De Gesloten Steen

De N.V. Koninklijke Tabak- en Sigarenfabriek voorheen G. Ribbius Peletier Jr. was tussen 1844 en 1933 een sigarenfabriek in de Nederlandse stad Utrecht. In de fabriek werden luxesigaren geproduceerd die wereldwijd werden verkocht. De fabriek werd door de ondernemer Gerlacus Ribbius Peletier (Zaltbommel, 9 april 1818-Utrecht, 1 april 1901) in 1844 gestart. De onderneming groeide al snel en in 1853 werkten er 145 jongens en mannen. In 1859 opende hij in Utrecht een tweede fabriek aan de Oudegracht nummer 364, die vernoemd werd naar de naastgelegen Gesloten Steen. Er werkten mannen en jongens vanaf 7 jaar en ouder, maar aangezien er een tekort was in Utrecht aan mannelijke werknemers, kwamen in deze nieuwe fabriek meisjes vanaf twaalf jaar en vrouwen te werken. Deze kregen daar een opleiding en werkten gescheiden van de mannelijke werknemers tegen een lager loon. Eind 1859 werkten er 58 meisjes en vrouwen. Het regeringsonderzoek van 1869 naar de toestand van kinderen in de fabrieken bezocht ook de sigarenfabriek van Ribbius Peletier en stelde in haar rapport vast dat de kinderen op de fabriek er bleek, maar anders niet ongezond uitzagen. Het regeringsonderzoek van 1869 zou in 1874 leiden tot het Kinderwetje van Van Houten. In 1871 organiseerden de sigarenmakers zich in de Nederlandse Sigarenmakers Bond welke in 1873 een algemene staking uitriep waarin loonsverhoging werd geëist. Honderdvijfenzeventig werklieden van de fabriek van Ribbius Peletier namen deel aan de staking die na enkele maanden zonder succes verliep. De stemming op de fabriek sloeg hierna om. In het socialistische blad De Baanbreker van Jelles Troelstra werd vanaf 1894 herhaaldelijk melding gemaakt van de wantoestanden die er op de fabriek heersten. In 1904 werkten er in totaal ruim 320 mensen in de sigarenfabriek en vier jaar later volgde een uitbreiding naar ontwerp van M.E. Kuiler. In het eerste kwart van de 20e eeuw kwam de onderneming in zwaar weer. Tijdens de Crisisjaren sloot de sigarenfabriek definitief rond 1933.

De Vollersbrug is een rijksmonumentale boogbrug in de Utrechtse binnenstad. De brug overspant de Oudegracht en heeft twee overspanningen. Aan de brug grenzen werfkelders en werven. In het verleden sprak men ook wel over de Voldersbrug. De naam van de brug is gerelateerd aan volders die hier woonachtig waren. Naast de brug lag lange tijd het brouwerijcomplex De Boog. Diverse bouwwerken resteren er nog van, waaronder een die op de werf is gebouwd.

De Geertebrug is een rijksmonumentale boogbrug in de Utrechtse binnenstad. De brug overspant de Oudegracht.

Oudegracht 327 is een rijksmonumentaal grachtenpand in het centrum van de Nederlandse stad Utrecht. Het aan de Oudegracht gelegen pand dateert uit de 17e eeuw met een achterhuis uit de 19e eeuw. Het heeft een gepleisterde lijstgevel. Achter het pand bevindt zich een waterkelder, vermoedelijk uit de 17e eeuw. Een werfkelder behoort ook bij dit pand. In de 20e eeuw werd die onder meer gebruikt door een circus, waarna Sarasani zich als een van de eerste Nederlandse coffeeshops erin vestigde.

De Boog was een bierbrouwerij in de Nederlandse stad Utrecht. Zij was gevestigd aan de Oudegracht ter hoogte van de Vollersbrug.

