Oosterparkbuurt (Amsterdam)

Het Nationaal Monument Slavernijverleden is een monument in het Oosterpark te Amsterdam ter herdenking van de afschaffing van de slavernij in het Nederlands Koninkrijk. Het beeld is van brons en de sokkel is van beton.

De Titaantjes of wel Hommage aan Nescio is een artistiek kunstwerk in Amsterdam-Oost. Het is een eerbetoon aan de schrijver Nescio door beeldhouwer Hans Bayens. Van Bayens zijn meer beelden van schrijvers bekend; zo portretteerde hij Multatuli op de Torensluis en staan Aagje Deken en Betje Wolff aan Nes aan de Amstel. Bayens maakte het werk naar aanleiding van het overlijden van Jan Hendrik Frederik Grönloh, de man achter pseudoniem Nescio. Het eerbetoon bestaat uit een bronzen beeld waarin (van links naar rechts) Hoyer, Bavink en Koekebakker, drie personages uit Titaantjes van Nescio, die onderuit hangend op een bankje het Oosterpark overzien. Ze bekijken net zoals hun bedenker de personen die door het park lopen. Het oorspronkelijke beeld, door Grönlohs weduwe onthuld op 9 oktober 1971, werd in 1985 gestolen, maar in 1988 werd een nieuw afgietsel geplaatst. In 2006 werd het met verf beklad. Op de sokkel staat de begintekst van genoemde novelle: Jongens waren we-maar aardige jongens Net buiten het park, op gebouw Linnaeusstraat 7 is een uitgebreidere tekst van Nescio te lezen.

Maria van de 21e eeuw is een artistiek kunstwerk in Amsterdam-Oost. Het beeld is te vinden in de voor het publiek toegankelijke ontvangstruimte van het OLVG-Oost, Oosterpark 9. Het is in 1998 geplaatst als geschenk van de medische staf en oud-assistenten aan het ziekenhuis dat in dat jaar haar honderdjarig bestaan vierde onder haar originele naam Onze Lieve Vrouwe Gasthuis. Kunstenaars Sylvie Zijlmans en Hewald Jongenelis kwamen met een modern Mariabeeld waarin zij de plaats van het "gasthuis" in de Amsterdamse maatschappij wilden weergeven. Zij geven het beeld zelf de naam MRI. Overigens was bij de plaatsing nauwelijks nog iets over van het eeuwoude ziekenhuis; het was sinds opening eigenlijk steeds bezig met vernieuwing. Het beeld is samengesteld uit de materialen (verchroomd) brons, verzilverd licht en glas. De voorstudie was in polyester gemaakt. Aan de buitengevel staat al sinds de bouw van het ziekenhuis Staande Maria met Christus, in 2000 verwerkt in nieuwbouw.

Glimlach is een tweedelig artistiek kunstwerk in Amsterdam. Het kunstwerk bevindt zich in de twee "filialen" van het OLVG. In 2015 fuseerden het Onze Lieve Vrouwe Gasthuis in Amsterdam-Oost met het Sint Lucas Andreas Ziekenhuis in Amsterdam-West. De directie van de nieuwe instelling verzocht kunstenaars Wil van Blokland en Mirjam Bakker een kunstwerk om de fusie te vieren. Zij beeldden verspreid over twee tableaus de glimlach van 800 medewerkers af in porselein, nadat deze eerst in gips waren vervaardigd. De beeltenis in de openbare ontvangstruimte van OLVG-Oost bestaat uit een wit tableau met daarop in een cirkel met een doorsnee van 360 centimeter, waarin glimlachen zijn geplaatst (een in goud). Het tableau in OLVG-west bestaat uit een enkele witte ellips (400 x 200 cm), die een reflectie heeft op de voorliggende vloer. Nadat het kunstwerk opgeleverd was kregen de deelnemers hun eigen gipsafdruk mee.

