Heisteeg

De Heibrug (brug nr. 4) is een vaste brug in Amsterdam-Centrum. De brug overspant het Singel en vormt de verbinding tussen de Heisteeg (richting centrum) en Wijde Heisteeg (richting west). De brug werd noodzakelijk na de staduitbreiding van eind 16e eeuw waarbij ook de westoever van het Singel bebouwd werd. Ze is ingetekend op de stadsplattegrond van Pieter Bast uit 1599 en ook op de kaart van Balthasar Florisz. van Berckenrode uit rond 1624 met de Hey Steegh. De brug kon midden 19e eeuw het verkeer niet meer aan en moest vernieuwd worden. De baas van Stads Fabriekambt Allard Cornelis Pierson maakte een ontwerp voor (opnieuw) een houten brug en een ijzeren variant. Voor die laatste werd gekozen en deze verving de uit 1798 stammende brug. Daarvoor moesten grondige werkzaamheden uitgevoerd worden, want in 1854 wordt melding gemaakt van het onvoorzien verloren gaan van het fruitkantoor van de Appeltjesmarkt. In 1892 moest er opnieuw aan de brug gewerkt worden, een steenhouwer kreeg daarbij kokend lood in het oog en moest naar het ziekenhuis. De brug werd toen vernieuwd. In 1913 zag het er somber uit voor de brug, toen er onderzocht werd of de Leidsestraat verbreed kon worden met allerlei sloopwerkzaamheden tot gevolg. Dit werd de buurt bespaard, maar de gemeente had in 1920 al weer een nieuw plan klaar. Het complex Heisteeg, Spui, Singel zou gesloopt worden, waarbij de brug zuidwaarts verplaatst zou worden. Ook deze plannen gingen niet door. Het brugdek zou rond 1958 vernieuwd zijn; in 1983 volgde nog een herprofilering. Brug en beide stegen zouden vernoemd zijn naar ’t Hayblok, een hoekhuis alhier. De naam Heybrug komt echter al voor in de Beschryvinge van Amsterdam, haar eerste oorspronk uyt den huyze der heeren van Aemstel en Aemstellant van 1665 en zou gerelateerd zijn aan de Heypoort dan wel Hayepoort. De brug heette voor 1606 de Strontenburgerbrug; de buurt stonk nogal vanwege twee scheepswerven die hier aan de verbinding met het Spui (toen nog water) lagen, die milieu-overlast bezorgden. In het jaar 1606 begon Amsterdam met een poging straatnamen vast te leggen, die later slechts deels tot definitieve vernoemingen zou leiden.

Vrouw met stola is een artistiek kunstwerk in Amsterdam-Centrum. Het beeld kwam er dankzij een beeldenroute die de Stichting Beeldende Kunst uitzette. Een van de beelden werd geleverd door Pieter d'Hont; het is echter al ouder. D'Hont, die zich voor het beeld liet inspireren door een vrouw uit zijn omgeving (onduidelijk is wie), maakte al in 1957 zes exemplaren, maar in een kleiner formaat (59 cm). Negen jaar verder maakte hij er nog vijf, nu met 116 cm wat groter. Een van die beelden werd in mei 1977 op het Rokin geplaatst in de beeldenroute; andere beelden vonden ook hun weg naar bijvoorbeeld Koog aan de Zaan. Na die beeldententoonstelling werd het beeld door een gieterij aan de stad cadeau gedaan. Niet veel later verdween het exemplaar aan het Rokin; onverlaten hadden het van de sokkel getrokken en in het bijbehorende water gedumpt en even later werd het weer samen met een beeld van Eja Siepman van den Berg (Staand naakt) opgevist. Ze werd teruggeplaatst aan het Rokin. Toenemende activiteit bij het Rokin (denk aan keten, straatmeubilair etc vanwege herprofilering) onttrokken het beeld aan het zicht, maar er werd direct gereageerd toen het beeld in 1991 weer verdween. Nu was de gemeente Amsterdam zelf de boosdoener; de stad zocht een rustiger plek. Het werd in 1996 geplaatst op de oever van de Singel daar waar het Spui het schuin kruist. Het Parool van 1 augustus 2020 meldt dat het erop lijkt dat ze naar haar oude plek kijkt.

