Verzetsmonument (De Nieuwe Ooster)

Het Asbestemmingsgebied van De Nieuwe Ooster is een onderdeel van De Nieuwe Ooster, grootste begraafplaats van Nederland. De Nieuwe Ooster werd in drie fases opgebouwd. De eerste fase werd aangelegd in 1889; een tweede volgde in 1918. Beide werden ontworpen door Leonard Springer. In 1928 volgde aan de achterzijde tegen de Zaaiersweg een deel dat ingericht werd door de Dienst der Publieke Werken. Dat laatste gedeelte raakte na diverse herinrichtingen een overzichtelijke indeling kwijt. Dat gebied van 2 hectare werd na jaren planning omgebouwd tot een asbestemmingsgebied, de begraafplaats had een aantal jaren eerder een crematorium gekregen. Onder ontwerp van Karres en Brands Landschaparchitecten (Sylvia Karres, Bart Brands en Lieneke van Campen) werd er tussen 2005 en 2009 een nieuwe indeling met stroken gemaakt waarbij op veldjes van 1 bij 1 meter urnen konden worden gezet. Het terrein werd toen tevens voorzien van een modern columbarium en vijver. Het genoemde architectenbureau was van mening dat er een eigen identiteit aan deze ruimte gegeven moest worden, zodat een duidelijk onderscheid is terug te vinden tussen de eerste en tweede fase enerzijds en deze derde fase anderzijds. De vijver, op bestelling geleverd, want de begraafplaats wilde een waterpartij, biedt plaats aan een aantal drijvende urnen naar ontwerp van kunstenaar Maria van Kesteren, toepasselijk Charon genaamd. Over de vijver loopt een aantal bruggen over de vijver. Een aantal daarvan volgen nog de patronen van de oude wandelpaden; een andere brug dient om de drijvende urnen te kunnen bereiken. Langs de vijver ligt enerzijds een zeventigtal keldergraven, aan de andere zijde ligt een stalen strip met daarop de naam van as van overledene. Het columbarium heeft aan de buitenzijde een gesloten karakter, voor een relatief groot gebouw vond men het onopvallend. De binnenzijde is open en ingedeeld in wit beton; het gebouwen lijkt in brokken uiteen te vallen. Het heeft geen echt dak; de hemel moet het dak vormen. Het geheel werd in 2016 onderscheiden met de International Funeral Award.

Oneindigheid is een artistiek kunstwerk op begraafplaats De Nieuwe Ooster in Amsterdam-Oost. Begraafplaats De Nieuwe Ooster werd rond 1894 ingericht als opvolger en vervanger van de volle Oosterbegraafplaats. Nieuwe graven werden sowieso naar De Nieuwe Ooster gebracht, maar ook een hele reeks graven van de Oosterbegraafplaats werd naar de nieuwe plek gebracht. Na een ruiming kwam het Oosterpark over de Oosterbegraafplaats te liggen. In 1955 werd nog een oproep geplaatst naar degenen die hun dierbaren wilden laten overbrengen. Men ging nog een keer ruimen. In de jaren tien van de 21 eeuw werd er groot onderhoud verricht in het Oosterpark en daarbij kwamen opnieuw beenderen tevoorschijn; de ruiming was niet zorgvuldig genoeg gedaan. Die beenderen werden ten slotte begraven in een verzamelgraf aan de zuidkant van De Nieuwe Ooster. Dat verzamelgraf werd aangewezen tot het onderbrengen van alle lichamelijke resten, die op welke locatie dan ook bij archeologisch onderzoek in Amsterdam tevoorschijn komen. Tot dan toe werd vaak gekozen voor herbegraven. Het abstracte beeld is gemaakt door kunstenaar Mies Wubs, die het zelf Poort van de ziel noemde. Het beeld is uitgevoerd in diabas en meet 85 bij 45 bij 45 centimeter. Het beeld werd op 3 maart 2022 onthuld.

