place

Monument aan de Haarlemmerweg

Beeld in Amsterdam Nieuw-WestTweede Wereldoorlog-monument in Amsterdam
2020 Monument aan de Haarlemmerweg (3)
2020 Monument aan de Haarlemmerweg (3)

Het Monument aan de Haarlemmerweg is een monument voor oorlogsslachtoffers, geplaatst aan de Haarlemmerweg, Amsterdam Nieuw-West tussen de voet- en fietsbruggen Burgemeester Eliasstraat en Burgemeester Fockstraat. Politieagent Elias vader en zoon Verkuijl werden hier door de Duitse bezetter doodgeschoten als vergelding voor een verzetsdaad op het spoortraject Amsterdam-Haarlem. Zij werden na de oorlog begraven op de Eerebegraafplaats Bloemendaal. Vanaf 1947 stond hier langs de Haarlemmerweg ter hoogte van boerderij Vredelust een wit houten kruis. Vanwege een herindeling van de Haarlemmerweg en de sloop van de boerderij rond 1964 werd er een nieuw wit kruis geplaatst. De versie uit 1964 droeg de tekst:: Gefusilleerd 15 december 1944P.J. Elias, H.J. Verkuyl, M. Verkuyl De Haarlemmerweg (De Nieuwe N200) onderging in de periode vanaf 2017 een gedaanteverwisseling; ze werd van snelweg gedegradeerd tot stadsweg, ze werd verhoogd en heringericht. Het beeld moest verhuisd worden. In overleg met nabestaanden werd een nieuw ontwerp gemaakt. Zij bestaat uit een cortenstalen kruis (drie staanders met een dwarsbalk), een tekst uitgefreesd in cortenstaal, een plaquette in cortenstaal en een tweetal roestvast stalen zitbankjes. Drie amberbomen staande voor de toekomst en het leven completeren het monument. Op 15 december 2019 werd het nieuwe monument ontworpen door landschapsarchitecte Saskia Bongers onthuld. De onthulling werd verricht door Simone Kukenheim (locoburgemeester Amsterdam), Jurgen Nobel (idem van Haarlemmermeer) en Jan Pronker namens de Politie in aanwezigheid van Hannie Elias (nabestaande) en Corrie van den Boogaard-Vlug (getuige van de moord). Onder het kruis is de tekst te lezen, die eerder was te lezen op het oorspronkelijke monument: Zij brachten voor de vrijheid het grootste offer. De (liggende) plaquette vermeldt:Hier zijn gefusilleerd op 15 december 1944Pieter Elias – 37 jaarMatthijs Verkuijl – 49 jaarHenk Verkuijl – 22 jaar Bij het monument wordt ieder jaar Dodenherdenking gehouden.

Fragment uit het Wikipedia-artikel Monument aan de Haarlemmerweg (Licentie: CC BY-SA 3.0, Auteurs, Beeldmateriaal).

Monument aan de Haarlemmerweg
Haarlemmerweg, Amsterdam Nieuw-West

Geografische coördinaten (GPS) Adres Nabijgelegen plaatsen
placeToon op kaart

Wikipedia: Monument aan de HaarlemmerwegLees verder op Wikipedia

Geografische coördinaten (GPS)

Breedte Lengte
N 52.384480555556 ° E 4.8320305555556 °
placeToon op kaart

Adres

Haarlemmerweg

Haarlemmerweg
1063 HB Amsterdam, Nieuw-West
Noord-Holland, Nederland
mapOpenen op Google Maps

2020 Monument aan de Haarlemmerweg (3)
2020 Monument aan de Haarlemmerweg (3)
Ervaringen delen

Nabijgelegen plaatsen

De Kandelaar (Amsterdam Nieuw-West)
De Kandelaar (Amsterdam Nieuw-West)

