Gasthuisstraat (Utrecht)

De Breyerskameren is een rijksmonument bestaande uit serie vrijwoningen in Buiten Wittevrouwen in Utrecht. Het oudste deel is het blok op de hoek van de Wittevrouwensingel en Gasthuisstraat, dat in de eerste helft van de 17de eeuw werd gebouwd als hofje van acht rug-aan-rug-woningen. Dankzij burgemeester Johan Breyer werd een tweede, losstaand deel met tien woningen bijgebouwd. Zijn testament gaf het beheer van de achttien kameren na Breyers overlijden in 1749 in handen van de diaconie van de Nederduits hervormde kerk. Het pleintje tussen de twee delen, waar zich de waterpomp bevond, werd rond 1910 bebouwd, waardoor een aaneengesloten complex ontstond van 22 woningen. In 1962 werden de woningen verkocht aan de gemeente, die de woningen beschikbaar stelde aan kunstenaars. Bij de restauratie in 1975 werd het gebouw uit 1910 gesloopt en twee nieuwe woningen in oude stijl gebouwd, die geen rijksmonument zijn. Zes woningen uit het oudste deel werden samengevoegd tot drie, waardoor het complex thans zeventien woningen omvat. De oorspronkelijke trapgevel aan de Wittevrouwensingel werd niet als zodanig hersteld. Het complex is nu in eigendom van coöperatie Mitros. Op de gevelsteen staat geschreven: DEWEL ED . GESTRENGE . HEER EN MrJOHAN . BREYER RAAD . INDE . VROEDSCHAP . BURGEMEESTER EN . HOOFDSCHOUT . DER . STAD . UTRECHT ENZ . ENZ . OVERLEDEN . D . XXIII . MAART . MDCCXLIX MAAKTE DEZE ACHTIEN . KAMEREN BY . UITERSTEN . WILLE AAN . DE . DIACONY DER . NEDERDUITSCHE . HERVORMDE . KERK TOT . VRYE . WONINGEN VOOR . ARME . BEDEELDE . LEDEMATEN

Biltstraat 60/60bis-Obrechtstraat 2/2bis is een gemeentelijk monument in Utrecht. Het pand werd in 1905 gebouwd en vormt een architectonisch geheel met het pand Obrechtstraat 2/2bis. Het kwam in de plaats van een ouder huis, dat samen met de naastgelegen panden rond 1900 werd gesloopt. Het is gebouwd in de stijl van de jugendstil, die in Utrecht niet veel voorkomt. Het gebouw staat op de hoek van de Biltstraat en de Obrechtstraat. De begane grond en kelder waren oorspronkelijk ingericht als slagerij en slagerswoning. De eerste eigenaar was de slager Hoogland, wiens zoon Herman Hoogland de eerste Nederlandse wereldkampioen dammen werd in 1912. Hij werd vervolgens bij zijn huis in de Biltstraat gehuldigd. Hoogland nam de slagerij over van zijn vader en werkte er zelf tot 1926, waarna hij de zaak verkocht en Slagerij van Diepen zich er vestigde. Nadat die in 1967 zijn winkel sloot, kreeg het winkelpand diverse andere bestemmingen, zoals snackbar en makelaarskantoor. De hogere verdiepingen hebben altijd een woonfunctie gehad. In de jaren 2000 is het pand gerestaureerd. Tegenwoordig is op de begane grond een vestiging van Bagels & Beans. Naast het pand staat nog een karakteristieke hoge Hollandse iep, die in 1901 is geplant. Deze iep staat op de gemeentelijke bomenlijst.

Biltstraat 62A-68Bis is het adres van een monumentaal woonwinkelpand in de Nederlandse stad Utrecht. Het pand is in 1939 aan de Biltstraat gebouwd naar ontwerp van de architect Albert Jan Feberwee. Aan de bouw gingen grote discussies in de gemeenteraad vooraf. De realisatie betekende de eerste flat of stapelwoning in Utrecht. De aanbesteding uit 1939 beschrijft de bouw van vier winkelhuizen en twaalf woningen. Het gebouw heeft op de begane grond winkelruimtes. Daarboven bevinden zich vier woonverdiepingen met balkons en ijzeren hekwerken. De gevels zijn vormgegeven in gele of geglazuurde baksteen en beton waarbij de vensterpartijen voorzien zijn van ijzeren rechthoekige kozijnen. Het dak bestaat uit een schilddak in overstek met dakkapellen. Aan de achterzijde van het bouwwerk bevindt zich een uitgebouwde glazen liftkoker. De bouwstijl van het gebouw wordt gekarakteriseerd als verwant aan de Nieuwe Haagse School met expressionistische kenmerken. Het gebouw werd in 2001 aangewezen als rijksmonument.