Het grafmonument van Willem Breuker is gesitueerd op de begraafplaats De Nieuwe Ooster in Amsterdam-Oost. Het graf van musicus Willem Breuker wordt begeleid door een beeldhouwwerk van Marinus Boezem. De twee kunstenaars ontmoetten elkaar al in de jaren zeventig wanneer Breuker het festival Nieuwe Muziek Zeeland bezoekt in Zeeland. Beiden bevinden zich in de hoek van kunstenaars, die zich buiten de platgetreden paden bevinden. Ze deden vanaf toen gezamenlijke projecten waarvan Podio del mondo per l’arte er een was. Breukers bijdrage aan de galerie was later het 3:18 durende werk Time is an empty bottle of wine, opgedragen aan Marinus en Maria-Rosa Boezem, dat na gespeeld te zijn opgeborgen werd in een put. Toen Willem Breuker in juli 2010 overleed vroeg zijn levenspartner Olga Zuiderhoek aan Boezem een grafmonument. Boezem kwam met een meteoriet/komeet die op de kop van de grafsteen inslaat, weergegeven als in een 3D-strip. Edo Dijksterhuis van de kunstredactie van Het Parool maakte in augustus 2021 de vergelijking met de “explosieve creativiteit” van Breuker, als ook het effect van Breukers overlijden in de samenleving. De botsing wordt weergegeven in graniet, weerbarstig als Breuker zelf. Boezem ontving voor dit werk een opvallend kledingstuk dat Breuker tijdens concerten weleens droeg; de sterrenhemel was hierop aangebracht.

Op de begraafplaats De Nieuwe Ooster staat een titelloos artistiek kunstwerk van Femmy Otten. Otten was nog in opleiding aan de Rijksakademie van beeldende kunsten toen zijn een sculptuur mocht leveren voor de expositie Afterlife, georganiseerd door Tot Zover dat op de terreinen van de begraafplaats is gevestigd. Veertien kunstenaar waaronder Leonid Tsvetkov en Valeska Soares, leverden in 2011 en 2012 werk voor deze tijdelijke tentoonstelling annex beeldentuin. Daar waar andere kunstwerken weer verdwenen bleef het beeld van Otten staan. Haar beeld werd gebruikt om de plaats te markeren waar beenderen worden bewaard uit graven die om welke redenen dan ook geruimd zijn. Zij worden centraal bewaard. Otten kwam met een beeld uit carraramarmer in de vorm van een sereen kijkend edoch glimlachend vrouwenhoofd, dat vanuit de grond rijst. De vrouw draagt daarbij een medaillon. Het medaillon kan door eenieder denkbeeldig ingevuld worden met de naam van de persoon die ze willen herdenken. Vanaf de onthulling op 28 juni 2012 bleken nabestaanden het verzamelgraf en het beeld terug te kunnen vinden om er bloemen of andere tekenen van herdenking neer te leggen. Een jaar later won Femmy Otten de Volkskrant Beeldende Kunst Prijs.

Het grafmonument van Albert Hahn op begraafplaats De Nieuwe Ooster in de Nederlandse stad Amsterdam is een rijksmonument.

Het Graf van Ed. Hoornik is een artistiek kunstwerk op begraafplaats De Nieuwe Ooster in Amsterdam-Oost. Het bevat een reliëf en dichtregel. Ed. Hoornik overleed op 1 maart 1970 en werd begraven op De Nieuwe Ooster. Zijn graf werd voorzien van een gedenkplaat, waarop een vis met mensenkop is afgebeeld. Het is een verwijzing naar zijn gedicht De vis. Boven de vis staat namelijk een deel van de tekst van dat gedicht: O dag, dek hem toe met je vrede, laat hem slapen, zolang als hij kan. De vis, afkomstig van zijn dichtbundel De vis. Gevolgd door in den vreemde is afgebeeld in een plaat waarin een kommetje is aangebracht. Het zou volgens Het Parool uit 1989 gaan om een vogelbadje, Hoornik was dierenliefhebber. Bedoeld of onbedoeld zorgt het vogelbadje ervoor dat de vis altijd deels onder water staat. De steen is ontworpen door de latere politicus Edo Spier, maar toen architect. Op zijn begrafenis droeg J. Bernlef, echtgenoot van dochter Eva Hoornik een gedicht voor.

Het Buchenwaldmonument is een monument geplaatst op begraafplaats De Nieuwe Ooster. Het monument, in de vorm van een grafsteen, werd op 26 oktober 1955 onthuld. Er werd toen een week eerder een urn begraven waarin as van slachtoffers en aarde opgeslagen werden uit Buchenwald, Putten (Razzia van Putten), Lidice (slachting), Dachau, Warschau, Auschwitz en Oradour-sur-Glane (Bloedbad van Oradour-sur-Glane). Mensen hadden de as en aarde verzameld en naar Buchenwald meegebracht ter viering van de tiende verjaardag van de bevrijding van dat kamp. Vervolgens werd alles verzameld in een urn die meegenomen werd naar Amsterdam. Aan de onthulling ging een stille tocht vooraf die begon op het Jonas Daniël Meijerplein. De Zeeuwse kunstenaar Herman Schutte (1908-1964 en overlever van Kamp Vught) ontwierp een beeld bestaande uit twee handen die uit het graf omhoogsteken en een stenen urn vasthouden. Op de legsteen zijn teksten te lezen:Aarde uit alle martelplaatsen van Europa ten tijde van de nazi-overheersing werd bijeengebracht te Buchenwald en hier in een urn begravenMensen weest waakzaam (J. Fuçik) Jaarlijks werden er op 11 april herdenkingsdiensten gehouden; de laatste vond plaats in 2018. Er waren toen nog maar weinig belangstellenden. De dienst er opgenomen in de algemene herdenkingsdienst op 4 mei, al kon men privé de herdenking op 11 april voortzetten.

