Plein (Den Haag)

De Haagsche Kluis is een restaurant op het Plein, nummer 20, in de Nederlandse stad Den Haag, in een gebouw waar voor de Tweede Wereldoorlog een bankiersfirma gevestigd was. Het is opgenomen in het register van rijksmonumenten. Plein 20 werd in 1905 in art-nouveaustijl gebouwd voor de Joodse bankier H. Edersheim, naar ontwerp van architect Lodewijk Simons. Op de begane grond was het kantoor, in het souterrain de bankkluis met een gedecoreerde verzwaarde deur. Daar is nu de keuken van het restaurant in ondergebracht. Boven de bank woonde de familie Edersheim. Achter in de tuin bevond zich een huissynagoge waarvan het plafond met religieuze voorstellingen was beschilderd. Deze ruimte is anno 2017 nog aanwezig.

Het Logement van Amsterdam is een gebouw aan de oostzijde van het Plein in Den Haag. Het werd in 1737 gebouwd naar een ontwerp van de Amsterdamse kunstenaar en architect Isaac de Moucheron, als logement voor de afgevaardigden van Amsterdam bij de Staten van Holland. Het wordt ook wel het Huis van Amsterdam genoemd. Sinds 2003 is het gebouw in gebruik bij de Tweede Kamer der Staten-Generaal.

Het Logement van Rotterdam is een voormalig logement van Rotterdam aan het Plein 4 in Den Haag. Het werd tussen 1739 en 1746 gebouwd en huisvest sinds 1820 achtereenvolgens het Departement van Oorlog, later het ministerie van Defensie. Rotterdam had vroeg in de 17de eeuw een paar kamers aan de oostkant van het Spui. In 1650 kocht Rotterdam een pand aan het Plein, waar Amsterdam al ruim dertig jaar lang het Logement van Amsterdam had. De eerste jaren verhuurden zij het, onder andere aan de griffier van de Staten-Generaal Nicolaas Ruysch. In 1655 besloot Rotterdam het pand als logement te gebruiken. Het huis had goudleren behang. Bovenaan de gevel staat sinds 1678 het wapen van Rotterdam. Achter het pand was een diepe tuin die uitkwam op de Kalvermarkt. Aan die kant was ook een koetshuis en een paardenstal. In 1728 werden wat belendende panden bijgekocht. Toen het Logement van Amsterdam een grootse verbouwing begon om enkele gebouwen samen te voegen, keurde Rotterdam in 1739 ook goed een nieuw groot pand te bouwen onder architectuur van Adriaan de Moens. De gevel is vijf ramen breed en heeft een iets verhoogde begane grondverdieping. Het souterrain heeft ramen. Er kwam ook nog een groot gebouw in de tuin. In 1746 was het pand klaar. Op 23 september werd het feestelijk geopend. Vanaf 1820 werd het department van Oorlog in pand ondergebracht. Tegenwoordig vormt Plein 4, samen met omliggende gebouwen het grotere Plein-Kalvermarkt Complex van het ministerie van Defensie. Het complex verbindt Plein 4 met de defensiegebouwen aan de Kalvermarkt.

Het Departement van Justitie (ook Justitiegebouw) is een voormalig gebouw van het ministerie van Justitie aan het Plein 2a in Den Haag. Vanaf 1815 was Justitie gevestigd in het 17e-eeuwse huis van Brunswijk aan de Lange Poten, en vanaf 1862 ook in het naastliggende Huygenshuis. Beide werden voor het nieuwe ministeriegebouw in 1876 gesloopt, waarbij enkele interieurdelen hergebruikt zijn. Het gebouw werd tussen 1876 en 1883 in neorenaissancestijl gebouwd door architect Cornelis Peters die toen net benoemd was tot Rijksbouwkundige voor de Gebouwen van Financiën. Het gebouw is aan de binnenkant en de buitenkant rijk gedecoreerd met werken van beeldhouwers Bart van Hove en Emil Bourgonjon. Het gebouw heeft een kelderverdieping, parterre en twee verdiepingen en is samengesteld uit vier vleugels om een binnenplaats. De noordelijke en zuidelijke vleugel zetten zich in westelijke richting voort en omsluiten daar een tweede binnenplaats. Het gebouw kreeg naast kantoorruimten ook verschillende vergaderzalen voor de ministerraad en de Hoge Raad van Adel en een bibliotheek met glas-in-looddak. In de gevel van het Departement van Justitie bevinden zich zes medaillons met portretten van Nederlandse rechtsgeleerden, te weten: Philippus van Leyden (ca. 1320 — 1382), rechtsgeleerde; Elbertus Leoninus (1519/20 — 1598), rechtsgeleerde; Hugo de Groot (1583 — 1645), Nederlands rechtsgeleerde; Cornelis van Bijnkershoek (1673 — 1743), advocaat, president van de Hoge Raad; Joan Melchior Kemper (1776 — 1824), staatsrechtgeleerde en staatsman; Johan Rudolph Thorbecke (1798 — 1872), liberaal staatsman, voorzitter van de Grondwetscommissie van 1848. Het gebouw heeft de status rijksmonument en is onder nummer 17881 ingeschreven in het monumentenregister. Tegenwoordig is het gebouw onderdeel van het gebouwencomplex van de Tweede Kamer. Diverse fracties hebben hier hun werk- en vergaderkamers. De voormalige bibliotheek van het gebouw is tegenwoordig bekend als de Handelingenkamer.

