Staatsliedenbuurt (Amsterdam)

De Bentinckstraat is een straat in de Staatsliedenbuurt in Amsterdam-West. De Bentinckstraat loopt van het Van Limburg Stirumplein tot aan de Van Hallstraat. De straat kreeg zijn naam in 1898 en werd vernoemd naar Berend Hendrik Bentinck tot Buckhorst (1753-1830). De straten in de omgeving zijn ook vernoemd naar staatslieden.

Brug 132 is een vaste brug in Amsterdam Oud-West. De brug ligt in het verlengde van de noordelijke Jacob Catskade van de Kattensloot en het zuidelijk puntje van de zuidelijke De Wittenkade van de Kostverlorenvaart. Ze overspant diezelfde Kostverlorenvaart en landt op de noordelijke De Wittenkade/Van der Palmkade. Er kon hier een vaste brug komen, omdat dit noordelijke deel van de Kostverlorenkade geen deel uitmaakt van de Staande Mastroute, die voert hier namelijk via de Kattensloot. In het eind van de 19e eeuw lag hier al een de oeververbinding, deze was in 1897 twee dagen buiten gebruik in verband met herstelwerkzaamheden. In 1900 was zij opnieuw even buiten dienst. De latere voetbrug dateert uit 1935/1936 en is afkomstig van de burelen van de Publieke Werken. Destijds was Piet Kramer verantwoordelijk voor de architectuur van de bruggen, maar zijn naam ontbrak op de tekeningen etc. In weerwil van het onderbreken van die handtekening, draagt de brug de signatuur van Kramer. De brug is gebouwd in de Amsterdamse Schoolstijl, er is de voor hem gebruikelijk afwisseling bak- en natuursteen. Hoewel Kramer doorgaans smeedijzeren balustrades toepaste, gebruikte hij hier balustrades van hout. Zoals hij dat overigens ook al had gedaan bij bijvoorbeeld de bruggen in het Amsterdamse Bos en de Zorgvliedbrug. Er was destijds een budget van 25.000 voor deze brug, die werd aangelegd met steun van het Werkfonds. De aanloop naar de brug is in terrasvorm (gegevens 2017).

De Blauwe poort is een artistiek kunstwerk in Amsterdam-West. Na een grondige sanering in de buurt rondom de Van Beuningenstraat in de Staatsliedenbuurt, werd een deel van de straten autoluw gemaakt. Dit hield onder andere in dat een kruising tussen de Van Beuningenstraat, de Van Boetzelaerstraat en de Fannius Scholtenstraat deels haar functie verloor. Het punt waarop de Van Beuningestraat en Van Boetzelaerstraat samenkwamen was ooit een driehoekig plein waar twee stratenpatronen elkaar ontmoetten. Het noordelijke deel loopt daarbij enigszins parallel aan de Haarlemmertrekvaart; het zuidelijke aan de Kostverlorenvaart. In de loop der jaren werden delen van het plein afgesnoept ter faveure van de hier opgroeiende jeugd. Door Aldo van Eyck werd het pleintje bebouwd met onder andere duikelrekken, een iglo/klimkoepel en een tweetal stellingen van betonnen heipalen. Tijdens genoemde renovatie verdween ook de verbinding met de Fannius Scholtenstraat en de gemeente Amsterdam verzocht kunstenares Dicky Brand de plek op te fleuren middels een markant kunstwerk. Zij kwam met een reusachtige blauwe poort, die zijzelf Mariaboog noemde en de gemeente Staatsliedenpoort. Echter bij buurtbewoners werd het de Blauwe poort. Plaatsing van de boog stuitte op verzet van de Dienst Water en Riolering omdat er een rioleringsbuis op de beoogde plek lag, die altijd bereikbaar moest zijn. De boog kreeg daarom een gespleten fundering onder elke staander een. Het object is van gelakt verzinkt staal en beton. Bij die herindeling ging een deel van de speelobjecten van Van Eyck verloren, maar de iglo/klimkoepel bleef staan. In 2004 moest de ruimte opnieuw ingedeeld worden. Aan de noordzijde van de punt was nieuwbouw gepleegd; de ruimte rondom de blauwe poort werd daarbij krapper.

