Sarphatipark 19-21

De panden Sarphatipark 23-33 bestaan uit een zestal herenhuizen aan het Sarphatipark (zowel park als straat) in De Pijp te Amsterdam-Zuid. De woonhuizen vertonen grote gelijkenis met de buurpanden Sarphatipark 19-21. De zes woonhuizen zijn opgetrokken in de eclectische bouwstijl. De gebouwen zijn ten opzichte van elkaar soms gespiegeld uitgevoerd. Met name de constructie van toegangen, balkons en ramen van de zes panden lijkt op elkaar. Verschillend zijn echter de toegepaste dakkapellen. Vermoedelijk is de architect van dit bouwblok dezelfde als van Sarphatipark 19 en 21, de bijbehorende naam is echter onbekend.

De panden Sarphatipark 9-17 bestaan uit een vijftal identieke gebouwen aan het Sarphatipark (zowel park als straat) in De Pijp te Amsterdam-Zuid. Het betreft vijf herenhuizen (soms met kantoor aan huis) volgens eenzelfde ontwerp (soms gespiegeld) in de eclectische bouwstijl. Een eigenaardigheid aan de gebouwen is dat alle verdiepingen hier balkons hebben, terwijl overige panden soms slechts maar één of in het geheel geen balkon hebben. De balkonafscheidingen zijn daarbij van siersmeedwerk en bolvormig. De vijf gebouwen hebben opvallende dakkapellen. Bij de toekenning van de monumentstatus werd nummer 9 in eerste instantie buiten de deur gehouden. De reden daarvoor is wellicht, dat het gebouw toen al "ontsierd" werd door zonneschermen.

Het pand Sarphatipark 5-7 is een gebouw aan het Sarphatipark (zowel park als straat) in De Pijp te Amsterdam-Zuid. De bouwtekening vermeldt echter een andere adressering. Daar is aangegeven dat het panden zouden worden aan de Jan Steenstraat tussen de Van der Helstraat en de Swelinckstraat. Echter bij de invulling van het Sarphatipark werden die laatste straatnamen nog aangevuld met "Eerste". De Jan Steenstraat werd ter plaatse de naam Sarphatipark. Het betreft twee herenhuizen volgens bijna eenzelfde ontwerp in de eclectische bouwstijl. Het ontwerp van 1 april 1887 was van architect J.A. Stokvis, maar dat kan ook de aannemer dan wel makelaar zijn geweest. Die functies werden veelal gecombineerd bij de bouw van De Pijp. Men kocht een stuk grond en mocht er naar eigen inzicht een gebouw op zetten. Daarbij heeft men vooral gekeken wat de buren al gedaan hadden, de gehele noordzijde bestaat uit soortgelijke gebouwen, met hier en daar wijzigingen in de detaillering. Zo is van deze panden, in tegenstelling tot de buurpanden, de beganegrondverdieping wit bepleisterd, maar de versieringen zijn per adres verschillend. Zo is in de bepleistering van nummer 5 reliëf aangebracht en op nummer 7 niet.

Het Gemaalhuis Sarphatipark is een gebouw in het Sarphatipark in De Pijp te Amsterdam-Zuid. De gebouwen in De Pijp zijn zelden groot qua omvang. Toch is de aanduiding kleinste monument voor wat betreft gebouwen van toepassing op dit gemaalgebouwtje in het park. Het park ligt geheel ingesloten door gebouwen, maar moet vers water hebben. Daartoe werd dit gebouwtje geplaatst die ten eerste de stroming binnen de vijvers in het park gaande houdt, vers water invoert vanuit de Singelgracht en vervuild en overtollig water afvoert naar diezelfde waterweg. De bouw van het gebouwtje was in handen van Publieke Werken van Amsterdam. Men vermoedt daarbij dat het ontwerp voor het gebouwtje wellicht in handen was van Jacobus van Niftrik, die het basisplan voor De Pijp had ingediend. Het chaletachtige gebouwtje is van slechts een kant benaderbaar (ingang Eerste Jan van der Heijdenstraat), maar voor-, achter- en zijgevels hebben dezelfde versieringen in de vorm van uitstekende (overhellend) topgevels. Voorts is daarbij handsnijwerk toegepast. Voor wat betreft de dragende constructie is gekozen voor twee kleuren bakstenen. Aan een van de gevels is een plaquette gehangen met daarop een tekst van Jacob Israël de Haan: "Langs ’t Sarphatipark reeën wedat druipendbruin in ’t waterwitlichte zonnetje lag."

