Pieter Goemansbrug

Angenietje Swartbrug (brug 67) is een vaste brug in Amsterdam-Centrum. De verkeersbrug is gelegen in de noordelijke kade van de Leidsegracht en voert over de Prinsengracht. De brug vormt een geheel met brug 122 en de brug 93 die beide in de kades van de Prinsengracht over de Leidsegracht liggen. Ter plaatse van de bruggen zijn bijna alle gebouwen aan de Leidsegracht een rijksmonument. Alle op de zuidwestpunt ligt een gemeentelijk monument, het Paleis van Justitie. Er ligt hier al eeuwen een brug. Daniël Stalpaert tekende hier een brug in op zijn kaart van rond 1662. Hij kende de situatie ter plekke, want woonde/werkte enige tijd aan Leidsegracht 108, de stadsmetseltuin. De Leidsegracht vormde toen wel een grens tussen bebouwd en onbebouwd Amsterdam. Ten zuiden van de Leidsegracht is op een enkel gebouw na nog niets ingetekend. Wat duidelijk te zien is op die kaart zijn de verdichte walkanten aan de noordzijde van de brug, vermoedelijk aanlegplaatsen. Jan de Beijer schilderde de brug rond 1755 waarbij die walkanten zichtbaar zijn, alsmede een brug met een grote boog en twee kleine bogen. In 1824 ziet de brug er in de ogen van Johannes Jelgerhuis anders uit. De moderne geschiedenis begint rond 1879, dan wil men de brug wel verlagen, maar de gemeente heeft daartoe onvoldoende geld. Toen was er nog sprake van een boogbrug, in 1887 kreeg een firma in petroleum nog vergunning om onder twee bogen 6000 liter op te slaan. Dat kon tot 1889 doorgaan, toen besteedde de gemeente "Het vernieuwen van de brug over de Prinsengracht bij de Leidschegracht aan met onder andere de levering van 18 ton balkijzer". Op 6 mei sloot de brug voor onbepaalde tijd voor alle verkeer, ook scheepvaart, alleen voetgangers konden gebruik maken van een hulpbrug. In februari 1890 kon men melden dat de nieuwe brug klaar was. Het ontwerp kwam van de Publieke Werken Amsterdam, waar toen Bastiaan de Greef en Willem Springer werkten. De "eierdopachtige" afwerking van de pijlers zouden van de hand van Springer zijn. Het is echter niet duidelijk of zij ook verantwoordelijk waren voor het ontwerp of dat ze alleen over de schouders van medewerkers meekeken. In 1913 kreeg de brug te maken met een ander gevaar. De gemeente kreeg het idee om de Leidsegracht te dempen en door die maatregel een nieuwe “snelweg” naar het westen te kunnen aanleggen; het bleef bij plannen. De huidige brug dateert van 1988 toen de gemeente er (nog) voor koos de ijzeren plaat/liggerbrug te restaureren in plaats te vervangen door een welfbrug naar oud model (terugrestaureren). De brug had een niet te traceren vernoeming. Ze stond tot april 2016 bekend als de Kleine Brouwerssluis. Toen besloot de gemeente Amsterdam, dat niet te achterhalen vernoemingen werden geschrapt, de brug gaat sindsdien naamloos door het leven. Daarbij zal meegespeeld hebben dat Amsterdam ook een Brouwersgracht en een Brouwerssluis heeft, die echter ruim een kilometer noordelijker liggen. In december 2021 kreeg de brug alsnog een naam: Angenietje Swartbrug. Angenietje was één van de minnen in Amsterdam, vrouwen die vondelingen opvingen via het Stadsaalmoezeniershuis in Amsterdam, dat hier aan de Prinsengracht 436 gevestigd was. Angenietje Swart zou 126 vondelingen verzorgd hebben.

