Kruisstraat (Utrecht)

Park Tivoli was van 1823 tot 1929 een ontspanningsoord in de Nederlandse stad Utrecht dat bestond uit een park met gebouwen voor culturele activiteiten. Het was buitengrachts tegenover het Lucasbolwerk gelegen. Toen in 1955 de daarbij behorende concertzaal Tivoli werd afgebroken, kwam er onder die naam een houten concertgebouw in park Lepelenburg, dat daar tot 1979 bleef.

De Gasthuisstraat is een straat in de Nederlandse stad Utrecht in de wijk Buiten Wittevrouwen. De Gasthuisstraat loopt van de Biltstraat tot de Wittevrouwensingel. Een zijstraat van de Gasthuisstraat is het Steven Buitendiekplein. Dit plein is gebouwd na de sloop van de Stevensfundatie.

De Rijks Hogere Burgerschool te Utrecht is een voormalige school in de Nederlandse stad Utrecht. Het schoolgebouw is gelegen aan de Kruisstraat, en het pand is een van de rijksmonumenten in Utrecht. De school is opgericht in 1866 als een van de eerste hogereburgerscholen, die na de Schoolwet van 1863 zijn opgericht. De school heeft voortbestaan tot 1968. Bekende oud-leerlingen zijn onder meer Felix René Mari Ausems, Willem Bronkhorst, Willem Theodoor Cornelis van Doorn, Arie Jan Haagen-Smit, Wim Harzing, Henk van Hoorn, Leonhard Elisa Lanjouw, Theodoor van Lelyveld en Kees Zijlstra; en onder de oud-leraren waren Johannes Godfried de Jongh, Herman Jordan (pedagoog) en Cornelius Marius Kan. Het gebouw is ontworpen door de architect Cornelis Vermeijs, die jaren directeur was van de gemeentewerken van Utrecht. Het oorspronkelijke ontwerp is uitgevoerd in een eclectische stijl, en de uitbreidingen in 1905 en 1910 aan de zuid- en achterzijde zijn in een hiermee verwante stijl uitgevoerd.

De Breyerskameren is een rijksmonument bestaande uit serie vrijwoningen in Buiten Wittevrouwen in Utrecht. Het oudste deel is het blok op de hoek van de Wittevrouwensingel en Gasthuisstraat, dat in de eerste helft van de 17de eeuw werd gebouwd als hofje van acht rug-aan-rug-woningen. Dankzij burgemeester Johan Breyer werd een tweede, losstaand deel met tien woningen bijgebouwd. Zijn testament gaf het beheer van de achttien kameren na Breyers overlijden in 1749 in handen van de diaconie van de Nederduits hervormde kerk. Het pleintje tussen de twee delen, waar zich de waterpomp bevond, werd rond 1910 bebouwd, waardoor een aaneengesloten complex ontstond van 22 woningen. In 1962 werden de woningen verkocht aan de gemeente, die de woningen beschikbaar stelde aan kunstenaars. Bij de restauratie in 1975 werd het gebouw uit 1910 gesloopt en twee nieuwe woningen in oude stijl gebouwd, die geen rijksmonument zijn. Zes woningen uit het oudste deel werden samengevoegd tot drie, waardoor het complex thans zeventien woningen omvat. De oorspronkelijke trapgevel aan de Wittevrouwensingel werd niet als zodanig hersteld. Het complex is nu in eigendom van coöperatie Mitros. Op de gevelsteen staat geschreven: DEWEL ED . GESTRENGE . HEER EN MrJOHAN . BREYER RAAD . INDE . VROEDSCHAP . BURGEMEESTER EN . HOOFDSCHOUT . DER . STAD . UTRECHT ENZ . ENZ . OVERLEDEN . D . XXIII . MAART . MDCCXLIX MAAKTE DEZE ACHTIEN . KAMEREN BY . UITERSTEN . WILLE AAN . DE . DIACONY DER . NEDERDUITSCHE . HERVORMDE . KERK TOT . VRYE . WONINGEN VOOR . ARME . BEDEELDE . LEDEMATEN

