Kleinste huis van Amsterdam

De Oude Hoogstraat is een Amsterdamse straat die de Oude Doelenstraat verbindt met de Nieuwe Hoogstraat in Amsterdam-Centrum. De straat loopt in min of meer oostelijke richting van de Paulusbroedersluis (brug 215) over de Oudezijds Achterburgwal naar de Bushuissluis (brug 224) over de Kloveniersburgwal. De straat loopt parallel aan de zuidelijke grens van het prostitutiegebied op de Wallen en scheidt het noordelijke Wallengebied van het rustiger zuidelijke deel van de Oudezijds Achterburgwal. Ter hoogte van Oude Hoogstraat 19 ligt de Bethaniëndwarsstraat. De straat is van oudsher een winkelstraat en maakt deel uit van de doorgaande, deels autovrije, route vanaf de Dam - Damstraat - Oude Doelenstraat - Oude Hoogstraat - Nieuwe Hoogstraat. Naast op toerisme gerichte bedrijvigheid (coffeeshops, souvenirwinkels, horeca) vindt men hier een gevarieerd winkelaanbod, waaronder een van de grootste antiquariaten van de hoofdstad. In het verlengde van de Oude Hoogstraat aan de Nieuwe Hoogstraat / hoek Sint Antoniesbreestraat ligt een uitgang van het metrostation Nieuwmarkt.

Het Oost-Indisch Huis is een gebouw in het centrum van Amsterdam aan de Oude Hoogstraat 24, dat als bestuurs- en administratiekantoor diende voor de Amsterdamse kamer van de Vereenigde Oostindische Compagnie (VOC). Naast de vergaderingen van de 20 bewindhebbers van de Amsterdamse kamer, vonden hier ook meestal de vergaderingen plaats van de Heren XVII, de 17 leden tellende centrale directie van de VOC. Het Oost-Indisch Huis was het eerste gebouw dat speciaal voor de VOC gebouwd werd. Naast het vergaderen werden hier ook scheepsbemanningen geronseld en de archieven en kaarten van de VOC bewaard. Een poort met Toscaanse halfzuilen aan de Oude Hoogstraat leidt via een tunneltje naar een binnenplaats met sierlijke gevels. De gevels op de binnenplaats zijn in Amsterdamse renaissance-stijl, typerend voor de stadsarchitect Hendrick de Keyser, die het gebouw (waarschijnlijk) heeft ontworpen.

Het Bushuis was het geschutsmagazijn van de stad Amsterdam. Het is gebouwd omstreeks 1550 en afgebroken in 1890 of 1891 om plaats te maken voor het huidige neogotische gebouw. Het pakhuis had een korte gevel aan de Oude Hoogstraat en een lange zijde aan de Kloveniersburgwal. Het was het eigendom van de stad. In 1603 huurde de pas opgerichte VOC een deel van het pand voor de opslag van haar goederen. Twee jaar later kreeg ze beschikking over het geheel, en vertrok de schutterij naar de Singel. Aan de zuidzijde werden al gauw bijgebouwen rond een binnenhof neergezet. In 1604 was begonnen met de bouw van het Oost-Indisch Huis, dat in 1606 in gebruik werd genomen. Deze bebouwing is toegeschreven aan de stadsarchitect Hendrick de Keyser: zijn hand is te zien in de zandstenen banden en blokken, de ornamenten onder de ontlastingsbogen en de afsluitende balustrade op de topgevel, alles in de stijl van de Hollandse Renaissance. De Heeren XVII, het centrale college van bestuur van de zes kamers van de Compagnie, hielden hier hun halfjaarlijkse vergaderingen. De twintig bewindvoerders van de kamer Amsterdam zetelden hier permanent. De Heeren XVII kwamen bij toerbeurt zes jaren bijeen in het Oost-Indisch Huis, en vervolgens twee jaren in Middelburg. Tot de ontbinding van de VOC in 1798 was zij hier gevestigd. Daarna, tot 1808, was het de zetel van het koloniaal bestuur. Tegenwoordig is het complex Bushuis / Oost Indisch Huis een onderdeel van de Universiteit van Amsterdam, het dient nu voornamelijk als huisvesting voor de Faculteit der Geesteswetenschappen van de Universiteit van Amsterdam. Het Stads-Bushuis uit 1606 aan het Singel werd het nieuwe arsenaal, met twee grote deuren voor de kanonnen. De fraai gerestaureerde gevel is nu nummer 423.