Grijsesteijn is een rijksmonumentaal gebouw in de Nederlandse stad Utrecht. Het betreft een hoekpand langs de Oudegracht met de Geertestraat. De huisnaam wordt reeds in 1544 genoemd. Gaandeweg de geschiedenis is het meermaals ingrijpend verbouwd waarbij Grijsesteijn uit drie woningen kwam te bestaan en nog woningen aan het erf werden toegevoegd. Daarnaast heeft het onderdak geboden aan onder meer een smederij en een bakkerij. De voorgevel bevindt zich in de vorm van een, niet originele, trapgevel aan de Oudegracht. Bij Grijsesteijn horen 1 of meer werfkelders. Anno 2012 vindt een restauratie plaats door eigenaar Het Utrechts Monumenten Fonds.

Payenborg is een stadskasteel in de Nederlandse stad Utrecht. Dit grote stenen weerbare huis is in de 14e eeuw aan de Oudegracht 320 gebouwd voor de familie (de) Paye of Payo. Het samengestelde huis is destijds op een 95 meter diep perceel gebouwd langs de gracht. Het heeft een bijzondere opzet ten opzichte van andere stadskastelen omdat de nok van het hoofdgebouw evenwijdig aan de straat/gracht ligt in plaats van in de diepte. Bij het oorspronkelijke hoofdgebouw behoort ook aangrenzend een smal woonhuis dat vooral in de koude maanden beter bruikbaar was voor permanente bewoning. Een of meer aangrenzende achterhuizen zijn iets later toegevoegd aan het hoofdgebouw. Hoogstwaarschijnlijk werd rond 1555 het pand gesplitst. Na de splitsing bestonden tot in de 18e eeuw Groot Payenborg en Klein Payenborg (zijhuis) als aparte huizen. Groot Payenborg fungeerde in die periode als pronkhuis waarin welgestelden vertoefden, in Klein Payenborg vonden menigmaal handwerklieden onderdak. In de 18e eeuw kwam Payenborg weer in bezit van één eigenaar en is onder meer de huidige voorgevel van het hoofdgebouw aangebracht. Brouwerij De Aker of Het Keteltje was vervolgens een tijdlang in Payenborg gevestigd. Het grootste deel van de 20e eeuw was de Utrechtse universiteit de eigenaar en in die periode werd Payenborg grootschalig gewijzigd. Van 1909 tot 1929 was de faculteit Tandheelkunde in Groot en Klein Payenborg gevestigd. In de ruime achtertuin, die doorliep tot het koetshuis op de Lange Nieuwstraat, was in 1909 een groot onderwijsgebouw neergezet. Nadat Tandheelkunde vanwege plaatsgebrek naar de Jutfaseweg verhuisd was, zat vervolgens van 1929 to 1979 het Geologisch Instituut in Groot en Klein Payenborg. Na vertrek van de geologen in 1979 naar De Uithof werd Payenborg nog jaren tijdelijk gebruikt. De panden zijn in de jaren 1990 particulier verkocht, los van het achterterrein met het onderwijsgebouw, daar kwam in de jaren 1990 de Payenhof. Vandaag de dag fungeert Payenborg als woonhuis/kantoorpand met een opslagfunctie. Klein Payenborg heeft een poortje dat in vroegere tijden naar de Payenborchsteeg leidde. Vanaf 1954 gaf de Utrechts Geologen Vereniging het naar het huis Payenborg vernoemde tijdschrift Payenborchiana uit.

