sluis werden genoemd; er heeft hier vermoedelijk nooit een sluis gelegen. De brug uit 1745 ligt er niet meer; op 24 mei 1869 schreef de gemeente een aanbesteding uit voor "het verbreeden en verlagen van de steenen wulfbrug no. 215 met ijzeren brugleggers, houten dek met zinkbedekking". De werkzaamheden werden verricht in opdracht van de Publieke Werken onder leiding van stadsarchitect Bastiaan de Greef, vermoedelijk ook ontwerper van het bruggetje. In 1966 is de brug nog een keer aangepast (nieuw wegdek) en in het begin van de 21e eeuw opnieuw bestraat. In de zomer van 2020 kwam aan het licht dat een deel van de fundering dermate verslechterd was, dat maatregelen nodig waren. De brug werd in de zomer afgezet voor alle verkeer; voor voetgangers werd een noodbrug neergelegd, alsook een ondersteuning voor de brug. In het najaar was de brug weer toegankelijk voor al het verkeer.

Het Spinhuis in Amsterdam was een tuchthuis voor vrouwen, aan de Oudezijds Achterburgwal. Het werd opgericht in 1597 in een deel van het voormalige Sint-Ursulaklooster. Er bestonden ook spinhuizen in andere steden.

De Waalse Kerk (Frans: Église Wallonne) is een kerk gelegen aan het zuidelijk deel van de Oudezijds Achterburgwal in Amsterdam. De kerk werd vroeger ook wel de Franse Kerk, Walenkerk, Oude Walenkerk of Oude Waalse Kerk genoemd. Iedere zondag om 11 uur 's ochtends wordt hier een kerkdienst in het Frans gehouden. Ook vinden er concerten en muziekopnames plaats; de kerk staat bekend om de zeer goede akoestiek. In de driebeukige kerk liggen onder andere schilder Bartholomeus van der Helst (1613-1670) en wetenschapper Jan Swammerdam (1637-1680) begraven. Elizabeth Timothy (1702-1757), de eerste vrouwelijke Amerikaanse krantenredacteur en -uitgever, werd hier waarschijnlijk gedoopt. Een bekende dominee van de Waalse Kerk was Marie Adrien Perk, die hier preekte in de jaren 1872-1900. De Waalse Kerk werd in 1970 aangewezen als rijksmonument.

De Oude Doelenstraat is een straat in Amsterdam-Centrum, ten oosten van de Dam, die de Damstraat verbindt met de Oude Hoogstraat. De straat loopt in min of meer oostelijke richting tussen de Varkenssluis (brug 204) over de Oudezijds Voorburgwal en de Paulusbroedersluis (brug 215, vernoemd naar het voormalige Sint-Paulusbroederklooster) over de Oudezijds Achterburgwal. De Oude Doelenstraat vormt een deel van de zuidgrens van het prostitutiegebied op de Wallen. De straat is van oudsher een winkelstraat en maakt deel uit van de, deels autovrije, route vanaf de Dam - Damstraat – Oude Doelenstraat – Oude Hoogstraat - Nieuwe Hoogstraat. Er is veel op toerisme gerichte bedrijvigheid, waaronder coffeeshops, souvenirwinkels en horeca. De Oude Doelenstraat heeft voetpaden. Het fietspad is verdiept aangelegd. Het doel van de paden wordt, vooral door wandelende toeristen, niet altijd begrepen. Als deel van het zogenaamde Project 1012 wil het stadsbestuur de straat opschonen van zogenaamde "criminogene functies", onder meer door het aankopen van vastgoed.

Het Sint-Paulusbroederklooster of kortweg Paulusbroederklooster was een middeleeuws klooster in Amsterdam. Alleen de voormalige kapel, nu de Waalse Kerk, is nog overgebleven van dit rooms-katholieke klooster. Het Oost-Indisch Huis staat op het voormalige kloosterterrein, op de plek waar de boomgaard van het klooster had gelegen. Van de voormalige kloostertuin is nu nog een kleine binnenplaats over, het Sint-Jorishof. De Paulusbroederssluis (brug 215), de brug over de Oudezijds Achterburgwal tussen Oude Doelenstraat en Oude Hoogstraat, is vernoemd naar het klooster.