De Beudekerbrug (brug 122) is een vaste brug in Amsterdam-Centrum. Ze is gelegen in de noordoostelijke kade van de Prinsengracht. Ze overspant daarbij de Leidsegracht in de grachtengordel van Amsterdam. De brug vormt met de Angenietje Swarthofbrug en de Pieter Goemansbrug een kruispunt over de Leidse- en Prinsengracht. De brug wordt omringd door rijksmonumenten, bijna de gehele Leidsekade ter plaatse bestaat uit rijksmonumenten.

Het voormalige Paleis van Justitie in Amsterdam (waarin tot het voorjaar van 2013 het gerechtshof Amsterdam was gehuisvest), Prinsengracht 436, kwam tot stand in de periode 1825/'29. Stadsarchitect van Amsterdam Jan de Greef tekende voor het ontwerp. Hoewel als zodanig niet meer te herkennen betreft het hier in feite een grootscheepse verbouwing en uitbreiding van het uit 1663/'65 daterende Aalmoezeniersweeshuis, een weeshuis voor de allerarmste kinderen. De afronding van de werkzaamheden, vooral de inrichting van de diverse lokalen, zou nog zeven jaar in beslag nemen. Pas op 4 oktober 1836 werd het gebouw in gebruik genomen en verhuisde justitie van het Prinsenhof naar de nieuwe locatie aan de Prinsengracht.

Het gebouw Molenpad 15-17 is een voormalig schoolgebouw in Amsterdam-Centrum. Het pand is gelegen op de hoek van de Prinsengracht en Molenpad. Het gebouw stond bekend onder Prinsengracht 663 en 665, maar door de nieuwbouw in 1883 kreeg het een toegangsdeur aan het Molenpad. De Prinsengracht kent in 2017 geen huisnummers 663 en 665.

De Leidsegracht is een dwarsgracht in Amsterdam-Centrum, die Herengracht, Keizersgracht, Prinsengracht en Lijnbaansgracht met elkaar verbindt en bij de Marnixstraat uitmondt in de Singelgracht. De Leidsegracht maakte deel uit van de Uitleg van Amsterdam en markeerde de grens tussen de eerste en de tweede fase van de aanleg van de grachtengordel. Tussen 1615 en 1658 was de Leidsegracht de zuidelijke begrenzing van de stad. De gracht kreeg zijn naam in 1658 en is genoemd naar de stad Leiden. Cornelis Lely (1854–1929), de waterbouwkundige, gouverneur en minister die de oorspronkelijke plannen maakte voor de drooglegging van de Zuiderzee, werd op Leidsegracht nr. 39 geboren. Op een gevelsteen staat hij afgebeeld tussen de Zuiderzee en het nieuwe IJsselmeer. Vrijwel alle grachtenpanden en voormalige pakhuizen aan deze gracht zijn vandaag de dag woonhuizen.

De Schakel was van 1955 t/m 1978 de sociëteit van de homo-emancipatievereniging COC, die gevestigd was aan de Korte Leidsedwarsstraat 49 in Amsterdam. De Schakel was zeer populair bij homoseksuele mannen en trok ook talrijke buitenlandse bezoekers, waarmee de zaak bijdroeg aan de positie van Amsterdam als homohoofdstad.