Het gebouw Sarphatipark 35-37 bestaat uit een dubbel herenhuis aan het Sarphatipark (zowel park als straat) in De Pijp te Amsterdam-Zuid. De woonhuizen zijn gebouwd in de eclectische bouwstijl en zijn gespiegeld ten opzichte van elkaar. Opvallend is dat de balkons van de twee gebouwen daarbij verschillend zijn uitgevoerd. De bouwtekening liet overigens een afrastering van steen zien, terwijl de werkelijke bouw bestaat uit eenvoudig uitgevoerd (nr 35) of versierd uitgevoerd metaalwerk (nr. 37). Diezelfde bouwtekening vermeldt nog dat het de bedoeling was de panden neer te zetten aan de Jan Steenstraat aan het Sarphatipark. Die straatnaam werd later ingewisseld voor (alleen) Sarphatipark. Om in 1889 een etage te kunnen huren, moest men 300 gulden per maand op tafel leggen. A.C. Schoot was naast architect waarschijnlijk ook de makelaar. Hij was destijds woonachtig aan de Govert Flinckstraat 354 en verhuurde het door hem mede ontworpen gebouw Van Woustraat 12, Hemonykade. Er zijn meerdere gebouwen bekend in De Pijp of andere Amsterdamse wijken, die door hem en M. Schoot ontworpen zijn.

De Oude Pijp, ook wel Noord-Pijp, is een wijk in Amsterdam, in de Nederlandse provincie Noord-Holland. De wijk is gelegen in het stadsdeel Amsterdam-Zuid en heeft 0 inwoners (per 1 januari 2023). Op centraal stedelijk niveau wordt de wijk aangeduid als buurtcombinatie V24. De oppervlakte van de Oude Pijp is 68,11 hectare. Samen met de Nieuwe Pijp vormt de Oude Pijp de wijk (voorheen stadsdeel) De Pijp. De Oude Pijp wordt begrensd door: Boerenwetering, Singelgracht, Amstel, Ceintuurbaan, Sarphatipark en wederom Ceintuurbaan. In de Albert Cuypstraat vindt elke dag de Albert Cuypmarkt plaats. Pleinen met veel horecagelegenheden zijn het Gerard Douplein en het Marie Heinekenplein. Ook het Sarphatipark bevindt zich in de Oude Pijp. Het oude deel van de Pijp staat bekend (zie Gerard Arbous, 1933) als het Quartier Latin van Amsterdam (naar de wijk Quartier Latin in Parijs). De voormalige Heineken-brouwerij (tegenwoordig Heineken Experience) staat aan de Stadhouderskade bij de Ferdinand Bolstraat. Enkele boeken, waarvan het verhaal zich omstreeks 1900 in de Oude Pijp afspeelt: Herman Heijermans: Kamertjeszonde (1898) Jacob Israël de Haan: Pijpelijntjes (bitterzoete roman) (1904) Piet Bakker: Jeugd in De Pijp (vrijmoedige herinneringen) (1946).

