Abri en peperbus

Het Van Limburg Stirumplein is een plein in Amsterdam-West. Het plein ligt in de Staatsliedenbuurt, tussen de Van Limburg Stirumstraat en de Van der Hoopstraat. Ook de Bentinckstraat kruist het plein. Het plein kreeg zijn naam in 1886 en werd vernoemd naar Leopold van Limburg Stirum (1758-1840), kapitein van het Staatse leger. Hij nam in 1813 met Van Hogendorp en Van der Duyn van Maasdam het voorlopig bewind op zich en bereidde de komst voor van Koning Willem I. Sinds mei 1987 zouden er op dit plein een aantal Mariaverschijningen hebben plaatsgehad en werden er op de plek eerst een tegel en vervolgens een klein monument geplaatst. In 1994 bleek het bij deze devotie om een 'hoax' te gaan. Ter gelegenheid van de herinrichting van het plein realiseerde Frank Halmans in 1997 in opdracht van Stadsdeel West een wachthuisje voor de tram. Daarnaast ontwierp hij, als verwijzing naar het roerige actieverleden van de buurt, een spreekstoel bij de reeds lang bestaande iconische peperbus reclamezuil.

De Westergasbrug (brug 193) is een ijzeren ophaalbrug in Amsterdam-West. De brug ligt in het verlengde van de Van Limburg Stirumstraat, aan de overzijde van haar kruising met de Haarlemmerweg. Ze overspant de Haarlemmervaart en geeft toegang tot het terrein van de voormalige Westergasfabriek, haar naamgever. Aan de zuidkant van de brug is de oorspronkelijke bebouwing gesloopt en vervangen door nieuwbouw. Op het terrein van de voormalige Westergasfabriek staat veel van de originele bebouwing overeind en is benoemd rijksmonument, zoals bij in het directe omgeving van de brug staande portiershuisje. Er kwam hier rond 1885 een basculebrug bij de bouw van de Westergasfabriek. De brug moest toen nog beweegbaar zijn om scheepvaart met kolen nog toegang te kunnen geven tot de kades. Die brug voldeed in 1956 niet meer en werd vervangen door een ophaalbrug uit 1919, die tot 1956 haar werk had gedaan bij het NSM-terrein in Amsterdam-Noord over het Zijkanaal I, zij werd daar vervangen door de brede NSM-brug. De Westergasbrug is een ontwerp van Wichert Arend de Graaf, directeur van de Dienst der Publieke Werken. Hij paste zijn ontwerpen voor dergelijke bruggen steeds aan, waarbij hij zijn laatste ophaalbrug in het Technische Gemeenteblad van 1916 tentoonstelde. Het ontwerp werd steeds aangescherpt door bijvoorbeeld opmerkingen van civiel en bouwkundig ingenieur Adriaan Dwars in zijn Eenige aestetische beschouwingen over de ijzeren ophaalbrug uit 1916.

De Blauwe poort is een artistiek kunstwerk in Amsterdam-West. Na een grondige sanering in de buurt rondom de Van Beuningenstraat in de Staatsliedenbuurt, werd een deel van de straten autoluw gemaakt. Dit hield onder andere in dat een kruising tussen de Van Beuningenstraat, de Van Boetzelaerstraat en de Fannius Scholtenstraat deels haar functie verloor. Het punt waarop de Van Beuningestraat en Van Boetzelaerstraat samenkwamen was ooit een driehoekig plein waar twee stratenpatronen elkaar ontmoetten. Het noordelijke deel loopt daarbij enigszins parallel aan de Haarlemmertrekvaart; het zuidelijke aan de Kostverlorenvaart. In de loop der jaren werden delen van het plein afgesnoept ter faveure van de hier opgroeiende jeugd. Door Aldo van Eyck werd het pleintje bebouwd met onder andere duikelrekken, een iglo/klimkoepel en een tweetal stellingen van betonnen heipalen. Tijdens genoemde renovatie verdween ook de verbinding met de Fannius Scholtenstraat en de gemeente Amsterdam verzocht kunstenares Dicky Brand de plek op te fleuren middels een markant kunstwerk. Zij kwam met een reusachtige blauwe poort, die zijzelf Mariaboog noemde en de gemeente Staatsliedenpoort. Echter bij buurtbewoners werd het de Blauwe poort. Plaatsing van de boog stuitte op verzet van de Dienst Water en Riolering omdat er een rioleringsbuis op de beoogde plek lag, die altijd bereikbaar moest zijn. De boog kreeg daarom een gespleten fundering onder elke staander een. Het object is van gelakt verzinkt staal en beton. Bij die herindeling ging een deel van de speelobjecten van Van Eyck verloren, maar de iglo/klimkoepel bleef staan. In 2004 moest de ruimte opnieuw ingedeeld worden. Aan de noordzijde van de punt was nieuwbouw gepleegd; de ruimte rondom de blauwe poort werd daarbij krapper.