Brug 96 is een vaste brug in Amsterdam-Centrum. De brug is gelegen in de westelijke kade van de Prinsengracht en voert over de Passeerdersgracht. Er ligt hier al eeuwen een brug. Op de kaart van Balthasar Florisz. van Berckenrode uit 1625 is de brug al ingetekend als zijnde een brug over de Prince Graft en Passeerders Graft. Beide straathoeken zijn dan nog wel onbebouwd. Bij de kaart van Joan Blaeu uit 1649 is alles bebouwd. De huidige brug ligt er vanaf mei 1952. Toen was Publieke Werken al bijna een jaar bezig om deze brug stevig te renoveren. De brug was voor het moderne verkeer te smal geworden en werd in de breedte aangepast naar een rijweg van zes meter breed en twee voetpaden van 2,50 en 2,20 meter breed. Tijdens de renovatie werden gedeeltes van de Passeerdersgracht en Prinsengracht drooggelegd en moest het voetgangersverkeer over een gammele noodbrug. Vernieuwen destijds hield soms in dat een liggerbrug vanwege een historisch aanblik werd vervangen door een boogbrug, die er nooit heeft gelegen, het zogenaamde terugrestaureren. De liggerbruggen vond men destijds niet passen in het straatbeeld, een visie die later weer verdween, toen wilde men die bruggen juist behouden. Op deze plaats werd weer een liggebrug neergelegd, waarbij tegelijkertijd de gasleidingen in de brug verwerkt konden worden. De Waarheid had het destijds over een sieraad voor de stad. De brug daarna alleen nog een enkele keer opnieuw bestraat worden.

De Sugarfactory was van 2005 tot 2019 een poppodium en club aan de Lijnbaansgracht in het centrum van Amsterdam. De Sugarfactory had als voornaamste doel om nieuw talent te programmeren in samenwerking met andere organisaties. De zaak was zeven dagen per week geopend en de grote zaal had een capaciteit tussen de 400 en 550 personen.

Lijnbaansgracht 219 is een gebouw in Amsterdam-Centrum en dient tot onderdak van het Politiebureau Lijnbaansgracht. In de jaren zeventig kwamen twee politiebureaus in de omgeving van het Rembrandtsplein en het Leidseplein in aanmerking voor vervanging. Ze werden beide te krap. Er werd besloten om een nieuw politiebureau te bouwen dat de uitgebreide vraag aankon. Een aantal jaren daarvoor vertrok een melkfabriek uit de binnenstad en die liet een leeg complex achter. De gebouwen waren in matige staat, op een sierlijke erker na die ooit de hoek Lijnbaansgracht/Leidsegracht sierde. Na sloop van de gebouwen in januari 1975 diende het terrein nog even als openbare parkeerplaats. Het ontwerp werd geleverd door de Dienst der Publieke Werken. Op dat moment was daar als architect werkzaam Anna Clasina van Hattem. Zij ontwierp ook de Sporthallen Zuid op het IJsbaanpad, de Pedagogische Academie aan de Prinses Irenestraat en een aantal wooncomplexen aan bijvoorbeeld Beemsterstraat en Ingelandenweg. In december 1977 werd het politiebureau officieel geopend door de commissaris van de Koningin. Al daarvoor was een arrestante in een van cellen overleden. Het politiebureau werd een van de drukste in de stad; ze bestreek het uitgangsgebied tussen Amstel, Singelgracht, Rozengracht en Kostverlorenvaart. Het bureau werd tevens voorzien van een cellencomplex in het souterrain. Het gebouw kostte circa 8.000.000 gulden, een gezamenlijke investering van gemeente en rijk. Aan de buitengevel hangt een metershoge plastiek van Harry Karssen (1933-2004). In 1984 moest het gebouw tijdelijk dicht; er was een vlooienplaag. Gerard Toorenaar was enige tijd districtchef aan die bureau.

