De Titaantjes

Spelende kinderen is een artistiek kunstwerk in Amsterdam-Oost. Het is een bronzen beeld van Gerda Rubinstein dat staat in het Oosterpark. Het beeld stelt een rennende jongen met een meisje op zijn rug voor. Rubinstein maakt het in opdracht van gemeente Amsterdam ter gelegenheid van vijftig jaar Amsterdamse Vacantie Kindercomité. In 1957 had de kunstenares een kleien exemplaar klaar. In 1958 werd het geplaatst op een stenen sokkel. In 2006 constateerde Lida Goede, beheerder van de site Buitenbeeldinbeeld.nl, dat op het voetstuk het naambordje Kattinka van Rood-Limpers prijkte, het beeld toewijzend aan Katinka van Rood. Behalve dat er een spelfout in de naam zat, bleek de genoemde kunstenares nooit onder de vermelde naam gewerkt te hebben. Eerdere afbeeldingen in Goedes bezit lieten de naam Gerda Rubinstien zien. In 2008 kwam de kunstenares vanuit Engeland naar Nederland en moest ook zien dat haar beeld aan een ander toegewezen was. Ze kon middels artikelen in Het Parool aantonen, dat zij wel degelijk de maakster was en het Stadsdeel Amsterdam corrigeerde het in de zomer van 2010. Het beeld inspireerde dichter Méland Langeveld tot het gedicht Vertraagde wind. Het Oosterpark is aangelegd op de voormalige begraafplaats De Ooster. In dat park staat tevens het beeld Bokkenrijder van Gerrit Bolhuis. Bolhuis maakte voor De Nieuwe Ooster, waarheen sommige graven van De Ooster naar toe verhuisden, een beeld onder de titel Spelende kinderen.

De Klaartje de Zwarte-Walvischbrug (brug 1925) is een bouwkundig kunstwerk in Amsterdam-Oost. Het vormt met brug 159 en de Jaap Kunstbrug (brug 1926) de verbinding tussen de noord- en zuidkant van het Oosterpark dat door midden gesneden lijkt door een vijver. De brug komt al voor op de tekeningen van de parkarchitect Leonard Springer uit 1893 en ook op de stadsplattegrond uit 1913 is een brug te zien. Echter, zo veelvuldig als brug 159 nabij uitgang Linnaeusstraat en Muiderkerk is gefotografeerd, zo weinig beelden zijn er van de bruggen 1925 en 1926 die meer centraal in het park liggen. In 1988 werd het Oosterpark gerenoveerd en werden ook de twee bruggen opnieuw gelegd. Zij kregen het uiterlijk mee van bruggen die elders in de stad in parken werden neergelegd; leuningen van zware houten balken vermoedelijk naar een ontwerp van Dirk Sterenberg werkend voor de Dienst der Publieke Werken. In 2016 werd die brug gerenoveerd en kreeg simpeler balustrades. Tijdens de uitwerking van de renovatieplannen van het park in de termijn 2010-2020 door Buro Sant en Co kregen de bruggen een nieuw uiterlijk, die teruggrijpt naar het ontwerp van de oorspronkelijke bruggen, maar de brugleuningen werden van moderne materialen gemaakt. Op 28 september 2017 besloot de gemeente Amsterdam de brug te vernoemen naar mantelnaaister en oorlogsslachtoffer Klaartje de Zwarte-Walvisch, die in maart 1943 opgepakt werd wonende aan de Tweede Oosterparkstraat.

Het Oosterpark is een stadspark en straat in de Oosterparkbuurt in Amsterdam-Oost. Het park is circa 12 ha groot. De straat loopt aan de west- en zuidzijde van het park en heette voor 1895 Eerste Parkstraat.