Het Van Hogendorpplein is een plein in Amsterdam-West, Westerpark.

Haan op zuil is een zandsteen sculptuur in het Westerpark in Amsterdam-West. Het is een klassiek aandoend beeld van Han Rädecker. Over de achtergrond is weinig bekend. De beeldhouwer zou de opdracht in 1955 hebben gekregen; het beeld werd in de nazomer van 1958 geplaatst. Het was het eerste beeld dat in het park, daarna zouden er meerdere volgen. Rädecker kwam met een haan (destijds populair binnen de beeldenwereld) die vecht tegen slangen. Buitenkunst Amsterdam refereert aan een gedicht van Simon Mulder, waarin de haan staat voor het geloof en de slang als weergave van het kwaad. Haan en slang bevinden zich op een voetstuk, dat op een sokkel staat van vier hardstenen blokken. Het geheel is op een betonplaat verankerd.

Het Klimrek Westerpark is toegepaste kunst in het Westerpark in Amsterdam-West. Architect Aldo van Eyck ontwierp tijdens de periode dat hij voor de Dienst der Publieke Werken speelobjecten voor meer dan 700 speelplaatsen in de stad. Hij ontwierp daarbij eenvoudig in elkaar te zetten speelobjecten zoals de iglo en wellicht de eenvoudigste: het duikelrek. Ook voor het Westerpark richtte hij speelplaatsen in. Een van de speelplaatsen werd opgevuld met een drietal zeshoekige zandbakken, waarbij de opstaande rand om het zand binnen de bak te houden tevens gebruikt kon worden als zitplaats. Deze zandbakken zijn bij een herinrichting begin 21e eeuw van het park afgevoerd; ze voldeden niet meer aan de eisen van kinderen en ouders. In het park stonden ook zogenaamde springstenen en een klimrek. Op de springstenen van steen/beton konden kinderen klauteren en ouders zitten. Ze zien er uit als een poef, maar dan van steenachtig materiaal. Het klimrek, dat in het Westerpark werd geplaatst, week af van de gangbare ontwerpen van Van Eyck voor speelobjecten. De eenvoud is hier verlaten voor een rek met allerlei openingen, hoeken en ook looprekken. De buitenwand heeft de vorm van een onderstuk van een toren; de binnenwand, die van een trechter. Het is als het ware een combinatie van de klimtrechter en –toren die Van Eyck voor elders ontwierp. De bovenzijde wordt afgesloten met een cirkel waaraan dwarsspijlen gehangen kan worden of waarop gelopen kan worden. Ook dit klimrek voldeed niet meer aan de veiligheidseisen, maar het Westerpark wilde dit object bewaren. De veiligheidsproblemen werden opgelost door het gevaarte te voorzien van een rubber ondergrond. In de praktijk bleek overigens dat trimmers de dwarsspijlen gebruiken om hun spieren te rekken, een gelijkenis met een barre.

Station d'Eenhonderd Roe is samen met het toenmalige station van Haarlem het eerste treinstation van Nederland, maar beide zijn allang verdwenen. Het station was vernoemd naar de uitspanning "Herberg d'Eenhonderd Roe" die lag aan de zuidzijde van de Haarlemmertrekvaart net buiten Amsterdam in de gemeente Sloten, op een afstand van honderd roeden (bijna vierhonderd meter) ten westen van de Haarlemmerpoort. De uitspanning was met een houten brug over de Haarlemmertrekvaart verbonden met het station. Op 20 september 1839 vertrok er de eerste Nederlandse trein, via Halfweg naar Haarlem, getrokken door twee locomotieven: de Arend en de Snelheid. Nadat de Hollandsche IJzeren Spoorweg-Maatschappij (HIJSM) overeenstemming met de stad Amsterdam had bereikt, kon in 1842 het definitieve vertrekpunt in gebruik worden genomen, het aan de overkant van de Buitensingelgracht gelegen station Willemspoort. Dit station lag tegenover de in 1840 gebouwde Willemspoort, de tegenwoordige Haarlemmerpoort, en maakte d'Eenhonderd Roe overbodig. Op initiatief van reizigersvereniging Rover werd op 20 september 2009, 170 jaar na het vertrek van de eerste trein, een plaquette onthuld op de stationslocatie. Deze bevindt zich op het terrein van de Westergasfabriek, ter hoogte van Polonceaukade 13.