De Waalse Kerk (Frans: Église Wallonne) is een kerk gelegen aan het zuidelijk deel van de Oudezijds Achterburgwal in Amsterdam. De kerk werd vroeger ook wel de Franse Kerk, Walenkerk, Oude Walenkerk of Oude Waalse Kerk genoemd. Iedere zondag om 11 uur 's ochtends wordt hier een kerkdienst in het Frans gehouden. Ook vinden er concerten en muziekopnames plaats; de kerk staat bekend om de zeer goede akoestiek. In de driebeukige kerk liggen onder andere schilder Bartholomeus van der Helst (1613-1670) en wetenschapper Jan Swammerdam (1637-1680) begraven. Elizabeth Timothy (1702-1757), de eerste vrouwelijke Amerikaanse krantenredacteur en -uitgever, werd hier waarschijnlijk gedoopt. Een bekende dominee van de Waalse Kerk was Marie Adrien Perk, die hier preekte in de jaren 1872-1900. De Waalse Kerk werd in 1970 aangewezen als rijksmonument.

Het Compagnietheater is gehuisvest in de voormalige kerk van de Hersteld Lutherse gemeente aan de Kloveniersburgwal in Amsterdam.

Het Sint-Paulusbroederklooster of kortweg Paulusbroederklooster was een middeleeuws klooster in Amsterdam. Alleen de voormalige kapel, nu de Waalse Kerk, is nog overgebleven van dit rooms-katholieke klooster. Het Oost-Indisch Huis staat op het voormalige kloosterterrein, op de plek waar de boomgaard van het klooster had gelegen. Van de voormalige kloostertuin is nu nog een kleine binnenplaats over, het Sint-Jorishof. De Paulusbroederssluis (brug 215), de brug over de Oudezijds Achterburgwal tussen Oude Doelenstraat en Oude Hoogstraat, is vernoemd naar het klooster.

De Bushuissluis (brug 224) is een vaste brug in Amsterdam-Centrum. Sluis staat hier voor stenen brug; er heeft hier geen sluis gelegen. Ze overspant de Kloveniersburgwal en verbindt zo de Oude Hoogstraat met de Nieuwe Hoogstraat. Het is de noordelijkst gelegen brug over de Kloveniersburgwal voordat ze (richting noorden) onder de Nieuwmarkt duikt en daarna verder gaat als Geldersekade. De brug wordt (behalve aan de zuidwestkant) omringd door gemeentelijke en rijksmonumenten, waar van het Trippenhuis het bekendst is. Er ligt hier al eeuwen een brug. Pieter Bast tekende in zijn kaart van 1599 hier al een ophaalbrug in. De kaart van Balthasar Florisz. van Berckenrode uit 1625 laat een juistere positie van de brug zien ten opzichte van de Zuiderkerk en haar begraafplaats. De brug voert dan over de Oude Cingel en ligt tussen de Oude en Nieuwe Hoogh-straet. Die ophaalbrug moet al snel daarna vervangen zijn, kunstschilder Jan van Kessel documenteerde rond 1672 een welfbrug met vijf bogen, waarvan de vier aan de zijkant al dienden tot opslag. Hij legde de brug vast toen hij een schilderij maakte van de naamgever van de brug: het Bushuis, een wapenopslagplaats van de gemeentelijke schutterij. Die welfbrug werd rond 1802 vervangen door een brug met maar een doorvaart, getuige een bouwtekening in het bezit van Beeldbank Amsterdam. Die hoge brug werd rond 1890 weer onderwerp van gesprek, men wilde een lagere brug of indien mogelijk demping van de burgwal tussen Nieuwmarkt en de Hoogstraten. Enkele raadsleden drongen aan op een spoedige verlaging en verbreding toen eenmaal de demping van tafel was. Anderen meldden dat snelheid hier niet aan de orde was, want bouwwerkzaamheden hier waren niet mogelijk in verband met de grondige verbouwing van het Bushuis/Oost-Indische Huis. Pas in mei 1892 volgde de aanbesteding voor de benodigde materialen voor deze en drie andere bruggen en het verlagen en verbreden van brug 224. De werkzaamheden werden begeleid door de stadsingenieur. Er moesten sloopwerken aan te pas komen, die het verkeer hier danig verstoorden; voetgangers konden gebruik maken van een noodbrug. Er kwam toen een standaardmodel van een ijzeren liggerbrug. Die brug hield het net geen eeuw uit. Bij een grootscheepse aanpak van de Oude en Nieuwe Hoogstraat in de periode 1983-1985 werd ook de brug wederom vernieuwd. Het was destijds de vraag of de brug daarbij weer haar oude welfvorm kreeg of dat men koos voor het ontwerp uit 1892. Men besloot deze brug in de vorm van de brug van 1892 te laten, maar zij kreeg daarbij wel de moderne bouwmiddelen mee.

