Nieuwe Haven (Schiedam)

De Sint-Liduinakerk was een rooms-katholieke parochiekerk aan de Nieuwe Haven in de Nederlandse stad Schiedam. De kerk heette oorspronkelijk O.L.V. Visitatiekerk, maar is beter bekend als de Frankelandsekerk, vanwege haar ligging in de wijk Frankeland. De kerk werd in 1859 in gebruik genomen. Oorspronkelijk was de kerk gewijd aan O.L.V. Visitatie, maar omdat zich hier de relieken van de in 1890 heilig verklaarde Liduina van Schiedam bevonden, en deze kerk zodoende het centrum werd van haar verering, werd de kerk in 1931 omgedoopt tot Sint Liduinakerk. In 1969 werd de parochie opgeheven en de kerk gesloopt. De relieken van Liduina en daarmee haar verering verhuisden naar de Singelkerk.

De Sint Johannes de Doperkerk was een rooms-katholieke parochiekerk in Schiedam. De kerk is beter bekend als de Havenkerk. De Havenkerk werd in neoclassicistische stijl ontworpen door de Haagse architect Adrianus Tollus. Het is een driebeukige hallenkerk. De bouw startte in 1822 en in 1824 werd de kerk ingewijd. De voorgevel is in de dorische orde, met een hoog portiek dat wordt ondersteund door vier zuilen. Op het dak staat een houten toren. De zuilen en arcaden in de kerk zijn in de ionische orde. De Havenkerk beschikt over een orgel van Pieter Maarschalkerweerd uit 1875. De kerk werd in 1967 voor de rooms-katholieke eredienst gesloten. De parochie verhuisde naar een nieuw kerkgebouw in de wijk Nieuwland, dat in 2000 is afgebroken. Tussen 1976 en 2008 was de Havenkerk in gebruik bij de Stichting Johan Maasbach Wereldzending. In 2008 waren er plannen voor verkoop aan een projectontwikkelaar, die er een hotel en restaurant in wil vestigen. De kerk is in 2010 door de Stichting tot Restauratie en Instandhouding van de kerk aan de Lange Haven gekocht van de Johan Maasbach Wereldzending. In 2011/2012 is de kerk gerestaureerd, met name met betrekking tot het exterieur. Voor de kerk wordt een passende bestemming gezocht. De Havenkerk is een rijksmonument.

Het Nationaal Jenevermuseum Schiedam bevindt zich sinds 1996 in een voormalige moutwijnbranderij en distilleerderij De Locomotief aan de Lange Haven 74 in de Zuid-Hollandse stad Schiedam, de stad die bekend werd als jeneverhoofdstad van de wereld. Het museum toont een bijzondere collectie die vertelt over de geschiedenis en achtergronden van jenever en jeneverstoken in Nederland. Denk daarbij aan reclame-uitingen, verpakkingsmateriaal of glaswerk. Er is meestal een wisseltentoonstelling te bewonderen. Het museum beschikt over een historische branderij waar moutwijnjenever gestookt wordt volgens de Oud-Hollandsche Methode en naar receptuur uit 1700. De moutwijn, gestookt uit rogge en gerstemout, wordt 3 jaar gelagerd en vervolgens gebotteld onder de naam 'Old Schiedam'. Het museumgebouw stond in 1998 model voor het 79e Delfts blauwe huisje van de KLM.

De Gekroonde Brandersketel was tot 2003 een jeneverbranderij aan de Lange Haven in Schiedam waarin sinds 2006 het Gedistilleerd Museum is gehuisvest. In het markante gebouw zijn historische gebruiksvoorwerpen, affiches, etiketten, flessen en glaswerk uitgestald. Het hele jaar door stookt de meesterknecht hier op ambachtelijke wijze de klassieke moutwijn, op gezette tijden wordt dit 'halffabricaat' tot een moutwijnjenever gedistilleerd. Dit is een ouderwetse drank waar de bezoekers in het proeflokaal hun oordeel over mogen uitspreken. In 1941 schilderde de Schiedamse kunstenaar Schmierman in vijftien taferelen een soort stripverhaal, waarin op overzichtelijke wijze het gehele proces van korrel tot borrel is verbeeld.

Gezicht Schiedam is een van rijkswege beschermd stadsgezicht in Schiedam in de Nederlandse provincie Zuid-Holland. De procedure voor aanwijzing werd gestart op 28 januari 1986. Het gebied werd op 27 mei 2005 definitief aangewezen. Het beschermd gezicht beslaat een oppervlakte van 71,3 hectare. Panden die binnen een beschermd gezicht vallen krijgen niet automatisch de status van beschermd monument. Wel zal de gemeente het bestemmingsplan aanpassen om nieuwe ontwikkelingen in het gebied te reguleren. De gezichtsbescherming richt zich op de stedenbouwkundige en cultuurhistorische waardering van een gebied en wil het toekomstig functioneren daarvan veiligstellen.