Het Lucasbolwerk is een straat in de Nederlandse stad Utrecht. In de periode van circa 1577 tot 1597 werden met de vestingbouwkundige Adriaen Anthonisz aan de stadsmuur van Utrecht vijf nieuwe aarden verdedigingsbolwerken aan de reeds bestaande vier stenen bolwerken toegevoegd. Een van die vijf was het Lucasbolwerk. Omstreeks 1722 werd op dit bolwerk de suikerraffinaderij Suikerhuis gebouwd, dat vanaf 1844 onderdak bood aan een tegelbakkerij. In 1867 werd deze industrie gesloopt en het bolwerk geïntegreerd in het Zocherpark, dat langs de singel werd aangelegd. Aan de zuidwestzijde gaat het Lucasbolwerk over in de Nobelstraat. Het uit 1895 daterende hoekpand Nobelstraat-Lucasbolwerk is van de hand van architect P.J. Houtzagers. Het Lucasbolwerk heeft een belangrijke uitgaansfunctie: aan deze straat zijn de Utrechtse Stadsschouwburg, twee studentenverenigingen (Unitas S.R. en B.I.T.O.N.) en meerdere cafés gevestigd. Er staan ook panden met een woon- of kantoorfunctie. In het jaar 2002 besloot het Utrechts bestuurlijk college bestaande uit Leefbaar Utrecht, PvdA, VVD en D66 tot de bouw van een parkeergarage onder het Lucasbolwerk. Dit zou noodzakelijkerwijs aanzienlijke schade aan het park als gevolg hebben. Om dit tegen te gaan werd het Comité Behoud Lucasbolwerk opgericht. Verscheidene belanghebbenden, waaronder Unitas S.R. en B.I.T.O.N., sloten zich hier als partners bij aan. Door het starten van verscheidene bezwaarprocedures werd de bouw van de parkeergarage sterk vertraagd. In 2005 verkreeg de gemeente weliswaar de kleine monumentenvergunning, die al enige voorbereidende werkzaamheden mogelijk maakte, maar inmiddels was de publieke opinie duidelijk omgeslagen. Toen de procedures zich tot na de gemeenteraadsverkiezingen in 2006 voortsleepten namen Leefbaar Utrecht en de PvdA de parkeergarage niet meer in hun verkiezingsprogramma op. Hierdoor was het project van de baan.

Melkinrichting De Landbouw was gevestigd in een monumentaal pand uitgevoerd in jugendstil dat zich nog bevindt in de Obrechtstraat op nummer 10-14 nabij de Biltstraat in de wijk Wittevrouwen in de Nederlandse stad Utrecht. Deze melkinrichting heeft dienstgedaan van ongeveer 1880 tot 1937, aan het hoofd van deze melkinrichting stond directeur de heer A. Huis in ’t Veld. De melkinrichting bood werk aan een groot aantal mensen en men beschikte zelfs over een laboratorium. De melkinrichting had drie filialen waar de geproduceerde melk werd verkocht: de Jacob van Ruisdaelstraat 28, Vleutenseweg 175 en de Korte Jansstraat 10. Op woensdag 8 maart 1939 was er een openbare vrijwillige verkoping en werd de inventaris van de melkinrichting De Landbouw verkocht.

De Stadsschouwburg is het grootste theatergebouw van de Nederlandse stad Utrecht. Het in 1937 door de bekende architect Willem Dudok ontworpen. Het gebouw staat op het Lucasbolwerk, aan de rand van de Utrechtse binnenstad. De stadsschouwburg werd geopend op 3 september 1941 en herbergde destijds het restaurant Esplanade (met balkonterras). Het gebouw werd omstreeks 2009 erkend als rijksmonument na nominatie in 2007 op de Top 100 Nederlandse monumenten 1940-1958.