De GNOT-appel is een artistiek kunstwerk in Amsterdam-Centrum. Op het westelijk deel van het Spui staat Het Lieverdje van beeldhouwer Carel Kneulman pontificaal midden op dat pleindeel. Het beeld valt aldaar niet te missen. Het beeld werd er in 1960 geplaatst. Het werd even later een mascotte van de Provobeweging. Zo opvallend als het beeld is, zo onopvallend is de omgeving. In de betegeling eromheen is namelijk het klinkerpatroon op de straat gelegd in het patroon van de GNOT-appel; een logo ontworpen door Robert Jasper Grootveld en Bart Huges. GNOT staat daarbij voor "God en genot". Grootveld lichtte toe: De roze appel is de Amsterdamse grachtengordel, het eveneens roze (opzichtig brede) steeltje de Amstel Origineel hoort er nog een punt bij, het Spui, alsmede een begrenzende driehoek. Deze driehoek is enigszins terug te vinden in het vorm van het pleintje waar Spuistraat en Nieuwezijds Voorburgwal tezamen komen. Wanneer het klinkerpatroon is aangepast, is onbekend, vermoedelijk in de jaren tachtig of negentig onder het bewind van wethouder Guusje ter Horst. De GNOT-appel is even verderop ook zichtbaar in de plint van het Paleis op de Dam, het is er ingekrast.

Het Lieverdje is een beeld op het Spui in Amsterdam. Het beeld is gemaakt door de Amsterdamse beeldhouwer Carel Kneulman.

Spuistraat 289 is een gebouw in Amsterdam-Centrum.

De Krijtbergsluis (brug nr. 3) is een vaste brug in Amsterdam-Centrum. De brug is gelegen in de zuidwestelijke kade van de Singel en overspant de Beulingsloot in de Amsterdamse grachtengordel. Er ligt hier al eeuwen een brug, want op de kaart uit circa 1649 van Joan Blaeu is de brug al te zien, net als de direct aan het water staande gebouwen aan de Beulingsloot. De brug was er echter bijna niet meer geweest, want in de plannen van de gemeente Amsterdam voor een radiaalweg naar het zuidwesten was de "sloot" bijna gedempt en zou de brug overbodig zijn geworden. Men koos echter voor de Leidsestraat als uitvalsweg. In 1920 dreigde de brug opnieuw te verdwijnen: de gemeente wilde hier het hoofdkantoor van De Nederlandsche Bank vestigen, maar opnieuw bleef het bij plannen. De brug, die ligt tussen Singel 424 en Singel 426 (beide gemeentelijke monumenten) is vernoemd naar een eerdere versie van de Krijtbergkerk, een rijksmonument. Een andere naam voor de brug is de Rijtjesbrug, naar Rijtjeskerk, de bijnaam van De Krijtberg. De Beulingsloot is niet toegankelijk voor gemotoriseerd scheepsverkeer, dit wordt aangegeven door het bord A.12 van het Binnenvaartpolitiereglement op de brug. Aan de andere kant van de Beulingsloot, in de Herengracht, ligt de Beulingsluis.

Een vertaling, van de ene taal naar de andere is een kunstwerk in Amsterdam-Centrum. Het kunstwerk komt van de hand van conceptueel kunstenaar Lawrence Weiner. Hij kreeg de opdracht van de Universiteit van Amsterdam om die universiteit beter zichtbaar te maken in de stad. Weiner gaf met een drietal werken "de veelkleurigheid en eruditie" van de universiteit weer. Het object bestaat uit drie gietijzeren boeken die verspreid over plein behorende bij het Spui liggen tegenover het Maagdenhuis. Ze liggen met hun rug naar boven opengeklapt. Op de ene kant staat de titel van het kunstwerk, op de andere kant deze tekst in het Engels, Arabisch en Sranantongo. De boekwerken waren eerst uitgevoerd in steen, maar dat bleek niet bestand tegen de drukte op het plein; ze kregen een gietijzeren vorm. De boeken liggen schijnbaar willekeurig op het plein, waar druk gewandeld wordt. Niet iedere voetganger is daar bedacht op, er wordt wel over gestruikeld. Ze worden daarom in de volksmond wel struikelstenen genoemd, niet te verwarren met de Stolpersteine. Ze kregen een wisselend onthaal; de kunstrecensent van NRC Handelsblad destijds benoemde het als “grafstenen”. De aan het plein gevestigde Athenaeum Boekhandel vond het een krachtig teken op het Spui als centrum van boekhandel. Op het Spui worden regelmatig boekmarkten gehouden, waarbij twee van de drie boeken onzichtbaar worden omdat er marktkramen overheen komen te staan. In het oeuvre van Weiner speelt typografie een belangrijke rol. De kunstenaar herbruikte de titel voor een tentoonstelling in New York en een mural in Boston. Het kunstwerk kreeg in Located text van Joseph Kosuth een vervolg. Het bestaat uit een aantal teksten in Ardenner hardsteen verspreid over het Binnengasthuisterrein en de Oudemanhuispoort van de universiteit. In dezelfde serie was al eerder Karel Appels La folie des rues aangekocht voor de locatie Roeterseiland.