De Lange Haven is een haven met een lengte van ongeveer 550 meter in het centrum van de Zuid-Hollandse plaats Schiedam. De Lange Haven vormt de verbinding tussen de Schiedamse Schie ter hoogte van de Beursbrug en de Buitenhaven ter hoogte van de Koemarktbrug. Halverwege de Lange Haven ligt de Appelmarktbrug, een gietijzeren ophaalbrug die gebouwd is rond 1860. Wanneer een boot door de haven vaart, wordt deze brug door twee brugwachters met de hand omhoog getrokken. Aan het einde van de Lange Haven ligt de Koemarktbrug. Tussen de Appelmarktbrug en de Koemarktbrug ligt de Taanbrug. Deze is, in 2017, in dezelfde stijl gebouwd als de Appelmarktbrug. Langs de Lange Haven staan enkele tientallen rijksmonumenten waaronder: de Korenbeurs het Jenevermuseum (Schiedam) de Sint-Jan-de-Doperkerk of Havenkerk Gatenburgh, het patriciërshuis aan de Lange Haven 107 Het koopmanshuis aan de Lange Haven 141 Het Huis Nolet Langs de walkanten van de Lange Haven staat een reeks decoratieve ijzeren gaslantaarns, tegenwoordig ingericht voor natriumlicht, die eveneens als 'rijksmonument' gelden. In het water liggen een aantal woonschepen waarvan een aantal eveneens de status Rijksmonument is toebedeeld.

Het gebouw van de HAV Bank aan de Gerrit Verboonstraat in Schiedam werd in 1933-1935 in opdracht van de Hollandse Algemeene Verzekeringsbank ontworpen door architect Willem Marinus Dudok. Deze bank was in 1903 opgericht. Het gebouw van de HAV Bank is ontworpen in een zakelijk expressionistische stijl. In 1953 werd het gebouw in dezelfde stijl uitgebreid, eveneens naar een ontwerp van Dudok. In 1970 ging de verzekeringsportefeuille van de HAV Bank over naar de N.V. Verzekering Maatschappij Holland, die in 1985 haar naam wijzigde in AMEV Schadeverzekering. In 1996-1997 werd het gebouw van de HAV Bank verbouwd tot appartementencomplex.

De Koemarktbrug is een basculebrug in het centrum van Schiedam over de Lange Haven tussen de Koemarkt en de Gerrit Verboonstraat. In 2005 werd de bestaande brug uit 1926 vervangen. Tijdens de renovatie werd een tijdelijke brug geplaatst.

De Zaalkerk in Schiedam is een kerkgebouw dat werd gebouwd voor de plaatselijke afdeling van de Nederlandse Protestantenbond. De kerk werd ontworpen door architect Henri Evers en is ingewijd op 26 december 1909. De kerk met bijgebouw is ontworpen op een terrein op de hoek van de Westvest en de Walvischsteeg. In 1930 is de Walvisschsteeg hernoemd tot Walvisstraat. Het gebouw heeft zo'n 500 zitplaatsen, waarvan ± 90 op een gaanderij tegenover de kanselnis. Muren en pijlers zijn als kokers gebouwd en oorspronkelijk voor centrale verwarming benut. Deze constructie functioneerde weliswaar redelijk, maar het systeem (hete lucht vanuit blaaskasten achter in de kerk) bleek achteraf desastreus voor alle houten onderdelen en in het bijzonder het orgel. Bij het ontwerp is rekening gehouden met de breedte van de Walvischsteeg en met de wind, die niet uit de wieken van de molen verderop mag verdwijnen. Er is de laatste jaren groot onderhoud gepleegd aan de kerk. Zo zijn de vloer, de glas-in-loodramen, de kap en de banken gerestaureerd. Ook de oude koperen plaatsnaambordjes zijn zo veel als mogelijk was teruggebracht. In 2008 is er groot onderhoud uitgevoerd aan het orgel. In de zomer van 2010 zijn naast een nieuwe installatie die verwarming, koeling en luchtvochtigheid reguleert, ook nieuwe en meer toiletten gemaakt, twee nieuwe keukens, een vleugelkelder met een gecontroleerd klimaat, een nieuwe garderobe-annex-koffiehoek gebouwd en is het interieur van het bijgebouw geheel vernieuwd. Het gebouw is in 1909 door aannemer I.J. Kanters te Rotterdam aangenomen voor f 30.300.