Dansende beer is een kunstwerk in Amsterdam-Oost. Dansende beer is te zien op de voorgevel van het gebouw Derde Oosterparkstraat 159. De eerste bebouwing op dat adres kwam rond 1888. In de jaren zeventig en tachtig van de 20e eeuw vond rond dat adres grootschalige sloop plaats, waarbij op deze plek lang een gat tussen de nieuwbouw te zien was. Op de plek werd eind jaren tachtig een nieuw buurtcentrum gebouwd. Ter verfraaiing werden twee kunstwerken aan de voorgevel bevestigd. Ze zijn beide afkomstig van kunstenares Merina Beekman (1961-2009). Zij is vooral bekend van kunst met zwarte inkt. Dit is in het kunstwerk aan de Derde Oosterparkstraat terug te vinden in de beer, die oorspronkelijk inktzwart is maar door vandalenverf enigszins verkleurd is. De beer moet wijzen op het vermaak in het gebouw; inspiratie haalde Beekman uit getempte, geketende en mishandelde beren die elders in de wereld voor vermaak worden gebruikt. De beer is alleen in silhouetvorm te zien, maar vestigt door haar zwarte kleur de aandacht op de gehele gevel, die wordt gekenmerkt door veel baksteen met een beperkt aantal rechthoekige ramen. Rechtsboven de beer is nog een tableau te zien, dat lijkt op een geelkleurig kamerscherm met doorkijk, maar in wezen een uitgevouwde leporello is (boek in harmonicavorm). Deze drukvorm hanteerde Beekman vaak bij haar kunstboeken. De opengelaten vormen lijken op Arabische doorkijken of grafzerken in grillige vorm (in tegenstelling tot de strak rechthoekige ramen van het gebouw) en geven alleen een doorkijk op de achterliggende baksteenwand. Beekm constateerde aan het eind van haar leven dat ze door middel van haar kunstwerken het “kwaad” wilde weghouden.

Het Nationaal Monument Slavernijverleden is een monument in het Oosterpark te Amsterdam ter herdenking van de afschaffing van de slavernij in het Nederlands Koninkrijk. Het beeld is van brons en de sokkel is van beton.

De Oosterparkbuurt in Oud-Oost is het deel van de Nederlandse stad Amsterdam dat begrensd wordt door de Wibautstraat, Mauritskade, Linnaeusstraat en de spoorlijn Amsterdam - Utrecht. De wijk maakt deel uit van het stadsdeel Oost. De Oosterparkbuurt in zijn huidige vorm is aangelegd aan het eind van de negentiende eeuw. Voor die tijd liep in de polder het Oetgenspad op de plaats van de huidige Eerste Oosterparkstraat. In het Plan Kalff dat de stedenbouwkundige J. Kalff in 1876 tekende voor de Oosterparkbuurt en de meeste negentiende-eeuwse wijken, volgen de straten de oude verkavelingslijnen. Het Oetgenspad, de Oetewalerweg (Linnaeusstraat) en het Rhijnspoor (Wibautstraat) zijn in dat plan een gegeven. Vanaf 1881 werd begonnen met de uitgifte van bouwterreinen, en vanaf 1886 begon men met de aanleg van het Oosterpark in de plaats van het oude Muiderbosch, dat iets oostelijker lag. Het definitieve ontwerp voor het park is gemaakt door Leonard Springer. In 1926 werd in een hoek van het park, waar voorheen de (oude) Oosterbegraafplaats lag, het Koloniaal Instituut gerealiseerd, nu bekend als het Koninklijk Instituut voor de Tropen. De eerste (paarde)tramlijn naar het Oosterpark voerde in 1884 van het Alexanderplein naar de Linnaeusstraat. In 1903 werd deze lijn geëlektrificeerd en werd het tramlijn 9. De Oosterparkbuurt kreeg in 1906 een tweede tramverbinding, tramlijn 11 van het Weesperpoortstation via het 's-Gravesandeplein en het Oosterpark naar het Muiderpoortstation. In 1942 werd de verbinding langs het Weesperpoortstation vervangen door die via de Ruyschstraat. Sinds 1945 rijdt tramlijn 3 door de buurt. De aanvankelijke bedoeling om een wijk op stand te realiseren, mislukte door steeds voortgaande bezuiniging op de bouwbudgetten. Wel werden er fraaie huizen gerealiseerd aan het Oosterpark. Hier woonde ook de bekende schilder Willem Witsen, in het naar hem genoemde huis. Aan het Oosterpark kwam ook de uitbreiding van het Onze Lieve Vrouwe Gasthuis (Anna Paviljoen), oorspronkelijk gevestigd aan de Keizersgracht. Het katholieke ziekenhuis en de Bonifatiuskerk trokken veel katholieken naar de buurt. Ook vestigden zich er veel joden uit de binnenstad. In de Tweede Wereldoorlog werden veel joden tijdens razzia's uit hun huizen gehaald. Tekorten aan brandstof in de Hongerwinter leidden ertoe dat veel leeggehaalde huizen werden geplunderd ter wille van brandhout. Na de oorlog restte een trieste buurt, zowel in menselijk als in bouwkundig opzicht. In de jaren zeventig vond veel stadsvernieuwing plaats. In het algemeen werden huizenblokken met ruimere woningen op de plaats van afgebroken huizen neergezet, in hetzelfde stratenpatroon. Hier en daar leidde het slopen van oude woningen tot verzet van huurders en krakers. De laatste jaren zijn woningprijzen in de buurt gestegen, net als in de rest van de Amsterdamse negentiende-eeuwse ring. Het Oosterpark blijft een centrale ruimte voor recreatie. Het park kent verschillende beelden, waaronder het grote Nationaal Monument Slavernijverleden van Erwin de Vries.