De Van Hallstraat is een straat in Amsterdam-West. De straat kreeg zijn naam in 1903 en werd vernoemd naar Floris Adriaan van Hall (1791-1866), Amsterdams advocaat en minister van Financiën. De straat ligt in de Staatsliedenbuurt en in de omgeving zijn de straten vernoemd naar staatslieden. De Van Hallstraat loopt van de Haarlemmerweg tot aan de Kostverlorenvaart. In het verlengde ligt via de Van Hallbrug de Kostverlorenstraat naar het Frederik Hendrikplantsoen. Halverwege de straat ligt het Van Beuningenplein. Ten westen van de Van Hallstraat lag het waterleidingterrein van de Gemeente. In de jaren 90 verrees hier rond de Watertoren een nieuwbouwwijk. Filmhuis Cavia is gevestigd aan de Van Hallstraat.

Abri en peperbus is een kunstwerk in Amsterdam Oud-West. Het kunstwerk is opgesteld op het Van Limburg Stirumplein in de Staatsliedenbuurt. Het kunstwerk van de hand van Frank Halmans bestaat uit twee onderdelen, een tramhokje en een peperbus. Het kunstobject in de vorm van twee gebruiksobjecten kwam na een opdracht van het Amsterdamse Fonds voor de Kunst en Stadsdeel Westerpark. Diezelfde twee instellingen lagen in die periode met elkaar overhoop vanwege de plaatsing van de Drie figuren op straat van Peter Erftemeijer, dat volgens de eerste niet in het straatbeeld past en volgens de tweede wel. Het kunstwerk kwam na een uitgebreide renovatie- en saneringsgolf door de Staatsliedenbuurt heen. De twee kunstwerken worden van elkaar geschieden door een goot waarin de tramrails liggen van de tramlijn die hier halte heeft, de goot doorsnijdt het plein. Auto’s volgen een rotonderoute.

Het Van Limburg Stirumplein is een plein in Amsterdam-West. Het plein ligt in de Staatsliedenbuurt, tussen de Van Limburg Stirumstraat en de Van der Hoopstraat. Ook de Bentinckstraat kruist het plein. Het plein kreeg zijn naam in 1886 en werd vernoemd naar Leopold van Limburg Stirum (1758-1840), kapitein van het Staatse leger. Hij nam in 1813 met Van Hogendorp en Van der Duyn van Maasdam het voorlopig bewind op zich en bereidde de komst voor van Koning Willem I. Sinds mei 1987 zouden er op dit plein een aantal Mariaverschijningen hebben plaatsgehad en werden er op de plek eerst een tegel en vervolgens een klein monument geplaatst. In 1994 bleek het bij deze devotie om een 'hoax' te gaan. Ter gelegenheid van de herinrichting van het plein realiseerde Frank Halmans in 1997 in opdracht van Stadsdeel West een wachthuisje voor de tram. Daarnaast ontwierp hij, als verwijzing naar het roerige actieverleden van de buurt, een spreekstoel bij de reeds lang bestaande iconische peperbus reclamezuil.

Filmhuis Cavia is een filmhuis in de Van Hallstraat in de Amsterdamse Staatsliedenbuurt dat geheel door vrijwilligers draaiende wordt gehouden. De bioscoop is in de jaren tachtig voortgekomen uit de kraakbeweging en heeft een eenvoudige formule: er wordt gedraaid wat elders niet te zien is. Filmhuis Cavia is gevestigd in het voormalige Prinses Beatrix Schippersinternaat en is met veertig stoelen het kleinste filmtheater van Amsterdam. De programmering varieert van klassiekers tot experimentele film. Het filmhuis besteedt bijzondere aandacht aan films uit niet-westerse landen en thema's als gender, seksuele identiteit, feminisme en sex-positive-porno. Filmfestivals als Roze Filmdagen, CinemAsia en het KLIK! Amsterdam Animatie Festival zijn in Cavia begonnen. Naast de gangbare digitale projectie worden er ook nog steeds analoge films (16 en 35 mm) gedraaid. Filmhuis Cavia is aangesloten bij Cineville, een sinds maart 2008 bestaand samenwerkingsverband van filmtheaters.

