Brouwersgracht 76 (Amsterdam)

Brouwersgracht 51 te Amsterdam is een woonhuis aan de Brouwersgracht in Amsterdam-Centrum. De Brouwersgracht is een eeuwenoude gracht in Amsterdam. Veel van de originele bebouwing aan die gracht is al verdwenen, zo ook het gebouw dat op huisnummer 51 stond. Dat gebouw werd op verzoek van J.J.F. de Ruiter rond 1900 afgebroken en op die plaats kwam een gebouw ontworpen door architect Jos Hegener; de architect woonde om de hoek aan Droogbak 16. Daar waar de omringende gebouwen Brouwersgracht 29-59 toch vooral het uiterlijk hebben van grachtenpanden (souterrain, woningen en opslag) ziet dit gebouw er afwijkend uit. Allereerst valt het gebruikte bouwmateriaal op; Hegener gebruikte vaak geel baksteen, hier gele verblendsteen afgewisseld met banden van groene glazuurstenen. Een tweede dat opvalt is de asymmetrische compositie, links in rechte lijn aan de gevel, rechts erker en balkon. Het geheel is opgetrokken op een natuurstenen plint/sokkel met een bewerkte vensteropening voor het souterrain. De deuropeningen bevinden zich op enigszins verhoogd niveau. De toegangspartij wordt afgesloten met bovenramen waarboven een stenen versiering in boogvorm is geplaatst. De hoekstenen hebben een bloemenfiguratie gekregen, de sluitstenen ringen. In het kozijn is een driehoek uitgespaard. Daarboven bevinden zich vensters van de eerste en tweede verdieping, waartussen een reliëf met vrouwengezicht is afgebeeld. Boven het venster van het souterrain bevindt zich de ramenpartij van de bel-etage. Aan de bovenzijde daarvan zijn de consoles geplaatst die een rechthoekige erker draagt. In het pleisterwerk van de grond van de erker is een bloemmotief te zien. De basis van de erker gaat over in een trapeziumvormige erker van glas. Het dak van dat geheel dient tevens tot ondergrond van een balkonnetje op de tweede verdieping. Het balkonnetje heeft een houten balustrade met houtsnijwerk. Het geheel wordt daar afgerond door middel van een stenen sierstrip in de vorm van de strip boven de toegangsdeur. Wat volgt is een daklijst waarboven de symmetrie ineens toeslaat. Onder een flinke kroonlijst met consoles en overstek zijn nog twee ramen zichtbaar; voor één daarvan is de sierlijke hijsbalk (boven erker en balkon) geplaatst. De ramenrij wordt aan beide kanten afgesloten door middel van abstract houtsnijwerk. Van ramenrij tot afdak is hout tegen de gevel geklampt. Het gebouw heeft door haar versieringen, onder andere wat sierijzerwerk, tekenen van de art nouveaustijl; een bouwstijl die destijds populair was. Het gebouw werd rond 1 april 1902 opgeleverd; het werd toen door de gemeente gekeurd. Het gebouw is sinds 23 november 2004 een gemeentelijk monument.

Brug 56 is een vaste brug in Amsterdam-Centrum. De verkeersbrug verbindt de oostelijke kade van de Keizersgracht met de Binnen Brouwersstraat. Ze voert daarbij over de Brouwersgracht. De brug, vanaf 1995 een gemeentelijk monument, is omringd door rijksmonumenten. De brug deelt haar zuidwestelijke kademuur met de Pastoorsbrug. Hier ligt al eeuwen een brug. Balthasar Florisz. van Berckenrode tekende op zijn kaart van circa 1625 een brug met vijf doorvaarten in bij de Keysers Graft en Brouwers Graft. Fotograaf Andries Jager legde rond 1875 nog een vrij hoge vast brug vast met drie doorvaarten. In 1910 werd door de gemeente Amsterdam een aanbesteding uitgeschreven voor het "aan beide zijde verbreeden van de vaste brug no. 56". Een aannemer kon deze werkzaamheden verrichten voor nog geen 6500 gulden. Van 1 februari 1911 tot en met 31 mei 1911 was de brug buiten dienst voor het verkeer. Bij die werkzaamheden werd de brug vermoedelijk iets verlaagd. Volgens een tekening in het archief van het Bureau Monumentenzorg zou op de ene brugpijler "no. 56" en op de ander "Ao. 1795" te lezen zijn. Jacob Olie legde dat ook op een foto van juli 1891 vast. Doordat bij de verbreding uitkragingen zijn toegepast zijn die teksten in de 21e eeuw niet te zien. Overigens laat die tekening ook zien, hoe de brug eruit zou zien, als zij vijf doorvaarten zou hebben gekregen.

De West-Indische huisbrug (brug 17) is een vaste brug in Amsterdam-Centrum.