Eikenplein 2-22 is een gebouw aan het Eikenplein in Amsterdam-Oost. Het is het enige pand aan de westzijde van het plein, ook aan de oostzijde van het plein staat slechts één gebouw, een school. Eikenplein 2-22 vormt een geheel met gebouwen aan de Tweede (200-242) en Derde Oosterparkstraat (201-235). Het complex is eigendom van de Elisabeth Otter-Knoll Stichting (EOKS), vernoemd naar Elisabeth Otter-Knoll. Zij had bij de exploitatie van de gronden in de Oosterparkbuurt gronden aangekocht. Deze gronden ruilde ze om aan een van haar idealen te voldoen in voor de grond waarop het gebouw zou komen. Zij wilde een opvanghuis stichten voor alleenstaande dames van gefortuneerde aard en ouder dan 55 jaar. De aanbesteding vond plaats in oktober 1904 in het American Hotel. In november 1904 zouden de eerste heipalen de grond in zijn gegaan. De bouw liep aanmerkelijke vertraging op door een staking van circa een half jaar van bouwvakkers. Deze staking kwam ook nog eens klimatologisch ongelukkig uit. Tijdens de staking werd het slecht weer en vocht maakte zich meester van bouwmaterialen en de reeds aanwezige inrichting. In 1908 kwam het gebouw gereed, maar de vocht was er maar moeilijk uit te krijgen. Men moest twee jaar flink kolen stoken om al het vocht uit het gebouw te krijgen, tapijt en kleden moesten weer verwijderd worden. In 1910 was het gebouw dermate droog dat verdere inrichting kon plaatsvinden; de inrichting zou luxueus moeten zijn. De dames op leeftijd kregen een zit- en een slaapkamer tot hun beschikking; in eerste instantie ging het om achttien weduwen, ongehuwde vrouwen of gescheiden vrouwen (het werden zeventien kamers aangevuld met een kamer voor een regent). Voor die laatste categorie moest echter gelden dat zij geen schuld hadden aan de scheiding. Er werd destijds een minimum inkomen geëist van 500 gulden per jaar. Het tehuis gaf een aanvullend inkomen van 300 gulden. Er was mogelijkheid betaalde maaltijden te nuttigen, maar alleen op de kamers; van een gezamenlijke maaltijd was geen sprake; men wilde nabootsing van het gestichtsleven. Er waren 700 gegadigden. De opening werd steeds uitgesteld. De architect van het geheel Jan van Looy, maakte de opening net niet mee. Hij overleed op 14 april 1911. Pas op 28 februari 1912 was het zover, dat intrek in het gebouw kon worden genomen. De journalist van Het nieuws van den Dag keek zijn ogen uit bij een bezoekje vooraf. De kamers waren van alle gemakken voorzien. Serviesgoed was van Limogesporselein. Betimmeringen en inrichting waren zoveel mogelijk in Lodewijk XVI-stijl en waren geleverd door de bekendste leveranciers. Er was bijzondere aandacht gegeven aan plafonds en schoorsteenmantels; kristallen kroonluchters werden uit Brussel aangevoerd; de firma Gunters & Meuser leverde verguld raam- en deurbeslag. Er waren conversatie-, lees- en uiteindelijk ook eetzalen. De regentenkamer was dan weer ingericht in empirestijl. In het gebouw hingen portretten van Elisabeth Knoll en haar eerste man Adolph Fortgens Otter, in 1884 vervaardigd door Jozef Israëls. In mei 1912 kwam koningin-moeder Emma van Waldeck-Pyrmont op bezoek. Een van de bekendste inwoonsters was de gepensioneerde harpiste Rosa Spier, naar wie later het Rosa Spier Huis zou worden genoemd, met opvang van kunstenaars. Pas in 1982 kreeg het gebouw een andere bestemming, het voldeed niet meer aan de moderne eisen van bejaardenverzorging. De Stichting verhuisde naar Loowaard 3 in Amsterdam Buitenveldert. Het gebouw aan het Eikenplein werd in 1983 omgebouwd tot woon- en werkruimte. Later volgde onder leiding van architecten Henk Duijzer en Nicole Bemer-Weve een nieuwe renovatie en werd het omgebouwd tot zelfstandige wooneenheden, nog steeds in de gedachte van de stichtster. Op 13 januari 2017 werd het geopend. Op 8 juli 1983 werd het gebouw tot gemeentelijk monument verklaard vanwege de eclectische bouwstijl met elementen uit de jugendstil. Tevens vond men de bouwvorm (U-vormig rond de binnentuin) en voorname uitstraling (entree, afzonderlijke daken en de vele dakkapellen) redenen om het de monumentenstatus te geven.

