Scheltema (boekhandel)

Koningsplein 10 te Amsterdam is een gebouw aan het Koningsplein in Amsterdam-Centrum.

Vliegend is een artistiek kunstwerk in Amsterdam-Centrum. Het is een beeld van Wessel Couzijn uit 1955 dat in 1956 geplaatst werd aan de kerk De Olijftak in tuinstad Slotermeer. Volgens een verslag van de opening van de kerk in 1956 door het Algemeen Handelsblad zou het beeld een vogel met olijftak moeten voorstellen. Het zou volgens andere (latere) berichten een afgekeurd beeld zijn geweest voor het Plesmanmonument voor het kantoor van de Koninklijke Luchtvaart Maatschappij (KLM). Dat monument zou uiteindelijk gemaakt worden door Mari Andriessen. Het beeld hield ook haar plaats aan de Olijftak niet vast. Het werd vermoedelijk rond 1993 verhuisd naar de Singelkerk aan de Amsterdamse Herengracht 431 (De Olijftak werd verbouwd tot moskee). Een andere latere versie van het zelfde beeld is te vinden in Haarlem.

Het DOK (De Odeon Kelder, ook afgekort tot D.O.K.) was een homodiscotheek die van 1952 t/m 1989 gevestigd was in de kelder van Odeon aan het Singel in Amsterdam. Het DOK was de eerste en jarenlang de grootste homodisco in het naoorlogse Europa, trok al vanaf de jaren vijftig talrijke buitenlandse bezoekers en droeg daarmee bij aan de positie van Amsterdam als homohoofdstad.

De Singelkerk is een kerk van de Doopsgezinde gemeente (VDGA) in Amsterdam, gelegen tussen het Singel en de Herengracht. Het is een zogenaamde schuilkerk, een kerk die aan de buitenkant niet herkenbaar is als kerk.

Nieuw Engeland (ook wel New England Building) is een gebouw staande op de hoek van het Koningsplein 2-6 en Singel 468 in Amsterdam-Centrum.

De Krijtberg of Sint-Franciscus Xaveriuskerk is een rooms-katholieke rectoraatskerk in het centrum van Amsterdam, gewijd aan de heilige Franciscus Xaverius. Zij wordt bediend door priesters van de Sociëteit van Jezus, beter bekend als de jezuïeten. De kerk staat aan het Singel en maakt deel uit van binnenstadsparochie van de Heilige Nicolaas. Ze staat in de volksmond ook wel bekend als De Rijtjeskerk.

Het Koningsplein is een plein in het centrum van Amsterdam, tussen de Herengracht bij de Leidsestraat en het Singel bij de Heiligeweg. De brug over het Singel, de brede Heiligewegssluis (brugnummer 2), maakt deel uit van het plein. Eigenlijk is het niet een echt plein, doch een verbreding van de straat in het verlengde van de Leidsestraat. De verbinding met de Leidsestraat wordt gevormd door brug 29, de Koningssluis. Aan het Koningsplein zijn allerlei winkels, waaronder tot mei 2015 de boekhandel Scheltema. De Bibliotheek van de Universiteit van Amsterdam, gelegen aan het Singel, kijkt uit op het Koningsplein. Aan de oostkant, aan het Singel, ligt de Bloemenmarkt. Het is een druk plein met veel verkeer, toeristen en winkelend publiek. Het Koningsplein ontstond toen in 1663 de Heiligewegburgwal, het water langs de Heiligeweg, drooggelegd werd. In de 17e eeuw noemde men het Singel tijdelijk Koningsgracht als eerbewijs aan Koning Hendrik IV van Frankrijk; destijds een belangrijk bondgenoot van de Republiek. Toen deze naam niet veel later weer in Singel werd veranderd, behield het Koningsplein zijn naam. Ten tijde van de Bataafse Republiek heette het plein Burgerplein. In Amsterdam zijn er voorts nog de Koningsstraat en Korte Koningsstraat in de Lastage, die, met (Korte) Keizerstraat, al in de 16e eeuw aangelegd werden. In Amsterdam-Zuid is er de Koningslaan, nabij de Koninginneweg, genoemd naar de 19e-eeuwse koningen uit het Huis van Oranje-Nassau. Een voorstel van Amsterdamse gemeenteraadsleden in het voorjaar van 2013 om het Singel (weer) Koningsgracht te noemen, kwam niet tot uitvoering. Alle gebouwen aan het plein, op Koningsplein 10 na, zijn gemeentelijk dan wel rijksmonument. Goed vertegenwoordigd is werk van architect A.Jacot met name door de panden Nieuw Engeland en het voormalige confectiemagazijn van P.M. Broekmans.