Leeuwenberg is een stadskasteel in de Nederlandse stad Utrecht. Dit grote stenen hoofdhuis zonder weerbaar karakter aan de Oudegracht 307 verrees in de eerste helft van de 14e eeuw. Het hoofdhuis telt twee bouwlagen met kelders en is voorzien van een zadeldak. Het 17 meter diepe hoofdhuis is aan de grachtzijde 7 meter breed. Oorspronkelijk is het gebouwd op een perceel dat tot aan de Springweg liep. Gaandeweg de eeuwen is Leeuwenberg uitgebreid en vele malen verbouwd maar het is nog vrij gaaf met middeleeuwse delen zoals de kapconstructie en werfkelder. In de 15e eeuw is een houten voorgevel vervangen door een zandstenen. Ook is die eeuw een onderkelderd achterhuis aan het hoofdhuis toegevoegd, gevolgd in de 16e eeuw door nog een laag tweede achterhuis. De huidige voorgevel van het hoofdhuis is bij een restauratie in 1985 deels gereconstrueerd naar de 15e-eeuwse zandstenen waarbij kantelen zijn aangebracht. Het huis op Oudegracht nummer 305 wordt ook wel Klein Leeuwenberg genoemd, nummer 305 en 307 kenden daarbij doorgangen. In de late middeleeuwen was het huis eigendom van de familie Hombout, ook was het in bezit van (familie van) Willem Arntsz. Rond 1500 behoorde het huis toe aan Gijsbert van Leeuwen, de huisnaam is afkomstig van deze familie. In de 20e eeuw was er een drukkerij in het pand gevestigd.

Het ruiterstandbeeld van Sint Martinus is een kunstwerk in de Nederlandse stad Utrecht. Het ruiterstandbeeld is vervaardigd door de Belgisch-Nederlandse beeldhouwer Albert Termote. Op een bak- en natuurstenen sokkel is in brons uitgebeeld Martinus van Tours, de patroonheilige van Utrecht, te paard. Onder het paard ligt een slang, symbool van het kwaad, die wordt vertrapt door een hoef. Het kunstwerk werd in 1948 onthuld voor de Sint-Martinuskerk uit dankbaarheid voor de bescherming tijdens de Tweede Wereldoorlog van de stad en in het bijzonder van de parochie.

De Twijnstraat is een straat in het Museumkwartier van de Nederlandse stad Utrecht. De straat loopt evenwijdig aan het meest zuidoostelijke deel van de Oudegracht en is vrijwel volledig aan weerszijden bebouwd. Panden aan de gracht kennen de adrestoevoeging aan de Werf.

De Korte Smeestraat is een straat in het centrum van de Nederlandse stad Utrecht. Ze begint bij de Smeebrug over de Oudegracht en eindigt zo'n 100 meter verder op de Lange Nieuwstraat. Halverwege de straat bevindt zich een doorgang naar het Dorstige Harthof. Het is een vrij smalle straat waar eenrichtingsverkeer geldt voor auto's. De Korte Smeestraat is in de 14e eeuw aangelegd dan wel verbreed. Ze werd onder meer ook aangeduid als Nieuwe Smeesteeg, dit ter onderscheid van de Lange Smeestraat aan de andere kant van de Smeebrug. De bebouwing bestaat uit huizen, daterend deels uit de 19e eeuw en deels uit nieuwbouw van rond 1982. In de kern is nummer 12 een middeleeuws huis dat in de 19e eeuw fors is verbouwd. In de straat staan anno 2013 geen monumenten. De straat is sinds 1991 voorzien van een lichtinstallatie door de Amerikaanse kunstenaar Allen Ruppersberg in het kader van een tentoonstellingsproject van het Centraal Museum.

De Smeebrug is een rijksmonumentale boogbrug in de Utrechtse binnenstad. De brug overspant de Oudegracht. De naam van de brug is ontleend aan het gilde der smeden, die in dit gebied woonachtig waren. In Utrecht zijn in het westelijk deel van het Museumkwartier tevens nog de op de brug toelopende Lange Smeestraat en Korte Smeestraat, en het Sint Eloyen Gasthuis te vinden. Het Smedengilde St. Eloy bemande in vroegere eeuwen ook de Smeetoren aan de stadsmuur. De kunstenaar Pieter d'Hont vervaardigde rond 1948 beeldhouwwerk getiteld Het ambacht van de smid dat in de brugpijler is geplaatst. In de landhoofden van de Smeebrug bevinden zich brugkelders, aansluitend liggen werfkelders en werven. Een hoekpand naast de brug huisvestte ooit een bierbrouwerij en is voorzien van een pothuis. In de middeleeuwen werd op de brug markt gehouden.