Biltstraat 60/60bis-Obrechtstraat 2/2bis is een gemeentelijk monument in Utrecht. Het pand werd in 1905 gebouwd en vormt een architectonisch geheel met het pand Obrechtstraat 2/2bis. Het kwam in de plaats van een ouder huis, dat samen met de naastgelegen panden rond 1900 werd gesloopt. Het is gebouwd in de stijl van de jugendstil, die in Utrecht niet veel voorkomt. Het gebouw staat op de hoek van de Biltstraat en de Obrechtstraat. De begane grond en kelder waren oorspronkelijk ingericht als slagerij en slagerswoning. De eerste eigenaar was de slager Hoogland, wiens zoon Herman Hoogland de eerste Nederlandse wereldkampioen dammen werd in 1912. Hij werd vervolgens bij zijn huis in de Biltstraat gehuldigd. Hoogland nam de slagerij over van zijn vader en werkte er zelf tot 1926, waarna hij de zaak verkocht en Slagerij van Diepen zich er vestigde. Nadat die in 1967 zijn winkel sloot, kreeg het winkelpand diverse andere bestemmingen, zoals snackbar en makelaarskantoor. De hogere verdiepingen hebben altijd een woonfunctie gehad. In de jaren 2000 is het pand gerestaureerd. Tegenwoordig is op de begane grond een vestiging van Bagels & Beans. Naast het pand staat nog een karakteristieke hoge Hollandse iep, die in 1901 is geplant. Deze iep staat op de gemeentelijke bomenlijst.

Biltstraat 62A-68Bis is het adres van een monumentaal woonwinkelpand in de Nederlandse stad Utrecht. Het pand is in 1939 aan de Biltstraat gebouwd naar ontwerp van de architect Albert Jan Feberwee. Aan de bouw gingen grote discussies in de gemeenteraad vooraf. De realisatie betekende de eerste flat of stapelwoning in Utrecht. De aanbesteding uit 1939 beschrijft de bouw van vier winkelhuizen en twaalf woningen. Het gebouw heeft op de begane grond winkelruimtes. Daarboven bevinden zich vier woonverdiepingen met balkons en ijzeren hekwerken. De gevels zijn vormgegeven in gele of geglazuurde baksteen en beton waarbij de vensterpartijen voorzien zijn van ijzeren rechthoekige kozijnen. Het dak bestaat uit een schilddak in overstek met dakkapellen. Aan de achterzijde van het bouwwerk bevindt zich een uitgebouwde glazen liftkoker. De bouwstijl van het gebouw wordt gekarakteriseerd als verwant aan de Nieuwe Haagse School met expressionistische kenmerken. Het gebouw werd in 2001 aangewezen als rijksmonument.

Ambachtsschool Schoolplein 9 was van 1877 t/m 1977 gevestigd aan de Schoolstraat in de wijk Buiten Wittevrouwen in de Nederlandse stad Utrecht. De ambachtsschool werd ontworpen door architect Dirk Kruijf in samenwerking met Petrus Johannes Houtzagers. Onder de naam 'De Ambachtsschool', Schoolplein 28b werd de school opgericht. De naam en het adres zijn ca. 1931 gewijzigd in Nijverheidsschool voor de Technische Vakken en Technische Cursussen, Schoolplein 9. Tot rond 1968 heeft het deze naam gehad, daarna veranderde dit in LTS (Lagere Technische School). In 1927 bestond de school vijftig jaar. Ter gelegenheid daarvan schonken oud-leerlingen een monument aan de school. De school zelf is in de jaren tachtig afgebroken, maar de directeurswoning bestaat nog. Dat is nu het Joke Smitplein nummer 119, en de toegangshekken die vast zitten aan dit huis en aan het huis Schoolstraat 30 herinneren nog aan de voormalige Ambachtsschool.