De Stevensfundatie was een hofje in Utrecht. Slechts enkele woningen zijn bewaard gebleven waardoor het niet meer als hofje herkenbaar is. Gerardus Hendrikus Stevens bepaalde bij testament van 18 juni 1853 dat een deel van zijn nalatenschap zou moeten worden aangewend voor de oprichting van vrijwoningen voor protestantse ambachtslieden. Na zijn dood kochten de beheerders van de Stevensfundatie een stuk grond van het Heilige Kruisgasthuis aan tussen de Kruissteeg (vanaf 1869 Kruisstraat), de Biltstraat, de Stadsbuitengracht en de Gasthuisstraat, waar zich de Breyerskameren bevinden. In 1860 werden op dit terrein 50 woningen gebouwd op een binnentuin. De architect S.A. van Lunteren kwam uit een familie van tuinders. Het hofje werd volgens die tijd moderne hygiënische maatstaven gebouwd. Tijdens een uitbraak van cholera in de Gasthuisstraat viel in de Stevensfundatie slechts één dode. De bepaling dat de huizen bedoeld waren voor mannelijke ambachtslieden werd strikt nageleefd: als een man overleed, moesten zijn vrouw en kinderen het hofje verlaten terwijl een man die weduwnaar werd mocht blijven. De regels zijn in de jaren 30 versoepeld. Door de komst van de Rijkshogereburgerschool in 1866 en concertgebouw Tivoli in 1871 was de Kruisstraat een drukke straat geworden en de gemeente wilde de straat verbreden. Plannen hiertoe werden in 1935 ingetrokken maar in 1955 alsnog uitgevoerd. Hierdoor moest de Stevensfundatie terrein inleveren: één fundatiewoning werd afgebroken en het voorterrein verkleind. Het ijzeren hek werd vervangen door een laag muurtje. Het gebouw Tivoli werd in 1955 afgebroken en de gemeente was van plan een nieuw cultuurcentrum te bouwen op de plaats van de Stevensfundatie. De fundatie (stichting) vroeg hiervoor 500.000 gulden en in 1959 werd de gemeente eigenaar. De fundatie bouwde vervangende woningen in Zuilen. Inmiddels waren de plannen van de gemeente weer gewijzigd en werd het terrein niet aangewend voor Tivoli. Het hofje werd bewoond door studenten en oorspronkelijke bewoners. Ondanks protesten werd in 1968 begonnen met de sloop van het merendeel van het hofje, dat plaats maakte voor een parkeerplaats. In 1986 werden hier een parkeergarage en etagewoningen gebouwd. De stichting Stevensfundatie verkocht in 1988 haar woningen in Zuilen maar bleef bestaan en keert incidenteel uitkeringen uit. Een tweetal waterpompen van de Stevensfundatie zijn hergebruikt en vormen naast de Jacobikerk een rijksmonumentale waterpomp.

O.Z.E.B.I., ook wel Ozebi, was in de 20e eeuw een zwem- en badgelegenheid in de Nederlandse stad Utrecht. De gelegenheid werd rond 1918 in de wijk Wittevrouwen aan het begin van de Biltstraat gebouwd naar ontwerp van J. Ingenohl. Deze architect ontwierp al eerder in Amsterdam een soortgelijk bouwwerk. De naam O.Z.E.B.I. ontstond als acroniem voor eerste Overdekte Zwem- en Bad-Inrichting. Hoewel al iets eerder in gebruik, werd op 17 maart 1919 O.Z.E.B.I. geopend. Het bouwwerk werd vanwege diens teruggetrokken ligging langs de rooilijn van de Biltstraat aan de buitenzijde sober uitgevoerd. Het interieur werd rijkelijker toebedeeld. Binnen het gebouw bevonden zich onder andere een grote hal met zwembassin, een badhuis en een pierenbad. Onder meer de waterpoloërs van UZC vonden er al in de beginperiode onderdak en het bood plaats aan zwemlessen en zwemwedstrijden. In 1962 besloot de gemeente Utrecht om het hele gebouw over te nemen van de NV O.Z.E.B.I. In november 1985 werd besloten om O.Z.E.B.I. wegens te hoge exploitatiekosten te sluiten. De stichting Comité Houdt Ozebi Open protesteerde daartegen met een 19 uren durende marathon. Na de definitieve sluiting in 1987 werd O.Z.E.B.I. verbouwd. Het kreeg een nieuwe bestemming als snooker- en poolcentrum onder dezelfde naam. Het werd op 16 maart 1990 heropend door wethouder Pot. Het gebouw is een gemeentelijk monument en het oorspronkelijke interieur is nog vrij gaaf.

Feest der muzen is een fontein in de Nederlandse stad Utrecht. Ze is vervaardigd door de kunstenaar Joop Hekman en is op 2 oktober 1959 door de toenmalige Utrechtse burgemeester De Ranitz onthuld in het park voor de Stadsschouwburg op het Lucasbolwerk.