Het Huygenshuis was de woning van Constantijn Huygens aan het Plein in Den Haag. Het gebouw heeft bestaan van 1637 tot 1876 waarna het is vervangen door het Departement van Justitie. Het huis was in dezelfde tijd, stijl en in onderling overleg gebouwd als het destijds naastgelegen Mauritshuis. Het was een gebouw in classicistische stijl, ontworpen door Huygens zelf, met hulp van Jacob van Campen en de hofarchitect Pieter Post. Huygens schreef er de verhandeling Domus (‘Het huis’, 1639) over zodat het als voorbeeld kon dienen voor andere architecten. De beelden die oorspronkelijk boven de gevel stonden vertegenwoordigden Firmitas (stevigheid), Utilitas (functionaliteit) en Venustas (schoonheid), architectonische basiswaarden volgens de Romeinse architect Vitruvius. Ze werden vervaardigd door meesterbeeldhouwer Pieter Adriaensz. 't Hooft. De woning huisvestte vanaf 1829 het Ministerie van Koloniën. Na het gereedkomen van een nieuw gebouw voor dit ministerie op het terrein van het koetshuis en tuin in 1860, werd in 1866 het Huygenshuis afgebroken om plaats te maken voor het Departement van Justitie.

De Lange Poten in Den Haag is de straat tussen het Spui en het Plein. De straat vormt een deel van de verbindingsweg tussen het Haagse stadscentrum en het Centraal Station. Die weg bestaat verder uit de Korte Poten (tussen Plein en Herengracht) en de Herengracht. Ze is thans vooral bekend als publieksentree voor de Tweede Kamer der Staten-Generaal en Nieuwspoort en heeft een rijke winkelhistorie.

Plein 26 is een gebouw aan het Plein in Den Haag op de hoek van de Korte Vijverberg. Het pand ontworpen door Jo Limburg is in 1930 gebouwd als uitbreiding van Sociëteit de Witte. Sinds 2014 maakt het deel uit van het aan de overzijde gelegen museum Mauritshuis. Het gebouw loopt niet haaks en daardoor heeft de architect ervoor gekozen de hoek uit te voeren met een ronde kamer en een stomp lopende buitenmuur. Vanwege door het Mauritshuis geuite bezwaren in 1927 over inperking van lichtval voor hun tentoonstellingeszalen is de gevel aan deze kant lager uitgevoerd dan de rest van het gebouw. Aan de zijde van het Plein is de gevel van de sociëteit een deel doorgetrokken in de uitbreiding om tot een volledige symmetrie van het oorspronkelijke sociëteitsgebouw te komen. Na de oorlog was de sociëteit te ruim bemeten en van 1964 tot 1984 werd het gebouw verhuurd aan een onderdeel van het ministerie van Defensie. Van 1989 tot 2007 werd het verhuurd aan uitgeverij Kluwer. Daarna huurde het Rijksmuseum Amsterdam het gebouw om er een dependance met aandacht voor de parlementaire democratie in te richten. Het was het eigen antwoord van het Rijksmuseum voor een Huis van de Democratie of een Nationaal Historisch Museum Door gebrek aan financiële partners werd dit later dat jaar stopgezet. Het Mauritshuis dat voor verschillende grote tentoonstellingen al genoodzaakt was bezoekers op te vangen op pontons in de hofvijver ging een samenwerking aan en vond Shell als sponsor. In 2014 werd het hoekpand verbonden met het Mauritshuis via een tunnel onder de Korte Vijverberg. Het in 1987 aangelegde depot onder het voorplein werd hierbij uitgebroken in een ruim licht foyer dat doorloopt tot onder de sociëteit, naar ontwerp van architect Hans van Heeswijk. Begin 2012 startten de werkzaamheden en sloot het museum. Het hoekpand is in langdurige bruik gegeven door de sociëteit die daarbij zorgdraagt voor diners en de ontvangsten. Het dient als tentoonstellingsvleugel voor wisseltentoonstellingen, kantoorruimte, bibliotheek en workshopruimte.