Dansende beer is een kunstwerk in Amsterdam-Oost. Dansende beer is te zien op de voorgevel van het gebouw Derde Oosterparkstraat 159. De eerste bebouwing op dat adres kwam rond 1888. In de jaren zeventig en tachtig van de 20e eeuw vond rond dat adres grootschalige sloop plaats, waarbij op deze plek lang een gat tussen de nieuwbouw te zien was. Op de plek werd eind jaren tachtig een nieuw buurtcentrum gebouwd. Ter verfraaiing werden twee kunstwerken aan de voorgevel bevestigd. Ze zijn beide afkomstig van kunstenares Merina Beekman (1961-2009). Zij is vooral bekend van kunst met zwarte inkt. Dit is in het kunstwerk aan de Derde Oosterparkstraat terug te vinden in de beer, die oorspronkelijk inktzwart is maar door vandalenverf enigszins verkleurd is. De beer moet wijzen op het vermaak in het gebouw; inspiratie haalde Beekman uit getempte, geketende en mishandelde beren die elders in de wereld voor vermaak worden gebruikt. De beer is alleen in silhouetvorm te zien, maar vestigt door haar zwarte kleur de aandacht op de gehele gevel, die wordt gekenmerkt door veel baksteen met een beperkt aantal rechthoekige ramen. Rechtsboven de beer is nog een tableau te zien, dat lijkt op een geelkleurig kamerscherm met doorkijk, maar in wezen een uitgevouwde leporello is (boek in harmonicavorm). Deze drukvorm hanteerde Beekman vaak bij haar kunstboeken. De opengelaten vormen lijken op Arabische doorkijken of grafzerken in grillige vorm (in tegenstelling tot de strak rechthoekige ramen van het gebouw) en geven alleen een doorkijk op de achterliggende baksteenwand. Beekm constateerde aan het eind van haar leven dat ze door middel van haar kunstwerken het “kwaad” wilde weghouden.

Hemelwater is toegepaste kunst on Amsterdam-Oost. Erick de Lyon ontwierp het voor de 140 meter lange voorgevel van twee gecombineerde nieuwbouwcomplexen aan de Vrolikstraat 331-395 in Amsterdam (1999). (BAG-viewer heeft als opleverdatum 1999). De hemelwaterafvoeren zouden oorspronkelijk weggewerkt worden achter de gevel. De kunstenaar kwam in overleg met de architecten M3H overeen sommige daarvan op verschillende en op het oog willekeurige plaatsen buiten de gevel te hangen. De Lyon ontwierp chromen hemelwaterafvoeren en verzamelbekkens. De Lyon hoopte hiermee te bereiken dat het oog van de kijker de hemelwaterafvoeren naar boven en dus open lucht zou leiden in plaats van naar de nauwe straat. De Lyon liet zich daarbij inspireren door de nog aanwezige oude panden met hun balkons, dakgoten en hijsbalken, die op hem hetzelfde effect hadden. In de verzamelbekkens blijft water staan, dat bij inkomend zonlicht het licht alle kanten op weerkaatst. Erick de Lyon heeft in Amsterdam Nieuw-West het Sisyfusgemaal ontworpen.

Spelende kinderen is een artistiek kunstwerk in Amsterdam-Oost. Het is een bronzen beeld van Gerda Rubinstein dat staat in het Oosterpark. Het beeld stelt een rennende jongen met een meisje op zijn rug voor. Rubinstein maakt het in opdracht van gemeente Amsterdam ter gelegenheid van vijftig jaar Amsterdamse Vacantie Kindercomité. In 1957 had de kunstenares een kleien exemplaar klaar. In 1958 werd het geplaatst op een stenen sokkel. In 2006 constateerde Lida Goede, beheerder van de site Buitenbeeldinbeeld.nl, dat op het voetstuk het naambordje Kattinka van Rood-Limpers prijkte, het beeld toewijzend aan Katinka van Rood. Behalve dat er een spelfout in de naam zat, bleek de genoemde kunstenares nooit onder de vermelde naam gewerkt te hebben. Eerdere afbeeldingen in Goedes bezit lieten de naam Gerda Rubinstien zien. In 2008 kwam de kunstenares vanuit Engeland naar Nederland en moest ook zien dat haar beeld aan een ander toegewezen was. Ze kon middels artikelen in Het Parool aantonen, dat zij wel degelijk de maakster was en het Stadsdeel Amsterdam corrigeerde het in de zomer van 2010. Het beeld inspireerde dichter Méland Langeveld tot het gedicht Vertraagde wind. Het Oosterpark is aangelegd op de voormalige begraafplaats De Ooster. In dat park staat tevens het beeld Bokkenrijder van Gerrit Bolhuis. Bolhuis maakte voor De Nieuwe Ooster, waarheen sommige graven van De Ooster naar toe verhuisden, een beeld onder de titel Spelende kinderen.

