De Halve Wereld

De Nieuwe Amstelstraat is een straat in Amsterdam die het Waterlooplein verbindt met het Jonas Daniël Meijerplein. De straat ligt in het verlengde van de Amstelstraat en heet (net zoals alle andere straten en grachten die doorlopen op de oostoever van de Amstel) derhalve de Nieuwe Amstelstraat. Zijstraten zijn de Turfsteeg en het A.S. Onderwijzerhof.

Station Waterlooplein is een station van de Amsterdamse metro in het stadsdeel Centrum. In verband met de bouw van de Stopera is het station eerder gebouwd dan de rest van het traject Weesperplein – Centraal Station. Dit was achteraf gezien niet nodig door de trage start van de bouw van de Stopera, die pas plaatsvond in de jaren tachtig. In 1975 werd in het toen in ruwbouw gereed zijnde metrostation de tentoonstelling Open buis gehouden. Het station is grotendeels gelegen onder het wooncomplex De Halve Wereld aan het gelijknamige plein. De metrolijnen 51, 53 en 54 hebben een halte in dit station. Er is een overstapgelegenheid op tramlijn 14.

De Academie van Bouwkunst in Amsterdam is een hogeschool voor architectuur, stedenbouw en landschapsarchitectuur, die in 1908 opgericht werd door architectuurgenootschap Architectura et Amicitia. Ze maakt deel uit van de Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten en is gevestigd in een 17e-eeuws gebouwencomplex aan het Waterlooplein in Amsterdam, bestaande uit het Oudezijds Huiszittenhuis en het naastgelegen Arsenaal.

Het Arsenaal, ook wel de stadsturfpakhuizen genoemd, is een vroeg-17e-eeuws pakhuiscomplex in Amsterdam. De ene zijde ligt aan het Waterlooplein (nummers 215-217). Hier is de Academie van Bouwkunst deels gevestigd. De andere zijde ligt aan de Nieuwe Amstelstraat (nummers 6-8), tegenover het Joods Historisch Museum (JHM). Hier zijn de kantoren van het JHM gevestigd. Aan westkant van het gebouw loopt de Turfsteeg. Het gebouw werd in 1970 aangewezen als rijksmonument. Het bestaat uit een dubbel pakhuis geflankeerd door twee enkele pakhuizen. Het dubbele pakhuis heeft een platte trapeziumgevel en de enkele pakhuizen hebben puntgevels, en dat aan zowel voor- als achterzijde. De gevels zijn versierd met grote boog- en strekblokken uit 1610.

Het Oudezijds Huiszittenhuis, ook wel Oudezijds Huiszittenaalmoezeniershuis genoemd, is een bouwwerk uit 1655 aan het Waterlooplein in Amsterdam, in 1970 aangewezen als rijksmonument. Oorspronkelijk huisvestte het een liefdadigheidsinstelling waar voedsel en turf werd uitgedeeld aan arme inwoners van de stad. Het gebouw in classicistische stijl werd ontworpen door Willem de Keyser. De Academie van Bouwkunst is sinds 1946 gevestigd in het pand en in het naastliggende Arsenaal. Het pand werd afgebeeld door verschillende kunstenaars, waaronder de graveurs Jan Goeree, Petrus Schenk en Hermanus Petrus Schouten. Onder meer Pieter van Anraedt, Bartholomeus van der Helst, Cornelis Troost, Arnold Boonen, Adriaan de Lelie en Jan Maurits Quinkhard schilderden regentenstukken voor het pand.

Het A.S. Onderwijzerhof in Amsterdam is een pleintje in het Amsterdamse stadsdeel Centrum. Het grenst aan de Nieuwe Amstelstraat en het Jonas Daniël Meijerplein. Het hof wordt omsloten door de woongebouwen de Slinger en het Torentje van wooncomplex De Halve Wereld en de achterzijde van de voormalige Hoogduitse synagogen waarin tegenwoordig, samengevoegd, het Joods Historisch Museum is gevestigd. Het hof is vernoemd naar de joodse opperrabbijn Abraham Samson Onderwijzer (Muiden, 24 juli 1862 - Amsterdam, 17 november 1934). Sinds 1987 staat er het kunstwerk "Voor water" van Harald Schole.

De Jodenbuurt, ook wel Joodse Buurt of Wijk in Amsterdam, was vanaf de late zestiende eeuw tot de periode van de Jodenvervolging tijdens de Tweede Wereldoorlog, een buurt waar veel Joden woonden. De buurt strekte zich uit langs de Jodenbreestraat, Uilenburg, Vlooienburg, Waterlooplein, Marken, Rapenburg en Nieuwe Herengracht, later ook Nieuwmarkt, Sint Antoniesbreestraat, de Plantage, Weesperstraat en Weesperplein tot aan de Nieuwe Kerkstraat.