Het gebouw van het Ministerie van Koloniën aan het Plein in Den Haag is ontworpen door rijksbouwmeester Willem Rose en gebouwd tussen 1859 en 1861. Het pand maakt nu deel uit van het complex van de Tweede Kamer. Het is het eerste als ministerie gebouwde gebouw in Nederland.

De Tweede Kamer der Staten-Generaal, kortweg Tweede Kamer, vormt samen met de Eerste Kamer de Nederlandse Staten-Generaal, het hoogste staatsrechtelijke orgaan van volksvertegenwoordiging in het Koninkrijk. Belangrijkste bevoegdheden zijn de zeggenschap over voorstellen van wetgeving die voor het hele Koninkrijk (Rijkswet) of voor Nederland gaat gelden, daaronder de begrotingshoofdstukken waarin de voorgenomen staatsuitgaven worden vastgelegd, en controle van de regering. Leden van de Tweede Kamer worden uiterlijk eens in de vier jaar gekozen door de kiesgerechtigde Nederlandse bevolking. De Tweede Kamer telt sinds 1956 150 zetels en de eerste zitting was op 21 september 1815. De basisregels zijn vastgelegd in de Grondwet. De Tweede Kamer kan wetsvoorstellen van de regering goed- of afkeuren, wijzigen en aanvullen en elk afzonderlijk lid kan zelf wetsvoorstellen ontwerpen en indienen, recht van initiatief genoemd. Een minister heeft geen juridische middelen om de Tweede Kamer te dwingen een wetsvoorstel in behandeling te nemen. Tevens controleert de Tweede Kamer het regeringsbeleid. Ministers en staatssecretarissen kunnen ter verantwoording worden geroepen en moeten de Kamer alle relevante informatie geven waar om wordt gevraagd. In de Tweede Kamer kunnen regeringscoalities worden gevormd, groepen (fracties) van Kamerleden die onderling afspreken een kabinet onder bepaalde voorwaarden hun vertrouwen te zullen geven, vaak in combinatie met het leveren van bewindslieden. Een minister of kabinet blijft niet aan zonder het vertrouwen te genieten van een meerderheid in de Tweede Kamer, maar dit is geen vastgelegde regelgeving; in de jaren zestig van de negentiende eeuw heeft zich dit proces ontwikkeld.

De Hofstad Apotheek is een apotheek in Den Haag die zich bevindt aan de Korte Poten in het gedeelte tussen het Plein en het Centraal Station. De apotheek werd in 1905 gebouwd en in 1913 kreeg het het huidige interieur. Het gehele pand is aangewezen als gemeentelijk monument. Het is beschermd omdat het ook een voorbeeld is van het transformatieproces van eenvoudige bedrijvenbuurt naar een mondaine winkelstraat. Omdat het pand niet in zijn geheel beschermingswaardig is, zijn alleen de voorgevel en het interieur van de apotheek beschermd.

Het gebouw van de Hoge Raad aan het Plein in Den Haag was van 1860 tot 1988 de huisvesting van de Hoge Raad der Nederlanden. Het heeft daarna plaatsgemaakt voor de uitbreiding van de Tweede Kamer. Vanaf 1838 was de Hoge Raad gevestigd aan het Binnenhof. Het nieuwe gebouw werd gebouwd naast het Ministerie van Koloniën in de tuin van het voormalige Huygenshuis, dat in 1876 werd gesloopt om plaats te maken voor het Departement van Justitie. Het was ontworpen door rijksbouwmeester W.N. Rose. Door zijn aanzicht van pilaren met ronde bogen kreeg het de bijnaam het hondenhok.

De Statenpassage is de centrale hal van de uitbreiding van de Tweede Kamer in Den Haag. De Statenpassage is dikwijls het decor voor interviews met Kamerleden, petitie-aanbiedingen en tentoonstellingen. De passage tussen Plein en Hofplaats is 100 meter lang en 24 meter hoog met een glazen dak – met licht dat symbool staat voor de openheid van de democratie. De vloer is gemaakt van twee verschillende kleuren marmer die abstract eb en vloed weergeven. Het is ontworpen door architect Pi de Bruijn, die ook de overige moderne aanbouw van de Kamer heeft ontworpen. De Bruijn had oorspronkelijk een vrije doorgang door de passage in gedachten, maar dit idee werd om veiligheidsredenen losgelaten.