Het pand Sarphatipark 1-3 hoek Eerste van der Helststraat 65-67 is een gebouw op de hoek van het Sarphatipark (als straat) en de Eerste van der Helststraat in De Pijp te Amsterdam-Zuid. De bouwtekening vermeldt echter een andere adressering. Daar is aangegeven dat het een hoekpand is aan de Van der Helststraat en Jan Steenstraat. De oorzaak daarvan is gelegen in het feit dat het Sarphatipark als park en als straat pas later hun naam kregen. De Van der Helststraat kreeg voorvoegsel Eerste, de Jan Steenstraat werd ter plaatse Sarphatipark genoemd. Aan het Sarphatipark is geen gebrek aan gemeentelijke monumenten, bijna de gehele noordkant is benoemd tot monument. Het park bevat zowel een rijksmonument als een gemeentemonument. Het gebouw is als luxe herenhuizen opgetrokken in de eclectische bouwstijl. Aan het park woonde dan ook de beter gesitueerden. De gebouwen dienden in 2015 al jarenlang tot winkel in dure messen en eetgerei (Eerste van der Helststraat), groentewinkel (Sarphatipark 1) en woningen. Voor 1900 zat op nummer 1 het bordeel van de roemruchte Vlaamse Jet, gefrequenteerd door menige Tachtiger. Opvallend aan het geheel is dat Sarphatistraat 3 donker geschilderd is en dat de gebouwen niet exact haaks zijn uitgevoerd. P.C. Breek was voornamelijk aannemer en sloper. Hij bood destijds ook mee op de bouw van de Oranjekerk even verderop, maar trok zich terug.

Het gebouw Sarphatipark 39-41 bestaat uit een dubbel herenhuis aan het Sarphatipark (zowel park als straat) in De Pijp te Amsterdam-Zuid. De woonhuizen zijn gebouwd in de eclectische bouwstijl en zijn gespiegeld ten opzichte van elkaar. G. Heuvelink was makelaar in Amsterdam en woonde even verderop in de straat aan het park. Hij was betrokken bij een van de eerste verhogingen van de grond in het Sarphatipark in 1902.

Het gebouw Sarphatipark 43-45 bestaat uit een dubbel herenhuis aan het Sarphatipark (zowel park als straat) in De Pijp te Amsterdam-Zuid. De woonhuizen zijn gebouwd in de eclectische bouwstijl en zijn gespiegeld ten opzichte van elkaar. Dat spiegeleffect is deels verloren gegaan omdat in de loop der jaren er gerenoveerd is aan de gevel. Bijvoorbeeld de raampartijen op de begane grond zijn (in 2015) verschillend uitgevoerd. Aan gebouw 45 moesten in 2011 renovatiewerkzaamheden verricht worden aan de gevel (nieuwe kozijnen en bestening). Op de bouwtekening staat nog vermeld dat de gebouwen geplaatst zouden worden aan de Jan Steenstraat, maar dit stuk kreeg de naam van het park. P.C. Breek was voornamelijk aannemer en sloper. Hij bood destijds ook mee op de bouw van de Oranjekerk even verderop, maar trok zich terug.

Het pand Albert Cuypstraat 182 is een gebouw aan de Albert Cuypstraat in De Pijp te Amsterdam-Zuid. Het is een van een drietal gemeentemonumenten in die straat. Het symmetrische gebouw steekt voor wat betreft grootte, robuustheid en soliditeit af tegen de belendingen en overzijde van de Albert Cuypstraat. De aanpalende woonhuizen en de woonhuizen aan de overzijde hebben last van verzakkingen etc., maar deze kerk staat nog pontificaal recht. De kerk zonder kerktoren, de Buiten-Amstelkerk, kwam er in 1892 als laatste zogenaamde doleantiekerk voor de afgescheiden groep gereformeerden onder leiding van Abraham Kuyper. Het is een rechthoekige gebouw met dito zaal met inwendige galerijen. In de jaren zestig van de 20e eeuw kreeg het gebouw een andere bestemming. Er kwam een supermarkt in, die niet al te veel geld in verbouwingen/aanpassingen investeerde. Dat veranderde in de jaren negentig van diezelfde eeuw toen het een luxe horecagelegenheid werd. Eerst heette het bedrijf De Engel (die de engel op de voorgevel plaatste, geheel in tegenstrijd tot de principes van de Gereformeerden), daarna Bazar. Het kerkinterieur (voor zover nog aanwezig) is daarbij gespaard gebleven. Echter het orgel is in 1971 verhuisd naar de hervormde kerk te Steenderen. Het gebouw heeft een doorloop naar de achterzijde, Govert Flinckstraat 191-193. Daar was een school gevestigd met op de bovenetage een kosterwoning. De soberheid van de toegepaste bouwstijl van de school staat in contrast met de voorgevel aan de Albert Cuypstraat. Er waren tijdens de kadasterindeling kennelijk woningen gepland op deze plaats aan de Albert Cuypstraat. De straatnummering springt ter plaatse van 168 naar 182, de nummering aan de Govert Flinckstraat verspringt niet.