Communicatie is een artistiek kunstwerk in Amsterdam-Oost. Het werk van Aart Lamberts werd in 1995 gemaakt voor plaatsing in het Beeldenpark Drechtoevers bij het riviertje Noord nabij Papendrecht. Het werk bestaat uit een ondergrond van een stelcon plaat, een hardstenen sokkel en een brons beeld. Afhankelijk van de gezichthoek laat het diverse vormen van communicatie zien. Men ziet er in dat de ene persoon een ander terecht wijst, of de ander onder schot houdt of iemand in verhullende kleding anderen de hand schut. Van een andere kant heeft het iets weg van twee ouders die een kinderwagen voortduwen. De titel van het werk en de naam van de kunstenaar is in de sokkel vermeld. Van het werk werden miniaturen (27 x 23 x 17 cm) op de markt gebracht. Het beeld werd in overleg met de kunstenaar in 2009 in het Oosterpark geplaatst in nabijheid van de Justus van Maurikbank. Bij renovatie van het park rond 2015 werd het beeld verwijderd en op 14 september 2015 herplaatst. Lamberts voerde toen atelier in de Tweede Oosterparkstraat. Eenzelfde beeld staat of stond in de wijk Middelveldsche Akerpolder bij gebouw Hekla aan de Matternhorn/De Alpen. Baarn had/heeft eveneens een beeld van Lambrechts getiteld Communicatie aan de Stationsweg voor het gemeentehuis staan.

Hemelwater is toegepaste kunst on Amsterdam-Oost. Erick de Lyon ontwierp het voor de 140 meter lange voorgevel van twee gecombineerde nieuwbouwcomplexen aan de Vrolikstraat 331-395 in Amsterdam (1999). (BAG-viewer heeft als opleverdatum 1999). De hemelwaterafvoeren zouden oorspronkelijk weggewerkt worden achter de gevel. De kunstenaar kwam in overleg met de architecten M3H overeen sommige daarvan op verschillende en op het oog willekeurige plaatsen buiten de gevel te hangen. De Lyon ontwierp chromen hemelwaterafvoeren en verzamelbekkens. De Lyon hoopte hiermee te bereiken dat het oog van de kijker de hemelwaterafvoeren naar boven en dus open lucht zou leiden in plaats van naar de nauwe straat. De Lyon liet zich daarbij inspireren door de nog aanwezige oude panden met hun balkons, dakgoten en hijsbalken, die op hem hetzelfde effect hadden. In de verzamelbekkens blijft water staan, dat bij inkomend zonlicht het licht alle kanten op weerkaatst. Erick de Lyon heeft in Amsterdam Nieuw-West het Sisyfusgemaal ontworpen.