Het Grafmonument van Cornelis van Doorn is een monument ter ere van civiel ingenieur Cornelis van Doorn in Amsterdam-Oost. Deze ingenieur, voornamelijk bekend in Japan, werd in 1906 begraven op De Nieuwe Ooster (dan nog Nieuwe Oosterbegraafplaats). Zijn graf raakte in de loop der jaren in verval en er waren plannen het graf te laten ruimen. Na de Tweede Wereldoorlog kwam er een hernieuwde belangstelling voor deze ingenieur vanuit Japan en met name de streek rondom Koriyama, waarvoor Van Doorn een waternetwerk had ontworpen. Die schakelde de Japanse ambassade in om het graf van Van Doorn terug te vinden. Ongeveer gelijktijdig was een Japanse filmcrew bezig met een film over zijn leven met bijvoorbeeld opnamen in zijn geboortedorp Hall. In Koriyama brachten burgers geld bijeen om het graf op te knappen en te voorzien van een monument. In juni 1979 arriveerde de burgemeester Takashi Takahashi in Amsterdam en bracht een brok van 3000 à 4000 kilogram graniet met zich mee. Het grafmonument in de vorm van vulkaangroep Bandai nabij Koriyama werd in juni 1979 onthuld in bijzijn van genoemde burgemeester, de Japanse ambassadeur, wethouder en locoburgemeester van Amsterdam Gerrit Jan Wolffensperger en de burgemeester van Brummen (waar Hall onder valt) Gerda van den Bosch-Brethouwer. Er waren ook een veertigtal burgers uit Koriyama aanwezig. In het monument is een urn geplaatst met de as van Van Doorn. Hij werd in eerste instantie begraven, maar voor de gelegenheid alsnog gecremeerd. Het graf is omheind door boogvormige platen, een weergave van de bruggen die Van Doorn liet bouwen. Het ingesloten groen zou het Inawashio-meer weergeven. Op de omheining is een plaquette aangebracht en ook binnen de omheining staat een zuil met twee plaquettes. Achter een haag staat een sierkers van de kruising Prunus ×yedoensis. Direct rechts van dit monument, aan de overzijde van een wandelpad, staat het Grafmonument van Ookawa Kitaroo, ter ere van de eerste Japanner die in Nederland zou zijn overleden.

Het grafmonument van Jan Albregt (en Wilhelmina Engelman) op begraafplaats De Nieuwe Ooster in de Nederlandse stad Amsterdam is een rijksmonument.

De Zaaiersweg is een straat in Amsterdam-Oost.

Het Grafmonument van Ookawa Kitaroo is een monument ter ere van de Japanner Kitarō Ōkawa.

De Heilige-Familiekerk is een kerkgebouw in Amsterdam-Oost. Ze staat aan de noordrand van tuindorp Betondorp in Watergraafsmeer Deze Rooms-katholieke kerk verrees vanaf 22 mei 1951 aan het eind van de Zaaiersweg, daar waar zij via een slinger aansluit op de Rozenburglaan. Ze werd in gebruik genomen op 15 juli 1952 en op 28 augustus 1952 ingewijd door monseigneur Johannes Petrus Huibers van Bisdom Haarlem-Amsterdam. De kerk is ontworpen door Hugo Anthonius van Oerle en J.J. Schrama. Bijzonder is dat Betondorp veel woninkjes kent die een buitenschild hebben van wit beton, terwijl een minderheid van de gebouwen een uiterlijk hebben van rood baksteen. Deze kerk kreeg in eerste instantie het witte uiterlijk van de buurt mee; ze dankte daaraan haar bijnaam "Het Witte Kerkje". In 1962 werd die witte laag verwijderd waardoor ze sindsdien in de categorie baksteen gebouw valt. Het gebouw heeft een asymmetrisch geplaatste klokkentoren; deze blijkt echter wel in de as te staan van de Veeteeltstraat. Boven de ingang is het reliëf Heilige Familie te zien van Cephas Stauthamer. Het kreeg in maart 2014 de status van gemeentelijk monument.