De Passage in Schiedam is een overdekte winkelgalerij tussen de Broersvest en het Broersveld. De Passage, een ontwerp van architect Pieter Sanders, werd op 29 juli 1932 in gebruik genomen. In de Passage was een bioscoop annex theater, dat heeft bestaan tot 1994. Het Passage Theater werd in 1998 vervangen door het Theater aan de Schie. Het Pronkstuk van het Passage Theater was een heel groot Standaart Theaterorgel. Organist Joop Walvis had een vast engagement en speelde voor, tussen en na de filmvoorstelling. Vaak gaf hij concerten die ook door radio Hilversum werden uitgezonden. Ook Cor Steijn heeft op dit orgel gespeeld. Dit orgel staat nu in het Theater aan de Schie. Als een van de eersten opende de bekende persfotograaf Adriaan Maltha op Passage nummer 12 zijn fotozaak. Een andere Schiedammer die zich in de Passage vestigde, was de kunstschilder Theo (Doop) Wiegman. Hij was befaamd om zijn schilderijen van de rivier de Maas met schepen. Oorspronkelijk had Antonio Belfi zijn ijssalon La Venezia niet op de hoek van de Passage, maar midden in de Passage. Na Antonio nam zijn zoon Rico Belfi de ijssalon over en vervolgens de derde generatie. Sinds half januari 2010 is La Venezia gesloten en in juni 2010 heropend op het Rubensplein in Schiedam-West. Op de oude plaats werd weer een ijssalon gevestigd die alweer gesloten is. De oorspronkelijke Passage was 37 meter lang en 7 meter breed. De Passage was voorzien van een dubbele glazen kap, waarbij de onderste kap met opaline glas was uitgevoerd. Het daglicht kwam hierdoor enigszins diffuus door. Ook in de vloer waren glazen tegels aanwezig waardoor licht uit de kelderruimtes werd doorgelaten. Aan de westkant van de Passage was een trap naar het lager gelegen Broersveld, waar echter weinig winkels te vinden waren. In 1995 is de Passage aan de kant van het Broersveld uitgebreid met de Nieuwe Passage, een in twee lagen overdekt winkelcentrum in Schiedam dat werd geopend in 1995. De oorspronkelijke gevel aan de Broersvest bestaat nog en ook is de oude passage in oude luister hersteld. Het winkelcentrum heet Passage Schiedam en heeft een oppervlakte van 15.000 m².

De Walvisch is een stellingmolen in Schiedam. De molen aan de Westvest werd gebouwd in 1794 en de eerstesteenlegger was A. Nolet. (De familie Nolet is nog steeds bekend in Schiedam om haar jenever en de hoogste stenen molen De Nolet.) De molen is benaamd naar de Groenlandse walvisvaart die aan het eind van de 18e eeuw een bloeiperiode kende. De Walvisch werd gepacht door 26 stokers. Hij maalde granen voor de jenever. Rond 1900 verloor de molen tijdens een storm een stuk binnenroede; acht maanden heeft het geduurd voor hij weer 4 wieken had. In 1928 werd hij verkocht aan de toen nog jonge vereniging De Hollandsche Molen uit Amsterdam. In december 1938 was er brand in De Walvisch. Na de brand ging de molen weer malen. De Walvisch maalde een tijdje zelfs magnesium; dit levert een medicijn en zuiver koolzuurgas op, dat werd verkocht aan de priklimonadefabriekjes die Schiedam in die jaren kende. In de jaren ’50 ging molenaarsfamilie Kluit er een molenaarsbedrijf in beginnen. Bijzonder was dat zij ook in de molen woonden. Kluit kwam van molen De Noord in Rotterdam die op het Oostplein stond en in 1954 was afgebrand. In het begin van de jaren ’70 moest de balie worden gerestaureerd en de buitenkant van de wieken en een geheel nieuwe kap werd geplaatst. Na onderzoek in 1982 was een nieuw bovenwiel nodig en geplaatst. - Ze gingen in De Walvisch kant en klare broodbakpakketten produceren. Tot 14-02-1996 was dat bedrijf in De Walvisch, want op die dag brandde hij door kortsluiting af. Alleen de romp bleef staan. Dankzij vele acties van Schiedamse bedrijven, instellingen en burgers was de restauratie van De Walvisch mogelijk gemaakt. In 1999 was De Walvisch weer draaivaardig en 2002 weer maalvaardig. De molen heeft drie maalkoppels, die voorzien zijn van een pennetjeswerk. Sinds 2002 is in de molen een molenwinkel gevestigd. De Vereniging De Hollandsche Molen heeft de molen overgedragen aan Stichting De Schiedamse Molens. Deze stichting begon in 2017 met een grote verbouwing, waarna in februari 2018 De Walvisch de functie van museummolen kreeg, in plaats van molen De Nieuwe Palmboom.

De Korte Havenbrug is een dubbele ijzeren ophaalbrug in het centrum van de Zuid-Hollandse gemeente Schiedam. De brug is gelegen over de Korte Haven, direct langs de linkeroever van de Lange Haven. De brug is vervaardigd in 1849 door ijzergieterij Nering Bögel uit Deventer. De brug is een rijksmonument onder nummer 33148.