Mauritskade 57, Amsterdam is een gebouw met een adres aan de Mauritskade te Amsterdam, maar ligt in wezen tegen of in het Oosterpark. Het gebouw werd neergezet op het dan net geruimde gedeelte van de Oosterbegraafplaats dat dan nog wel van botten etc. geschoond moet worden. De nabijgelegen terreinen waren in erfpacht gegeven aan het Koloniaal Instituut onder de voorwaarde dat zij financieel zou bijdragen aan het Laboratorium van Gezondheidsleer van de gemeente Amsterdam. De bouw werd een gezamenlijke operatie omdat het KI er een afdeling tropische hygiëne wilde vestigen. Aan de architect Bernard Springer van de Dienst der Publieke Werken werd om een ontwerp gevraagd. Namens de Universiteit van Amsterdam vertrokken Rudolph Hendrik Saltet, dr. J.J. van Loghem, W.J. de Groot en Springer naar Hamburg, Berlijn, Parijs en Londen om de daar reeds gevestigde laboratoria te bekijken. Daarna verliep de oplevering traag. Pas in 1913 begon Amsterdam met het schoonmaken van de terreinen; in 1914 ging de paalfundering de grond in. Vervolgens wilde geen bouwbedrijf zich wagen aan dit werk tegen de opgegeven prijs. Omdat geld en materiaal schaars was tijdens de Eerste Wereldoorlog werd een soberder ontwerp gemaakt. Vermoed wordt dat architect Jo van der Mey (ook van PW) zich er daarmee bemoeid heeft en ook Allard Remco Hulshoff als chef gebouwen aldaar. De invloeden zouden terug te vinden in de bouwstijl die niet (meer) past in/bij de klassieke stijl van Springer. Pas eind 1917 is het gebouw klaar. In de jaren twintig werd het gebouw te klein en werd er een verdieping op geplaatst. Ook het Zoölogisch Museum Amsterdam was er enige tijd gevestigd. De extra verdieping verdwijnt weer in begin 21e eeuw en werd vervangen door twee nieuwe bouwlagen. Het laboratorium etc. is dan vertrokken en maakt rond 2013 plaats voor het Generator Hostel, een budgethotel. Alhoewel het een monumentaal gebouw is, is het nog niet tot gemeentelijk monument dan wel rijksmonument verklaard.

Politiehond Albert is een beeldje uit 1924 dat geplaatst is in het Oosterpark te Amsterdam. Het beeldje bestaat uit een granieten grafsteen op een stenen sokkel. Het beeldje is neergezet ter nagedachtenis van politiehond Albert (roepnaam Ab of Appie), die leefde van 1916 tot en met maart 1923. De privéspeurhond was een Tervuerense herder van agent Water, die de Amsterdamse politie af en toe hielp bij het oplossen van misdrijven. De eerste trainingen van de hond vonden in genoemd park plaats. De hond stierf een droevig einde. Zijn begeleider moest opgenomen worden in het Burgerziekenhuis, de hond stikte thuis in een zakdoek van zijn baas. Het succes van de speurhond zou volgens overlevering hebben geleid tot de oprichting van de Hondenbrigade. Het beeldje kwam er na veel inspanningen; het waren crisisjaren en niet iedere agent vond het de moeite waard geld te doneren voor dit beeldje. Gedurende de jaren is het beeldje verplaatst en op een lagere sokkel neergezet. Het beeldje bevat een voorbeeld van onjuist spatiegebruik. Het is onbekend wie het beeldje heeft ontworpen of geleverd. Ook zijn er twijfels of er wel een Tervuerense herder is afgebeeld. Fabrikant is De Zuil aan het Leidseplein te Amsterdam, aldus een tekst op de zerk.

De Limietpalen Oosterpark zijn twee zuilen in Amsterdam-Oost. In het Oosterpark staan twee bijna identieke limietpalen (die de grens tussen twee gemeenten aangaven) of banpalen (1,5 mijl buiten de gemeente grens; de grens tot waar bannelingen de stad mochten naderen). Beide zuilen vermelden limietpaal en 1838 in het steen, maar één vermeldt ook Kom der Gemeente Amsterdam en laat een zwarte pijl zien. Beide palen zijn van elders afkomstig. De twee zuilen belandden in 1947 in de tuinen van het Stedelijk Museum Amsterdam. Toen dat museum een deel van haar tuin opofferde voor een nieuwe vleugel (1954) verhuisden de twee zuilen naar het Beatrixoord dat aan de noordzijde van het Oosterpark gevestigd was. Ze kregen daarbij gezelschap van de Banpaal Spaarnwouderdijk. De twee palen vormden een soort poort in een hekwerk tussen sanatorium en park. Een soortgelijke limiet- of banpaal is te zien op een schilderij van Mattheus Ignatius van Bree (Intocht van Napoleon te Amsterdam, 9 oktober 1811). Van Bree schilderde het moment dat Napoleon Bonaparte de stadssleutels van Amsterdam overhandigd krijgt in de buurt van de Linnaeusstraat die langs het Oosterpark loopt. De gemeentegrens van Amsterdam lag tussen wat later de Derde Oosterparkstraat en de Vrolikstraat werden, die eveneens in de buurt van het Oosterpark liggen. Gerrit Lamberts tekende even later ook een soortgelijke limiet of banpaal. De palen in het Oosterpark dateren echter van voor 1810 of na 1813. In de periode tussen 1810 en 1813 werd het Wapen van Amsterdam dat de palen dragen afgesloten met een vogel (zie Van Bree); daarvoor en daarna met een gravenkroon (zie Lamberts).