De Amaliastraat is een relatief korte straat in Amsterdam-West, Frederik Hendrikbuurt Noord.

Brug 171 is een basculebrug in Amsterdam-West. Ze vormt de verbinding tussen de Van Hallstraat en Kostverlorenstraat en overspant daarbij de Kostverlorenvaart. De Kostverlorenvaart maakt onderdeel uit van de Staande Mastroute, vandaar dat een vaste brug hier niet mogelijk is. In eerste instantie was het niet de bedoeling hier een brug neer te leggen, alhoewel de gemeente al in 1902 dacht dat hier een brug noodzakelijk zou worden. Ondernemers zagen meer mogelijkheden voor een brug in het verlengde van de Amaliastraat. In 1906 leverde overleg met de gemeente op dat wellicht een veer een betere oplossing bood. De walkanten en straten waren nog in aanbouw. De gemeente kwam met een alternatief van een overhaal, dat ook in de ogen van de ondernemers goedkeuring kreeg. Of die er daadwerkelijk gekomen is, is onbekend. In 1928 besloot de gemeente dat de Van Hallstraat een van de belangrijkste toevoerwegen werd van de stad onder de Haarlemmerweg. Daartoe moest er een straat en brug aangelegd worden om de Van Hallstraat rechtstreeks te verbinden met het Frederik Hendrikplantsoen. Er werd een onteigening voorbereid, want in dat project moest ook de Van Hallstraat verbreed worden. Pas anderhalf jaar later kon de gemeente beginnen, ze had toestemming van het rijk gekregen. Daarna werd er gesteggeld over van alles en nog wat, de hoogte van de brug, de doorvaartbreedte etc. Aan de Publieke Werkenarchitect Piet Kramer werd gevraagd om een ontwerp te maken voor een nieuwe brug. Hij kwam met een enkelvoudige basculebrug met een aanzienlijke verbreding. Kramers bouwstijl van de Amsterdam School is ook hier terug te vinden in de bakstenen walkanten en de afwisseling van bak- en natuursteen. Er werd bij deze brug slechts één beeldhouwwerk meegeleverd, een wind/kompasroos nabij de trap naar de bascule. Ook twee andere kenmerken van Kramers ontwerpen zijn hier terug te vinden. Ten eerste zijn daar de rondstalen (normaal gebruikte Kramer siersmeedijzer) balustrades, ten tweede staan op de landhoofden een brugwachtershuisje en een abri (bushokje), beide in de Amsterdamse-Schoolstijl. Het was de derde brug met huisjes van Kramer, na de Zeilbrug in 1924 en Willemsbrug in 1928. De bouwsels zijn typisch voor Kramer, hij voorzag ze van daken in de vorm van een pet. Waar deze op andere bruggen in de stad symmetrisch werden geplaatst en ontworpen, is dat hier niet het geval. Aan het ene eind staat een brugwachterhuisje direct aan het water (tol werd vaak door de schipper per klomp aan een hengel voldaan); het abri staat verder van de brug af. Die plaatsing zorgt voor een "vreemde" asymmetrische aanblik vanaf het water. Met de aanleg van de brug, alhoewel dus gepland in 1928, werd pas op 17 augustus 1931 begonnen, op 13 augustus 1932 kon de brug worden geopend door Monne de Miranda. De totale kosten waren 230.000 gulden. De brug heeft twee officieuze benamingen gekend: Van Hallbrug en Kostverlorenbrug. De eerste was een vernoeming naar de straat en indirect dus naar Amsterdamse advocaat en latere minister van Financiën Floris Adriaan van Hall. De tweede naar de vaart waarover zij gespannen is. In 2016 wilde de gemeente Amsterdam af van alle officieuze benamingen, voor zover die niet paste binnen de richtlijnen van Basisadministratie Adressen en Gebouwen. Vanaf april 2017 gaat de brug naamloos (dat wil zeggen alleen met nummer) door het leven.