Het Gebouw Kosmos bevindt zich op het Koningsplein nummer 1 in de binnenstad van Amsterdam. Het gebouw bevindt zich op de hoek van het Singel (bij de Bloemenmarkt) en het Koningsplein (in het verlengde van de Leidsestraat), een drukke locatie te midden van de Stadslus. In het pand huisde oorspronkelijk de levensverzekeringsmaatschappij Kosmos. Het gebouw is een rijksmonument. Het pand heeft geen relatie met het voormalige new age-centrum De Kosmos (1969-1992), dat gevestigd was op Prins Hendrikkade 142.

De Leidsestraat, een drukke Amsterdamse winkelstraat, ligt tussen de Koningssluis (Brug 29, overspant de Herengracht ter hoogte van het Koningsplein) en het Leidseplein en kruist de Keizersgracht (met Brug 43) en de Prinsengracht (de grachtengordel). De straat dateert uit de grote stadsuitbreiding van 1658 en liep van de Heiligewegspoort naar de Leidsepoort in de richting van de stad Leiden. De Leidsestraat was een deel van de Heiligeweg die voerde naar de tussen de Kalverstraat en het Rokin gelegen 'Kapel ter Heilige Stede'. Van 1877 tot de elektrificatie in 1903 reden er paardentrams door de Leidsestraat. Vanwege de geringe breedte van de straat lag er enkelspoor met wisselplaatsen op de bruggen over de grachten. Om tramstellen langer dan 18 meter aan te kunnen, werden de wisselplaatsen in 1971 verlengd en werd kruisend verkeer in de spitsuren verboden. In 1980 werd de straat geherprofileerd en voorzien van sierbestrating, waarbij de rijweg en trottoirs verdwenen. Het enkelspoor werd daarbij vervangen door strengelspoor, waardoor de wissels konden vervallen. In 2001 werd bij spoorvernieuwing het dubbelspoor vanwege de komst van nieuwe, nog langere trams wederom iets verlengd. Het kwam daarbij nog meer in de straat zelf te liggen. De tramlijnen 1 en 2 rijden sinds 1904 door de Leidsestraat, lijn 5 sinds 1982. Op 22 juli 2018 werden de lijnen 1 en 5 vervangen door de lijnen 11 en 12. Lijn 11 werd op 17 maart 2020 opgeheven. Sinds 1971 is de straat (afgezien van het feit dat er trams rijden) een voetgangersgebied, afgesloten voor auto's en taxi's. Alleen voor het vrachtverkeer bestaat er op bepaalde tijden een laad- en losregeling. Voor fietsers was de straat al sinds 1960 verboden gebied; deze werden verwezen naar een parallelle straat waarbij er door de politie werd gehandhaafd. In de Leidsestraat bevindt zich op de bovenetage van het warenhuis Metz & Co de in 1933 door Gerrit Rietveld ontworpen 'Rietveld-koepel', met een bijzonder uitzicht over binnenstad van Amsterdam. Op nummer 103 heeft de acteur Louis Bouwmeester gewoond. De gevel van nummer 86-88 is versierd met een ornament in art-decostijl met daarop een afbeelding van Christiaan Huygens, de uitvinder van het slingeruurwerk. In het pand met nummer 67-71 werd in 1946 de homo-emancipatievereniging COC opgericht. Als verbindingsroute tussen COC-sociëteit De Schakel aan de Korte Leidsedwarsstraat en homodiscotheek DOK aan het Singel fungeerde de Leidsestraat vanaf de jaren vijftig ook als plek waar mannen, al dan niet tegen betaling, seksueel contact konden maken. Onder homoseksuelen had de Leidsestraat daarom de bijnaam Rue de Vaseline, die later ook wel werd toegepast op de Reguliersdwarsstraat. De Leidsestraat is de op een na duurste straat in de Nederlandse versie van het gezelschapsspel Monopoly.