De Kandelaar is een kerkgebouw in Amsterdam, stadsdeel Nieuw-West, in de wijk Slotermeer. Het gebouw staat aan de Burgemeester Vening Meineszlaan, tussen de Burgemeester Fockstraat en de Johan Herman Doornstraat. Het werd gebouwd naar een ontwerp van architect Geert Kliphuis. Hij kreeg de opdracht van de vrijgemaakte Gereformeerde kerk van Amsterdam een moderne kerk te laten bouwen. Het was het eerste eigen gebouw van dit kerkgenootschap in Amsterdam. Die gemeente zag in de jaren vijftig en zestig een forse groei, waarbij ze van gebedsruimten naar gebedsruimten trokken omdat de ruimten steeds te klein werd. In de jaren voorafgaand aan de bouw van De Kandelaar trok de geloofsgemeenschap in bij de Opstandingskerk, beter bekend als de Kolenkit. Kliphuis kwam met een kerk met een zaal waarin 450 personen zitting konden nemen. Er was tevens een kerkenraadskamer, een hal, vergaderzalen en een keukentje. Aangebouwd is nog een pastorie. Bijzonder detail is dat voor de voorgevel een losse klokkentoren staat. Volgens Kliphuis was zij zowel uitnodigend en vermanend. De eerste van 186 heipalen ging op 25 oktober 1962 de grond in. Het gebouw werd vrijdag 31 januari 1964 geopend; er trad vertraging op omdat in de strenge winter van 1963 niet gewerkt kon worden. De voor- en achtergevel hebben een zaagtandmotief met afwisselend glas- en baksteenstroken; de gevel aan de Burgemeester Fockstraat is geheel van baksteen. De naam verwijst naar het Heilige Schrift, een schenker van licht in de hoogte en schijnt in de duisternis. Bij de opening werd er vanaf de kansel meegedeeld dat het Woord van God het ware licht mag schijnen in de harten. De klokkentoren werd destijds ’s avonds verlicht waardoor zij er ook uitzag als kandelaar. Al snel bleek de kerk te groot. Door ontkerkelijking en wijziging van de bevolkingssamenstelling moesten geloofsgemeenten fuseren. Op 31 maart 1973 nam het Leger des Heils het gebouw over. In 2007 vond een renovatie en uitbreiding plaats. Sinds 2012 vinden er ook buurthuis-activiteiten plaats.

Meerwaldtplantsoen
Meerwaldtplantsoen

Het Meerwaldtplantsoen is de officieuze naam van een groenstrook in Amsterdam Nieuw-West. Het park ligt langs om een westelijk deel van het voetpad Arthur Meerwaldtpad dat kronkelig parallel aan en ten zuiden van de Burgemeester Vening Meineszlaan loopt. Het pad en indirect ook het plantsoen zijn vernoemd naar verzetsman Arthur Meerwaldt. Meerdere straten, bruggen en pleinen in de buurt zijn verzetsvrouwen en –mannen vernoemd, behalve dan die laan. Het betreft hier een buurtje in Slotermeer dat gebouwd werd in de jaren vijftig binnen het Algemeen Uitbreidingsplan van Cor van Eesteren. Het is dan ook onderdeel van het beschermd stadsgezicht Van Eesteren Buitenmuseum. De groenstrook bleef over als open ruimte tussen de bebouwing. Het werd ingericht door landschapsarchitect Mien Ruys. Het plan van Van Eesteren bleef bewaard (omliggende woningen kregen stedenbouwkundig en architectonisch Orde 1 mee), maar de inrichting van Mien Ruys bleek begin 21e eeuw niet meer te hanteren. Het plantsoen verzakte en zag er verwaarloosd uit. Daarop werd een landschapsarchitectenbureau ingeschakeld die het plantsoen opnieuw inrichtte naar geldende visies, overigens niet naar ieders smaak. De renovatie vond plaats in de periode tussen 2018 en 2020. Achteraf bleek dat er voor die renovatie (te) veel bomen gekapt moesten worden om het bereikte resultaat te halen. Bovendien bleek ook dat er geen wijziging was opgetreden in de hoeveelheid wateroverlast; het grond waterpeil was bij de renovatie te laag ingeschat. Bomen, die kap overleefd hadden stonden met hun wortels permanent in het grondwater hadden staan, hetgeen niet bevorderlijk was voor de leefbaarheid. Met name een beeldbepalende vleugelnoot (Kaukasische vleugelnoot) uit 1971 kreeg het zwaar te verduren. Op nieuw moest er gerenoveerd worden; er werden wadi’s, die water vasthouden in natte tijden en afstaan in droge tijden. Niet veel later werd er in het plantsoen onder andere de reuzenzwam aangetroffen. Die laatste was al zichtbaar tussen het gras, hetgeen zeker inhoudt dat de omringende bomen al aangetast zijn. In de noordelijk zoom van het plantsoen werd in 2020 het beeld Manna van Ram Katzir geplaatst.