De Kapelstraat is een straat in de Nederlandse stad Utrecht in de buurt Wittevrouwen. De straat loopt vanaf de Biltstraat tot aan de Kleine Singel en Blauwkapelseweg waar hij in overgaat. De lengte van deze straat is ongeveer 300 meter. De Kapelstraat is het eerste deel van de oorspronkelijke weg van Utrecht naar Het Gooi met de naam Kapelseweg. Deze liep van de Biltstraat, naar het toenmalige plaatsje Blauwkapel dat zijn naam te danken heeft aan het kapelletje uit 1451 met een blauw plafond. Toen rond 1860 de nieuwbouw van de buurt Wittevrouwen een aanvang nam, kreeg het verkeer richting Hilversum door de Kleinesingel een directe aansluiting op de Wittevrouwensingel. Op de Kapelstraat komen vier straten uit te weten de Bouwstraat, Frederikastraat, Staalstraat en Leistraat. De straat bevat zowel eengezinswoningen alsook boven- en benedenwoningen. De straat ligt midden in een typisch laatnegentiende-eeuwse arbeidersbuurt, waar veel kleinschalige bedrijfjes en winkels onderdak vonden. Net als in heel Wittevrouwen worden de huisjes gerenoveerd nadat de straat in de jaren 70 in verval was geraakt. Christiaan Kramm ontwierp in de 19e eeuw het inmiddels verdwenen landhuis Rusthof in de straat en woonde er tussen 1828 en 1875. Tijdens de oorlog in de nacht van 22 op 23 juni 1943 zijn brokstukken van de Lancaster ED928-B naar beneden gevallen op de woonhuizen van de Kapelstraat nummer 47-49. In de straat stond een brandspuithuisje maar of de brandweer nog iets heeft kunnen betekenen, vertellen de annalen niet. Bij de ramp zijn een jongetje van vier jaar oud en vijf van de zeven bemanningsleden van het neergeschoten Britse vliegtuig om het leven gekomen. Aan het pand Kapelstraat 47 hangt een informatiebord wat nog herinnerd aan de neergestorte bommenwerper.

De Wittevrouwenbrug is een vaste brug in de Nederlandse stad Utrecht.Ze is gelegen aan de noordoostzijde van het stadscentrum en vormt met name een directe verbinding tussen de Biltstraat en de Wittevrouwenstraat. De waterweg die ze daarin overspant is de Stadsbuitengracht. Deze voormalige verdedigingsgracht rond de stad was vanuit de middeleeuwen tot in de 19e eeuw zeer beperkt over land over te steken via een klein aantal stadspoorten. Op deze locatie was dat de Wittevrouwenpoort. De Wittevrouwenbrug maakte deel uit van het poortcomplex. Gaandeweg de geschiedenis is de brug diverse malen vernieuwd. De stadspoort is in 1858 gesloopt maar de brugverbinding bleef. De huidige brug is dat jaar gebouwd evenals het naastgelegen gebouw aan de Wittevrouwenstraat 44. Over de brug reden tot in de jaren 1930 trams. Begin 21e eeuw vond aan de brug groot onderhoud plaats. Vandaag de dag wordt de Wittevrouwenbrug over land vrij intensief gebruikt door allerhande verkeersdeelnemers.

De Wittevrouwensingel is een straat die in de Nederlandse stad Utrecht langs het noordoostelijke deel van de Stadsbuitengracht of singel loopt, van de Maliesingel in het zuiden (bij het kruispunt met de Nachtegaalstraat, de Lucasbrug en daarachter de Nobelstraat) tot de Vaaltbrug in het noorden, waarna de straat overgaat in de Weerdsingel Oostzijde. Evenals de wijk Wittevrouwen, waarvan de singel de westgrens vormt, is de Wittevrouwensingel genoemd naar de voormalige Wittevrouwenpoort, een van de poorten van de oude stad en op zijn beurt genoemd naar het Wittevrouwenklooster. Een restant van deze poort is de Wittevrouwenbrug over de singel, die de Biltstraat (een verkeersweg die al sinds de Middeleeuwen de stad ontsluit) verbindt met de Wittevrouwenstraat. Naast het kruispunt met de Nachtegaalstraat is dit het belangrijkste kruispunt van de Wittevrouwensingel. Andere zijstraten van de Wittevrouwensingel zijn de Kruisstraat, Gasthuisstraat, Sint Janshovenstraat, Kleine Singel en het Hooghiemstraplein. Aan de Wittevrouwensingel staan een aantal monumentale panden zoals de Breyerskameren en het voormalige kantoor van verzekeringsmaatschappij Nationale Nederlanden aan de Wittevrouwensingel 1, gebouwd in 1930 naar ontwerp van Adolf Daniël Nicolaas van Gendt en Hendrik Petrus Berlage, thans in gebruik als advocatenkantoor