De Beukenwegspoorbrug is een spoorbrug in Amsterdam-Oost. Ze ligt in het traject Station Amsterdam Muiderpoort en Station Amsterdam Amstel. Ze is vernoemd naar de Beukenweg, die ze overspant.

De Fontein 's-Gravesandeplein is een kunstwerk in Amsterdam-Oost. Het 's-Gravesandeplein werd begin 21e eeuw bijna geheel nieuw ingericht. De afbraak van oudere gebouwen en de daaropvolgende nieuwbouw voor het Onze Lieve Vrouwe Gasthuis. Omdat aan het plein de hoofdingang van de parkeergarage van het ziekenhuis kwam, was een overzichtelijker plein een wens van het Stadsdeel Oost. Door ingrijpende maatregelen zoals verlegging en versmalling rijroutes etc. werd het plein autoluw gemaakt, zodat het meer haar oorspronkelijke functie als voorplein van het Oosterpark terugkreeg. Het bedrijf dat de vernieuwde inrichting van het plein verzorgde, Handle with Care, ontwierp in overleg met het ziekenhuis een fontein. Deze fontein staat aan de zuidrand van het plein, maar is wel het middelpunt van de in- en uitrit van genoemde parkeergarage. Door de zachte kleur van de watersteen paste het in de ogen van ontwerper en ziekenhuis voorts bij de achterliggende Onze Lieve Vrouwe Kapel. Daarbij heeft ze de vorm van een soort doopsteen, wijzend op de katholieke achtergrond van het ziekenhuis. Er loopt over de steen een constante stroom van water, die over de rand in een bassin stroomt, dat weer aanvoert naar het midden van de cirkelvormige fontein.

De Onze Lieve Vrouwe Kapel is een kapel in Amsterdam-Oost. Ze is gelegen aan de zuidzijde van de Ruyschstraat/'s-Gravesandeplein te Amsterdam. Van deze kerk zijn twee versies: tussen 1895 en 1986 maakte ze deel uit van het Onze Lieve Vrouwe Gasthuis vanaf 2001 maakt ze deel uit van OLVG (Oost).

Politiehond Albert is een beeldje uit 1924 dat geplaatst is in het Oosterpark te Amsterdam. Het beeldje bestaat uit een granieten grafsteen op een stenen sokkel. Het beeldje is neergezet ter nagedachtenis van politiehond Albert (roepnaam Ab of Appie), die leefde van 1916 tot en met maart 1923. De privéspeurhond was een Tervuerense herder van agent Water, die de Amsterdamse politie af en toe hielp bij het oplossen van misdrijven. De eerste trainingen van de hond vonden in genoemd park plaats. De hond stierf een droevig einde. Zijn begeleider moest opgenomen worden in het Burgerziekenhuis, de hond stikte thuis in een zakdoek van zijn baas. Het succes van de speurhond zou volgens overlevering hebben geleid tot de oprichting van de Hondenbrigade. Het beeldje kwam er na veel inspanningen; het waren crisisjaren en niet iedere agent vond het de moeite waard geld te doneren voor dit beeldje. Gedurende de jaren is het beeldje verplaatst en op een lagere sokkel neergezet. Het beeldje bevat een voorbeeld van onjuist spatiegebruik. Het is onbekend wie het beeldje heeft ontworpen of geleverd. Ook zijn er twijfels of er wel een Tervuerense herder is afgebeeld. Fabrikant is De Zuil aan het Leidseplein te Amsterdam, aldus een tekst op de zerk.

De Jaap Kunstbrug (brug 1926) is een bouwkundig kunstwerk in Amsterdam-Oost. De brug is een van de drie bruggen die de grote vijver van het Oosterpark overspannen. De brug heeft uiterlijk veel weg van de Klaartje de Zwarte-Walvischbrug. In december 2018 vernoemde de gemeente Amsterdam de brug naar etnomusicoloog Jaap Kunst, die enige jaren in het Koninklijk Instituut voor de Tropen (aan de noordrand van het Oosterpark) gewerkt heeft.