De Voetboogdoelen, naar de schutspatroon Joris ook wel Sint-Jorisdoelen genoemd, was een doelen in Amsterdam. In dit gebouw kwam de plaatselijke schutterij van voetboog- (kruisboog-)schutters bijeen. De Voetboogdoelen stond aan het Singel, vlak bij het Koningsplein, op de plek waar nu het moderne hoofdgebouw van de universiteitsbibliotheek staat. De huidige Voetboogstraat herinnert nog aan de doelen. De Voetboogdoelen was een van drie doelens in Amsterdam. De andere twee waren de Handboogdoelen aan Singel 421 en de Kloveniersdoelen in de Nieuwe Doelenstraat. De Amsterdamse schutterij verloor in het midden van de 17e eeuw haar praktische verdedigingsfunctie. Lidmaatschap van de schutterij werd vooral een erepositie met een sociale functie, voorbehouden aan de rijkste en machtigste burgers van Amsterdam, die in de doelen bijeenkwamen om gezellig te eten, drinken en roken. Overigens had zowat elke Nederlandse stad in de Gouden Eeuw een Sint-Jorisdoelen. De Voetboogdoelen werd vanaf 1674 verhuurd aan de West-Indische Compagnie (WIC) als hoofdkantoor van de nieuw gevormde, tweede WIC. Hierna werd het gebouw West-Indisch Binnenhuis of kortweg West-Indisch Huis genoemd. Vanaf 1683 tot 1795 werden de ruimten gebruikt door de Sociëteit van Suriname. In de Franse tijd werden de Voetboogdoelen als kazerne gebruikt, tot het gebouw in 1816 werd afgebroken om plaats te maken voor de rooms-katholieke Sint-Catharinakerk. In 1939 werd ook de Sint-Catharinakerk afgebroken en bleef het terrein leeg tot midden jaren zestig, toen er een nieuw hoofdgebouw voor de universiteitsbibliotheek werd neergezet, van de hand van architect J. Leupen. Dit moderne gebouw wordt vaak genoemd als een van de lelijkste van Amsterdam en een voorbeeld van "koffieautomatenarchitectuur".

De Handboogdoelen, ook wel Garnalendoelen, Grote Doelen of St. Sebastiaansdoelen genoemd, is een vroeg-16e-eeuws gebouw aan het Singel in Amsterdam, nabij het Koningsplein, waar de plaatselijke schutterij van boogschutters bijeenkwam. Het huidige gebouw aan Singel 421 is voornamelijk 18e-eeuws en maakt deel uit van het hoofdcomplex van de Universiteitsbibliotheek van Amsterdam. De Handboogstraat, die achter het gebouw loopt, herinnert nog aan de doelen. De Handboogdoelen was een van drie doelens in Amsterdam. De andere twee – nu verdwenen – waren de Voetboogdoelen aan Singel 425 en de Kloveniersdoelen in de Nieuwe Doelenstraat. De schutters van de Handboogdoelen schoten met een handboog, terwijl de schutters van de Voetboogdoelen met kruisbogen bewapend waren. Feitelijk verloor de Amsterdamse schutterij in het midden van de 17e eeuw haar praktische verdedigingsfunctie. Lidmaatschap van de schutterij werd vooral een erepositie met een sociale functie, voorbehouden aan de rijkste en machtigste burgers van Amsterdam, die in de doelen bijeenkwamen om gezellig te eten, drinken en roken. Het gebouw werd rond 1509 in gebruik genomen als de Handboogdoelen, naar de schutspatroon Sebastiaan ook wel St. Sebastiaansdoelen genaamd. De schietbaan waar de boogschutters konden oefenen lag in de richting van de Kalverstraat. Een nog bestaand poortje uit ca. 1650, nu aan de Handboogstraat, verschafte toegang tot de terreinen achter het gebouw. Op het poortje met Dorische zuilen zijn verschillende voorwerpen afgebeeld die naar het schuttersgilde verwijzen. De compagnieën en bestuurders van de handboogschutterij werden herhaaldelijk vereeuwigd op schuttersstukken die in de Handboogdoelen gehangen werden. Zo schilderde Jan Tengnagel in 1613 een compagnie van 17 schutters onder bevel van kapitein Geurt van Beuningen; het schilderij bevindt zich nu in het Rijksmuseum. Bartholomeus van der Helst schilderde rond 1653 de "overlieden" (bestuursleden) van de schutterij; een kopie van dit schilderij hangt nu in het Louvre. Jan Weenix schilderde een behangsel met een jachttafereel voor op de muur. Rembrandt schetste de gevel van de Handboogdoelen.

De Universiteitsbibliotheek van Amsterdam (UB) is de hoofdvestiging van de Bibliotheek UvA/HvA, een dienst die de bibliotheekvoorziening voor zowel de Hogeschool van Amsterdam als de Universiteit van Amsterdam verzorgt. Het complex bevindt zich aan het Singel, vlak bij de Heiligeweg en het Koningsplein. Op 500 meter afstand van de UB Singel bevindt zich het Allard Pierson Museum (AP), het museum en het kennisinstituut voor de erfgoedcollecties van de UvA. Het Allard Pierson is onderdeel van de Bibliotheek UvA/HvA. Naast de semipermanente tentoonstelling Van Nijl tot Amstel over 10.000 jaar cultuurgeschiedenis zijn er tijdelijke tentoonstellingen te zien. In het AP zijn ook werkgroepenruimtes te vinden en in de Onderzoekzaal kan iedereen op afspraak de collecties raadplegen. Verder over de stad verspreid zijn er nog 14 locaties van de Bibliotheek UvA/HvA, waaronder het IWO-boekendepot op het Amsterdam UMC-terrein in Amsterdam Zuidoost, waar ruim 90 kilometer aan boeken en andere materialen staan.