De Oude Doelen dateert uit ca. 1417 en was bestemd als oefenterrein voor de schutterij. Het terrein lag tussen de Oudezijds Voorburgwal en Oudezijds Achterburgwal, de Stoofsteeg en de Prinsenhofssteeg. Om nog onduidelijke redenen verloor het zijn functie honderd jaar later. (In 1522 zijn de Kloveniersdoelen opgericht.) Er zijn geen afbeeldingen van het gebouw en terrein bekend en het komt ook niet op de houtsnede van Cornelis Anthonisz. uit 1544 voor. De Oude Doelenstraat zou al in 1480 over het doelenterrein zijn aangelegd. Het gebouw zou al in 1516 zijn verkocht en zou in 1542 zijn afgebroken. Vervolgens is het zogenaamde "Doelenhofje" op de zuidzijde van het terrein aangelegd, dat tot 1920 heeft bestaan. Het "Leeuwenpoortje" in de Prinsenhofsteeg gaf destijds toegang tot een steeg, een klein aantal huisjes en een achterhuis met een toren, afgebeeld door Gerrit Lamberts in 1816.

Het Rusland is een straat in het centrum van Amsterdam. De straat verbindt de Oudezijds Achterburgwal met de Kloveniersburgwal en ligt in het verlengde van de Sint Agnietenstraat. Het is een korte maar brede straat. De straat is zo breed omdat het linker gedeelte oorspronkelijk de Raamsloot was die nog in de 16e eeuw werd gedempt. De straat ligt ingeklemd tussen de brug 216 over de OZ Achterburgwal en Oost-Indische Huisbrug (brug 223) over de Kloveniersburgwal. De naam van de straat kwam al voor in een akte uit 1403 met de naam Willem Ruusschentuin. Deze naam verbasterde in de loop der jaren via 't Ruyssenlandt, 't Russeland en 't Ruslant tot het Rusland. Op de hoek met de Kloveniersburgwal staat het rijksmonument Het Wapen van Amsterdam, het voormalig hotel waar de schrijver Isaäc da Costa midden 19e eeuw zijn befaamde lezingen hield. In het boek Een schitterend gebrek van Arthur Japin woont de hoofdpersoon (Casanova's liefde) aan deze straat.

De Varkenssluis (brug nr. 204) is een brug over de Oudezijds Voorburgwal in Wallengebied in Amsterdam. De brug verbindt de Damstraat met de Oude Doelenstraat. Hier ligt al eeuwen een brug. Ze is al te zien op stadsplattegronden van Pieter Bast (1599) en Balthasar Florisz. van Berckenrode (1625). De brug is vernoemd naar de varkensmarkt die hier rond de 16e eeuw gehouden werd. De moderne geschiedenis van de brug begint in december 1868. Toen besteedde de gemeente Amsterdam aan: “Het maken van eene onderheide fundering met het metselen der penanten, walhoofden en vleugelmuren, en het daarstellen van al de overige timmer-, metsel- en hardsteenwerken voor de verbreeding van de steenen wulfbrug no. 204 met de levering van allen daartoe noodige materialen en arbeidslonen”; Het maken en stellen van al de ijzerwerken voor voornoemde brug, met alle daartoe vereischte materialen en arbeidslonen de levering van Escauzijnsche deksteenen, ten dienste van de in het jaar te vernieuwen steenen wallen; Het doen van herstellingen en vernieuwingen aan de steenen en houten wallen langs de grachten en wateren en aan de gemetselde riolen etc. Het vernieuwen van 16.205 vierkante ellen bestrating in eenige straten en het onderhouden daarvan gedurende de eerste drie jaren, met levering van 90.000 stuks keijen en 300.000 stuks klinkerts. Het geheel was in handen van de Dienst der Publieke Werken. Het ontwerp van de brug kwam van stadsarchitect Bastiaan de Greef, die de bouw daarvan zou begeleiden. Jacob Verheij, directeur PW begeleidde de punten 3 en 4, terwijl de bestrating werd begeleid door Jacobus van Niftrik. Deze uitgebreide aanbesteding was het gevolg van de aanleg van de Damstraat op de plaats van de Halsteeg, waarbij een aantal panden aldaar werden gesloopt als ook de brug met één welf op die plaats. De brug droeg jaarstenen in de brugpijlers "Anno" "1869". In 1956/1957 werd de brug verbreed, reden daarvoor was niet het normale verkeer over de brug. De stoet trouwauto’s die aanstaande bruiden en bruidegoms moesten begeleiden op het Stadhuis zorgden voor ondraaglijke oponthoud van het normale verkeer. De trouwauto’s leverden niet alleen de aanstaande stellen en gevolg af, ze moesten er ook wachten om vervolgens de gehele meute weer af te voeren. De brug werd 16,35 meter breed met een rijweg van 8 meter breed met daarnaast een rijgoot voor trouwauto's van 3 meter breed. Achter haar klassieke uiterlijk gaat een betonconstructie schuil. Het uitgehakte brugnummer is te vinden in de bovenste sluitsteen van de middelste boog. In de jaren tachtig werd de brug opnieuw ingericht en gerenoveerd, waardoor een benoeming tot gemeentelijk monument er niet (meer) in zat. Deze brug stond in de jaren tachtig en negentig van de 20e eeuw ook wel bekend als de pillenbrug, aangezien hier vele junkies een levendige negotie in rohypnol en andere verdovende middelen hielden. Burgemeester Ed van Thijn besloot in te grijpen toen het drugsgebruik alhier uit de hand liep. Er kwamen bloemstallen etc., maar ook in de 21e eeuw wordt de omgeving geplaagd door allerlei venters. Schrijver Gerbrand Adriaensz. Bredero had vanuit zijn woning (later Oudezijds Voorburgwal 250) uitzicht op de brug. Op de brug staat een beeldgroep Wandelend naar de Nieuwmarkt van Martie van der Loo, geplaatst na vernieuwing van de brug ter verjaging van de drugshandel. Op de brug ligt voorts een tegel van het kunstwerk Vrijheid van Amsterdam.