Het Spui is een straat (gedeeltelijk plein) in de binnenstad van Amsterdam die zich uitstrekt tussen het Rokin en de Singel. Halverwege wordt het Spui gekruist door de Kalverstraat. Iets ten noorden van het Singel komen de Spuistraat en de Nieuwezijds Voorburgwal samen.

De Oude Lutherse Kerk aan het Singel 411, hoek Spui, te Amsterdam is een lutherse kerk, gebouwd op de plaats waar vroeger de huiskerk van de Lutheranen stond. De kerk is in de periode 1632-1633 onder leiding van Wessel Becker en Willem van Daelen gebouwd.

De Krijtberg of Sint-Franciscus Xaveriuskerk is een rooms-katholieke rectoraatskerk in het centrum van Amsterdam, gewijd aan de heilige Franciscus Xaverius. Zij wordt bediend door priesters van de Sociëteit van Jezus, beter bekend als de jezuïeten. De kerk staat aan het Singel en maakt deel uit van binnenstadsparochie van de Heilige Nicolaas. Ze staat in de volksmond ook wel bekend als De Rijtjeskerk.

De Dubbeleworststeeg is een steeg in het Amsterdam-Centrum. De steeg is gesitueerd tussen Singel en Herengracht. Wanneer de steeg officieel haar naam kreeg is niet bekend (voor 1866), maar hij is vernoemd naar zijn vroegere bewoner Laurens Dubbelworst, die naar zeggen in 1672 overleed in een hoekpand van de steeg en de Herengracht. Pieter Bast tekende de steeg in op zijn stadsplattegrond van 1599, de tijd dat er aan de westzijde van het Singel bebouwing stond; het Singel was enige tijd vestinggrens. De steeg kent oneven huisnummers oplopend van 1 tot en met 25, de gevelwand daarvan strekt zich aan de noordzijde van de steeg uit over de gehele lengte. Aan de even zijde zijn er alleen huisnummers 2A en 2B; het pand heeft zijn andere gevel aan de Beulingsloot. De zuidkant is echter wel geheel ingeschreven als gemeentelijk monument dan wel rijksmonument: het begint met rijksmonument Singel 420 vervolgens komt een achtergevel van gemeentelijke monument Singel 422-424, een L-vormig pand; daarna volgt rijksmonument 936 Dubbeleworststeeg 2 A/B; een pakhuis van rond 1700 met puntgevels tot slot is er de zijgevel van Herengracht 391-393 In de 17de eeuw woonde de schilderes Judith Leyster hier met haar man Jan Miense Molenaer. Zij kwamen uit Haarlem en verhuisden kort na hun huwelijk naar Amsterdam. De steeg, al tijden alleen voetgangersgebied, is in 2007 gerenoveerd en voorzien van een bestrating van rode klinkers. Amsterdam kende nog een Dubbeleworststeeg; deze werd in 1912 hernoemd naar Damraksteeg. Het verhaal gaat dat Dubbelworst hier ook gewoond zou hebben. Er zou hier in en in de huidige Damraksteeg midden 17e eeuw gevelstenen ingemetseld zijn geweest met een dubbele worst, aldus Jan ter Gouw in Amsterdam, oorsprong en afleiding van de namen uit 1865 en Jan ter Gouw en Jacob van Lennep in hun De uithangteekens (1867-1869).

De Beulingsloot is een van de oudste en kortste grachten in Amsterdam-Centrum. Ze is gelegen binnen de Grachtengordel.