De Westergasbrug (brug 193) is een ijzeren ophaalbrug in Amsterdam-West. De brug ligt in het verlengde van de Van Limburg Stirumstraat, aan de overzijde van haar kruising met de Haarlemmerweg. Ze overspant de Haarlemmervaart en geeft toegang tot het terrein van de voormalige Westergasfabriek, haar naamgever. Aan de zuidkant van de brug is de oorspronkelijke bebouwing gesloopt en vervangen door nieuwbouw. Op het terrein van de voormalige Westergasfabriek staat veel van de originele bebouwing overeind en is benoemd rijksmonument, zoals bij in het directe omgeving van de brug staande portiershuisje. Er kwam hier rond 1885 een basculebrug bij de bouw van de Westergasfabriek. De brug moest toen nog beweegbaar zijn om scheepvaart met kolen nog toegang te kunnen geven tot de kades. Die brug voldeed in 1956 niet meer en werd vervangen door een ophaalbrug uit 1919, die tot 1956 haar werk had gedaan bij het NSM-terrein in Amsterdam-Noord over het Zijkanaal I, zij werd daar vervangen door de brede NSM-brug. De Westergasbrug is een ontwerp van Wichert Arend de Graaf, directeur van de Dienst der Publieke Werken. Hij paste zijn ontwerpen voor dergelijke bruggen steeds aan, waarbij hij zijn laatste ophaalbrug in het Technische Gemeenteblad van 1916 tentoonstelde. Het ontwerp werd steeds aangescherpt door bijvoorbeeld opmerkingen van civiel en bouwkundig ingenieur Adriaan Dwars in zijn Eenige aestetische beschouwingen over de ijzeren ophaalbrug uit 1916.

De Krakeling is een theaterzaal in Amsterdam gericht op jeugdtheater. De Krakeling werd opgericht in 1978 door Hans Snoek. Het was het eerste theatergebouw in Nederland speciaal bestemd voor jeugdtheater. De naam "De Krakeling" was een verwijzing naar de naastgelegen Koekjesbrug in de Nieuwe Passeerdersstraat. Het theater maakt deel uit van de in 1971 opgerichte Stichting Jeugdtheater Amsterdam, die jeugd- en jongerenvoorstellingen programmeert in De Krakeling en elders in Amsterdam en omstreken. In het theater worden wekelijks wisselende voorstellingen opgevoerd, gericht op kinderen in de leeftijdscategorieën van 2 tot 17 jaar. Er vinden jaarlijks 250 voorstellingen plaats voor circa 40.000 bezoekers. Het theater is vanaf juli 2020 gevestigd in het Westergastheater op de terreinen van de voormalige Westergasfabriek aan de Pazzanistraat. Daarvoor was het 42 jaar lang gevestigd in het gebouw en rijksmonument Nieuwe Passeerdersstraat 1. Dat gebouw kreeg in de jaren tien te maken met ernstige verzakkingen als gevolg van een aangetaste fundering. De theatervloer verzakte mee zodat ingrijpen noodzakelijk werd. Voor De Krakeling zelf was dat te kostbaar, waarna ze naar elders uitweek. Bovendien werd die locatie steeds moeilijker te bereiken vanwege verkeersmaatregelen van de gemeente.

Het Huis van Aristoteles was een museum in Amsterdam dat vooral voor jonge kinderen was bedoeld. Aan bod kwamen onder andere kinderliteratuur, kunst, culturen en wetenschap. Het huis is vernoemd naar de Griekse filosoof Aristoteles. Hij onderkende als eerste het belang van de zintuigen voor het vermogen om te kunnen leren. In het museum konden kinderen niet alleen kijken, maar ook spelen, voelen, proeven, luisteren en fantaseren. Het kindermuseum werd geopend op 17 september 2008 door Koningin Beatrix. De eerste expositie Heldenstad trok zo'n 27.000 bezoekers. De jeugdige bezoekers konden in deze expositie hun 'helden' uit boeken als Pluk van de Petteflet, Kikker en Pippi Langkous ontmoeten. Het museum heeft zo'n twee jaar lang bestaan en was gevestigd in de Westergasfabriek in Amsterdam. Nadat het museum werd gesloten is het Huis van Aristoteles verder gegaan als netwerkorganisatie voor het ontwikkelen en stimuleren van culturele projecten voor kinderen op locatie, o.a in bibliotheken en cultuurhuizen.