Het Joods Museum (tot november 2021: Joods Historisch Museum) in Amsterdam is een museum dat de Joodse cultuur, religie en geschiedenis belicht. Het museum is sinds 1987 gelegen aan het Jonas Daniël Meijerplein in het hart van de oude Joodse Buurt. De overdekte ruimte tussen vier in 18e-eeuwse staat teruggebrachte synagogen vormt de ingang aan de Nieuwe Amstelstraat 1. Het museum is onderdeel van het Joods Cultureel Kwartier.

De Mozes en Aäronkerk, officieel gewijd aan de heilige Antonius van Padua, is een rooms-katholieke kerk aan het Waterlooplein te Amsterdam, in de Nederlandse provincie Noord-Holland.

De Obbene Sjoel is een voormalige synagoge in Amsterdam, gebouwd in 1685. Het gebouw maakt nu deel uit van het Joods Historisch Museum-complex. De naam Obbene refereert aan het feit dat de synagoge een bovenruimte in beslag nam; obben is Jiddisch voor "boven". Op de plek van de synagoge stond oorspronkelijk een houten gebouw dat dienstdeed als vleeshal. Deze werd in 1671 aangekocht door de Joodse gemeente en in 1685 gesloopt en vervangen door een nieuw gebouw met een koosjere vleeshal op de begane grond en de Obbene Sjoel op de bovenetage. De vleeshal werd later vervangen door een mikwe. Het gebouw werd ook wel Tweede Synagoge genoemd omdat het gebouwd werd toen de Grote Synagoge (1671), de oorspronkelijke synagoge van de Hoogduitse gemeente, uit zijn voegen barstte door de grote toestroom van Asjkenazische Joden uit Oost-Europa. Door de ontkerkelijking en het vertrek van Joodse inwoners uit de buurt naar nieuwe wijken verloor de Obbene Sjoel in 1924 de functie als synagoge, en werd alleen nog gebruikt als leerlokaal voor de religieuze vereniging Tiferet Bachoeriem. In de synagoge was zitplaats voor 390 mensen. Er waren twee galerijen, uitsluitend voor mannen. De galerijen en de 17e-eeuwse Ark zijn door plunderingen in de Tweede Wereldoorlog verloren gegaan. Het vervallen gebouw werd in 1966 gerestaureerd, waarbij de galerijen opnieuw zijn aangebracht. Voordat het gebouw in 1987 deel werd van het Joods Historisch Museum, is het vloerniveau verlaagd. Tot 2005 waren de museumwinkel en -café in het gebouw gevestigd. Hierna is het gebouw weer verbouwd en kreeg drie verdiepingen. Sinds december 2006 doet het gebouw dienst als het nieuwe Kindermuseum van het Joods Historisch Museum. Hier kunnen kinderen een fictief woonhuis van een Joodse familie bezichtigen.

De Grote Synagoge of Grote Sjoel uit 1671 is een voormalige synagoge aan de Nieuwe Amstelstraat (nabij het Jonas Daniël Meijerplein) in Amsterdam. Het gebouw is in gebruik als tentoonstellingsruimte van het Joods Historisch Museum. Sinds 2004 is op de begane grond van de Grote Synagoge een vaste tentoonstelling te zien over Joodse tradities en gebruiken, en worden de galerijen gebruikt voor een vaste tentoonstelling over de geschiedenis van de Joden in Nederland van 1600 tot 1890. De Grote Synagoge wordt soms ook gebruikt voor muziekconcerten. Het hoofdgebouw van de synagoge is bijna vierkant: zo'n 16 bij 17 meter. De twee huisjes die tegen het hoofdgebouw aan werden gebouwd deden dienst als mikwe (ritueel bad), bestuurskamer en kosterswoning. Centraal in de synagoge stond de bima (de leestafel voor de Thora). Hieromheen stonden banken. Aan drie zijden waren hoger gelegen galerijen, waarvan twee vrouwengalerijen. Ook stond er een marmeren ark tegen de achterwand van de synagoge, met twee zuilen en Hebreeuwse liturgische teksten. Hier werden de thorarollen bewaard.

Het Reliëf Franz Liszt is een reliëf in Amsterdam-Centrum. Het reliëf van beeldhouwster Gyöngyi Szathmáry werd in april 1991 geplaatst boven de hoofdingang van de Mozes en Aäronkerk aan het Waterlooplein. De plaquette herinnert aan het bezoek dat de componist Franz Liszt op 29 april 1866 aan die kerk bracht voor het bijwonen van een uitvoering van zijn Graner Messe. Het was een geschenk van de Franz Liszt Kring. De Hongaarse ambassadeur onthulde het monumentje op 29 april 1991. Het markeerde ook de verhuizing van het Franz Lisztfestival van Utrecht naar Amsterdam. Franz Lisztwoonde op 29 april 1866in deze kerkde uitvoering bij van zijnGraner MesseFranz Liszt Kring Nederland29 april 1991 In een zijgevel van diezelfde kerk werd een jaar later het 8 Decembermonument gezet.