Manna (Ram Katzir)
Manna (Ram Katzir)

Manna is een meerdelig artistiek kunstwerk in Amsterdam Nieuw-West. In de volksmond kreeg het de titel Halfje gesneden wit. In de periode 2018 tot 2020 werd het Meerwaldtplantsoen opgeknapt. Het plantsoen, dat alleen een officieuze benaming kent, is vernoemd naar verzetsman Arthur Meerwaldt. Straten en pleinen in de buurt zijn vernoemd naar verzetsvrouwen en –mannen. Ter afronding van de renovatie kozen de gemeente het stadscuratorium en de buurtbewoners drie kunstenaars uit om een monument te ontwerpen. De keus viel daarbij uiteindelijk op een werk van Ram Katzir. Katzir maakte voor dat plantsoen een kunstwerk, dat geïnspireerd is op “de dagelijkse strijd om te overleven tijdens de Tweede Wereldoorlog”, aldus de infosteen bij het beeld. De titel en het beeld verwijst naar Operatie Manna en Chowhound, de voedseldroppings in april en mei 1945 aan het eind van Tweede Wereldoorlog. De infotegel geeft verder een verklaring van manna, dat in combinatie met die droppings “hemelsbrood” oplevert. Het kunstwerk bestaat uit vijf boterhammen (Zweeds witbrood) van wit marmer; twee liggend (eventueel te gebruiken als zitelement), drie, waaronder een kapje, staand (speelobject). Het geheel meet 180 x 220 x 380 centimeter. De Gemeente Amsterdam hoopte dat het werk een ontmoetingsplaats voor buurtbewoners werd als ook een vredesmonument. Overigens werd de wijk pas na de Tweede Wereldoorlog volgebouwd in de periode van wederopbouw. Katzir maakte voor meerdere steden (Almere, Leiden, Den Haag) oorlogsmonumenten.

Spieringhorn
Spieringhorn

Spieringhorn was een veenweidegebied en polder tussen de Spaarndammerdijk en de Haarlemmervaart in de vroegere gemeente Sloten (NH). Het gebied ten zuidwesten van de Spaarndammerdijk tot aan de Osdorperweg werd op 16e-eeuwse kaarten aangeduid als Spierinxhoorn. Na de aanleg van de Haarlemmervaart in 1632 werd het land ten zuiden ervan aangeduid als Osdorper Binnenpolder, ten noorden daarvan als Spieringhorner Binnenpolder. Deze polder had een eigen poldermolen langs de Haarlemmervaart, die in 1928 is afgebrand en daarna door een gemaal is vervangen. In de jaren zestig is het polderland onder het zand voor de bedrijventerreinen van het Westelijk Havengebied verdwenen. Tussen Sloterdijk en Halfweg is ook vrijwel de gehele Spaarndammerdijk in de jaren zestig afgegraven en onder het zand verdwenen. Ter vervanging werd een nieuwe hoogwaterkering aangelegd evenwijdig aan de Theemsweg. De naam Spieringhorn is sinds 1971 verbonden aan het gelijknamige sportpark in Amsterdam Nieuw-West, gelegen ten noorden van de Haarlemmervaart en ten oosten van de Seineweg. Vanaf de Haarlemmerweg is het te herkennen aan een grote voetbal aan de zuidoostelijke rand van het park. Sinds 1990 is Spieringhorn ingedeeld bij het stadsdeel Geuzenveld-Slotermeer, sinds 2010 ligt het in Nieuw-West. Naast voetbalvelden is er in dit park nog een klein gedeelte aan te treffen van de vroegere Spaarndammerdijk, die tot 1872 de zuidelijke begrenzing vormde van het nog niet ingepolderde IJ. Tegenover de grote voetbal is een kunstwerk geplaatst de 'Deur naar het verleden', die verwijst naar het vroegere 'Huis te Bretten' dat hier stond tussen 1635 en 1837 en moest verdwijnen voor de aanleg van de spoorlijn Amsterdam - Haarlem.