De Melkfabriekbrug (brug 1900) is een vaste brug in Amsterdam-Centrum. De brug werd rond 1949 neergelegd voor de N.V. Amsterdamse Melkinrichting O.V.v.V. Ze had aan de onbewoonde kant van de Lijnbaansgracht (lees de kant van de Marnixstraat) een melkfabriek staan, aan de andere kant waren er de kantoren, laboratoria, spoelruimtes en pakhuizen (voorheen van suikerfabriek De Granaatappel). Om het personeel van de ene naar de andere kant te kunnen laten lopen was een overloop geconstrueerd. Deze verdween, het personeel zou dan moeten omlopen om de Stadsschouwburg en daarom kwam deze brug om de weg te bekorten. Het was een zilverkleurige ophaalbrug uit Wolvega die die dienst zou verlenen. De directeur van de fabriek had haar zelf naar Amsterdam “gehaald”. Schepen met aan- en af te melk konden toen nog aanleggen voorbij de brug tot aan die Stadsschouwburg. In 1969 verdween hier de melkfabriek, de pakhuizen werden omgebouwd tot muziektempel Melkweg en sindsdien dient te brug als toegang tot dat zalencomplex. Na 1969 is de situatie rondom dit stukje Lijnbaansgracht geheel gewijzigd. Tweedederde van de panden werd gesloopt en vervangen door een politiebureau (1975-1977) en bioscopencomplex Cinecenter (geopend in 1979). Bovendien breidde de Stadsschouwburg naar achteren uit en begin 21e eeuw kwam hier de Rabozaal, een nieuwe concertzaal. De brug is dan echt als brug doelloos en onbeweegbaar en alleen de naam Melkfabriekbrug verwijst nog naar waar ze ooit voor diende. Even ten zuiden van de brug duikt de Lijnbaansgracht via een duiker onder de Stadsschouwburg en vervolgens het Kleine-Gartmanplantsoen door om vervolgens bij brug 198 pas weer zichtbaar te worden.

De Passeerdersgracht is een korte Amsterdamse gracht, die de Prinsengracht verbindt met de Lijnbaansgracht. De gracht is de meest zuidelijke in de Jordaan en grenst aan de grachtengordel (west). De gracht wordt door twee bruggen overspannen; brug 96 in de kade van de Prinsengracht aan het noordeinde, en brug 98 in de kade van de Lijnbaansgracht aan het zuideinde.

Brug 94 is een vaste brug in Amsterdam-Centrum. De brug is gelegen over de Leidsegracht en vorm de verbinding tussen de Raamdwarsstraat (noord) en de kade van de Lijnbaansgracht (zuid). Ten noorden van de brug staat het gebouw en rijksmonument Leidsegracht 108 uit oude tijden, ten zuiden van de brug staat het moderne politiebureau Lijnbaansgracht uit de jaren zeventig. Er ligt hier al eeuwen een brug. Daniël Stalpaert tekende op zijn ontwerpkaart van 1662 hier al een brug. Het is onzeker of de brug er toen al lag, er is ten zuiden van de Leidsegracht dan bijna nog geen enkele bebouwing te zien. Stalpaert kon de ontwikkeling van de brug volgen, want hij was de bewoner van Leidsegracht 108, toen nog de woning van de stadsarchitect en werknemer van de Stadsmetseltuinen, die achter die woning lag. Op de kaart van Frederik de Wit van 1688 is bijna het gehele terrein tussen Leidsegracht en Amstel volgebouwd. De moderne geschiedenis begon in 1864. Toen werd het besluit genomen de houten brug voor 3800 gulden te vernieuwen; een jaar later ging een aannemer aan de slag. De huidige brug dateert vermoedelijk uit 1902. Op 17 februari van dat jaar werd aanbesteed Het vernieuwen van de brug no, 94 over de Leidschegracht aan de Lijnbaansgracht, met bijbehorende werken. In mei begonnen de werkzaamheden, waarbij al het verkeer, weg- en scheepvaart-, gestremd was; voetgangers konden over een noodbrug. Er kwam een ijzeren liggerbrug. In 1913 sneuvelde de brug bijna; er werd gesproken over demping van de Leidschegracht om er een hoofdverkeersweg van te maken. Het bleef bij plannen. De brug werd bij de vernieuwing niet verlaagd zoals andere bruggen in de stad. Ook bij latere herstelwerkzaamheden bleef de brug zijn oorspronkelijke hoogte en structuur behouden, ze werd dus bij hersteld niet vervangen door welfbrug, zoals elders in de stad. Toch stootte in 1938 een schipper van een zolderschuit nog zijn hoofd aan de balken van de brug; hij stortte in het water, werd gered, maar hield een schedelbasisfractuur aan het voorval over.