Westerpark was van 1990 tot 2010 een stadsdeel van de gemeente Amsterdam in de Nederlandse provincie Noord-Holland. Per 1 mei 2010 is het opgegaan in het nieuwe stadsdeel Amsterdam-West. Sinds 1 januari 2014 hanteert de gemeente Amsterdam behalve stadsdelen en buurtcombinaties een verdeling in gebieden. Westerpark geldt in deze indeling als gebied 3. Westerpark omvat de buurtcombinaties Centrale Markt, Frederik Hendrikbuurt, Houthavens, Spaarndammer- en Zeeheldenbuurt en Staatsliedenbuurt. Het stadsdeel telde (in 2007) 34.059 inwoners en heeft een oppervlakte van 10,96 km² (waarvan 0,76 km² water). Het Westerpark is tevens een park in dit stadsdeel, waar het stadsdeel naar vernoemd is.

De Staatsliedenbrug (brug 139) is een vaste brug in Amsterdam Oud-West. De brug vormt de verbinding tussen de Van Limburg Stirumstraat en de Tweede Nassaustraat. Ze overspant daarbij de Kostverlorenvaart met haar kades De Wittenkade. Het grootste deel van Kostverlorenvaart maakt deel uit van de Staande Mastroute door Amsterdam-West, maar net dit gedeelte niet, zodat volstaan kon worden met een vaste brug. In 1897/1898 kwam hier een brug om de beide De Wittenkades met elkaar de verbinden en een doorreis mogelijk te maken vanuit de Staatsliedenbuurt naar de Marnixstraat. De brug moest in 1909 verstevigd worden in verband met toenemend verkeer. In 1930 was de brug weer aan vervanging toe en werd de Dienst der Publieke Werken gevraagd voor een nieuwe brug. Bruggenarchitect Piet Kramer was er toen werkzaam. Er zijn tekenen dat de brug van hem is, maar zijn handtekening ontbreekt op het ontwerp; het is afkomstig van “het bureau”. De hand van Kramer is terug te vinden in de stijl van de Amsterdamse School, de afwisseling bak- en natuursteen (er is hier opvallend veel natuursteen gebruikt), de lettervoering van anno 1931, natuurstenen kolommen aan het eind van de brug en de siersmeedijzeren balustraden. Meest opvallend aan de brug zijn de scheepsvormige basis van de pijler in het midden en de daarop rustende lantaarns. Over de verkeersbrug rijdt sinds 22 juli 2018 tramlijn 5. De brug dankt haar naam aan de wijk waar zij naar toevoert, de Staatsliedenbuurt.

De Bentinckstraat is een straat in de Staatsliedenbuurt in Amsterdam-West. De Bentinckstraat loopt van het Van Limburg Stirumplein tot aan de Van Hallstraat. De straat kreeg zijn naam in 1898 en werd vernoemd naar Berend Hendrik Bentinck tot Buckhorst (1753-1830). De straten in de omgeving zijn ook vernoemd naar staatslieden.

De Krakeling is een theaterzaal in Amsterdam gericht op jeugdtheater. De Krakeling werd opgericht in 1978 door Hans Snoek. Het was het eerste theatergebouw in Nederland speciaal bestemd voor jeugdtheater. De naam "De Krakeling" was een verwijzing naar de naastgelegen Koekjesbrug in de Nieuwe Passeerdersstraat. Het theater maakt deel uit van de in 1971 opgerichte Stichting Jeugdtheater Amsterdam, die jeugd- en jongerenvoorstellingen programmeert in De Krakeling en elders in Amsterdam en omstreken. In het theater worden wekelijks wisselende voorstellingen opgevoerd, gericht op kinderen in de leeftijdscategorieën van 2 tot 17 jaar. Er vinden jaarlijks 250 voorstellingen plaats voor circa 40.000 bezoekers. Het theater is vanaf juli 2020 gevestigd in het Westergastheater op de terreinen van de voormalige Westergasfabriek aan de Pazzanistraat. Daarvoor was het 42 jaar lang gevestigd in het gebouw en rijksmonument Nieuwe Passeerdersstraat 1. Dat gebouw kreeg in de jaren tien te maken met ernstige verzakkingen als gevolg van een aangetaste fundering. De theatervloer verzakte mee zodat ingrijpen noodzakelijk werd. Voor De Krakeling zelf was dat te kostbaar, waarna ze naar elders uitweek. Bovendien werd die locatie steeds moeilijker te bereiken vanwege verkeersmaatregelen van de gemeente.

Het Ketelhuis is een Nederlands filmtheater dat sinds 1999 gevestigd is in cultuurpark Westergasfabriek in Amsterdam. Er worden Nederlandse films, Europese arthousefilms, documentaires en familiefilms vertoond.