De Pastoorsbrug (brug 55) is een vaste brug in Amsterdam-Centrum. De brug is gelegen in de zuidelijke kade van de Brouwersgracht en voert over de Keizersgracht. Het is daarmee de noordelijkste brug over die gracht die aan de andere zijde van de Brouwersgracht niet verder gaat. De brug, zelf vanwege haar relatief jonge leeftijd geen monument, is omringd door rijksmonumenten. De brug deelt de kademuur met brug 56, een gemeentelijk monument. Hier lag al eeuwen een brug. Op een kaart van 1616/1617 waarop de verkaveling is aangegeven staat al een brug aangegeven. Ook de kaart van Balthasar Florisz. van Berckenrode uit 1625 laat hier een brug zien over de Keysers Graft in de Brouwers Graft. De moderne geschiedenis van de brug begint in juni 1884. Er lag toen een houten brug. De gemeente schreef een aanbesteding uit voor het "vernieuwen in ijzer van de loopbrug" en de "levering van ruim 5 ton balkijzer". De ijzeren brug met houten planken op ijzeren jukken was begin 1885 gereed. De brug zorgde steeds meer voor oponthoud in het doorgaande verkeer op de Brouwersgracht. De situatie met de voetgangers- en fietsersbrug hield echter aan tot juni 1963. Pas toen greep de gemeente Amsterdam in en maakte een budget van 360.000 gulden vrij voor de aanleg van een verkeersbrug. Er werd toen besloten een welfbrug met drie doorvaarten aan te leggen. Deze zou beter in het stadsbeeld passen dan een moderne brug. Het bleek volgens Frank V. Smit achteraf een goede ingreep te zijn geweest. De gebouwen rondom de brug werden eveneens gerenoveerd, waarbij oog bleef bestaan voor het oude karakter van de gebouwen. Hij omschreef het als "terugrestaureren". Waar de naam van Pastoorsbrug vandaan komt is niet (meer) duidelijk, men vermoedt dat het te maken kan hebben een nabijgelegen schuilkerk op nummer 22 uit circa 1663 en haar vervanger de Sint Ignatiuskerk (ook wel De Zaaier) uit 1837. Een andere bijnaam voor de brug is Kippenbrug, dat terugvoert op de algemene term voor voetgangersbruggen in Amsterdam.

De Herenmarkt in Amsterdam-Centrum is een straat die een rechthoekige uitsparing vormt tussen de Brouwersgracht en de Haarlemmerstraat. Op dit plein staat een van de historische monumenten van de stad, het West-Indisch Huis, dat in 1617 werd gebouwd als vleeshal en wachtruimte voor de schutterij. In 1623 werd het pand gehuurd door de West-Indische Compagnie en tot 1647 gebruikt door de bestuurders van de WIC. In 1660 werd het een hotel, in 1825 een bejaardenhuis en tegenwoordig fungeert het West-Indisch Huis als kantoorruimte en worden er congressen gehouden en huwelijken gesloten. In het gebouw is ook het John Adams Institute gevestigd, dat culturele uitwisseling tussen Nederland en de Verenigde Staten nastreeft. Aan beide kanten van het West-Indisch Huis zijn woonhuizen gebouwd.

De Melkmeisjesbrug (brug 16) is een vaste brug in Amsterdam-Centrum. Deze voetgangersbrug is gelegen in de oostelijke kade van de Herengracht en overspant de Brouwersgracht. De westelijke kade heeft in brug 17 een overspanning over de Brouwersgracht. Aan beide grachten staan hier gemeentelijke en rijksmonumenten. Er ligt hier al eeuwenlang een brug. Balthasar Florisz. van Berckenrode (1625), Joan Blaeu (1649) en Daniël Stalpaert (1662) tekenden haar in op hun kaarten. De moderne geschiedenis van de brug begint in 1883. Een voetgangersophaalbrug werd toen vervangen door een vaste brug. Dat kon omdat de scheepvaart hier grotendeels was beëindigd. Toch bleek de doorvaart te smal. De landhoofden en brug werden in 1903 vernieuwd door de aanleg van een zogenaamde paraboolliggerbrug met ijzeren sikkelliggers. De brug oogde rank en paste goed in het straatbeeld. Ook de nieuwe versie van de brug, dit maal van staal, uit 1966 vertoont die eigenschappen. De brug is vernoemd naar de melkmarkt die hier ooit werd gehouden. Later kwam hier een horeca-gelegenheid die als uithangbord een beeltenis had van een melkmeisje. De brug is vermoedelijk de plaats waar het eerste (type) Amsterdammertje geplaatst is.