De Nachtegaalstraat is een winkelstraat van de Nederlandse stad Utrecht, die loopt vanaf de Nobelstraat tot aan de Burgemeester Reigerstraat. Hij loopt door de wijk Buiten Wittevrouwen. De Nachtegaalstraat heeft 5 zijstraten, namelijk aan de noordzijde de Mulderstraat, Kerkstraat en Monseigneur van de Weteringstraat, en aan de zuidzijde de Schoolstraat en de Parkstraat. De Nachtegaalstraat kent van oudsher al veel winkels en heeft ook meerdere monumentale panden, waaronder het gebouw van de levensverzekeringsmaatschappij De Nederlanden van 1845, hoek Wittevrouwensingel / Nachtegaalstraat. De straat is vernoemd naar herberg "De Nachtegaal" die zich bevond op de hoek Kerkstraat en de Nachtegaalstraat. De latere heilsoldate Alida Bosshardt werd in 1913 geboren in de Nachtegaalstraat, op nummer 44, boven de kruidenierswinkel van haar ouders.

De Stevensfundatie was een hofje in Utrecht. Slechts enkele woningen zijn bewaard gebleven waardoor het niet meer als hofje herkenbaar is. Gerardus Hendrikus Stevens bepaalde bij testament van 18 juni 1853 dat een deel van zijn nalatenschap zou moeten worden aangewend voor de oprichting van vrijwoningen voor protestantse ambachtslieden. Na zijn dood kochten de beheerders van de Stevensfundatie een stuk grond van het Heilige Kruisgasthuis aan tussen de Kruissteeg (vanaf 1869 Kruisstraat), de Biltstraat, de Stadsbuitengracht en de Gasthuisstraat, waar zich de Breyerskameren bevinden. In 1860 werden op dit terrein 50 woningen gebouwd op een binnentuin. De architect S.A. van Lunteren kwam uit een familie van tuinders. Het hofje werd volgens die tijd moderne hygiënische maatstaven gebouwd. Tijdens een uitbraak van cholera in de Gasthuisstraat viel in de Stevensfundatie slechts één dode. De bepaling dat de huizen bedoeld waren voor mannelijke ambachtslieden werd strikt nageleefd: als een man overleed, moesten zijn vrouw en kinderen het hofje verlaten terwijl een man die weduwnaar werd mocht blijven. De regels zijn in de jaren 30 versoepeld. Door de komst van de Rijkshogereburgerschool in 1866 en concertgebouw Tivoli in 1871 was de Kruisstraat een drukke straat geworden en de gemeente wilde de straat verbreden. Plannen hiertoe werden in 1935 ingetrokken maar in 1955 alsnog uitgevoerd. Hierdoor moest de Stevensfundatie terrein inleveren: één fundatiewoning werd afgebroken en het voorterrein verkleind. Het ijzeren hek werd vervangen door een laag muurtje. Het gebouw Tivoli werd in 1955 afgebroken en de gemeente was van plan een nieuw cultuurcentrum te bouwen op de plaats van de Stevensfundatie. De fundatie (stichting) vroeg hiervoor 500.000 gulden en in 1959 werd de gemeente eigenaar. De fundatie bouwde vervangende woningen in Zuilen. Inmiddels waren de plannen van de gemeente weer gewijzigd en werd het terrein niet aangewend voor Tivoli. Het hofje werd bewoond door studenten en oorspronkelijke bewoners. Ondanks protesten werd in 1968 begonnen met de sloop van het merendeel van het hofje, dat plaats maakte voor een parkeerplaats. In 1986 werden hier een parkeergarage en etagewoningen gebouwd. De stichting Stevensfundatie verkocht in 1988 haar woningen in Zuilen maar bleef bestaan en keert incidenteel uitkeringen uit. Een tweetal waterpompen van de Stevensfundatie zijn hergebruikt en vormen naast de Jacobikerk een rijksmonumentale waterpomp.