Wandelend naar de Nieuwmarkt is een beeldengroep staande in Amsterdam-Centrum. Kunstenaar Martie van de Loo kreeg van de gemeente Amsterdam rond 1984 de opdracht artistieke kunstwerken te leveren voor de Varkenssluis (onder Amsterdammers beter bekend als de Pillenbrug) en de Paulusbroedersluis. Deze bruggen liggen over de Oudezijds Voorburgwal (op de scheidslijn Damstraat en Oude Doelenstraat) en Oudezijds Achterburgwal (de scheidslijn Oude Doelenstraat en Oude Hoogstraat). De beelden geven mensfiguren weer, maar zonder benen. Het zijn gedrongen wandelaars tussen Dam naar de Nieuwmarkt. De mensen hebben een oosters uiterlijk, een verwijzing naar de hier dichtbij liggende Chinese buurt rond de Nieuwmarkt (sommige straatnamen zijn in het Chinees aangegeven). De oorspronkelijke beelden vielen ten prooi aan vandalen, sommige werden omvergereden, andere onthoofd. Na een aantal aanslagen op de beelden kreeg de kunstenaar het verzoek nieuwe beelden te maken die beter weerstand moesten bieden aan de vandalen. Van der Loo maakte nieuwe, waarbij de armen van graniet werden. De gemeente wilde de beelden echter liever niet terug op de Varkenssluis en stelde ze voor ze op de Jodenbreestraat te zetten. Uiteindelijk kwamen de vier exemplaren weer terug op de Varkenssluis, maar dan wel op een gemetselde sokkel met steen, die door toeristen als bankjes worden gebruikt. De stijl van de vier lijkt geïnspireerd op het bouwstijl Amsterdamse School met kleurstelling en metselverband. De nieuwe beelden werden op 12 oktober 2011 onthuld in het kader van Project 1012.

Het kleinste huis van Amsterdam is gelegen aan de Oude Hoogstraat 22 in het oude centrum van Amsterdam, vlak naast het Oost-Indisch Huis en het toegangspoortje naar de Waalse Kerk. Het huisje, door sommigen ook het ‘Kleinste huis van Europa’ genoemd, is 2,02 meter breed en 5 meter diep. Met haar kenmerkende tuitgevel, vertegenwoordigt dit huis een miniatuurversie van een typisch Amsterdams grachtenpand. Het kleinste huis van Amsterdam staat geregistreerd als rijksmonument.

De Oude Hoogstraat is een Amsterdamse straat die de Oude Doelenstraat verbindt met de Nieuwe Hoogstraat in Amsterdam-Centrum. De straat loopt in min of meer oostelijke richting van de Paulusbroedersluis (brug 215) over de Oudezijds Achterburgwal naar de Bushuissluis (brug 224) over de Kloveniersburgwal. De straat loopt parallel aan de zuidelijke grens van het prostitutiegebied op de Wallen en scheidt het noordelijke Wallengebied van het rustiger zuidelijke deel van de Oudezijds Achterburgwal. Ter hoogte van Oude Hoogstraat 19 ligt de Bethaniëndwarsstraat. De straat is van oudsher een winkelstraat en maakt deel uit van de doorgaande, deels autovrije, route vanaf de Dam - Damstraat - Oude Doelenstraat - Oude Hoogstraat - Nieuwe Hoogstraat. Naast op toerisme gerichte bedrijvigheid (coffeeshops, souvenirwinkels, horeca) vindt men hier een gevarieerd winkelaanbod, waaronder een van de grootste antiquariaten van de hoofdstad. In het verlengde van de Oude Hoogstraat aan de Nieuwe Hoogstraat / hoek Sint Antoniesbreestraat ligt een uitgang van het metrostation Nieuwmarkt.