Haarlemmerstraat 65-67, Binnen Wieringerstraat 2 te Amsterdam is een gebouw aan de Haarlemmerstraat te Amsterdam-Centrum. De Haarlemmerstraat is een eeuwenoude straat net ten noorden van de grachtengordel. De originele gebouwen zijn in de loop der eeuwen grotendeels vervangen door nieuwbouw, dan wel nieuwbouw op nieuwbouw. In het hoekpand was gevestigd Magazijn Willem III, een handel in textiel in de ruimste zin des woords (van kleding tot vitrage) van winkelier Th. Berger. In 1869 had er al aan Haarlemmerstraat 65 een verbouwing plaatsgevonden. Op 25 september 1880 werd er een grote verbouwing aanbesteed door architect IJme Gerardus Bijvoets. In 1880/1881 werd het winkelpand groots verbouwd, zodat op 16 april 1881 een heropening kon plaatsvinden. De zaak was populair want in 1890 waarschuwde ze nog voor oplichters. Genoemd magazijn ging in 1935 failliet, maar Berger was toen al niet meer de bedrijfsvoerder. In het bedrijfsgedeelte was later een deftige kapperszaak gevestigd (Salon Coiffures de Paris); het zijn dan de jaren vijftig; bovenetage waren in gebruik bij Al No Tex (Confectie). Vanaf de jaren zestig was er Hotel Arrivé (later Quentin Arrive Hotel) gevestigd (de gevelreclame werd in 1961 geplaatst). De verbouwing van 1880-1881 werd uitgevoerd in de stijl neo-Lodewijk XVI-stijl waarbij Haarlemmerstraat 65 en 67 werden samengevoegd. Deze wordt gekenmerkt door symmetrie, dat dan alleen geldt voor de gevel aan de Haarlemmerstraat. Aan de zijde van de Binnen Wieringerstraat werd dat niet toegepast, vermoedelijk in verband met de glasbelasting (glasbelasting werd berekend voor het vensteroppervlak). Na die verbouwing hebben er nog een tiental verbouwingen plaatsgevonden. Het gebouw bestaat uit vier bouwlagen met zolderetage achter een dakkapel. Ook in 2022 is Willem III nog in de gevel leesbaar. De begane grond is dan in gebruik bij een restaurant. Sinds 23 november 2004 is het gebouw een gemeentelijk monument. Haarlemmerstraat 65 te Leiden is eveneens een gemeentelijk monument.

Haarlemmerstraat 51 te Amsterdam is een gebouw aan de Haarlemmerstraat in Amsterdam-Centrum. Die Haarlemmerstraat is een eeuwenoude straat net ten noorden van de grachtengordel. De originele bebouwing is in de loop der eeuwen (grotendeels) vervangen door nieuwbouw, dan wel nieuwbouw op nieuwbouw. Alhoewel in de gevel “anno 1736” wordt vermeld, dateert het gebouw uit 1896. Toen werd op deze plek een creatie gebouwd van architect François Marie Joseph Caron, bekend van zijn werk voor Willem Vroom en Anton Dreesman (Vroom & Dreesman). Hier in de binnenstad van Amsterdam was geen plek voor een groot gebouw; het gebouw dat op een hoek staat van de Rodekoegang (Roode Koegang; Haarlemmerstraat 57-59 ligt nog steeds teruggetrokken) is zelfs smal te noemen. Op de begane grond bevindt zich een winkelruimte met aan de linker zijde de winkelingang en een aparte ingang voor de bovenwoningen. Daarboven bevinden zich twee woonverdiepingen en een zolderruimte. Caron kwam voor die laatste met een niet alledaags ontwerp. Vanaf buitenaf te zien lijkt die zich te bevinden onder een puntdak. Echt vlak daarachter is te zien dat het gebouw ene plat dak heeft. De bouwstijl van het pand is eclectisch te noemen, maar dan richting “verleden” en “toekomst”. Zo zijn er elementen van het traditioneel bouwen, maar er zijn ook kenmerken van de art nouveau. Met name het houtsnijwerk, de kleurstelling en details van de horizontale metalen ondersteuningsbalk, gevelversieringen, tegelwerk van het portaal en hijsbalk wijzen op die kunststroming. Ook de kleurstelling en bladmotieven van de jaarstenen "Anno 1736" duiden daarop. Overigens valt het gebouw niet alleen voor wat betreft bouwstijl op. Tussen alle bruine en rode baksteen ter plekke is dit pand opvallend opgetrokken in de kleuren wit en groengrijs. Het groen is voorts nog terug te vinden in de naam van de eerste gebruiker van het gebouw: J.J.F. Möllmann (Josephus Johannes Franciscus Möllmann, die een handel in boter, kaas, eieren, kruideniers-, grutterswaren en comestibles dreef. Hij had de winkel overgenomen van zijn vader. De groene letters zijn gezet tegenover een gele achtergrond; detailversieringen sluiten de naambalk aan beide kanten af. Hij opende hier op 8 augustus 1896 zijn handel. Krant De Tijd omschreef het destijds als “een aardig huisje rijker” en in vrijen gothieken stijl opgetorkken, daarbij zorgend zoowel voor een doelmatige inrichting als voor een fraai, teekenachtig geveltje. Hoelang dit bedrijf er gevestigd was is niet bekend. Een van de opvolgers was de rijwielhandel Presto met een stalling in de gang, die ook Haarlemmerstraat 49 in gebruik nam. Het bedrijf zou er tot in de jaren tachtig daar gevestigd zijn; het had de voorgevel ontsierd door middel van een groot reclamebord. In de jaren negentig was er Warmteservice gevestigd (handel in cv-bouwpakketten). In 2022 is er een souvenirwinkel gevestigd (Haarlemmer Buddha). Op 4 oktober 2005 werd het gebouw tot gemeentelijk monument verklaard. Ook de Haarlemmerstraat 51 te Leiden is een gemeentelijk monument en ook een woon/winkelhuis.