Het gebouw Sarphatipark 47-51 bestaat uit een drietal herenhuizen aan het Sarphatipark (zowel park als straat) in De Pijp te Amsterdam-Zuid. De woonhuizen zijn gebouwd in de eclectische bouwstijl. De huisnummers 49 en 51 zijn een spiegelbeeld van huisnummer 47. Ten aanzien van de balkons is het symmetrische principe losgelaten. Het ontwerp liet dakkapellen in een boogconstructie zien, in de bouw werd dat omgezet naar een rechthoekig model. Opvallend aan de gebouwen is de relatief hoge toegang tot de woningen; zij lopen door tot de tweede etage. Deze stijl geldt voor meerdere panden aan het Sarphatipark. De etages waren duidelijk weggelegd voor de rijken; de huur voor één etage bedroeg in 1894 550 gulden. Frans Hendrik Kiks (overleden 1925) was een Amsterdamse makelaar en timmerman. In De Pijp werden meerdere gebouwen neergezet door amateurarchitecten. Hij had meer panden in De Pijp, zoals Gerard Doustraat 1 en 178. Hij vestigde zich na zijn huwelijk met Anna Maria Pogge (circa 1856-overleden in 1940) in Nieuwer-Amstel, dat al snel werd opgeslokt door Amsterdam. In 1890 had hij nog een timmerwerkplaats in Gerard Doustraat 16, maar ging failliet.

De Lies Visserbrug of brug nr. 185, is een overspanning annex voetbrug over de centrale vijver in het Sarphatipark. Die kleine brug ging het grootste deel zonder naam door het leven. Het park kreeg in 1888 haar naam, de brug in 2013. Op 3 april 2014 werd de brug min of meer definitief vernoemd door Stadsdeel Zuid; vanaf 18 februari 2020 werd de naam officieel overgenomen door de centrale stad en opgenomen in de Basisadministratie Adressen en Gebouwen. De brug is genoemd naar plaatselijk activiste Elisabeth (Lies) Visser (Hoorn, 1925-Amsterdam, 9 maart 2006), de laatste jaren wonend in de Quellijnstraat. In de jaren zeventig was De Pijp verpauperd. De gebouwen werden matig onderhouden door huisjesmelkers en er was veel criminaliteit in de buurt. Om dit tegen te gaan wilde de gemeente op grote schaal slopen en renoveren. De wijk zelf zag een grootschalige vernieuwing zoals in de Kinkerbuurt niet zitten. Uiteindelijk kwam er in De Pijp een mengeling van nieuwbouw, gerenoveerde oudbouw en oudbouw. Lies Visser was gedurende die tijd leidster van Behou Gerard Dou (genoemd naar de Gerard Doustraat), een vereniging om het karakter van de buurt ongewijzigd te (kunnen) laten. Om dat te ondersteunen ging ze niet akkoord met de uitkoopregeling van de stad; in 2015 is de Quellijnstraat 138 in dat blok een van de weinige oudbouw tussen de nieuwbouw. In die hoedanigheid kreeg ze het aan de stok met Ed van Thijn en Jan Schaefer. Ze was vaak aanwezig in het wijkcentrum. Lies Visser was ook fel gekant tegen de aanleg van de Noord-Zuidlijn, de aanleg zou de buurt laten verzakken etc. Ze bemoeide zich voorts met de aanpak van het park, het moest onderhoudsvriendelijk worden. Haar strijdbaarheid was wellicht te danken aan haar opvoeding. Zelf wilde ze naar de hbs, maar haar vader vond de huishoudschool wel voldoende. Haar “groene vingers” had ze opgedaan tijdens haar hobby als vogelaar in en om de stad. Visser was actief lid van de VVD, Lijst 13 (gemeenteraadsverkiezingen 1982) en Lijst 15 (Kamerverkiezingen). Later sloot ze zich aan bij Algemeen Belang en bij De Groenen, waar ze de strijd aanging met Roel van Duijn. Een andere brug in het park kreeg als naam: Liefdesbruggetje.