De Paulusbroedersluis (brug nr. 215) is een vaste brug in Amsterdam-Centrum. Ze overspant de Oudezijds Achterburgwal in het Wallengebied in Amsterdam. De brug verbindt daarmee de Oude Doelenstraat met de Oude Hoogstraat. De brug heeft zijn naam te danken aan het Sint-Paulusbroederklooster dat hier in de middeleeuwen stond. Er ligt hier al eeuwen een brug. Cornelis Anthonisz. schilderde hier al een brug in op zijn plattegrond van Amsterdam, het is dan 1538. De basis van de huidige brug werd gelegd in 1745, aldus een tweetal datumstenen aan de noordzijde van de brug “Anno” “1745”. Dat de brug “sluis” heet is te danken aan het feit, dat stenen bruggen destijds sluis werden genoemd; er heeft hier vermoedelijk nooit een sluis gelegen. De brug uit 1745 ligt er niet meer; op 24 mei 1869 schreef de gemeente een aanbesteding uit voor "het verbreeden en verlagen van de steenen wulfbrug no. 215 met ijzeren brugleggers, houten dek met zinkbedekking". De werkzaamheden werden verricht in opdracht van de Publieke Werken onder leiding van stadsarchitect Bastiaan de Greef, vermoedelijk ook ontwerper van het bruggetje. In 1966 is de brug nog een keer aangepast (nieuw wegdek) en in het begin van de 21e eeuw opnieuw bestraat. In de zomer van 2020 kwam aan het licht dat een deel van de fundering dermate verslechterd was, dat maatregelen nodig waren. De brug werd in de zomer afgezet voor alle verkeer; voor voetgangers werd een noodbrug neergelegd, alsook een ondersteuning voor de brug. In het najaar was de brug weer toegankelijk voor al het verkeer.

Het Wijnkopersgildehuis is een voormalig gildehuis in Amsterdam. Het 17e-eeuwse dubbelpand bevindt zich aan Koestraat 10-12, nabij de Nieuwmarkt. Het is een van de weinige overgebleven gildehuizen van de stad en heeft de oudst bekende halsgevels. Het is aangewezen als rijksmonument. Het gebouw is eigendom van Vereniging Hendrick de Keyser. Het diende in de tweede helft van de 20e eeuw een aantal jaar als museum en wordt anno 2012 verhuurd als woonhuis met atelier.

Gezicht Amsterdam - Binnen de Singelgracht is een van rijkswege beschermd stadsgezicht in het stadsdeel Centrum in Amsterdam in de Nederlandse provincie Noord-Holland. De procedure voor aanwijzing werd gestart op 12 september 1989. Het gebied werd op 26 mei 1999 definitief aangewezen. Het beschermd gezicht beslaat een oppervlakte van 679 hectare: het gebied tussen de Singelgracht en het IJ. Panden die binnen een beschermd gezicht vallen krijgen niet automatisch de status van beschermd monument. Wel zal de gemeente het bestemmingsplan aanpassen om nieuwe ontwikkelingen in het gebied te reguleren. De gezichtsbescherming richt zich op de stedenbouwkundige en cultuurhistorische waardering van een gebied en wil het toekomstig functioneren daarvan veiligstellen.

De Kloveniersburgwal is een Amsterdamse gracht, tussen de Nieuwmarkt en de Amstel, ten oosten van de Dam in Amsterdam-Centrum

Het Walenpleintje is een klein plein aan de Oudezijds Achterburgwal in Amsterdam. Het is vernoemd naar de Waalse Kerk die aan het plein staat. Het plein werd al eeuwenlang in de volksmond Walenpleintje genoemd. In 1978 besloot de gemeente het plein ook officieel zo te noemen, ter gelegenheid van het 400-jarig jubileum van de Alteratie van Amsterdam. Tot de Alteratie was de Walenkerk de kapel van het rooms-katholieke Sint-Paulusbroederklooster. De huisnummering van het plein volgt nog steeds die van de Oudezijds Achterburgwal, waarvan het eigenlijk een inham is. Het adres van de Waalse Kerk is Walenpleintje 159. Alle panden aan het plein, met de adressen Walenpleintje 155, 157, 159, 161, 163, 165 en 167, zijn beschermd als rijksmonument. Behalve de kerk (159) en haar bijgebouw op nummer 157 (uit het begin van de 19e eeuw), zijn ze alle gebouwd in de jaren 1640-1650 als woonhuis. Het plein bereikte de finale in de verkiezing van de mooiste straat van Amsterdam door lezers van Het Parool in 2007. De krant citeerde de filmmaker Albertien Pareau Dumont die het pleintje "De parel van de Wallen" noemde. "Vanaf de Oudezijds zie je de Waalse Kerk, aan weerszijden van dit minipleintje staan ongeschonden middeleeuwse huisjes. Maagden tussen de meeste Wallenpanden", volgens de filmmaakster.