Het Multatuli Museum is een museum gevestigd in de Korsjespoortsteeg 20 in Amsterdam-Centrum. Het is het gebouw waar schrijver Eduard Douwes Dekker, pseudoniem Multatuli, volgens zijn geboorteakte geboren is. Een cartouche herinnert aan die gebeurtenis. Eduard Douwes Dekker dacht tot vlak voor zijn overlijden dat hij aan de Haarlemmerdijk geboren was.

Korsjespoortsteeg 20 is een gebouw aan/in de Korsjespoortsteeg, Amsterdam-Centrum. Het gebouw werd op 1 juli 1970 opgenomen in het monumentenregister. De Korsjespoortsteeg is een oude steeg in Amsterdam-Centrum, in 1629 Korsjes Poort Steech genoemd. Ze is gelegen tussen Singel en Herengracht. Het monumentenregister schat dat het inwendige dateert uit de 17e eeuw; de klokgevel zou dateren uit de 18e of 19e eeuw. Alhoewel het nooit aan een gracht heeft gestaan heeft het wel de vorm van een grachtenpand. Onderin begint het gebouw met een souterrain, dat toegankelijk is onder een tegen de gevel gezette trap van natuursteen. De trap is pas herplaatst toen het gebouw werd omgebouwd tot het Multatuli Museum. Een foto uit 1963 laat namelijk nog een trap loodrecht op de gevel zien. Twee tekenaars, Eugène Rensburg in 1921 en P.J. Kiers in 1960, legden het als zodanig vast. Deze trappartij geeft toegang tot de twee naast elkaar geplaatste toegangsdeuren. Die voor de bel-etage leidt naar een verhoogde verdieping. De andere naar de voormalige woningen daarboven. Het geheel wordt afgesloten met de klokgevel met luikje naar een opslag en met daarboven de hijsbalk. Bij de overgang tussen de bel-etage en ander verdiepingen is tussen beide vensters een cartouche geplaatst met de tekst Douwes Dekker “Multatuli” werd in dit huis geboren, 2 maart 1820

De Kabelkast Langestraat is industrieel erfgoed binnen Amsterdam-Centrum. De kast staat in de Langestraat hoek Korsjespoortsteeg. De Langestraat is een eeuwenoude straat uit de tijd dat Amsterdam buiten de Singel ging bouwen. Deze kabelkast is van veel jonger datum, vermoedelijk 1913. In Amsterdam staan nog tientallen (in 2011 nog zestig) schakelkastjes van Pieter Lucas Marnette werkend voor de Dienst der Publieke Werken in de stijl van de Amsterdamse School. Echter de kabelkast aan de Langestraat is ouder, de ontwerper is vooralsnog onbekend. De schakelkast is ontworpen in een classicistische stijl en was voor zover bekend de nog enige kabelkast van dit type in de stad. De kast is nog geplaatst door Gemeente Elektriciteitswerken (GE), voorloper van het Gemeentelijk energiebedrijf. De maker is wel bekend IJzergieterij Zimmer uit Amsterdam. Zij hadden ervaring in gietwerk, want in 1829 hadden zij de klokkengieterij van 17e eeuwse Pieter en François Hemony overgenomen. De kast is een reliek uit oude tijden en kwam in zicht toen in de 21e eeuw Liander de kast wilde vervangen door een modernere. Diverse instanties zoals Vereniging Vrienden van de Amsterdamse Binnenstad, Wijkcentrum d'Oude Stadt trokken aan de bel om te kijken of deze kast tot gemeentelijk monument kon worden verklaard. Op 29 oktober 2013 werd het daadwerkelijk een gemeentelijk monument (200699). De kabelkast staat voor Korsjespoortsteeg 14/Langestraat 45A, zelf rijksmonument (3130). Bij de Quellijnstraat 152 staat bij De Punt een vrijwel identiek exemplaar.

De Korsjespoortsteeg is een straat in Amsterdam-Centrum.