De Lucasbrug is een vaste brug in de Nederlandse stad Utrecht. Ze is gelegen aan de oostzijde van het stadscentrum ter hoogte van het Lucasbolwerk. De brug vormt met name een directe verbinding tussen de Nobelstraat en de Nachtegaalstraat. De waterweg die ze daarin overspant is de Stadsbuitengracht. Deze voormalige verdedigingsgracht rond de stad was vanuit de middeleeuwen tot in de 19e eeuw zeer beperkt over land over te steken via een klein aantal stadspoorten. Vanaf 1830 werden de verdedigingswerken grotendeels afgebroken en het Zocherpark aangelegd. Tevens ontstonden gaandeweg nieuwe verbindingen over de gracht naar de ontspruitende buitenwijken in de sterk uitdijende stad. De Lucasbrug is in die ontwikkelingen als een van de eerste nieuwe bruggen gebouwd. Ze werd in 1859 geopend. De oudste versie van de Lucasbrug was in hout uitgevoerd (knuppelbrug). Uiterlijk in 1880 is de brug vernieuwd naar een bredere uitvoering in steen. Over de Lucasbrug reden tot in de jaren 1930 elektrische trams. Omstreeks 1940 verrees de stadsschouwburg naast de brug. In 1956-1957 is de brug gesloopt en is een nieuwe Lucasbrug op deze locatie gebouwd in nog verder verbrede vorm. Ze kreeg daarbij meer een aansluiting op de schouwburg. Vandaag de dag wordt de brug over land intensief gebruikt door allerhande verkeersdeelnemers. Vooral ook rijdt er veel busverkeer over in het kader van de Binnenstadsas.

Melkinrichting De Landbouw was gevestigd in een monumentaal pand uitgevoerd in jugendstil dat zich nog bevindt in de Obrechtstraat op nummer 10-14 nabij de Biltstraat in de wijk Wittevrouwen in de Nederlandse stad Utrecht. Deze melkinrichting heeft dienstgedaan van ongeveer 1880 tot 1937, aan het hoofd van deze melkinrichting stond directeur de heer A. Huis in ’t Veld. De melkinrichting bood werk aan een groot aantal mensen en men beschikte zelfs over een laboratorium. De melkinrichting had drie filialen waar de geproduceerde melk werd verkocht: de Jacob van Ruisdaelstraat 28, Vleutenseweg 175 en de Korte Jansstraat 10. Op woensdag 8 maart 1939 was er een openbare vrijwillige verkoping en werd de inventaris van de melkinrichting De Landbouw verkocht.

Het Lucasbolwerk is een straat in de Nederlandse stad Utrecht. In de periode van circa 1577 tot 1597 werden met de vestingbouwkundige Adriaen Anthonisz aan de stadsmuur van Utrecht vijf nieuwe aarden verdedigingsbolwerken aan de reeds bestaande vier stenen bolwerken toegevoegd. Een van die vijf was het Lucasbolwerk. Omstreeks 1722 werd op dit bolwerk de suikerraffinaderij Suikerhuis gebouwd, dat vanaf 1844 onderdak bood aan een tegelbakkerij. In 1867 werd deze industrie gesloopt en het bolwerk geïntegreerd in het Zocherpark, dat langs de singel werd aangelegd. Aan de zuidwestzijde gaat het Lucasbolwerk over in de Nobelstraat. Het uit 1895 daterende hoekpand Nobelstraat-Lucasbolwerk is van de hand van architect P.J. Houtzagers. Het Lucasbolwerk heeft een belangrijke uitgaansfunctie: aan deze straat zijn de Utrechtse Stadsschouwburg, twee studentenverenigingen (Unitas S.R. en B.I.T.O.N.) en meerdere cafés gevestigd. Er staan ook panden met een woon- of kantoorfunctie. In het jaar 2002 besloot het Utrechts bestuurlijk college bestaande uit Leefbaar Utrecht, PvdA, VVD en D66 tot de bouw van een parkeergarage onder het Lucasbolwerk. Dit zou noodzakelijkerwijs aanzienlijke schade aan het park als gevolg hebben. Om dit tegen te gaan werd het Comité Behoud Lucasbolwerk opgericht. Verscheidene belanghebbenden, waaronder Unitas S.R. en B.I.T.O.N., sloten zich hier als partners bij aan. Door het starten van verscheidene bezwaarprocedures werd de bouw van de parkeergarage sterk vertraagd. In 2005 verkreeg de gemeente weliswaar de kleine monumentenvergunning, die al enige voorbereidende werkzaamheden mogelijk maakte, maar inmiddels was de publieke opinie duidelijk omgeslagen. Toen de procedures zich tot na de gemeenteraadsverkiezingen in 2006 voortsleepten namen Leefbaar Utrecht en de PvdA de parkeergarage niet meer in hun verkiezingsprogramma op. Hierdoor was het project van de baan.